POR, Weterynaria, fizjologia zwierząt


Ćwiczenia prof. - 20.02.2013

Do określania ułożenia narządów w organizmie służą liczne metody. Należą tu:

Płaszczyzna strzałkowa - przebiega wzdłuż osi długiej ciała. Pomaga w określeniu stron ciała: prawej i lewej,

Płaszczyzna poprzeczna - przechodzi przez środek zwierzęcia. Wyznacza kierunki: doogonowy, doczaszkowy

Koniec bliższy/dalszy - szczególnie ważne przy opisie kończyn, np. w okolicy końca bliższego kości udowej.

Punkty orientacyjne/topograficzne - miejsca, które są możliwe do ustalenia na zwierzęciu np. u konia wcięcie nosowo-siekaczowe (dotykiem), grzebień twarzowy, u krowy guz twarzowy, guz kulszowy, guz biodrowy, guz grzebienia łopatki (u konia szczególnie dobrze widoczny), krętarz większy.

Okolica głowowa (głowa)

granica: linia łącząca zewnętrzne kąciki oczodołowe

Okolica potyliczna R. OCCYPITALIS granice:

Okolica przyusznicza R. PAROTIDEA granice:

Okolice szyi:

MARGO JUBATUS -> krawędź grzywiasta w linii pośrodkowej ciała

Okolica grzbietowa szyi R. COLI DORSALIS granice:

Okolica dobrzuszna szyi R. COLI VENTRALIS granice:

Okolica kłębu/łopatkowo-grzbietowa R. DORSOSCAPULARIS granice:

Okolica grzbietu R. DORSI - u konia bardzo ważna bo często występuje BACK PAIN granice:

Okolica boczna szyi

Okolica lędźwiowa - R. LUMBALIS granice:

Okolica pośladkowa R. GLUTEA granice:

Okolica siedzeniowa i nasady ogona (CAUDA, CIRRUS) R. CLUMI

//szczotki u konia CIRRUS PEDES - to włosy poniżej pęcin

Okolica przednia klatki piersiowej - PARS THORACIS CRANIALIS granice:

Okolica dobrzuszna (dolna) klatki piersiowej R. THORACIS VENTRALIS lub mostkowa - R. STERNALIS granice:

Okolica łopatkowo-ramienna R. SCAPULOHUMERALIS, granice:

Okolica boczna klatki piersiowej R. COSTALIS okolica żebrowa, granice:

Jama klatki piersiowej - CAVUM THORACIS

Jama piersiowa - CAVUM PECTORIS mniejsza od jamy klatki piersiowej szczególnie u konia

Okolica ściany miękkiej brzucha PARS ABDOMINALIS MOLLIS

I-linia styczna od guza biodrowego do ostatniego żebra

II-linia poprowadzona od ostatniego żebra do stawu kolanowego

III - linia prostopadła do podłoża poprowadzona przez pępek

1)okolica dołu słabiznowego - R. PARALUMBALIS/dół głodowy ważna szczególnie u krów bo gdy krowa zje mokrą koniczynę pojawiają się gazy fermentacyjne ->krowa jak balon. Przez dół słabiznowy przebijamy powłoki ciała i żwacz, dzięki czemu można upuścić z krowy powietrze - gazy fermentacyjne. Trokarowanie za pomocą trokara zakończonego ostrą piramidą.

2)okolica fałdu kolanowego / słabizna brzucha

3)okolica przed pępkowa

4)okolica za pępkowa, do niej zalicza się ściany jamy brzusznej znajdujące się między wewnętrzna powierzchnią uda a linią białą (5)

Okolica udowa R. FEMORIS granice:

Okolica podudzia R. CRURIS granice:

Okolica stępu R. TARSI granice:

Okolica śródstopia i palców stopy R. METATARSI, R. DIGITI PEDALIS

Okolica podramienna R. ANTEBRACHI granice:

Okolica nadgarstka R. CARPI, granice:

Okolica śródręcza i palców ręki R. METACARPI ET DIGITI MANUS

Wykład 2 - 27.02.2013

Topografia narządów głowy:

-część twarzowa głowy

-część mózgowiowa głowy

Okolice ważne z punktu widzenia klinicznego:

Przebieg przewodu nosowo-łzowego. Od gruczołu łzowego (w dole gruczołu łzowego na spodniej stronie wyrostka za oczodołowego, górno-bocznie od oka. Przez kanał pod powiekę. Przez ruch powiek - nawilżanie rogówki i obmywanie oka. Następnie łzy wlewają się do jeziorka łzowego (przyśrodkowy kąt oka w powiece dolnej). Od jeziorka kanał nosowo-łzowy:

a) kanał kostny (w kości łzowej później w szczękowej) - sam przebiega w kanale

b) wyjście na dobrzusznej stronie jamy nosowej, (nieco z boku) części jamy nosowej - na granicy pomiędzy przedsionkiem a jamą właściwą nosa (po stronie dobrzusznej, nieco z boku). U bydła ujście znajduje się powyżej opisanego ujścia, po stronie bocznej. Przebieg taki u zwierząt o typowej budowie czaszki. Zatkanie takiego kanału nie sprawia problemów podczas udrożniania. Są problemy natomiast u zwierząt krótkogłowych - koty (szczególnie persy) i u psów ras krótkogłowych. Skrócenie kości szczękowej powoduje to że przewód ma przebieg kręty → niedrożność przewodu → permanentne łzawienie. Zwierzęta często łzawią bo nie ma gdzie spływać i wylewać się z jeziorka łzowego. Objawy: zawilgotnienie włosów, później maceracja tkanek, szczególnie persy i pekińczyki. Techniki przetykania - chirurgiczne.

„łzawiące oczy” Są zwierzęta które sprawiają wrażenie okresowego łzawienia np. jelenie. Widać dwie ciemne smugi o charakterystycznym zapachu. W przyśrodkowych kątach oczu, tuż poniżej jeziorka łzowego, mają gruczoły zapachowe wykorzystywane do znaczenie terenu w okresie godowym, ocierając o gałęzie. U słoni gruczoły skroniowe (samce) znaczą nimi teren. Gruczoły te w okolicy skroni.

U bydła kość łzowa tworzy zamkniętą puszkę łzową BULLA LACRIMALIS. Sięga ona dolnej części oczodołu, w środku zatoka łzowa.

Przewód słuchowy zewnętrzny - zdarza się ze u psów z opadającymi uszami może się gromadzić woskowina, przy nadmiernym wydzielaniu gruczołów woskowatych. Jeśli zalega to psy mogą nie słyszeć lub mogą rozwijać się bakterie np.: nużeniec powodujące świąd i nadżerki. Przy drapaniu mogą występować podrażnienia skóry i infekcje. Kiedyś przycinało się uszy psom. U cooker spaniela - odmrożenia uszu. U świń dostęp do naczyń krwionośnych jest utrudniony, ponieważ są to zwierzęta otłuszczone. Małżowiny uszne u świń mają dobrze rozwinięte naczynia krwionośne, tędy wprowadza się np. znieczulenie przy kastracji. Można także wprowadzać różne leki. U psów przewód słuchowy zewnętrzny jest kręty/załamany, bez względu na rasę - ma ostre zagięcia i ciężko jest go dokładnie czyścić.

Węzły chłonne - okolica między żuchwowa (pomiędzy trzonami żuchwy, początek od kąta żuchwy, końce w kącie bródkowym).

Węzły chłonne podżuchwowe -LYMPHONODI MANDIBULARES

  1. u konia długości do 15 cm, zbudowane z pakietów z przewężeniami, o kształcie sprasowanego banana, na kształt litery V. Są dostępne do badania - wykonuje się je rutynowo. Bada się ich temperaturę i konsystencję. Są szczególnie dobrze wyczuwalne u konia. Gdy temperatura podwyższona to świadczy o procesach zapalnych w głowie.

  2. u bydła są owalne po przyśrodkowej stronie trzonu żuchwy, łatwo dostępne.

  3. u świni są dwuczęściowe, nie bada się ich bo ciężko je wyczuć z powodu mocno otłuszczonego podgardla. Natomiast bada się je podczas badania mięsa poprzez nacinanie.

Poprzez badanie węzłów sprawdzane jest mięso głównie pod kątem zakażenia gruźlica (gruźlica utajona) - w węźle są widoczne zwapniałe białe punkty.

Węzły chłonne pozagardłowe/zagardłowe - LYMPHONODI RETROPHARYNGI MEDIALES ET LATERALES. Dwie grupy:

Węzły chłonne przyusznicze - L. PAROTIDEI - poniżej podstawy ucha, pod miąższem przyusznicy, nie są dostępne do badania. Po śmierci służą do określania jakości mięsa. Koń 6-8 małe około 6 mm, u psa pojedynczy 1-1,5 cm.

Migdałki - krypta migdałkowa - od podstawy języka, łuki językowo gardłowe i podniebienno gardłowe które dzielą gardło na część oddechową i pokarmową, występuje tam granica dwóch nabłonków. Pomiędzy łukami krypty. Pies: między podniebieniem miękkim a korzeniem języka w dole migdałkowym znajduje się migdałek podniebienny (TONSILLA PALATINA) długości około 2 cm jako czerwona wypukłość. U konia migdałek pojedynczy nieparzysty na podniebieniu miękkim. U świni na podniebieniu miękkim są parzyste skupienia tkanki limfoidalnej, nie mylić z migdałkiem.

Ćwiczenia prof. borata ? 27.02.2013

Otwory do znieczulenia, tu dajemy igłę. Znieczulanie:

  1. nerw podoczodołowy który unerwia wargę, nosowie i wewnętrzną część jamy ustnej. Wychodzi przez otwór podoczodołowy zlokalizowany w połowie długości między wcięciem nosowo-siekaczowym do początku grzebienia twarzowego. Otwór przykryty jest unosicielem nosowo- wargowym. U żywego zwierzęcia mięsień ten jest łatwo przesuwalny, dzięki czemu można wyczuć krawędź otworu.

  2. nerw żuchwowy przez otwór żuchwowy. U konia bardzo łatwo znaleźć otwór żuchwowy, który leży w połowie długości diastemy (czyli między ostatnim siekaczem a pierwszym przedtrzonowcem), po przyśrodkowej stronie gałęzi żuchwy. (dwa palce poniżej otwór bródkowy)

  3. nerw nadoczodołowy - przez otwór nadoczodołowy który u konia bardzo wyraźnie wyczuwalny na żywym zwierzęciu.

Koń ma bardzo silnie unerwioną wargę górną. U konia przy uspokajaniu używa się dutki czyli drewnianej rączki zakończonej pętelką. Zakłada się ją na wargę górną i skręca, wtedy koń się uspokaja. Wtedy można robić zabiegi. Wibryssy u kotowatych i psów to włosy czuciowe, zatokowe o charakterze wybitnie czuciowym. Są bardzo sztywne, jego cebulka otoczona zatoką żylną, a ściany zatoki silnie unerwione. Włosy czuciowe są w wardze górnej u konia. U kota w okolicy „brwi” - nad oczami, są narządem zmysłu.

Nerw trójdzielny: oczny, szczękowy, żuchwowy.

U konia zatoka nosowo-czołowa. Jest to połączenie zatoki czołowej z zatoką małżowinową dogrzbietową za pomocą otworu, tylko u konia występuje ta zatoka. Zatoki u psa są zredukowane. Jest zatoka czołowa, brak zatoki szczękowej - jest zachyłek szczękowy pełniący funkcję zatoki a u kotów brak nawet zachyłka. Koń ma w pełni rozwinięte wszystkie zatoki. Szczękowa u konia zmienna, posiada przegrodę dzielącą na część donosową i doogonową. Przegroda na wysokości 3 zęba przedtrzonowego?(czy trzonowego). Brak łączności między częściami. Część tylna zatoki szczękowej ma otwory komunikujące ją z innymi zatokami. Ujście zatoki szczękowej do jamy nosowej znajduje się w kości szczękowej na wysokości środkowego przewodu jamy nosowej. Przez otwór środkowy są wentylowane inne zatoki. Przednia część ma otwór na wysokości małżowiny dorzbietowej. Na wskutek stanów kataralnych - zołzy - stany zapalne w zatokach przez zaleganie śluzu. Jeśli długo zalega dochodzi do maceracji i miękną kości. Z wiekiem zatoka szczękowa powiększa się, bo spłyceniu ulegają zębodoły (po 14 roku życia wysuwają się zęby, które muszą mieć. Zatoka podniebienna u konia w blaszce pionowej kości podniebiennej u bydła w blaszce poziomej kości podniebiennej.

W jamie nosowej znajdują się 2 małżowiny nosowe. U świni wąska jama oddechowe przez kształt kości szczękowej. U konia podniebienie miękkie jest bardzo długie, dlatego oddycha zawsze przez nos. Występują 3 kanały (przewody) w jamie nosowej:

Przewód wspólny łączy powyższe 3 przewody.

Worki powietrzne są to uchyłki błony śluzowej przewodu bębenkowo-gardłowego/gardłowo słuchowego. Nie wiadomo jakie jest ich przeznaczenie. Pojemność jednego worka to około 500ml. Podczas nadprodukcji śluzu worki mogą być „zajęte”. Możliwe jest wziernikowanie przez przewód gardłowo-bębenkowy. Przy zatkaniu dostajemy się przez trójkąt Viborga:

Aby się dostać przecina się skórę, podważa ślinianki i wypłukuje śluz z worka powietrznego, jest to metoda krwawa. Metoda bezkrwawa to laryngoskop, ale tylko do oglądania worków, nie można nim wypłukać. Zabieg płukania jest subtelny ponieważ worek umieszczony jest w sąsiedztwie:

Ślinianki to u większości 3: przyusznica, żuchwowa, podjęzykowa a u psa jest 4 - jarzmowa - odpowiednik gruczołów ślinowych policzkowych górnych u bydła.

Podjęzykowa ma dwie części:

Wyprowadzający przewód z jednoprzewodowej uchodzi na mięsku podjęzykowym. Wieloprzewodowa tuż przy …..

Jarzmowa - do przedsionka jamy ustnej, podobnie jak przyusznica.

Przewód Stenona u zwierząt mięsożernych biegnie bezpośrednio po mięśniu żwaczu. Wcięcie naczyniowe w nim leży: przewód Stenona, tętnica i żyła twarzowa . U koni w tym miejscu bada się tętno, a u krowy na guzach twarzowych (tętnica twarzowa). Ale jednocześnie z obu stron, bo są schorzenia w których jest przesunięcie fazy tętna -różnice w momencie powstawania. Tętno można badać też na ogonie (tętnice ogonowe), ale można pobrudzić sobie ręce przez przestraszone zwierzę.

Worek powietrzny - DIVERTICULUM TUBAE AUDITIVE granice na powierzchni szyi:

Wykład 3 - 06.03.2013

Kaletka podwięzadłowa karkowa doczaszkowa - BURSA SUBLIGAMENTOSA NUCHALIS CRANIALIS

Kaletka szczytowo-potyliczna: na wysokości połowy kręgu szyjnego, skrzydła atlasu, mięśnie, powrózek karkowy (pod nim znajduje się kaletka, a nad nim znajduje się torebka tłuszczowa).

Z tyłu nad 2 kręgiem szyjnym, zad wyrostkiem kolczystym - również znajduje się kaletka. Guzek atlasu przesuwa się po powrózku- dlatego ważna. Nad wyrostkiem kolczystym kręgu obrotowego kaletka. Zapalenie kaletki - bardzo duże wypuklenie z boku głowy. Leczenie ciężkie, bo są trudno dostępne struktury zamknięte, penetracja leku mocno utrudniona, długotrwałe, tylko objawowo, rzadko (czy tylko?) za pomocą strzykawki wprowadza się leki.

Kaletka znajduje się w okolicy kłębu.

Kaletka kłębowa głęboka. Końce wyrostków kolczystych dwóch pierwszych kręgów piersiowych, gdzie powrózek karkowy przechodzi w taśmę kłębową (więzadło barkowe?)- bardzo szerokie do 15 cm, obejmuje chrząstkę łopatki, potem przechodzi w więzadło nadkolcowe.

Kaletka powierzchowna. Pod skórą, często ulega uszkodzeniu u koni wykorzystywanych pod siodło przez niedopasowanie siodła lub przez złe zakładanie siodła. Dawniej przez niedopasowanie homonta. Nad nią jest powięź powierzchowna, tkanka tłuszczowa i skóra.

Okolica kłębu dzieli się na wtórne okolice. Prowadzi się linię równoległą do:

U psów: jamniki, basety - psy o wybitnie długim kręgosłupie i krótkich nóżkach nie powinno się pozwalać chodzić/schodzić ze schodów - naprężenia w obrębie mięśni kręgosłupa są tka duże że dochodzi do schorzeń kręgosłupa, wypadanie dysków później przez to niedowład kończyn.

Topografia rynienki jarzmowej - SULCUS JUNGULARIS granice:

Bardzo duża różnica w skórze, konia - bardzo cienka, krowy - bardzo gruba i zwięzła → dlatego ciężko się wbić, walić zza ucha. Koty - bardzo zwięzła skóra, ciężko wbić igłę, cienkie igły się wygną!

Wlewy dożylne w 1/3 górnej części szyi. Początek żyły jarzmowej jest przy samej głowie, ponieważ żyła szczękowa i mózgowa zbiera się w jarzmową i biegnie do serca. Wlewy uwarunkowane anatomicznie, bo wszystkie elementy rynienki jarzmowej w 1/3 dolnej części biegną razem. Po lewej stronie od tchawicy biegnie przełyk i tchawica (po lewej stronie można zaobserwować wracający kęs). Środkowa 1/3 części szyi - pojawia się mięsień łopatkowo-gnykowy i zaczyna wchodzić między żyłę jarzmową. Żyła jarzmowa zostaje na zewnątrz a pozostałe elementy są pod mięśniem. W 1/3 górnej, mięsień łopatkowo-gnykowy jest najgrubszy i stanowi dno rynienki - oddziela żyłę jarzmową od pozostałych elementów rynienki dlatego tutaj są wlewy (wszystkie elementy rynienki jarzmowej poza żyłą są osłonięte mięśniem łopatkowo- gnykowym. Ryzyko przekucia tętnicy i innych elementów jest zminimalizowane. Ciśnienie w tętnicach szyjnych bardzo wysokie - dziura w tętnicy to krew sika na 2 metry). W skład rynienki jarzmowej wchodzą:

Wykład 4 - 20.03.2013

Jama klatki piersiowej CAVUM THORACIS ograniczona: zrębem kostnym (od góry kręgami piersiowymi od pierwszego do ostatniego, z boków żebrami, dobrzusznie mostkiem). Wpust doczaszkowy do jamy klatki piersiowej ograniczony 1 kręgiem szyjnym, pierwszą parą żeber i rękojeścią mostka. Wyjątek u świni bo pierwsza para żeber zrasta się ze sobą, dlatego wpust: pierwsza para zrośniętych żeber i pierwszy krąg szyjny.(dlatego mostek poniżej przepony od dołu?) Wpust doogonowy: chrząstka mieczykowata mostka, ostatnia para żeber i ostatni krąg piersiowy. Jama klatki piersiowej zawiera część jamy brzusznej. U młodych zwierząt we wpuście doczaszkowym znajduje się grasica, u starych zmienia swoje położenie.

Jama piersiowa CAVUM PECTORIS, ograniczona od góry mięśniami: długie szyi (przy wpuście do jamy klatki piersiowej), mięśniami międzyżebrowymi po bokach, od tyłu przepona.

We wpuście: tchawica, żyła czcza doczaszkowa, nerwy przeponowe (przepona jest pochodzenia z mięśnia szyjnego, nerwy pochodzą z neuromerów szyjnych), przełyk, n. błędne, pień współczulny.

U przeżuwaczy jama piersiowa jest bardzo przesunięta ku przodowi, bo przepona ustawiona jest bardziej pionowo niż u konia. Dlatego zachyłki opłucnej wychodzą przed pierwsze żebro, tworząc tzw. osklepki. Pole opukowe przedłopatkowe - u przeżuwaczy tylko jedno ze względu na wysunięcie płuc do przodu. Sprawdza się czy w opłucnej nie ma płynu.

U konia przepona położona jest bardziej skośnie z pochyleniem patrząc od góry z stronę ogonową.

W jamie piersiowej jest dużo różnych narządów, wszystkie leżą w jamie/przegrodzie? Opłucno-śródpiersiowej. Śródpiersie - MEDIASTINUM, miejsce które znajduje się mniej więcej pośrodku ciała (jama osierdziowa leży bardziej po lewej stronie, dlatego płuco prawe jest większe od lewego) ograniczone opłucną ścienną, znajdują się tam wszystkie narządu oprócz:

Żyła i nerw w specjalnym fałdzie opłucnej. Część śródpiersia nie leży symetrycznie, prawe płuco większe niż lewe, poza tym serce najbardziej po lewej stronie, tylko troszkę po prawej.

U młodych zwierząt grasica przy wpuście do jamy piersiowej. U starych zwierząt grasica mniejsza i zmienia swoje położenie.

Położenie serca - między 3 a 6 żebrem. Występują odchylenia co około 3-4 cm zwłaszcza w stronę doogonową. Odchylenia zwłaszcza u koni sportowych, serce jest przerośnięte przez treningi. U koni bardziej pionowa oś długa serca niż u przeżuwaczy. PUNKTA MAXIMA to miejsca gdzie najlepiej słyszalne są tony serca (zastawkowe -przedsionkowo-komorowe, półksiężycowate), służą do diagnostyki.

Ciekawostki: na nerki skrzyp, a na biegunkę siemię lniane.

Wykład 5 - 27.03.2013

Przepona to mięsień oddechowy, bardzo silnie pracujący. Jest mięśniem o jednym przyczepie: przyczep zewnętrzny(obwodowy), przyczep wewnętrzny (jest ośrodek ścięgnisty). Pochodzenie szyjne bo nerwy przeponowe odchodzą z odcinka szyjnego z neurometrów szyjnych od 2 do 6 szyjnego, pęczki tworzą 2 nerwy wchodzące do śródpiersia - nerw przeponowy prawy przebiega z żyłą czczą doogonową w fałdzie opłucnowym. Nerw przeponowy prawy nie leży w śródpiersiu. Konstrukcja: rodzaj kopuły, u przeżuwaczy bardziej pionowe, u konia bardziej skośnie. Wierzchołek przepony (najbardziej wysunięty do przodu punkt) znajduje się na wysokości 8 przestrzeni międzyżebrowej. Może się przemieszczać o +/- jedno żebro - nie jest punktem stałym, porusza się. Przy głębokim wydechu sięga około 6 kręgu, a wdechu do 9 kręgu, zależy od głębokości oddechu. Po grzbietowej stronie część mięśniowa. Dwoma odnogami przyczepia się do kręgów (słupy przepony) - dzielą się na 2 oddzielne pasma boczne i przyśrodkowe, prawa odnoga mocniejsza i silniejsza od lewej. Mięśnie oddechowe pracują cały czas (mocno spracowane). Włosień spiralny to pasożyt występujący w mięśniu przepony u świń, dzików i nutrii. Lubią mięśnie silnie pracujące. Bada się mięso świni poprzez próbki z przepony.

W przeponie znajdują się 3 dziury: 2 rozwory (HIATUS) i jeden otwór (FORAMEN), patrząc od góry/kręgosłupa:

Achalazja dość często u psów, zaburzenie układu współczulnego. Może dojść do rozchylenia przełyku przed przeponą, zaburzenie ruchu robaczkowego. Tworzy się wtedy luźny worek wtedy przed przeponą gromadzi się jedzenie i zalegając tam powoduje powstawanie procesów gnilnych. Etiologia jest nieznana.

Część mostkowa przepony i żebrowa (dobrzuszna) tam przepona jest bardzo cienka. Dlatego bezpośredni kontakt otrzewnej z opłucną, po lewej stronie worek osierdziowy i czepiec. Jeśli w czepcu jakiś gwóźdź to może uszkodzić worek osierdziowy.

Przy kręgosłupie, pomiędzy słupami przepony a częścią żebrową od strony dogrzbietowej są dwa trójkątne miejsca gdzie następuje zetknięcie się opłucnej z otrzewną. Może dochodzić do przejścia zapalenia z otrzewnej do opłucnej i na odwrót. - trójkąt Larejsza?

Korzeń płuc - RADIX PULMONI. Skład: wszystkie elementy wychodzące ze śródpiersia wchodzące do wnęki płuc. Główny element wchodzący w skład korzenia płuc:

Korzeń okryty jest z 3 stron opłucną: od góry, z przodu i z boku. Opłucna przylega do korzenia płuc. Tu opłucna ścienna przechodzi w opłucną trzewną Z tyłu od przepony - fałd tworzący wiązadło płucne - pole bezopłucnowe. U konia brak odpowiedników żylnych tętnic oskrzelowych - nie ma żył oskrzelowych krew odżywcza miesza się z krwią czynnościową.

Wykład 6 - 03.04.2013

Jama brzuszna:

Jama miedniczna + jama brzuszna jest anatomicznie razem, dzielimy ją tylko dydaktycznie.

Pod okolice jamy brzusznej:

Jedyna granica która nie ma odzwierciedlenia w skeletotopi, nie ma żadnych charakterystycznych punktów odniesienia, płaszczyzna równoległa do podłoża przebiegająca w połowie jamy brzusznej.

Od strony zewnętrznej jest mniejsza niż od strony wewnętrznej,(?) bo jest od przodu ograniczona ostatnim łukiem żebrowym, od tyłu ostatni krąg lędźwiowy, guzem biodrowym i płaszczyzną poprowadzoną od guza biodrowego do rzepki (duża przestrzeń jest między udami).

Ściany brzucha stanowią mięśnie:

Pierścienie te łączą się ze sobą, są miejscem przejścia naczyń krwionośnych. Przedłużeniem pierścienia pachwinowego jest kanał udowy powrózka nasiennego.

STRATYGRAFIA:

Skóra na terenie brzucha jest stosunkowo cienka. Przesuwalna, bo znajdują się tam różne ilości tkanki podskórnej, czasami tłuszczowej.

Dół głodowy - tam możemy robić trokarowanie przy ostrych wzdęciach, za pomocą trokaru. Ale daje radę też szpikulec do lodów?, nóż. Robimy to tylko po lewej stronie, poniżej wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych. Cała lewa strona to żwacz. Trokarujemy w kierunku stawu łokciowego po przeciwnej stronie (na skos).

U niektórych zwierząt (samce) w ścianie brzusznej znajduje się okolica mosznowa (buchaj, tryk i koniowate). U pozostałych ze względu na przesunięcie moszny nie ma tej okolicy. U wszystkich zwierząt na terenie okolicy pępkowej jest otwór napletkowy (u kotowatych nie ma). W jamie napletkowej u knura jest zachyłek napletkowy wielkości małego jabłka. Smegma - resztki moczu, spermy, złuszczonego naskórka.

U samic kanały pachwinowe są zrośnięte z wyjątkiem suki. Od strony wewnętrznej jest otrzewna „otwarta” u samic komunikuje się ze światem zewnętrznym. Bo otwory lejka jajowodu nie są pokryte otrzewną. Jedyne miejsce gdzie błona surowicza - otrzewna - przechodzi bezpośrednio w nabłonek.

Na zewnątrz jamy brzusznej, częściowo w jamie brzusznej mogą znajdować się gruczoły sutkowe lub częściowo wymię (klacz, krowa, małe przeżuwacze). Świnia, pies, kot - gruczoł sutkowy.

Żyła skórna brzucha (u krów żyła mleczna) - od podstawy wymienia do wysokości 2 żebra lub przestrzeni międzyżebrowej. Grubość żyły mlecznej nie świadczy o mleczności.

W okolicy dobrzusznej części ściany brzusznej (samce) mogą się znajdować gruczoły sutkowe lub częściowo wymię. Od wymienia po dobrzusznej powierzchni skóry jamy brzusznej jest żyła skórna brzucha, u krów zwana mleczną. Od podstawy wymienia, po obu stronach jamy brzusznej do 8 przestrzeni międzyżebrowej, jest tam zagłębienie, bo łączy się z żyłą piersiową wewnętrzna. Ten dołek to dołek mleczny, który uchodzi do żyły czczej doogonowej.

Wykład 7 - 10.04.2013

Jama miedniczna + jama brzuszna = całość.

Granica: promotorium kości krzyżowej wzdłuż trzonu kości biodrowych, aż do przedniego spojenia łonowego. Wszystko co do tyłu to jama miedniczna.

Jama miedniczna jest otoczona zrębem kostnym, od góry kością krzyżową.

U zwierząt jest spojenie miedniczne → łączą się kości kulszowe i łonowe (w czasie porodu i przed ulegają rozluźnieniu. Efekt: drogi rodne rozszerzają się, nie jest to duże bo rozluźniają się o 1 cm, czasami o 1,5 cm, a u zwierząt małych - odpowiednio mniej. U człowieka łonowe → bo tylko kości łonowe się łączą.

Płód WZGLĘDNIE za duży, gdy płód jest genetycznie za duży, matka jest za mała a ojciec jest za duży.

Okład otrzewnej w jamie miednicznej - jest nierówna w wewnętrznej ścianie otrzewnowej. Otrzewna tworzy tam zachyłki.

Wielkość otrzewnej - miejsce powstawania zachyłków tylnych. Największa sięga do tyłu u psów. Jama miedniczna rozpoczyna się na wysokości 2 kręgu ogonowego, więc wewnętrzna część otrzewnowa jest bardzo duża. Natomiast linia zejścia otrzewnej w dół tworząc zachyłki, nieco bliżej na wysokości 1 kręgu ogonowego ma miejsce u krowy. Najmniejsza część wewnątrzotrzewnowa jest u klaczy, tzn że część pozaotrzewnowa jest najmniejsza u mięsożernych, a największa u klaczy (od skóry odbytu do otrzewnej).

W części pozaotrzewnowej znajduje się część prostnicy, pochwy. Dlatego mówimy o części pozaotrzewnowej i części wewnątrzotrzewnowej.

Zachyłki od góry:

Pęcherz w stanie niewypełnionym znajduje się w jamie miednicznej, gdy jest wypełniony znajduje się w jamie brzusznej (wierzchołek i trzon). Zachyłek ten przedzielony więzadłem dobrzusznym pęcherza w płaszczyźnie strzałkowej.

Usunięcie samych jajników to sterylizacja, ale brak homeostazy hormonalnej która oddziałuje na pozostałe narządy rozrodcze i dochodzi do ropomacicza. Dlatego często usuwa się jajniki i macicę, wtedy normalnie otwiera się otrzewną.

Część pozaotrzewnowa:

U klaczy - 15 cm od zachyłka do skóry krocza i odbytu. Bardzo dobra rzecz, bo ta część jest długa i jest tkanka łączna luźna. Klacze są zwierzętami stepowymi i są przystosowane całym trybem życia na stepach (miejsca nieosłonięte). Przez co narażone są na drapieżniki - atawizm. 95% porodów odbywa się w nocy. Tłocznia brzuszna u klaczy jest niezwykle silna (mięśnie brzucha są silne) → poród bez powikłań odbywa się w ciągu 15 minut. Po 15 minutach źrebak musi już chodzić i uciekać przed drapieżnikami. Bo ośrodki koordynacyjne o wiele szybciej się rozwijają niż u ludzi, dlatego że przy tego typie porodzie (szybki) dochodzi do pęknięcia krocza. Dlatego dużo tkanki łącznej. Silne parcie, duży płód i jeśli jest krótka część pozaotrzewnowa, to pęka do części jamy pozaotrzewnowej?czy otrzewnowej! Jak pęknie dochodzi do zakażeń, ale u klaczy nawet jak pęknie, to jest duża część pozaotrzewnowa i chroni przed zakażeniem otrzewnej.

Krocze - PERINEUM

Otrzewna - PERITONEUM

Onerwie - PERINEUM? PERINEURIUM czy jak?

Krocze u samic krótkie. Od dobrzusznej części odbytu do górnego spojenia warg sromowych. U samców od dolnej krawędzi odbytu, aż do dobrzusznej części otworu napletkowego.

Wykład 8 - 17.04.2013

Oś miednicy ma bardzo duże znaczenie w czasie porodu. Oś jest to zbiór punktów równo oddalonych od ścian. Obręcz miednicza musi mieć odpowiednie wymiary (relaksyna to hormon rozluźniający miednicę) w porodzie prawidłowym, bez powikłań (PACTUS? GRAVIS). Przez przewód miednicy prowadzą drogi rodna. Przy rozluźnieniu miednicy, rozszerza się o 1 cm przy porodzie bez powikłań.

Miednica ma kilka wymiarów (poprzeczne, pionowe), ważne są 3 pionowe, poprowadzone w płaszczyźnie strzałkowej:

  1. sprzężna prawdziwa CONIUNGATA VERA) prowadzi od promotorium kości krzyżowej (przednia krawędź) do przedniej krawędzi spojenia łonowego.

  2. Sprzężna przekątna CONIUNGATA DIAGONALE) od promotorium kości krzyżowej (przednia krawędź) do tylnej krawędzi spojenia miednicznego (sprzężna ukośna)

  3. wymiar pionowy DIAMETER VENTICULARIS (czy? URTILEIS jakiś) prosta do podłoża, przez przednią krawędź spojenia miednicznego do kości krzyżowej (miejsce nieokreślone)

Poprzeczny: (szerokość, głównie kanał główny).

Łączymy środki tych 3 wymiarów i tak powstałe 3 punkty łączymy otrzymując linia stanowiącą oś miednicy. Po kształcie osi możemy określić kształt dróg rodnych u samic, różne gatunki różne kształty.

We wczesnym okresie ciąży brzuch jest do góry. Obniżenie brzucha w końcowym okresie ciąży zależy od ułożenia płodu. Płód przyjmuje specjalną stabilną pozycję do porodu. U ludzi dziecko śpi ze zgiętymi nogami, dupą do góry (na klęczkach), ręce do przodu i na nich głowa - atawizm - tak dziecku było najwygodniej w okresie płodowym.

Główka do tyłu w stosunku do ciała matki, łapki przednie wysunięte do przodu, łapki tylne do tyłu, grzbiet zawsze ułożony do góry. Pozycja płodowa powoduje obniżenie płodu, przygotowanie do porodu. Oś długa płodu (grzbiet wygięty do góry lekko) ma taki sam kształt jak oś miednicy (w prawidłowej ciąży). Jeśli oś miednicy wygięta do góry to drogi rodne mają kształt dostosowany do płodu (w prawidłowym porodzie) poród łatwiejszy, np. u klaczy łatwiej płodowi przejść przez drogi rodne. Oś miednicy taka jak grzbiet płodu i wtedy poród bez komplikacji. Najlepiej gdy poród odbędzie się bez interwencji, siłami naturalnymi matki. Samice instynktownie wiedzą co mają robić np. odcięcie pępowiny. U krowy oś miednicy wygięta ku dołowi - drogi rodne (oś) mają niezgodny kształt z ułożeniem płodu. Poród jest wolny, krowie można pomóc za pomocą drążka (wiszcza?wizdża). Kiedy pokaże się główka i nóżki - do nóżek przywiązywano linkę (na końcu drążek bo było wygodnie wyciągać płód) i pomagało się w wyjściu cielaka na zewnątrz. Do porodu spiesz się powoli - poród naturalny, wszystkie zjawiska zachodzące między matką a płodem są naturalne.

Zaleganie/tężyczka poporodowa - matka nie mogła wstać, bo była duża utrata elektrolitów z organizmu (szczególnie wapnia). Niedorozwarcie szyjki - stosuje się środki relaksacyjne.

Wykład 9 - 8.05.2013

Układ chłonny wspomaga układ krwionośny, ale spełnia inne funkcje. Chłonka przewodem piersiowym uchodzi do żyły czczej doczaszkowej. Przepływ chłonki zależy od serca - siła ssąca serca napędza chłonkę. Czyli krew przepychana w kierunku serca jest napędem chłonki. Kolejnym elementem napędzającym chłonkę jest budowa naczyń chłonnych. Układ chłonny obejmuje prawie całe ciało. Początki w całym ciele, zaczynają się już w przestrzeniach międzykomórkowych czyli w przestrzeniach chłonnych. Naczynia włosowate powstające w pobliżu przestrzeni chłonnych (np. jam surowiczych: worek osierdziowym jamy opłucnowe, jama otrzewnowa). Pod nimi naczynia włosowate limfatyczne zbudowane są ze śródbłonka. Większe naczynia chłonne - włókna sprężyste kokolagenowe, mogą mieć miocyty gładkie - są sprawcami ruchu podobnego do ruchu robaczkowego w jelitach - wspomagają ruch chłonki. Chłonka dopływa do elementów, które są elementami układu chłonnego (przesącza się). Skład podobny do osocza oprócz elementów morfotycznych (limfocytów). Najmniejsze elementy układu chłonnego to grudki chłonne. Zbudowane głównie z limfocytów, włókien retikularnych. Grudki chłonne złożone (LYMPHONODI AGREGATI) większe skupienia, np. grudki Peyera głównie w jelitach i w krezce. Węzeł chłonny - otoczony torebką łącznotkankową. Wewnątrz grudki chłonne i zatoki, które wysłane są śródbłonkiem. Bardzo dużo włókien siateczki - retikulinarnych i limfocytów. Ma naczynia doprowadzające VAS AFERENS i odprowadzające V. EFERENS. Doprowadzające dochodzi do torebki, do zatok brzeżnych, przez grudki chłonne, zatoka centralna - od niej naczynia odprowadzające. Węzły chłonne u świni: jedno naczynie doprowadzające. Przed węzłem chłonnym łączą się drobne naczynia chłonne w jedno doprowadzające, a odprowadzających jest kilka. Ma inną lokalizację grudek chłonnych w części centralnej, a w zatokowych granicznych nie ma i odprowadzanie chłonki jest odwrotne niż u innych. U innych zwierząt kilka lub kilkanaście doprowadzających, a kilka odprowadzających. Najpierw do zatoki centralnej, zatoki graniczne - do odprowadzania chłonki. Naczynia limfatyczne są w miąższu tkanki łącznej międzyzrazikowej wątroby ale naczyń chłonnych nie ma w miąższu wątroby. Brak w rogówce, w OUN (mózgowiu i rdzeniu kręgowym, ale w konarach?(czy komorach) mózgu są), zatoce Schlemma w oku, w kanale rdzeniowym, w przestrzeni podpajęczynówkowej. Obszar objęty zlewiskiem węzła chłonnego - centrum limfatyczne.

Główne ośrodki chłonne:

Głowa:

Szyja:

Kończyna piersiowa:

Klatka piersiowa:

Brzuch i kończyna miedniczna:

Przewód piersiowy jest jeden. Przewody tchawicze są dwa - główne przewody chłonne. Lewy przewód tchawiczy wpada bezpośrednio do żyły czczej doczaszkowej, prawy do przewodu piersiowego i dopiero wtedy do żyły czczej. Jeśli węzły chłonne zwapniałe - zwierze przeszło choroby. Cysterna chłonki (CYSTERNA CHYLI) to zbiornik w jamie brzusznej, w okolicy nerek.

Opona twarda składa się z 2 blaszek: zewnętrznej i wewnętrznej. Blaszki te na terenie mózgu są ze sobą zrośnięte, a na terenie rdzenia kręgowego rozdzielają się.

Wykład 10 - 15.05.2013

Topografia rdzenia kręgowego. Rozpoczyna się od mózgowia w ostatniej części mózgowia. Rdzeń przedłużony sięga do początku kości krzyżowej. Rdzeń kręgowy jest podzielony na neuromery, które odpowiadają długości trzonów kręgowych za wyjściem części końcowej. Rdzeń kręgowy kończy się nicią końcową FILUM TERMINALE. Końcowa część ma odcinki krzyżowe i zaczynają się nieco wcześniej. Neuromer - odcinek odpowiadający długości jednego kręgu z którego wychodzi jedna para nerwów kręgowych. Korzonki nerwów krzyżowych (ogon koński) są bardzo długie dlatego zwoje kręgowe są dłuższe.

Neuromery są wcześniej, a ich zwoje są dłuższe bo rdzeń kręgowy się kończy i dalej jest FILUM TREMINALE i te zwoje tworzą ogon. Odcinek krzyżowy odnosi się do kręgów lędźwiowych, bo kończy się przed kością krzyżową (przed jej promotorium) - błędne określenie. (ale jakie?)

Znieczulenie epidemalne (nadoponowe) - u człowieka każde znieczulenie ogólne powoduje obumieranie niewielkiego % komórek nerwowych i by tego uniknąć, znieczula się nadoponowo. Wprowadza się do kanału kręgowego środek znieczulający i znieczula odpowiednie miejsce na rdzeniu kręgowym. Szczególnie gdy to dotyczy kończyn miednicznych. Działa na serce i układ oddechowy - bo tam znajdują się te ośrodki - znieczulenie ogólne.

Zwierzętami wrażliwymi na przedawkowanie środków znieczulających są świnie (przy kastracji jest to znieczulenie ogólne).

Neuromery krzyżowe znajdują się na wysokości IV kręgu lędźwiowego. Rdzeń przedłużony to ostatnia część mózgowia.

Neutomery:

Rdzeń kręgowy w części przejścia neuromerów szyjnych w piersiowe jest zgrubiały. To nabrzmienie szyjne INTUMINSCENCIA CERVICALIS. Zgrubienie w odcinku lędźwiowym - nabrzmienie lędźwiowe INTUMIINSCENCIA LUMBALIS. Te dwa nabrzmienia biorą się stąd, że w rdzeniu kręgowym znajdują się ośrodki unerwiające kończyny i w tych zgrubieniach znajduje się nagromadzenie neuronów ruchowych i z nich powstają sploty barkowe i lędźwiowe.

Zwój GANGLION - nagromadzenie ciał komórek nerwowych poza CUN (dotyczy to i ośrodkowego układu i autonomicznego układu nerwowego).

Splot PLEXUS - miejsce wymiany włókien nerwowych pomiędzy różnymi nerwami.

Ćwiczenia w wykonaniu prof. BORATA 15.05.2013

.

Opony mózgu od zewnątrz:

W układzie nerwowym występują przestrzenie - najważniejsza podpajęczynówkowa bo ty płyn mózgowo-rdzeniowy. Powstaje w komorach mózgu. Komory:

Obieg płynu mózgowo-rdzeniowego. Od przestrzeni podpajęczynówkowej w kierunku mózgu, w kanale kręgowym w odwrotnym kierunku.

Duże nagromadzenie płynu mózgowo-rdzeniowego → w zbiornikach:

  1. zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy CYSTERNA CEREBELLO-MEDULARIS największy ze zbiorników. Znajduje się między tylną częścią móżdżku a grzbietową powierzchnią rdzenia kręgowego. Łączy się z komorą IV dwoma otworami bocznymi. Wykonuje się tu punkcję podpotyliczną (pobiera się płyn mózgowo-rdzeniowy, wprowadza się środek znieczulający. Wkłucia so pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego i świni: między kością potyliczną (kłykciami) a pierwszym kręgiem (atlas). U konia, krowy i psa pobiera się podobnie.

  2. Zbiornik podstawny CYSTERNA BASALIS od skrzyżowania nerwów wzrokowych, aż do piramid rdzenia przedłużonego.

  3. zbiornik okalający CYSTERNA AMBINEUS - otacza komory, wciska się do szczeliny mózgowo-móżdżkowej

  4. zbiornik nad ciałem migdałowatym (zbiornik spoidła wielkiego?)

Naczyniówka otacza rdzeń kręgowy bezpośrednio, wciska się w bruzdę dobrzuszną tworzy strukturę, która przymocowuje i stabilizuje rdzeń kręgowy - po jego bokach tworzy więzadło zębate - LIGAMENTUM DENTICULATUM (pochodzący z pajęczynówki?) i przyczepia się zębami do PIA MATER.. Występuje ono tylko na terenie rdzenia kręgowego. Rdzeń to miękka galaretka i pływa w płynie mózgowo-rdzeniowym. Łatwo ulega uszkodzeniu, dlatego ten płyn go chroni.

50% dzieci ma skoliozę.

Pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego:

Nakłucie epiduralne - do jamy nadtwardówkowej - znieczulenie nadoponowe: wysokie, niskie.

Kopyto - UNGULA

Zagwożdżenie (igła pod paznokieć) - z winy człowieka, uszkodzenie na skutek podkuwania i strugania, uszkodzenie gniazd rozrodczych.

Nagwożdżenie - koń nadepnie na coś ostrego np. kamienie, deska z gwoździami.

Co ile podkuwa się koonia?

Puszka kopytowa zbudowana jest z: