KADRY ADMINISTRACJI

Jest to bardzo ważne zagadnienie - rekrutacja, status.

Odpowiednie obsadzanie stanowisk - wykwalifikowane i umotywowane, status formalny i materialny ma odizolować od bieżącej polityki i od prywatnej przedsiębiorczości.

III Republika FR - hasło - rządy i parlamenty odchodzą a administracja pozostaje.

Dwa rodzaje (modele) rekrutacji urzędników:

1. angielski/niemiecki - model służby cywilnej. Urzędnik służby cywilnej to służba publiczna tutaj niewiele do powiedzenia ma polityka.

Państwowa służba cywilna jest to profesjonalna grupa administratorów związana stabilnym stosunkiem służbowym z Państwem. (Szwecja - Traktowana jako sędziowie z określonymi gwarancjami niezawisłości), (Francja - bardzo długo nie było stabilizacji stosunku służbowego)

2. model amerykański - model łupów, każdy prezydent sprowadza swoich urzędników, formalne odrzucenie stabilizacji.

Model idealny - po doświadczeniach większości krajów demokratycznych - oddzielenie polityków wybieranych na kadencje od urzędników sprawujących urzędy, tak długo jak cechuje ich good behaviour. Podstawą jest to, że służba cywilna nie może sama wydawać ustaw i aktów normatywnych ani nie może tworzyć polityki, powinna tylko doradzać i wypełniać instrukcje szefów politycznych pozostając bezstronna.

To są bardziej modele historyczne. Obecnie funkcjonują modele kariery i stanowisk.

Model Kariera - powoli stopniowo. Podstawą jest egzamin. Pozwala ocenić przydatność kandydata do poszczególnych stanowisk służby cywilnej i w ogóle do pracy w służbie cywilnej. Po dostaniu się już do służby cywilnej czeka człowieka długa kariera i awanse. Zakłada stopniową karierę - od dołu hierarchii do góry. Wstępuje się do służby na zasadzie dożywotniej. Urzędnika zatrudnia państwo a nie dany urząd, jego status określają przepisy prawa publicznego- np. wynagrodzenia, renty, emerytury. (Francja, Niemcy, Hiszpania, Belgia, Grecja, Portugalia, Austria.

Model Stanowisk (pozycyjny) - rekrutacja na konkretne stanowiska - badania konkretnych kompetencji, niezależnie od posiadanych dyplomów i formalnego stażu pracy, a zatrudnienie nie jest dożywotnie. Egzamin ma wskazać przydatność człowieka na dane stanowisko. (Wielka Brytania, Szwecja, Włochy, USA, Dania, Holandia, Finlandia). Model odwołuje się do sektora prywatnego - szczególnie rekrutacja oraz metody wynagrodzeń oraz emerytur.

Nowa Zelandia - jako wzór nowych rozwiązań - zakwestionowano zasadę istnienia szczególnego korpusu służby cywilnej. Wychodząc poza model stanowisk - zasada naboru rynkowego - czy system menadżerski - odpowiadający sektorowi prywatnemu. Jest to jednak bardziej nowy kierunek rozwoju dotychczasowych modeli niż samodzielny model.

W praktyce występują też modele pośrednie. W Polsce jest stosowany model kariery i stanowisk.

Porównanie krajów w tej dziedzinie jest niesamowicie trudne

We Francji za urzędników uznaje się nauczycieli, w USA urzędnikiem federalnym jest listonosz. Te różnice uniemożliwiają porównanie tej kategorii w różnych krajach.

Pracownicy administracji rządowej - podział ogólny:

1. Wyżsi urzędnicy - ci którzy podejmują decyzje lub przygotowują je merytorycznie - w ich obrębie wytwarza się grupa generalistów - zdolni do zajmowania najwyższych stanowisk w różnych działach administracji, gdzie następuje bliski kontakt z polityką, potrzebują ogólnej wiedzy o administrowaniu i procesach politycznych, gospodarczych i społecznych niż wiedzy specjalistycznej.

2. średni personel administracyjny

3. personel pomocniczy

4. personel obsługi

USA

- 8 kategorii urzędników -

najwyżsi urzędnicy - powoływani przez prezydenta za radą i zgodą senatu- odpowiednicy ministrów, sędziowie Sądu najwyższego - typowe stanowiska polityczne.

2 i 3 grupa to starsza służba wykonawcza - opłacana por. do sektora prywatnego, przesuwana pomiędzy różnymi resortami i starsza służba zagraniczna

4 - grupa nieliczna - starszego szczebla

5 - kategoria płatnych manadżerów w systemie zasługi

6- niemenagerów - przedstawicieli

7 - pracownicy ogólni

8 - pracownicy fizyczni

- Prezydent powołuje za radą i zgodą senatu 600 urzędników (ambasadorowie, dyplomaci, etc.)

- Ogólnie Prezydent powołuje ok. 3000 urzędników. Licząc od góry 4 kategorie to powołania polityczne.

- Działa centralny urząd odpowiedzialny za rekrutację - Urząd Zarządzania Personelem

- 90% - profesjonalna stała administracja - 10% tradycja systemów łupów

- urząd zarządzania personelem + kolegium badania kwalifikacji w tym urzędzie

Wielka Brytania

- Silne oddzielenie sfery administracyjnej od politycznej

Premier - jest ministrem służby cywilnej

- Jest powoływanych kilku doradców politycznych w każdym ministerstwie (bez ministra). Najwięcej w MF - 6

- Urzędnicy są oddzieleni od polityków politycznie, ale są bardzo blisko jeżeli chodzi o klasy społeczne. Dzięki temu lepiej się dogadują.

- około 50% to urzędnicy administracyjni - pozostali to grupa przychodu wewnętrznego, ubezpieczeń społecznych, zawodowa i technologiczna, sekretarska i naukowa.

Urzędnicy administracyjni - najwyższa grupa to struktura otwarta, urzędnicy wykonawczy i na końcu sekretarze.

Doradcy polityczni są rekrutowani spoza aparatu administracyjnego, mają status urzędników czasowych, z innymi urzędami i urzędnikami mogą nawiązywać tylko formalne kontakty, za zgodą stałych szefów tych urzędów. Ich nominacja jest dokonywana przez premiera lub właściwego ministra na wniosek kolegium wyższych urzędników danego urzędu.

Pozwala to zachować neutralność i profesjonalizm - stąd też nazywamy to zarządzaniem zasobami ludzkimi.

- Komisja służby cywilnej, urząd służby cywilnej i nauki

Francja

- politycy w urzędach

- Za pomocą gabinetów promuje się urzędników powiązanych politycznie - doświadczonych, ale o określonych poglądach politycznych

- wspólnota polityczna - gabinet polityczny

- gabinety polityczne mają pomagać ministrowi - kierować danym działem

- jest podział na korpusy - przejście z korpusu do korpusu jest bardzo rzadkie

- funkcjonaryzacja polityki (urzędnicy w polityce) - polityzacja administracji (politycy w administracji) - w gabinetach są najczęściej czasowo oddelegowani urzędnicy

Cztery klasy A, B, C, D

- klasa A - niejednolita - nauczyciele, korpusy techniczne, korpusy administracyjne

- wielkie korpusy państwowe - elitarne - rady stanu, dyplomatyczne, finansowe, pochodzą z Narodowej szkoły administracji

- wyższe stanowiska - nominacje pozostają w gestii rządu - wszystkie stanowiska podporządkowane premierowi, ministrom, - np. sekretarz generalny rządu itp…

- urzędnicy polityczni

- generalna dyrekcja administracji i służby publicznej

Niemcy

- sprawy administracji - Ministerstwo spraw wewnętrznych

podział urzędników:

- urzędnicy - mają status publiczno-prawny - służba wyższa (w jej obrębie są urzędnicy polityczni również - jest to funkcja zbliżona do członków gabinetów we Francji), służba wykonawcza, służba średnia, służba podstawowa

- niżsi funkcjonariusze - zasady ogólne prawa pracy

- pracownicy - zasady ogólne prawa pracy

- prawnicy

Nabór urzędników:

1. model scentralizowany (USA, Francja, Włochy) - jeden urząd, który zajmuje się rekrutacją, tworzy program dokształcania,

2. model rozproszony - każde ministerstwo same sobie rekrutuje (Skandynawia, Hiszpania i od niedawna w Polsce)

PRACOWNICY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ W POLSCE

Regulują 4 ustawy

- ustawa z 1981 roku o wynagrodzeniach osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe,

- ustawa z 1982 roku o pracownikach urzędów państwowych

- ustawa z 2006 roku o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych

- ustawa o służbie cywilnej

Można powiedzieć, że są 4 kategorie urzędników:

1. Kierownicze stanowiska państwowe (premier, wicepremier, ministrowie, szef KPRM, sekretarze stanu, kierownicy UC, wojewodowie i wicewojewodowie)

2. Wysokie stanowiska państwowe - centralne organy administracji rządowej, prezesi agencji państwowych, prezesi funduszy państwowych, kierownicy państwowych jednostek organizacyjnych podlegli premierowi albo ministrom (rządowe centrum legislacji), dyrektorzy generalni, dyrektorzy departamentów, sekretarz rady ministrów, kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży z wyłączeniem służb mundurowych.

3. Służba cywilna - członkowie korpusu służby cywilnej. (urzędnicy służby cywilnej i pracownicy służby cywilnej).

Wymagania

- obywatel polski,

- nie może być karany za przestępstwo umyślne,
Taka osoby może stać się pracownikiem służby cywilnej. Po 2-3 latach pracownik służby cywilnej może ubiegać się o mianowanie na urzędnika służby cywilnej. W tym wypadku musi spełnić dodatkowe wymagania:

- magister

- co najmniej jeden język obcy z UE

- przejść postępowanie kwalifikacyjne prowadzone przez KSAP (Krajowa Szkoła Administracji Publicznej)

Urzędnik S.C. - mianowanie

Pracownik S.C. - umowa o pracę

Stanowiska w korpusie S.C. dzielą się na 5 podkategorii:

A - stanowiska średniego szczebla zarządzania (główni specjaliści ds. legislacji)

B - stanowiska koordynujące (naczelnik wydziału)

C - stanowiska samodzielne (rada ministrów, główni specjaliści)

D - stanowiska specjalistyczne (starszy specjalista, specjalista, referent)

E - stanowiska wspomagające (podreferent, referent, sekretarz)

4. Pracownicy urzędów państwowych - urzędnicy państwowi i pozostali pracownicy urzędów państwowych

Urzędnicy państwowi - występują już tylko poza rządem

Pozostali - zatrudnieni w ministerstwie, a nie należący do powyższych kategorii (sprzątaczka, czy inni pracownicy, którzy nie muszą mieć żadnego wykształcenia)

W Polsce korpus służby cywilnej, czyli jego pracownicy i urzędnicy, miał być bezstronny. Stanowiska dyrektorów generalnych i dyrektorów departamentów są wysokimi stanowiskami państwowymi. W każdym momencie rząd może ich powoływać i odwoływać i przez to takie stanowiska nie są niezależne i bezstronne. Aby zostać urzędnikiem służby cywilnej należy mieć zdany państwowy egzamin, znać przynajmniej jeden język i mieć wyższe wykształcenie. Nazwy departamentów mogą zmieniać swoje nazwy (dodaje się drobna zmianę w kompetencjach i można zwalniać ludzi). Apolityczność występuje w wielkiej Brytanii.

Rozwinęłam notatki - co do polskie strony to w zasadzie nie ma co dodać w notatkach jest więcej rzeczy niż w książce..

Za to uzupełniłam pozostałe kategorie…

PROCES DECYZYJNY W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Zróżnicowanie problemów, których rozwiązanie wymaga podjęcia decyzji jest duże. Wymaga to wykorzystania różnych modli decyzyjnych. Dwie najbardziej rozwinięte teorie decyzji to:

1. Matematyczno-dedukcyjna, czyli twierdzenia wywodzone są na drodze logicznego rozumowania z wcześniej przyjętych założeń

2. Psychologiczna-indukcyjna- uogólniająca wyniki pewnych obserwacji zachowań aktorów podejmującym decyzje w warunkach stworzonych naturalnie lub sztucznie

Nie ma decyzji bez świadomości dokonania wyboru, zatem zachowania nieprzemyślane odruchowe i automatyczne nie są decyzjami.. Ale nie znaczy, że takie działania są nieważne. Nieraz efektywniejsze są działania odruchowe i machinalne. Ale do zachowań automatycznych przechodzi się dopiero po osiągnięciu wysokiego poziomu wyćwiczenia wprawy i manipulacyjnej sprawności w podejmowaniu decyzji.. Takie zachowania nie są gorsze od decyzji

Decyzje można podzielić na

1.programowalne - mają charakter rutynowy i powtarzalny oraz mają opracowane ścisłe procedury dla procesu podejmowania decyzji

2. Nieprogramowalne- brak określonego schematu działania przy ich podejmowaniu oraz nie są do końca znane konsekwencje takich decyzji.

Inny podział to decyzje podejmowane w warunkach

1. Pewności- (mierzalne) prowadzą do wcześniej znanego wyniku. W zarządzaniu takie decyzje których rezultat jest z góry znany są banalne i nieinteresujące

2 niepewności i ryzyka- wszelkie pozostałe decyzje.. Ryzyko jest szczególnym przypadkiem niepewności dającej się wymierzyć za pomocą prawdopodobieństwa matematycznego, statystycznego i szacunkowego.

W przypadkach gdy w ogóle nie ma możliwości oceny ryzyka mówi się o wyborze losowym

Według H.A. Simona w procesie decyzyjnym wyróżnia się 4 fazy:

1. Rozpoznanie- badanie warunków by stwierdzić czy nie zaistniała potrzeba podjęcia decyzji.

2. Projektowanie - sformułowanie i przeanalizowanie możliwych sposobów postępowania

3. Wybór jednego wariantu a pośród wielu możliwych.

4. Ocena- analia skutków decyzji

R.W. Griffin dzieli proces decyzyjny na 6 faz:

1. Rozeznanie i zdefiniowanie sytuacji decyzyjnej

2. Identyfikacja alternatywnych możliwości

3.ocena wariantów

4. Wybór najlepszego wariantu

5. Wdrożenie wybranego wariantu

6.obserwacja wyników ocena

M.H. Mecson, M. Albert i F. Kheudouri przedstawiają 5 etapów

Procesu decyzyjnego:

1.określenie problemu

2.identyfikacjia ograniczeń i kryteriów decyzji

3.określenie możliwych rozwiązań

4. Ocena możliwych rozwiązań

5. Wybór rozwiązania

Trzy etapy są wspólne dla powyższych podziałów procesu decyzyjnego: stwierdzenie istnienia problemu, określenie możliwych rozwiązań, i wybór jednego z pośród nich.

Przy podejmowaniu decyzji ważna jest racjonalność czyli liczy się nie tylko to co jest ale i to co być powinno. Decyzja może być: organizacyjnie racjonalna- podporządkowana celom organizacji oraz indywidualnie racjonalna- podporządkowana osobistym celom jednostki

Przy racjonalnym decydowaniu mogą wystąpić błędy wynikające z posiadania niewystarczającej i niepełnej wiedzy:

1. Opieszałość w działaniu

2. Brak wprawy w działaniu

3. Brak wystarczającej siły do skuteczności działania

4. Rutyna i automatyzm ruchów

Podsumowując: decyzja i decydowanie to taki rodzaj aktywności który wypełnia przestrzeń między zachowaniami odruchowymi automatycznymi i bezrefleksyjnymi a zachowaniami losowymi i przypadkowymi

EUROPEIZACJA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ PAŃSTW UE ORAZ ADMINISTRACJA UE

UE

Unia Europejska opiera się na 3 filarach:

1. to struktura organizacyjna. W jej ramach występują 2 organy, które można uznać za jej administracyjne kierownictwo:

• Rada Ministrów - złożona z przedstawicieli państw członkowskich [jest to podstawowy organ w sferze decyzyjnej],

• Komisja - wykonująca szeroki zakres zadań w sferze inicjatorskiej, wykonawczej oraz administracyjnej, często nazywana rządem Unii.

2. Formowanie wspólnej polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa,

3. Tzw. sprawy wspólnego zainteresowania: polityka azylowa, przekraczanie granic, imigracja i polityka dotycząca obywateli państw trzecich, walka z narkomanią, walka z oszustwami międzynarodowymi, współpraca sądowa w sprawach cywilnych, karnych, współpraca celna, policyjna w celu walki z poważnymi formami przestępczości międzynarodowej.

Współpraca w ramach tych trzech filarów wymaga:

1. porównywalności

2. kompatybilności

3. odpowiednich organów i służb

przykład

w ramach II filaru funkcjonuje Komitet Polityczny, złożony z wysokich urzędników poszczególnych ministerstw spraw zagranicznych, określanych jako dyrektorzy polityczni. W każdym państwie członkowskim musi istnieć odpowiednie stanowisko w strukturze MSZ. Podobnie sytuacja wygląda w III filarze - funkcjonuje tu Komitet Koordynacyjny na wzór Komitetu Politycznego.

Traktat z Maastricht wprowadził wspólne obywatelstwo UE. W jego ramach istnieje czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych (co najmniej gminnych) w każdym państwie członkowskim.

Administracja UE wykazuje najwięcej cech zbliżonych do modelu francuskiego.

Zbliżenie organizacji administracji umożliwiają organizacje współpracy:

Rada Europy

Powstała w 1949 r. (Polska wstąpiła w 1991). Obecnie zrzesza ponad 40 państw. Cechy administracji:

1. konferencje ministrów wyspecjalizowanych, odbywają się co 2-3 lata

2. konferencje stałych komitetów międzyrządowych, zwanych komitetami zarządzającymi - zbierają się 2 razy w roku. Przedstawicielami państw członkowskich w tych komitetach są urzędnicy o randze odpowiadającej dyrektorom departamentów w ministerstwach.

Polska >> od reformy w 1996 r. oraz ustawy O działaniach administracji rządowej z 1997 r. mamy ministra właściwego ds. administracji rządowej oraz komórkę mu podporządkowaną: Departament Administracji Publicznej w MSWiA.

Konwencje dot. administracji publicznej:

1. Europejska Karta Samorządu Lokalnego,

2. Europejska Karta Samorządu Regionalnego

Wg Karty samorząd regionalny powinien mieć 3 cechy:

1. stanowić najwyższy szczebel terytorialny w państwie,

2. mieć demokratycznie wybrane władze

3. zajmować się sprawami leżącymi w sferze interesu ogólnego

Organem RE jest Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy (powst. z przekształcenia Stałej Konferencji Władz Lokalnych i Regionalnych). Składa się z:

• Izby Władz Lokalnych

• Izby Władz Regionalnych

OECD

Powst. w 1960 r. na bazie EOWG. Ściśle współpracuje z UE w ramach:

• programu Popierania Ulepszeń w Rządzeniu i Zarządzaniu dla Krajów Europy Środkowej i Wschodniej SIGMA,

• Ośrodka Współpracy ze zmieniającymi się Gospodarkami Europejskimi (CCEET), działającemu w ramach Komitetu Zarządzania Publicznego (PUMA),

• programu PHARE. Program OMEGA, działający w ramach PHARE odnosi się do określonych aspektów administracji polskiej.

Niektóre aspekty relacji między administracją publiczną a gospodarką:

1. coraz silniejsze związki między administracją publiczną i prywatną poprzez uelastycznienie struktur i programowanie finansowe i kontrola wydatkowania funduszy publicznych

2. udział krajów w gospodarce krajów wysoko rozwiniętych stale rośnie >> poprzez prywatyzację oraz środki zakazu i nakazu administracyjnego, oraz w sposób pośredni: poprzez instrumenty regulacyjne (chodzi gł. O zachowanie zasad konkurencji) i finansowe, nadzór i politykę zakupów rządowych.

3. Społeczna gospodarka rynkowa - poprzez zasadę pomocniczości >> władza publiczna powinna interweniować w celu udzielenia pomocy jednostkom i zbiorowością dopiero wówczas gdy nie mogą same rozwiązać danego problemu.

4. Prywatyzacja wykonywania zadań publicznych (w ramach zasady pomocniczości), nowe instrumenty finansowe oraz partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)

Rodzaje umów w ramach PPP:

• BOT - build-operate-transfer

• BOO - build-own-operate

• BLT lub BRT - build-lease/rent-transfer

• DBFO - design-build-finance-oprate

• DCMF - design-create-manage-finance

• MOT - modernize-operate/own-transfer

Michel Albert w książce „Kapitalizm przeciwko kapitalizmowi” wyodrębnia 2 modele kapitalizmu:

• Reński - zachodnioeuropejski - większość dziedzin znajduje się w sferze władzy publicznej (góruje nad neoamerykańskim)

• Neoamerykański - większość dziedzin znajduje się w sferze rynku

DEMOKRACJA - powszechnie obowiązujący ustrój. Składa się z 2 czynników:

1. demokracji w jej dosłownym rozumieniu

2. liberalizmu

Istotnym elementem demokracji jest poszanowanie praw człowieka. Podstawowym dokumentem jest Europejska Konwencja Praw Człowieka. Podpisanie tej konwencji jest warunkiem przyjęcia do Rady Europy (Polska ratyfikowała Konwencję w 1993 r.). Protokół dodatkowy zobowiązuj do organizowania wyborów opartych na głosowaniu tajnym. Europejska Konwencja Praw Człowieka stała się integralną częścią acquis communautaire (wspólnego dorobku prawnego UE).

Demokracja łączy się z pośrednim poddaniem działalności administracji państwowej kontroli parlamentu. Kontrola parlamentu łączy się z odpowiedzialnością rządu oraz poszczególnych jego ministrów (oprócz Wielkiej Brytanii i Szwecji).

Zasada odpowiedzialności ministerialnej czyni z ministrów zwierzchników resortów administracji. Zwiększa również rolę i odpowiedzialność szefa rządu.

Standardy demokracji europejskiej i międzynarodowej:

1. Współistnienie lokalnych i regionalnych szczebli samorządu terytorialnego jest standardem europejskim i międzynarodowym

2. zapewnienie wszystkim dostępu do informacji publicznej >> „otwartość rządu”

Cechy dzisiejszej administracji:

• wzrost zadań administracyjnych,

• policentryzm organizacji

• zbliżanie się do siebie funkcji publicznej i sektora prywatnego w kierunku kształtowania wspólnego modelu

• zmiana i ewolucja procedur

• wkraczanie prawa prywatnego w dziedzinę należącą do prawa publicznego

• ponadnarodowe uwikłanie narodowej administracji publicznej

• jednocześnie silne przywiązanie do tradycji

• wieloszczeblowość

• oddanie części swoich praw narodowych w ręce administracji wspólnotowej

ADMINISTRACJA W SYSTEMIE POLITYCZNYM

Zarządzanie poprzez system działań zapobiegających - dominuje w systemach autorytarnych, formy aktywności obywateli są z góry określone, pola tych aktywności muszą być cenne z punktu widzenia władzy, ich liczba nie jest ważna (poziom wolności jest zawsze ten sam).

Zarządzanie poprzez system działań zachęcających - dominuje w systemach demokratycznych, władza nie określa obszaru aktywności społecznej, zostawia to w gestii obywateli (z wyjątkiem działań antysystemowych).

Formy aktywności urzędników:

	wewnętrzne	zewnętrzne
formalne	Relacje łączące politycznego zwierzchnika z podległym mu personelem administracji publicznej	Staranie o fundusze (budżet) dla administracji lub demonstrowanie jej lojalności
nieformalne	negocjacje z grupami interesu	Staranie o poparcie opinii publicznej

Relacje formalne - są to kontakty urzędnika z parlamentarzystami, radnymi.

Relacje nieformalne - są to wszelkiego rodzaju kontakty z grupami interesu

Cele zewnętrzne - służą interesom ogółu

Cele wewnętrzne - służy rozwojowi biurokratycznej administracji

Relacje administracja publiczna a grupy interesu:

Charakterystyka
Wzór	Zakres	Siła wpływu	Styl	konsekwencje
Legalny charakter wzajemnych powiązań	Rozległy	Duża	Przetarg	Redystrybucja /samoregulacja
Klientelizm	Wyspecjalizowany	Umiarkowana	Symbioza	Samoregulacja /dystrybucja
Parantelizm	Wyspecjalizowany	Umiarkowana	Zobowiązania rodzinne lub klanowe	Regulacja /dystrybucja
nielegalny charakter wzajemnych powiązań	Zmienny	Żadna/duża	Konfrontacja	Żadne /redystrybucja

Grupy interesu dzielą się na:

1. zewnętrzne - z konsultacji których rząd nie korzysta ale w zamian za to informacje rzucają opinii publicznej

2. wewnętrzne - stały, formalny, zinstytucjonalizowany dostęp do administracji publicznej

oraz na:

1. grupy promocyjne - walczą o inne interesy, są nimi np. ekolodzy. Są to na ogół grupy zewnętrzne wpływają na rządy poprzez media

2. grupy sekcjonalne - walczą o własny interes np. lekarze, adwokaci, górnicy.

Wynik negocjacji między grupą interesu a rządem wpływa bardziej na dalsze postępowanie niż np. wybory.

Istnieją 4 wzory relacji miedzy grupami interesu a administracja publiczną:

1) Legalne - grupy interesu są sprzęgnięte do podejmowania decyzji. Ma to miejsce np. w Niemczech, Holandii, państwach skandynawskich.

a) Neokorporatyzm - liczba grup interesu dopuszczonych do udziału w kształtowaniu biegu spraw publicznych jest zwykle nader ograniczona a ich reprezentanci są na rozmaite sposoby włączani w struktury administracji publicznej. Wyróżnić można też neokorporatyzm społeczny, neokorporatyzm państwowy czy liberalny neokorporatyzm. Neokorporatyzm to koncepcja dotycząca przede wszystkim sposobów podejmowania decyzji w sferze gospodarki.

b) Pluralizm interesu - jest to przeciwieństwo neokorporatyzmu. Jest to pełen liberalizm grup interesu, każda grupa ma formalny dostęp do podejmowania decyzji. Lobbing - to sposób działania grup interesu. Np. USA, Wielka Brytania. Grupa interesu posiada ekspertów za pomocą których przedstawiają swoje opinie rządowi

c) Obligatoryjne konsultacje nakładają na administrację publiczną obowiązek konsultowania projektów nowych regulacji prawnych z przedmiotowo właściwymi grupami interesu i uwzględniania formułowanych przez niej opinii i informacji. Nie musi uwzględniać interesów tych grup np. w budżecie. Rola tych grup polega na tym, by w opinii znalazły się opinie obiektywne wtedy rząd może uznać to za sensowne. Administracja publiczna zostaje po części obciążona z niektórych obowiązków, które załatwiają grupy interesu. W wielu krajach stosowane są mniej formalne instytucje konsultacji, oparte przede wszystkim na osobistych kontaktach.

d) Powierzanie grupom interesu niektórych zadań publicznych które są w ich interesie np. grupa zawodowa adwokatów - przyjmują nowych kandydatów na aplikacje adwokackie (jest to przykład odciążenia administracji z niektórych funkcji, które powinna pełnić). Tylko niektórym grupom interesu powierzane są takie zadania, tylko tam gdzie sytuacja jest wyjątkowo specyficzna i urzędnicy nie są przygotowani czasami merytorycznie do takich zadań. Inaczej można powiedzieć, że służą one jako quasi-oficjalne, wyspecjalizowane agencje publiczne, realizujące część zadań administracji. Administracja po przekazaniu pewnych funkcji sprawuje nad nimi tylko pośrednią „polityczną” kontrole.

e) Instytucjonalnymi grupami interesu (nacisku) są grupy społeczne, polityczne, wojsko, kościół. Istnieją z mocy prawa, są silne, niekiedy z tradycjami tak jak kościół. Ważne społecznie czy politycznie intytucje usułujące wpływać na bieg spraw publicznych

2. Klientelizm - rodzaj relacji miedzy grupami interesu a administracja publiczną. Administracja uznaje niektóre grupy interesu za naturalne i reprezentantów danego interesu tez. Niektóre grupy są z tego wyeliminowane. Administracja uzasadnia swoje decyzje odwołując się do wyselekcjonowanych źródeł informacji, zwykle takich, które są korzystne z jej punktu widzenia. Zbieżność grup interesu z polityką rządu wzrasta gdy grupy interesu były do niej dopuszczone. Relacje maja mniej jawny charakter, który odbiega od sformalizowanych procedur. Specyficzne czynniki, obiektywne kryteria dyskwalifikują niektóre grupy interesu.

3. Parantelizm - to termin służący wskazaniu na silne, niemalże tak zobowiązujące, jak związki krwi, powiązania między określanymi grupami interesu i administracją publiczną. Jest to rodzaj relacji w których grupy interesu nie kontaktują się z administracją tylko z partia polityczną (która jest pośrednikiem tych relacji). Pojawia się w krajach niedemokratycznych takich jak np. Chiny ale nie tylko. Dominacja zarządzania sprawami publicznymi przez danego pośrednika (partie polityczną). W sytuacji gdy w życiu publicznym nie uczestniczy żadna grupa interesu, administracja publiczna stara się taką grupę wykreować.

4. Nielegalne np. nieprzystosowanością do demokracji a nie że są niezgodne z prawem. Jest charakterystyczna dla systemów niepluralistycznych i dla grup interesu, które nie zasługują na sprzysięgnięcie do decydowania publicznego. Takie grupy nie mają wpływu na decydowanie ale nadal funkcjonują. Starają się podejmować działania mające na celu wpłynięcie na opinie publiczną, którą rząd musi wziąć pod uwagę np. ekolodzy, pacyfiści, ruchy feministyczne. Jeżeli nie dopuszcza się jakiejś grupy interesu do mechanizmów podejmowania decyzji to te grupy prędzej czy później w sposób bardziej rewolucyjny wpłyną na rząd (na podejmowanie decyzji). Występują niekiedy kryzysowe sytuacje, gdy bierze się pod uwagę grupę interesu która wcześniej była od tego mechanizmu odsunięta.

Grupy interesu są czymś naturalnym. Im jest mniej partii politycznych tym jest więcej grup interesów. Najwięcej jest ich tam gdzie podejmuje się decyzje publiczne. Tworzą się w tych sferach gdzie podejmowane są decyzje.

ADMINISTACJA PUBLICZNA I POLITYKA

Podstawowe cele administracji:

Jest to podstawowa instytucja powołana do realizacji celów rządu. Posiada ona swoją ideologię, tzw. ideologia organizacji biurokratycznych, istnieją one w kategoriach swoistych „kultur organizacyjnych”, tj. pojęcia stosowanego coraz częściej do opisania i wyjaśnienia różnic w funkcjonowaniu wielkich organizacji prywatnych.

Ideologie przyjmowane są :

1. na miękko - są to założenia tkwiące w realizowanym przez nią programie czy w zasadach jej bieżącego funkcjonowania

2. na twardo - wskazanie nie tylko na interesy jakie wiążą się z utrzymaniem dotychczasowych rutyn, lecz także na powody, dla których usiłują wyznaczyć nowe priorytety w zarządzaniu sprawami publicznymi. Urzędnicy są wbudowani w sieć stowarzyszeń zawodowych, wyznaczających standardy „ dobrej praktyki”.

Czynnikiem warunkującym siłę nacisku administracji publicznej na udział w wyznaczaniu biegu spraw publicznych to długość stażu pracy urzędników na określonych stanowiskach.

Sposoby realizacji celów:

Polityków uważa się za ludzi, którzy sprawnie wytyczają cele stawiane przed sektorem publicznym , natomiast biurokratom powierza się wypracowanie odpowiednich procedur i sposobów działania. Nie powinno się kwestionować umiejętności biurokratów w wyborze odpowiednich środków służących rozwiązywaniu rozmaitych problemów życia zbiorowego. Bywa tak, że choć administracji i politykom nie brakuje sprawnych i pomysłowych sposobów realizacji rozmaitych programów usług, to koncentrując się na ich wypracowaniu, pozostają ślepi na możliwości innego, alternatywnego określenia ich celów.

Administracja publiczna może uzyskać wpływ na bieg spraw publicznych, jeśli jej pracownicy zajmują stanowiska pozwalające na podejmowanie istotnych decyzji i jest ich wystarczająco wielu, aby decyzje te mogły skutecznie wpłynąć na sposób rozwiązywania najważniejszych problemów życia zbiorowego. Nie zawsze jednak niżsi urzędnicy stosują się chętnie do poleceń swoich przełożonych. Jest to korzystne, bo doświadczenie i profesjonalna wiedza, jaką dysponują urzędnicy, powodują, że kontrolują informacje i umiejętności, jakie są konieczne, aby sprawnie zarządzać sprawami publicznymi.

Przywódcy polityczni rzadko posiadają specyficzne umiejętności, jakich wymaga zarządzanie wielkimi, skomplikowanymi organizacjami- a takie są zazwyczaj administracje publiczne. Zakłada się, że taki umiejętnościami dysponują wyżsi urzędnicy.

Konkurencja między organizacjami publicznymi:

Wg, niektórych uważa się, że istnieje dążenie każdej z organizacji do maksymalizacji swojego budżetu. Inni utrzymują, że konflikt wewnątrz administracji nie zdarza się często i ma charakter dość ograniczony, a poszczególne organizacje publiczne na ogół ze sobą , współpracują aby rozsądnie podzielić dostępne zasoby lub współzawodnicząc ze sobą domagają się jedynie uczciwego udziału w ich rozlokowaniu. Współzawodnictwo między organizacjami jest jednym z mechanizmów rozdzielania zasobów na poszczególne obszary spraw publicznych.

Zasoby administracji:

1. informacja i techniczna biegłość, tzw.monopol informacyjny- org. Publiczne najdokładniej znają sytuację w danej dziedzinie życia zbiorowego i właśnie to jej należy powierzyć nad nią kontrolę.

2. sprawność podejmowania decyzji - w wielu przypadkach działa szybciej i wykorzystuje umiejętności możliwości techniczne swego personelu znacznie szybciej niż robi to większość legislatur. Urzędnicy podejmując decyzję w sprawach publicznych nie muszą ulegać naciskom i rozmaitym grupom interesu.

3. swoje zaplecze polityczne - jest ono udzielane przez grupy obywateli bezpośrednio zainteresowanych określonymi zagadnieniami czy mającymi na uwadze różnorakie bezpośrednie korzyści

4. apolityczność - dzięki jej zachowaniu biurokraci mogą wywoływać wpływ na kształtowanie ważnych decyzji publicznych.

Zasoby instytucji politycznych:

1. prawomocność - konstytucyjne uprawnienie do realizacji zadań spoczywających na władzy publicznej. Niewiele ustaw zasadniczych wspomina o administracji publicznej, żadna nie powierza jej formalnych uprawnień do podejmowania decyzji. Oznacza to, że działalność administracji publicznej musi być uprawomocniona przez konstytucyjne instytucje polityczne.

2. autonomia - wyznacza zakres działania. Organizacje publiczne uparcie dążą do jej maksymalizacji. Dotyczy to przede wszystkim autonomii w wyborze określonego sposobu zarządzania sprawami publicznymi.

Intrygi biurokratów:

1. planowanie - wynika to z korzyści, jakie płyną z wykorzystania systematycznej wiedzy w wielu dziedzinach życia zbiorowego i w naszych wysiłkach na rzecz poprawy długookresowej poprawy sytuacji społecznej i gospodarczej. Planowanie sprzyja podporządkowaniu społecznym priorytetom mniej czy bardziej żywiołowych procesów gospodarczych. Jest to potężna broń w rękach biurokratów walczących o wpływ na zarządzanie sprawami publicznymi. Oznacza to, że procesy regulacji gospodarki narodowej lub innych, ważnych dziedzin życia pozostają w ich kontroli.

2. kształtowanie budżetu - administracja procesy alokacji zasobów publicznych stara się przedstawić jako specjalistyczną procedurę wymagającą wielce specjalistycznych umiejętności, dzięki czemu politycy czują się amatorami w tej kwestii. Niektóre państwa powołały organizacje mające na celu zmniejszenie biurokratyzacji przy ustalaniu budżetu, np. Wlk. Brytania PESC, Francja PPBS. Jednak w celu ustalenia budżetu wymagane są bardzo dokładne informacje, które jest w stanie dostarczyć jedynie administracja.

3. doradcy - biurokratyczną techniką kontrolowania biegu spraw publicznych jest odwoływanie się do opinii ciał doradczych. Rady , czy komitetu doradcze starają się zazwyczaj uwzględniać zarówno opinie grup interesu, jak i oczekiwania administracji publicznej. Ich zalecenia opierają się na ogół na systematycznie zbieranych, dobrze uzasadnionych informacjach i często bywa tak, że trudno je zakwestionować, posługując się racjami politycznymi.

Intrygi polityków:

1. polityczna kontrola budżetu - w celu odzyskania kontroli powołują instytucje wyspecjalizowane w tworzeniu budżetu

2. zróżnicowanie organizacyjne - powoływanie rozmaitych komitetów, usiłujących kontrolować publiczne wydatki i wpływających na sposoby zarządzania sprawami publicznymi. Aby stworzyć przeciwwagę dla wyspecjalizowanych, funkcjonalnie zróżnicowanych segmentów administracji publicznej, politycy stosują podobne taktyki. Tendencja do tworzenia tych zespołów jest widoczna wyraźnie w jednopartyjnych systemach, w których administracja pełni rolę quasi - opozycji lub nie zdradza szczególnego entuzjazmu dla politycznego reżimu i jego priorytetów. Przywódcy polityczni w tych krajach muszą formować lojalne organizacje, pozwalające monitorować realizację programów usług publicznych lub powierzają im wykonanie tych programów.

3. zespoły analityków i doradców - dzięki temu mają dostęp do niezależnych źródeł informacji. Pozwala to na wyeliminowanie stronniczości informacji gromadzonych i upowszechnianych przez administrację. Często kadry wyspecjalizowane należą do administracji publicznej, więc politycy mają problem z rekrutacją odpowiedniej kadry. Najczęściej dzieje się tak, że zasoby informacji dotyczą takich kwestii, które mają duże znaczenie polityczne i w jakiś sposób wiążą się z funkcjonowaniem organizacji dysponujących profesjonalnie przygotowanymi kadrami i obszarami działalności rozmaitych grup interesu. Jednocześnie są to kwestie o których politycy mają duże pojęcie, więc zgromadzone informacje są bezużyteczne. Podst. Powodem, dla którego politycy odwołują się do niezależnych ekspertów jest segmentacja i upolitycznienie wielu dziedzin życia.

4. menedżeryzm - zreinterpretowanie roli urzędników. Politycy zaczęli podkreślać, że właściwa rola administracji publicznej i jej personelu to zarządzanie sprawami publicznymi, nie zaś wyznaczanie kierunków ich dynamiki. Najczęściej w rządach konserwatywnych. Wykorzystuje takie instrumenty, jak kontraktu uzależniające wynagrodzenie od osiągniętych sukcesów - stwarza to możliwości kontrolowania biurokratów i uruchamia nowe mechanizmy motywacyjne.

5. służebna rola administracji publicznej - ma ona służyć swojej klienteli, a funkcjonowanie administracji publicznych powinno przede wszystkim koncentrować się na realizacji tej podstawowej wartości. Podstawowym zadaniem urzędnika jest spełnienie oczekiwań tego segmentu społeczeństwa, który został zidentyfikowany jako „specyficzny klient”. Prowadzi to do redefinicji obywatela, który zaczyna być traktowany jako konsument usług dostarczanych przez administrację.

6. kontrola podwładnych - zagwarantowanie politykom obejmującym stanowisko prawa do wyboru ludzi, z którymi chcą współpracować.

7. wpływy partii politycznych - niektórzy mogą liczyć na poparcie silnych partii politycznych, dzięki czemu mogą zapewnić sobie lojalność i posłuch personelu administracji publicznej. Np. kraje komunistyczne lub jednopartyjne reżimy.

Kontrola na dwa sposoby: po pierwsze ideologia partyjna służy zwykle jako podstawowy układ odniesienia do określania spektrum dopuszczalnych decyzji w sprawach publicznych albo sprzyja internalizacji celów ideologicznych. Po drugie sprawne funkcjonowanie silnej partii o wyraźnie zarysowanej ideologii sprzyja ograniczeniu dominacji biurokratów w tej mierze, w jakiej ideologia ta przyczynia się do stworzenia standardów urzędniczej poprawności i mechanizmów korygowania zachowań nonkonformistycznych.

8. reżimy militarne - wojskowi są zazwyczaj mniej powściągliwi w stosowaniu środków

przymusu do osiągania swoich celów - w tym także do podporządkowania sobie administracji publicznej. Czasami porównuje się do partii politycznych.

KONTROLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

W.Gormley - zasada „mięśni i perswazji” - mięśnie - stosowanie formy przymusu. Legalne i polityczne formy wymuszania właściwych zachowań lub karania zachowań niewłaściwych, perswazja - strategie kontroli, które odnoszą się do mniej czy bardziej wyrafinowanych sposobów kształtowania odpowiednich orientacji moralnych urzędników administracji publicznej lub tworzenia systemów bodźców zachęcających ich do właściwego postępowania.

Metody kontroli wewnątrzorganizacyjnej

Zainteresowanie opinii publicznej - opinia publiczna ocenia czy pracownicy administracji publicznej pracują zbyt gorliwie i zbyt sztywno trzymają się przepisów, czy może w swojej pracy wykazują za mało zaangażowania i nie chcą dobrze pracować. Skuteczność mechanizmy oceniania przez społeczeństwo zależy w dużej mierze od samej administracji publicznej, dokładniej zaś od tego, czy jest ona gotowa do korygowania decyzji bądź szerzej zachowań swoich pracowników, które opinia publiczna uznaje za wadliwe. Mechanizmy samokorygowania są bardzo skuteczne i dobre dla administracji. Taka instytucja, która wyrobi sobie renomę zdolnej do samodzielnego rozwiązywania swoich problemów, stanie się bardziej odporna na rozmaite prawne czy polityczne naciski.

W Szwecji transparentrość decyzji administracji publicznej jest na tyle wysoka, że prawie każdą decyzję dotyczącą spraw publicznych, jaką urzędnik podejmuje musi zarchiwizować i opisać przyczyny jej podjęcia. Każdy obywatel ma prawo dostać się do tego archiwum i sprawdzić, jakie przesłanki kierowały urzędnikiem przy podejmowaniu konkretnej decyzji. Oczywiście nie wszystko jest dostępne dla ludzi. W każdym ministerstwie jest urzędnik, który decyduje, co jest dostępne, a co nie dla opinii publicznej.

Obok wglądu w decyzję już podjęte, można wprowadzić tak jak w USA transparentność podejmowania decyzji. Podstawowym mechanizmem są publiczne przesłuchania, gdzie zainteresowani mogą przysłuchiwać się, czy też brać udział w dyskusji nad podjęciem jakiejś decyzji (programy ekologiczne, urbanistyczne czy socjalne).

W niektórych sprawach federalnych wprowadzono w USA obowiązek publikowania informacji w Federal Register o zamiarze uregulowania danej sprawy oraz wstępnej wersji rozporządzenia z uzasadnieniem. To się pojawia na kilka miesięcy przed wejściem w życie tak, żeby zainteresowane osoby lub organizacje miały czas na wniesienie swoich uwag. Stają się one później częścią dokumentacji oficjalnej, a rozporządzenia powinny w jakimś stopniu zawierać je.

Oczywiście przejrzystość administracji publicznej jest dobra i pożądana, ale musimy pamiętać o tym, że taka jej praca powoduje zwolnienie podejmowania przez nią decyzji jak też taka administracja jest bardziej podatna na naciski polityczne - większa chęć przypodobania się opinii publicznej.

Dyscyplina wewnętrzna - kolejna metoda bez angażowania sił zewnętrznych. Zakłada się, że w każdej organizacji są osoby, które uznają wartości bardzo zgodne z tymi, które podziela szeroka opinia publiczna. Nie koniecznie takie wartości musi podzielać szef, czy większość urzędników, ale na pewno są tacy co podzielają bo przecież urzędnicy też są ze społeczeństwa. Jednakże karanie urzędników jest bardzo trudne gdyż:

- sankcje nie są zbyt dokuczliwe zwłaszcza dla tych, którzy nie chcą robić wielkiej kariery urzędniczej. Zwłaszcza jeżeli ukaranie ma być za zbyt rygorystyczne stosowanie przepisów. Łatwiej znaleźć coś i uzasadnić karę dla tego co stosuje przepisy bardzo swobodnie.

- karanie urzędników to proces bardzo długi i złożony, któremu należy poświęcić dużo czasu i sił. Ponadto argumenty oskarżonych są lepiej przyjmowane niż oskarżycieli z uwagi na to, że sędziami są przeważnie osoby wykonujące ten sam zawód (policjanci, lekarze etc.)

- system administracji publicznej jest doskonały w tworzeniu barier przy karaniu swoich członków. Bardzo często rezygnuje się z karania urzędników z uwagi na konieczność poświęcenia niesamowicie dużej ilości czasu na ten proces. Szefowie organizacji są oceniania za to jak ona wywiązuje się ze stawianych jej celów, a nie z dyscypliny jaka w niej panuje.

Jednak organizacje nie dążą do skandalu i wyciszają wszelkie brudy z uwagi na walkę o pieniądze. Każda instytucja stara się udowodnić swoją przydatność i konieczność istnienia oraz otrzymania bardzo dużych pieniędzy. W takiej sytuacji zwolnienie dyscyplinarne pracownika jest równoznaczne z likwidacją etatu (cięcia budżetowe). Kolejnym problemem w kontrolą wewnętrzną są stosunki w urzędach. Podwładni i przełożeniu po wielu latach pracy ze sobą stają się nieformalnie sobie równi, co utrudnia zachowanie hierarchii.

- szczególna metoda kontroli - urzędnik donosi o nadużyciach swoich kolegów czy nawet przełożonych. W USA tacy donosiciele mają ochronę i pełną dyskrecję.

Rynek i inne zewnętrzne mechanizmy kontroli

Wszelkie normy, przepisy, skomplikowana rachunkowość, mają mniejszy wpływ na racjonalną ekonomikę i wydajność administracji publicznej niż konkrencja ze strony firm prywatnych. Stworzenie rynku usług jest bardzo mobilizujące. Jednakże maksymalizacja efektywności gospodarczej może wpłynąć negatywnie na poziom zadowolenia klientów. Firmy bardziej nastawią się na zarobek niż na zadowolenie poszczególnych ludzi.

Grupy interesu i nacisk opinii publicznej

Jak grupy interesu kontrolują działalność administracji publicznej:

- grupy interesu nie reprezentują całego społeczeństwa, jednak są przedstawicielami zainteresowanych działalnością danej organizacji. Informują zainteresowanych o podjętych działaniach, decyzjach etc, czym wywołują aktywizację opinii publicznej. Rezultatem takiej działalności jest bardzo często taka decyzja, która przynosi korzyść tylko tym zainteresowanym.

- grupy interesu publicznego - wykorzystują rozmaite metody wywierania nacisku, żeby upominać się o realizację powszechnych celów. Rozpowszechniają materiały o nieudolności administracji i starają się złym działaniem organizacji zainteresować opinię publiczną (ruch konsumencki).

- grupy inicjatyw obywatelskich - powstają celem walki z jakąś konkretną decyzją polityczną lub administracyjną. N a wzór grup nacisku. Po zakończeniu walki albo się rozwiązują, albo przekształcają (partia zielonych)

- grupy korzystające z określonych usług publicznych - kiedyś korzystanie z czegoś wiązało się z dziękowaniem. Obecnie tacy, którzy korzystają z usług socjalnych też żądają wielu rzeczy dla siebie - lepszej obsługi, lepszego traktowania (emeryci, rodzice uczniów, renciści, etc.).

Pozostaje problem - kto ma kontrolować tych co kontrolują.

Polityczne metody kontroli

Stosuje się je w przypadku gdy, odwołanie się do opinii publicznej nie wystarcza, dyscyplina organizacyjna zawodzi, a wpływ grup nacisku i organizacji obywatelskich jest zbyt słaby.

Instytucje władzy ustawodawczej

Z uwagi na bardzo dużą ilość obowiązków jaką mają politycy, oraz bardzo dużą ilość przepisów administracyjnych jakie powstały do zarządzania tą sferą działalności publicznej, politycy doszli do wniosku, że chcą zarządzać tylko tymi najważniejszymi przepisami i dzięki władzą nad nimi będą mogli nękać urzędników.

Parlamentarna odpowiedzialność ministrów

W systemach parlamentarnych jest to podstawowy mechanizm kontroli służby cywilnej. W praktyce oznacza to, ze za pracę swoich urzędników odpowiada minister. W teorii polega to na tym, że za błędy urzędnika odpowiada minister. W praktyce - minister zawsze stara się zwalić winę na swoich urzędników. Ta metoda ma bardzo znikome znaczenie w systemach prezydenckich.

Decyzje finansowe

Jest to metoda brutalna ale skuteczna. Politycy jako laicy w budżecie chętniej zajmują się szczegółami, drobiazgami bo je rozumieją. Kto ma klucze do kasy ten ma władzę. Współczesny parlamentaryzm coraz chętniej posługuje się właśnie instrumentami budżetowymi przy kontroli administracji. Narzędziem z tej dziedziny jest też możliwość domagania się odszkodowania przez obywateli za błędy. Przeważnie jednak urzędnik sam bezpośrednio nie odpowiada za swoje czyny.

Komisje specjalne

W tej sprawie chodzi o prawo parlamentu do wglądu w każdą sprawę jaka go zainteresuje. Jeżeli parlament się zainteresuje czymś to może powołać komisję specjalną do wyjaśnienia sprawy. Są też komisje stałe, które permanentnie zajmują się najważniejszymi sprawami. W takich przypadkach powstaje problem zrównania się kontrolowanego i kontrolującego (długoletnia znajomość - zatarcie się granic). Najprostszą formą kontroli są zapytania poselskie. Samo istnienie komisji nie daje gwarancji sukcesu. Musi być jeszcze zainteresowanie wynikami pracy, prestiż. Dopiero wtedy jest to narzędzie skuteczne. Bardzo ważnym i rozpowszechnionym narzędziem jest rzecznik praw obywatelskich lub jego odpowiednik. On nie ma sam przeważnie mocy decydowania, ale może przedstawiać swoje wnioski parlamentowi i proponować zmiany w przepisach.

Odpowiedzialność wobec wyborców

Obywatel zderzając się z bezduszną biurokracją - przegrywa. W związku z tym udaje się na skargę do swojego polityka (posła czy senatora) i zwraca się z prośbą o pomoc w rozwiązaniu danego problemu. Od polityków oczekuje się, że chociaż część swojego czasu poświęcą rozwiązywaniu problemów jakie stwarza administracja. Politycy spędzają czas na pomocy w takich sytuacjach, gdyż to buduje ich pozytywny wizerunek. Jednakże skupiają się oni na pojedynczych przypadkach, nie interesując się zmianami przepisów w skali globalnej.

Przeglądy przepisów wykonawczych

Nie wiele państw stosuje tę metodę (przoduje USA i WB). Polega to na tym, że parlament stara się sprawdzać akty administracyjne wydane do ustaw, co do zgodności ich z duchem danej ustawy. Z uwagi na brak czasu, kontrolowane są akty wydane do najbardziej wrażliwych ustaw, tam gdzie mogą być problemy.

Kontrola wykonania budżetu

Kontrole nad wykonaniem budżetu przez administrację publiczną sprawuje parlament. Organ, który jest odpowiedzialny za kontrolę podporządkowany jest parlamentowi - wyjątkiem jest organ francuski, który podlega formalnie prezydentowi. Parlamenty przeznaczają publiczne pieniądze na działalność administracji i muszą być pewne, że te wartości zostały wydane zgodnie z ich przeznaczeniem. W części systemów jest to efekt podziału władzy, a w innych systemach wynika to z obowiązku ochrony skarbu państwa. Wraz z coraz większą komplikacją budżetu administracji, nadzór ze strony parlamentu jest coraz bardziej pobieżny. Administracja obraca pieniędzmi swoimi jak też i pieniędzmi pochodzącymi z 3 sektora.

Instytucje władzy wykonawczej

Ogólnie najlepiej przygotowany do kontroli administracji jest rząd. Służba cywilna jemu podlega. Często jednak służba stara się nie poddać kontroli rządowi. Parlamentarzyści twierdzą, że dobry rząd poznaje się po tym jak sobie radzi ze swoją administracją, zgłasza tą, która jest niezmienna przy zmianie rządu. Poza tym podobanie jak w firmach prywatnych tak też i w instytucjach administracji publicznej, ujawnianie problemów często nie leży w interesie zarządzających - w tym wypadku w interesie rządu.

Polityka personalna

W różnych systemach politycy dochodzący do władzy mają różne możliwości jeżeli chodzi o mianowanie i powoływania pracowników administracji publicznej, urzędów centralnych etc. Prezydent USA ma prawo do obsadzenia około 3000 stanowisk, może zwalniać ludzi bez zgody senatu. Jest ograniczony zwyczajem i procedurami. Premier WB może obsadzić jedynie kilka stanowisk, a jego ludzie też nie mają zbytniej możliwości wymiany personelu. Administracja jest bardzo niezależna od aktualnego premiera. Większe uprawnienia mają premierzy w Niemczech, Francji, Belgii czy Polsce.

Postępowanie wyjaśniające - inspekcja

Powołanie inspekcji jest przeważnie wynikiem trudnych pytań dotyczących funkcjonowania administracji publicznej jakie zostaną zadane właściwemu ministrowi w parlamencie. Takie inspekcje mają za zadanie sprawdzenie czy administracja działa poprawnie. Są też inspekcje stałe - zwłaszcza w wojsku.

Reorganizacja

Służy ona przejęciu władzy nad administracją. Zmiany w mogą służyć uniemożliwieniu następnemu rządowi znaczących ruchów (prywatyzacja etc.). W czasie reorganizacji wiele kompetencji przekazuje się do różnych komisji etc, żeby tylko nie podejmować decyzji. Przecież za decyzje administracji odpowiadają właściwi ministrowie. Jest też reorganizacja symboliczna. Tam gdzie nie można nic zmienić, bo administracja realizuje interesy silnych grup nacisku, premier czy prezydent wprowadza zmiany, żeby symbolicznie chociaż zaakcentować swoją władzę na tym obszarze. Do reorganizacji głównie prawo ma rząd, jednak i parlamenty starają się wprowadzać swoje zmiany.

Uprawnienia finansowe

To rząd przygotowuje projekt budżetu, a tym samym dzieli pieniądze pomiędzy różne organy administracji publicznej. Nie może to być do końca na zasadzie karania przeciwników i nagradzania zwolenników, bo mogłoby to być sprzeczne z interesem państwa, ale na pewno wiele z takiej zasady jest przy projektowaniu budżetu. Należy pamiętać, że nie można ciąć w obszarach gdzie danymi pieniędzmi są zainteresowani wyborcy, od których zależny jest dany rząd

Eksperci i zespoły doradców

Ministrowie chcą sprawować kontrolę nad źródłami informacji stanowiącymi podstawę do podejmowania najważniejszych decyzji w sprawach publicznych. Ministrów jest mało a obszarów administracji bardzo dużo, więc potrzebują do pomocy doradców, Zdecydowanie łatwiej jest tam gdzie minister wymienia sobie swoich doradców (Francja), a dużo trudniej jest politykom tam, gdzie muszą opierać się na informacjach od obcych doradców (WB)

Sądowa kontrola administracji publicznej

Każdy kraj, a nawet UE ma w swoich strukturach takie działanie, że można organy administracyjne podać do sądu. Zachodnie kraje różnią się od siebie w procedurach. W niektórych krajach są sądy administracyjne powołane do prowadzenia spraw z zakresu administracji publicznej (Francja, Niemcy, Szwecja), a są kraje gdzie te sprawy rozwiązywane są przez sądy cywilne (USA, WB, Dania, Norwegia). Jednak nawet tutaj są wydzielone trybunały administracyjne wywodzące się z administracji publicznej. W wielu krajach istnieją kodeksy prawa administracyjnego, które regulują prawa i obowiązki urzędników. Prawo administracyjne pozwala na kontrolę ex post, czyli można w najlepszym przypadku uzyskać odszkodowanie.

Kontrola normatywna

Polega na ograniczeniu dowolności podejmowania decyzji urzędnikom. Mechanizmy funkcjonujące wewnątrz organizacji mają skłaniać urzędnika do kierowania się interesem publicznym - podtrzymanie i podnoszenie prestiżu sprawowania funkcji urzędnika, kształtowanie respektu wśród obywateli, utrzymywanie zarobków na atrakcyjnym poziomie (pomimo opinii, że urzędnicy zarabiają zdecydowanie za dużo). Są to niektóre z metod. Mają one na celu utrzymanie dobrych urzędników i zredukowanie pokus podejmowania decyzji niezgodnych z interesem publicznym. Stosowanie tej metody niewiele kosztuje, a dużą zaletą jest działanie ex ante - pozwala zapobiegać powstawaniu społecznego niezadowolenia, a nie karać urzędników, którzy je spowodowali.

Granice kontroli

Profesjonalizacja

Wielu urzędników jest profesjonalistami w swojej dziedzinie, a wykonywanie przez nich obowiązków jest nienaganne. Stawiają dobro petentów nad własnym interesem. Jednak ich postępowanie nie jest do końca zgodne z zasadami administracji publicznej. Takie zjawisko mamy wśród naukowców - powinni ogłaszać wyniki badań, a nie mogą bo część jest objęta klauzulą poufności, czy lekarzy - nie mogą przekazywać informacji o chorobach swoich pacjentów, ale czasami muszą, żeby dobrze leczyć ludzi.

Nacjonalizacja

Ocena firm państwowych jest trudna - ich celem przeważnie nie jest zysk tylko inne zadanie. Komunikacja nie ma zarabiać, ale ma dowozić ludzi z różnych miejsc, na czas i tam gdzie potrzebują. Inaczej musimy oceniać działanie takiej firmy. Kolejnym problemem jest to, że przeważnie szefowie takich organizacji są niezależni politycznie - zostali zatrudnieni jako managerowie, a nie jako politycy, więc mogą unikać odpowiedzialności politycznej. Zawsze mogą przenieść się do sektora prywatnego.

Kontrakty zewnętrzne: trzeci partner

Bardzo trudne jest nadzorowanie firmy prywatnej, która zawarła umowę handlową z sektorem publicznym na realizację jego zadań. Taka firma zupełnie nie podlega kontroli polityka.

Związki zawodowe

Pracownicy administracji publicznej są przez związki lepiej chronieni niż w firmach prywatnych. Układy zbiorowe, problemy ze zwolnieniem. Skomplikowane procesy zwalniania, zatrudniania, awansowania etc, powodują utrudniania w motywowaniu do wydajnej pracy.

Kultura

Istnieją kraje, gdzie zachodnia biurokracja uchodzi za niemoralną. Nie ceni się wysoko norm, a cnoty obywatelskie uważa się za głupotę.

ORGANIZACJA I TECHNIKI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Grytnera nigdzie nie ma. Niech mi Jaro naskoczy z taką literaturą :P

Zanim zaczniecie się tego uczyć - najlepsze jest to że wszystkie dane są z roku 1999 - nie wiem po co mam się tego uczyć ale cóż - master Jaro chce - ma.

Pomijam już fakt że ta książka jest beznadziejnie napisana.

Metody i techniki działania administracji.

Potrzebne jest rozwijanie nowych metod i technik działania administracji.

Metoda działania to stosowanie tych samych form prawnych i nei tylko w dłuższym okresie bądź ich wyraźna preferencja w stosunku do pozostałych.

Podstawowe metody: przymusu, przekonywania, prewencji, zabezpieczenia prawnego, metoda inspiracji. Dodatkowo jest metoda działalności uświadamiającej i metoda bodźców ekonomicznych.

Metody uniwersalne w praktycznym działaniu administracji:

Pisemnego załatwiania spraw

Statystyczne

Prognozowania

Planistyczne

Porównawcze

Plus niezliczone metody pracy biurowej

Potrzeba środków osobowych, finansowych, technicznych, organizacyjnych i informacyjnych.

• informatyzacja prac biurowych - narzędzie do dostosowania administracji do nowych zadań

Nowe techniki informatyczne:

Powinny zmierzać do ułatwienia ludziom korzystania z pomocy administracji. Poszerzenie doradztwa, szybkiego obiegu informacji lub udostępniania dokumentów. Również inne funkcje - jak elektroniczne formy rozliczania podatków itd.

Informatyka to podstawowy instrument sprawności działania administracji.

• większe zbiory informacji, łatwość dostępu do nich, automatyzacja procesów pracy

• łączenie odległych systemów w odległych urzędach

• usługi teleinformatyczne (telematyczne): przekaz bieżących informacji, rozrywka, handel, sport, turystyka

• pieniądz elektroniczny

• wideoteksty:

1. transmisyjny - prosty odbiór informacji

2. interakcyjny - odbiór informacji z możliwością rozmowy z systemem - np., zadawanie pytań itp.

telematyka profesjonalna:

• łatwość i szybkość przepływu informacji

• wgląd do archiwów poszczególnych urzędów - natychmiastowy i szybki

• reprodukcja danych na odległość

• przekazywanie, wysyłanie, schematów, rysunków, tekstów

• uzgadnianie z odbiorcą treści umowy, pisma, listu, np. mailowo

• spotkania i narady - tele i audiokonferencje poprzez komputery

- te dane są z kurdelebele 1999:

W Polsce brak Centralnego Ośrodka Informatyzacji Rządu RP.

Jest Biuro do spraw Informatyzacji i wydział MSWiA - Rządowe Centrum Inf:

PESEL - system ewidencji ludności - miał usprawniać i upraszczać pracę w kontaktach obywatel - administracja

System MAGISTER - oddany w 1974 roku: ogólnikowa ewidencja posiadaczy wyższego wykształcenia. Do prognozowania, realizacji czy kontroli procesów gospodarowania kadrami z wyższym wykształceniem. Czy występuje zgodność wyuczonego zawodu z poziomem wykształcenia wymaganego na danym stanowisku pracy (tchnie i to lekkim PRLem :P)

- Służby Infortyzacji Terenowej administracji rządowej: nie jednolicie zorganizowane.

Np.:

Informatyk Wojewódzki

Terenowe Banki Danych - ewidencja ludności, pojazdów, gruntów, podmiotów gospodarczych i zasiłków.

Wojewódzkie Banki Danych

• istnieje konieczność informatyzacji sfery gospodarki finansowej - naliczania i poboru podatków.

---