1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Azotan(V) amonu

Wzór konstytucyjny: NH₄NO₃

Wzór sumaryczny: H₄N₂O₃

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Nazwa chemiczna produktu: Azotan(V) amonu

Składniki stwarzające zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
azotan(V) amonu	100	6484-52-2	229-347-8	Xn	22

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Preparat niebezpieczny w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała, o właściwościach wybuchowych.. Charakteryzuje się silnymi własnościami utleniającymi. W ogniu lub wskutek wybuchu powstają szkodliwe gazy, pary, dymy.

Zagrożenie toksykologiczne: Azotan(V) amonu drażni błony śluzowe górnych dróg oddechowych i spojówki oczu. Działa drażniąco na skórę.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Azotan(V) amonu jest wykorzystywany jako nawóz sztuczny. Nadmierny dopływ do wód powoduje ich eutrofizację.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego azotanem(V) amonu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeże powietrze.
2.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub w razie potrzeby podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	Przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i sprowokować wymioty, skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach. Przykryć oczy jałowym opatrunkiem.
2.	W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Zagrożenia pożarowe:	Substancja stała o właściwościach utleniających. Może ulegać rozkładowemu wybuchowi. Wchodzi w reakcje wybuchowe z substancjami palnymi i redukującymi. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary, dymy.
W przypadku pożaru stosować w kolejności:	woda gaśnicza, gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.
Zalecenia szczegółowe:	Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się substancji. Opakowania narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą i w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru. Pożar zwalczać z zabezpieczonych stanowisk.
Sprzęt ochronny strażaków:	W przypadku występowania większych koncentracji par i pyłów stosować aparaty izolujące drogi oddechowe.
Uwaga dodatkowa:	Chłodzić rozproszoną wodą zagrożone opakowania. W wypadku pożaru wyzwalają się szkodliwe dymy, gazy i pary.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z pyłami azotanu(V) amonu. Stosować robocze ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku pylenia - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2).
Zalecenia szczegółowe:	W przypadku wydostania się większej ilości azotanu(V) amonu do środowiska, w postaci roztworu lub w postaci stałej, zebrać zrzuconą substancję, natomiast pozostałości polać dużą ilością wody.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W razie potrzeby sypać wokół rozlewiska roztworu obwałowania. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Zużyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw.
Metody utylizacji:	Na drodze spalania po rozładowaniu opakowań, w wyznaczonych instalacjach - zgodnie z wymogami prawa krajowego.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania azotanu(V) amonu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z substancją stałą i jej roztworami, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zalecenia szczególne dotyczące magazynowania:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnych na elektryzację, chronić pojemniki przed nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami.
Magazynowanie:	Azotan(V) amonu przechowywany jest w czystych, suchych, zabezpieczonych przed wilgocią pomieszczeniach zamkniętych, w temperaturze do 20oC i wilgotności 50-70%. Opakowaniami są wielo-warstwowe worki papierowe z wkładką z papieru bitumowanego, piętrzone w stosy (po 5 warstw po 3 worki w warstwie) na płaskich podkładach drewnianych lub drewniane beczki bądź skrzynie wyłożone papierem pakowym. Układać z dala od źródeł ciepła i artykułów łatwo zapalnych, redukujących, silnych utleniaczy, kwasów, metali. Pomieszczenia wyposażyć w gaśnicę oraz wodną instalację gaśniczą. Magazyn musi być wyposażony w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym. Unikać kontaktów z palnymi i redukującymi substancjami. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać azotan(V) amonu, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy azotan(V) amonu wykorzystywany jest jako nawóz sztuczny.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania azotanu(V) amonu. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice ochronne, robocze.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Drogi oddechowe:	Maska ochronna przeciwpyłowa. Aparat oddechowy w przypadku dużych koncentracji pyłu. Filtr przeciwpyłowy P1 (ograniczony czas działania).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z azotanem(V) amonu. Nie wdychać pyłów. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać zanieczyszczenia (rozlewy roztworów, rozsypy substancji stałej). Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się nadmiernych koncentracji pyłu azotanu(V) amonu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy dla azotanu(V) amonu:

Składnik	NDS (mg/m^3)	NDSCh (mg/m^3)
azotan(V) amonu	10 (nietrujący pył przemysłowy)	-

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości pyłów w powietrzu oraz oznaczaniu tlenków azotu NO_x i amoniaku NH₃.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 80,04 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Azotan(V) amonu w warunkach normalnych jest białym ciałem krystalicznym, silnie higroskopijnym. Wyczuwalny zapach amoniaku.
9.3	Temperatura topnienia: 169,5^oC
9.4	Temperatura wrzenia: Azotan(V) amonu ma właściwości wybuchowe. Podczas ogrzewania w temperaturze powyżej 170^oC rozkłada się na podtlenek azotu i wodę. W wyższej temperaturze lub pod wpływem uderzenia rozkład ten przebiega wybuchowo.
9.5	Gęstość: 1,73 g/cm^3
9.6	Gęstość usypowa: 600-700 kg/m^3
9.7	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie (w 20^oC 1183 g/l). Higroskopijny. Rozpuszczalny w wodzie amoniakalnej.
9.8	Wartość pH (100 g/l/H2O/20^oC): 5,5
9.9	Temperatura zapłonu: Substancja niepalna
9.10	Uwagi: Azotan(V) amonu nawozowy jest podatny na rozkład wybuchowy, i jest wykorzystywany w materiałach wybuchowych. Inne: Azotan(V) amonu otrzymywany jest w wyniku działania amoniaku na kwas azotowy. Stosowany jest w rolnictwie jako nawóz, do wyrobu materiałów wybuchowych, szkła, zapałek, nawozów sztucznych, w pirotechnice, jako utleniacz stałych paliw rakietowych, pożywka dla antybiotyków i drożdży, jako środek konserwacji mięsa. Produkowany jest z dodatkiem kamienia wapiennego, gipsu lub ziemi okrzemkowej. Azotan(V) amonu łatwo ulega zbryleniu.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Azotan(V) amonu, przechowywany w odpowiednich warunkach, jest substancją chemicznie stabilną. Pod wpływem wysokiej temperatury lub uderzenia sucha substancja wybucha. Magazynować z dala od źródeł ciepła i artykułów łatwo zapalnych, redukujących, silnych utleniaczy, kwasów, metali.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Azotan(V) amonu drażni błony śluzowe górnych dróg oddechowych i spojówki oczu. Działa drażniąco na skórę. Systematyczna praca z saletrą doprowadza do wytworzenia się zgrubień skóry w miejscach kontaktów. Odnotowano liczne przypadki powstawania w tych miejscach nowotworów złośliwych. Rany, w które przeniknęła saletra, goją się powoli. Spożyty azotan(V) amonu doprowadza do nudności, wymiotów, nieżytów żołądka i jelit. Działa methemoglobinotwórczo. Wywołuje porażenie obwodowych naczyń krwionośnych i związany z nim spadek ciśnienia tętniczego krwi.

Dane toksykologiczne:

LD_{50(doustnie, szczur)} = 4820 mg/kg

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Następstwem narażenia na pył jest kaszel i ból gardła. Przy nadmiernym narażeniu może wystąpić ból w klatce piersiowej, obrzęk płuc wraz z odoskrzelowym zapaleniem płuc. W cięższych przypadkach oddech staje się krótszy i pojawia się pienista ślina (obrzęk płuc). Objawy te mogą pojawić się po 4 do 6 godzinach po narażeniu.

Spożycie: Następstwami są nudności, wymioty, biegunka, ból głowy, osłabienie. Po 2-3 dniach po narażeniu może powstać niedomoga nerek i wątroby.

Kontakt ze skórą: Może pojawić się podrażnienie i rumień.

Kontakt z oczami: Może pojawić się silne podrażnienie, zaczerwienienie i ból.

Rokowania: Przy doustnym przyjęciu dużych dawek azotanu(V) amonu indywidualna odporność na tę substancję jest bardzo różna. Obniżeniu ulega ciśnienie krwi.

Zapobieganie: Pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie higieny i uświadomieni o grożącym niebezpieczeństwie. Konieczna jest stała kontrola lekarska.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wodne:

Sole amonowe rozkładają się w środowisku wodnym z wydzieleniem wolnego amoniaku. Stopień dysocjacji zależy od odczytu pH i temperatury. Toksyczne działanie soli amonowych na ryby jest znacznie mniejsze niż wolnego amoniaku, lecz objawy są podobne.

W ilości 500 mg/dm³ azotan amonu zabija karpie.

Zagrożenie wód: duże

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 10 02 - odpady zawierające substancje niebezpieczne.

Sposób likwidacji: Wykorzystanie rolnicze

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Klasyfikacja, oznaczenia informacyjne i ostrzegawcze, symbole dla azotanu(V) amonu:

14.1	Numer ONZ:	1942
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	5.1
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	50
14.5	Symbole niebezpieczeństwa (R):	8-9
14.6	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-15-16-41
14.7	Nalepka ostrzegawcza Nr 5.1 wg RID/ADR:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1; 1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych dokonana została na podstawie Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2002 r.).

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz.84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi azotanu(V) amonu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony wytwórcy i dystrybutora azotanu(V) amonu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• 
  Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykiecie należy umieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Substancja utleniająca.”
Symbole zagrożenia
R 8	Kontakt z materiałami zapalnymi może spowodować pożar.
R 9	Grozi wybuchem po zmieszaniu z materiałem zapalnym.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 15	Przechowywać z dala od źródeł ciepła.
S 16	Nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu - nie palić tytoniu.
S 41	Nie wdychać dymów powstających w wyniku pożaru lub wybuchu.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Azotan(V) amonu
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
O	Substancja utleniająca.
Symbol ostrzegawczy na środkach transportu
50	Materiał utleniający (wzmagający palenie).
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 5.1-III		Materiały utleniające - miej niebezpieczne.
Numer ONZ: 1942		Azotan amonowy.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 03.07.2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ	Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	AZOTAN(V) AMONU

Azotan(V) amonu

---