1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Azotan(V) potasu

Wzór konstytucyjny: KNO₃

Wzór sumaryczny: KNO₃

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Numer CAS	Numer EINECS	Symbole ostrzegawcze	Symbole zagrożenia (R)
azotan(V) potasu	100	7757-79-1	231-818-8	O, T	8-25

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻENIA

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała o właściwościach utleniających. Mieszaniny pary z powietrzem są wybuchowe. W temperaturze powyżej 400^oC ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu. Odizolować od substancji palnych i redukujących - np. glinu, tlenku glinu, magnezu, cyrkonu, bezwodników (octowy, maleinowy, ftalowy i in.).

Zagrożenie toksykologiczne: Azotan(V) potasu działa bezpośrednio utleniająco na hemoglobinę, powodując powstanie methemoglobiny i nitrozohemoglobiny. Działa drażniąco na oczy, skórę, drogi oddechowe, przewód pokarmowy.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Azotan(V) potasu działa toksycznie na organizmy wodne i lądowe.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego azotanem(V) potasu środowiska.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej.
2.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie i zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego, w pierwszej kolejności przepłukać usta i dać do wypicia dużą ilość wody.
2.	W przypadku konieczności odtransportować do szpitala.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach (usunąć przedtem szkła kontaktowe). Następnie zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. Zasięgnąć porady okulisty, gdy nie mija podrażnienie skóry.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja stała o właściwościach utleniających. W temperaturze powyżej 400^oC ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu. Wchodzi w reakcje wybuchowe z substancjami palnymi i redukującymi - np. glinem, tlenkiem glinu, magnezem, cyrkonem, bezwodnikami (octowym, maleinowym, ftalowym i in.).
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody.
Sprzęt ochronny strażaków:	W przypadku występowania większych koncentracji par i pyłów stosować aparaty izolujące drogi oddechowe.
Uwaga dodatkowa:	Zagrożone opakowania chłodzić rozproszoną wodą.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości azotanu(V) potasu do środowiska, w postaci roztworu lub w postaci stałej, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z pyłami i parami. Stosować robocze ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku pylenia - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących). Rozsypaną substancję zebrać do szczelnych worków z tworzywa sztucznego. Zebraną ciecz odpompować do szczelnych pojemników, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia. Pozostałości spłukać wodą.
Zabezpieczenie środowiska:	W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.
Metody utylizacji:	Azotan(V) potasu może być zagospodarowany rolniczo, zgodnie z wymogami obowiązującego prawa.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania nie jeść, nie pić, nie zażywać leków, unikać kontaktów z roztworami, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanych pomieszczeniach. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnych na elektryzację, chronić pojemniki przed ciepłem i nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie materiałów utleniających wyposażonym w instalację wentylacyjną, na twardym podłożu. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami, np. glinem, tlenkiem glinu, magnezem, cyrkonem, bezwodnikami (octowym, maleinowym, ftalowym i in.). Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać azotan(V) potasu, który w żadnej postaci nie nadaje się do technicznego zagospodarowania. Może być wykorzystany rolniczo.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Wentylacja i instalacja elektryczna w wykonaniu przeciwwybuchowym.

Najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy:

Nazwa chemiczna	NDS (mg/m^3)	NDSCh (mg/m^3)
Azotan(V) potasu - pył	10	-

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:	Maska ochronna przeciwpyłowa. Aparat oddechowy w przypadku dużych koncentracji pyłu. Filtr przeciwpyłowy P1 (ograniczony czas działania).
Ręce:	Rękawice ochronne robocze.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne robocze.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z azotanem potasu. Nie wdychać pyłów, par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać zanieczyszczenia (rozlewy roztworów, rozsypy substancji stałej).

Metody oceny narażenia w środowisku pracy

Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości pyłów w powietrzu oraz oznaczaniu tlenków azotu NO_x.

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 101,11 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych azotan potasu jest krystalicznym ciałem stałym, białym, o gorzkawym smaku.
9.3	Temperatura topnienia: 334oC
9.4	Temperatura wrzenia: W wyższych temperaturach (powyżej 400oC) następuje rozkład, z wytworzeniem azotynu potasu i tlenu.
9.5	Gęstość: 2,109 (16^oC)
9.6	Prężność par: 50 mbar w 20^oC
9.7	Stopień zagrożenia wód: Mały
9.8	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Azotan potasu dobrze rozpuszcza się w wodzie - 320 g/l (w 20^oC).
9.9	pH roztworu wodnego: 50 g/l H2O/20^oC
9.10	Inne: Azotan(V) potasu występuje z reguły w tych samych pokładach, w których znajduje się saletra chilijska. Przemysłowo może być otrzymywany w reakcji wymiany między chlorkiem potasu a azotanem sodu. Azotan(V) potasu używany jest do wytwarzania barwników azowych, azotowych pochodnych organicznych, w przemyśle włókienniczym, do wyrobu prochu strzelniczego. Znalazł zastosowanie w lecznictwie.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Azotan(V) potasu wchodzi w reakcje z substancjami organicznymi, palnymi i redukującymi.
Właściwości korozyjne:	Ujawniają się w podwyższonych temperaturach.
Inne:	W przypadku podgrzania powyżej 400^oC mogą wydzielać się toksyczne produkty rozkładu.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia:	Oczy tak	Skóra tak
	Spożycie tak	Wdychanie tak

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Wdychanie: Ból w klatce piersiowej, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica.

Kontakt ze skórą: Może wystąpić podrażnienie, zaczerwienienie i wysuszenie skóry. Mogą wystąpić reakcje uczuleniowe.

Kontakt z oczami: Może wystąpić podrażnienie, pieczenie, zaczerwienienie i łzawienie.

Spożycie: Ból brzucha, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica.

Dane toksykologiczne:

LD_{50 (domięśniowo, szczur)} = 3750 mg/kg (RTECS)

Skutki zdrowotne narażenia ostrego:

Objawy zatruć ostrych występują stosunkowo szybko, ponieważ już po 30 minutach pojawia się ból brzucha, zaczerwienienie twarzy i powłok skórnych, zawroty głowy, sinica będąca wyrazem wystąpienia methemoglobinemii, duszności, spadek ciśnienia krwi, aż do wystąpienia zapaści.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego:

W zatruciach przewlekłych występują takie objawy jak w zatruciu ostrym, jednakże w znacznie mniejszym nasileniu.

Powikłania:

Podrażnienia błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, niewydolność układu pokarmowego, wątroby i nerek. U niektórych osób może zostać zaobserwowany spadek czerwonych krwinek (nawet do 2 500 000).

Przeliczeniowa doustna dawka śmiertelna: ok. 4 g dla osoby dorosłej.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Azotan(V) potasu jest rozkładalny lub przyswajalny w środowisku naturalnym, dlatego stosowany jest m.in. jako nawóz sztuczny, dostarczający azotu. W środowisku wodnym większe koncentracje są zagrożeniem dla ryb.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Azotan(V) potasu unieszkodliwiany jest wówczas, gdy nie może zostać w żadnej postaci zagospodarowany. Rozkład następuje na drodze chemicznej, we wskazanych przez władze ochrony środowiska instalacjach, w zgodności z wymogami prawa krajowego i lokalnego.

Opakowania po azotanie(V) potasu, które nie mogą zostać oczyszczone, są magazynowane tak, jak sam produkt.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1486
14.2	Klasa ADR/RID:	5.1
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	50
14.5	IMDG-Code:	5.1/III UN 1486
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	8-25
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-16-41
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 5.1:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 sierpnia 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi azotanu(V) potasu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy azotanu(V) potasu, który nie będzie odpowiedzialny za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Substancja utleniająca.”
Symbole zagrożenia
R 8	Kontakt z materiałami zapalnymi może spowodować pożar.
R 25	Działa toksycznie po połknięciu.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 16	Nie przechowywać w pobliżu źródeł ognia - nie palić tytoniu.
S 41	Nie wdychać dymów powstających w wyniku pożaru lub wybuchu

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Substancja stała, krystaliczna, barwy białej, pozbawiona zapachu.
16.2 Znaczenie symboli:
O	Materiał utleniający.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
50	Materiał utleniający (wzmagający palenie).
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 5.1-III		Materiał utleniający - mniej niebezpieczny.
Nr ONZ: 1486		Azotan potasowy.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 7/7
Nazwa:	AZOTAN(V) POTASU

Azotan(V) potasu

---