Wykład nr 3 sobota 28 marca 2009 r.

SAMORZĄD TERYTORIALNY WE FRANCJI

Francja jest największym u najbardziej zróżnicowanym krajem Europy Zachodniej. Jest trzecim co do wielkości - po Rosji i Ukrainie - krajem na kontynencie Europejskim.

Francja to kraj o szczególnym charakterze. Jego wyjątkowość przejawia się przede wszystkim w różnorodności przyrody. Każda część Francji i każdy jej region różni się od pozostałych nie tylko pod względem naturalnym, ale i architektonicznym, klimatycznym czy też kulturowym.

Nazwa "Francja" pochodzi od germańskiego plemienia Franków, które zajmowało region po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. W otaczającym Paryż regionie Île-de-France powstało państwo francuskie.

POŁOŻENIE I CECHY GEOGRAFICZNE

Położenie: Zachodnia Europa, nad Zatoką Baskijską i kanałem La Manche, nad Morzem Śródziemnym, pomiędzy Włochami i Hiszpanią.

Sąsiedzi: Andora 60 km; Belgia 620 km; Hiszpania 623 km; Luksemburg 73 km; Monako 4,4 km; Niemcy 451 km; Szwajcaria 573 km; Włochy 488 km

Największe miasta: Paryż, Marsylia, Lyon, Tuluza, Bordeaux, Strasbourg, Nicea, Nantes.

Obszar: 547 030 km²

Długość wybrzeża: 3 427 km

Najwyższy punkt: Mont Blanc 4808 m n.p.m.

Najniższy punkt: delta Rodanu 2 m p.p.m.

Góry: Alpy Francuskie, Pireneje, Masyw Centralny

Morza: Morze Śródziemne

Oceany: Ocean Atlantycki

SYMBOLE FRANCJI

Flaga

Flaga Francji zwana też Tricolor jest prostokątem podzielonym na trzy pionowe pasy: niebieski, biały i czerwony. Flaga narodowa Francji swymi korzeniami sięga rewolucji francuskiej.

Kolor biały nawiązuje do wcześniejszej białej flagi królewskiej, a kolory czerwony i niebieski to tradycyjne kolory Paryża.

Godło Francji

Rózgi liktorskie: rózgi związane w pęk z wetkniętym w środek toporem- symbol etruski przejęty przez Rzymian, oznaczający władzę urzędową i karną. Otaczają je gałąź dębu i lauru na błękitnym tle z napisem pochodzącym z czasów rewolucji francuskiej: liberté, egalité, fraternité (wolność, równość, braterstwo). Od 1953 r. znak ten reprezentuje oficjalnie Francję na forum Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku.

Marianna

Alegoria Republiki wywodząca się z rewolucyjnej alegorii Wolności, przedstawiana na niebiesko-biało-czerwonym tle. Symbol używany jako logo na dokumentach ministerialnych i administracyjnych. Znak ten jest nową graficzną wersją Marianny- symbolu wolności z czasów rewolucji francuskiej.

Francuskie imię Marianne było używane w połowie XIX w. jako kryptonim francuskiego stowarzyszenia republikańskiego. Później zaczęli używać je monarchiści jako pogardliwe określenie Republiki. Dopiero w XX wieku upowszechniło się jako uosobienie ideałów republikańskiej Francji.

Ustrój polityczny Francji.

Francja opiera się na konstytucji Francji, która głosi, że Państwo francuskie jest niepodzielną, laicką, demokratyczną oraz socjalną republiką.

W latach 1982-1985 przeprowadzono daleko idące reformy administracji lokalnej. Do 1982 roku był wyraźnie centralistyczny charakter. Na szczeblu gminnym była rada, która wybierała Mera i jego zastępców.

Reformy zapoczątkowała uchwalona w dniu 2.III.1982 roku ustawa o prawach i swobodach gmin, departamentów i regionów jako regiony zarządzane samodzielnie przez wybrane rady. Czyli można mówić o przedstawicielskim modelu sprawowania władzy w gminie poprzez uznanie rady za centralny organ samorządu lokalnego.

Organizacja polityczna we Francji.

Francja jest państwem unitarnym, nie federalnym posiadającym 4 poziomy jednostek:

Państwo:

• 26 regionów: Alzacja, Akwitania, Burgundia, Bretania, Centralny, Dolna Normandia, Franche-Compté, Górna Normandia, Île-de-France, Korsyka, Kraj Loary, Langwedocja-Roussillon, Limousin, Lotaryngia, Midi-Pyrénées, Nord-Pas-de-Calais, Owernia, Pikardia, Poitou-Charentes, Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, Rodan-Alpy, Szampania-Ardeny.

Departamenty zamorskie: Gujana Francuska, Gwadelupa, Martynika, Reunion.

Oraz dodatkowo 4 zbiorowości zamorskie: Majotta, Polinezja Francuska, Wallis i Futuna,

Nowa Kaledonia.

• 96 departamentów we Francji metropolitarnej i 4 zamorskie posiadające rady,

• Gminy są podstawowymi jednostkami samorządu terytorialnego we Francji (jednostki stopnia podstawowego). Większość z nich wywodzi się jeszcze z czasów rzymskich, zaś nieliczne powstały później niż w średniowieczu. Obecnie istnieje ok. 36 700 gmin, a ich liczba ulega nieznacznym wahaniom w ciągu wielu lat. Typowa francuska gmina jest mała - ok. 22 500 gmin liczy co najwyżej 500 mieszkańców, a ok. 200 gmin ma nie więcej niż 100 mieszkańców. Zdarzają się również gminy mniejsze. Z drugiej strony w związku z przyznaniem wszystkim miastom takiego samego statusu w strukturze terytorialnej państwa 40 gmin liczy ponad 100 000 mieszkańców. Dopiero ustawa z 1971 r. nadała szczególny status trzem największym miastom: Paryżowi, Marsylii i Lyonowi (Miasta te są podzielone na dzielnice).

Gminy sa zarządzane przez rady. Rada gminy jest wybierana przez mieszkańców na 6 lat. Wybory odbywają się w jednym terminie. W 1982 roku nastąpiła zmiana systemu wyborczego. Połączono system większościowy z proporcjonalnym. Występuje jednolity model organizacyjny dla wszystkich gmin.

Struktura organów gminnych we Francji.

W gminach do 3,5 tysiąca mieszkańców zachowany został większościowy system wyborów, które przebiegają w dwóch turach.

W gminach małych, do 2000 mieszkańców, dopuszczalne jest głosowanie na pojedyncze kandydatury lub listy niekompletne

W gminach powyżej 3,5 tysiąca mieszkańców wybory przebiegają w dwóch turach.

Jeżeli jakaś lista lub partia polityczna w I turze wyborów uzyskała absolutną większość to otrzymuje ona połowę miejsc w rządzie, natomiast reszta miejsc podzielona zostaje pomiędzy pozostałe listy proporcjonalnie do liczby otrzymanych głosów. Gdy żadna z list nie uzyskała absolutnej większości to dochodzi do II tury wyborów.

Bierne prawo wyborcze do rady przysługuje osobom narodowości francuskiej które maja ukończone 18 lat i nie były karane. Ponadto kandydaci na radnych muszą być związani z gminą i nie mogą być etatowymi pracownikami gminnymi lub państwowymi.

Mandat radnego wygasa wyłącznie w razie śmierci radnego, rezygnacji z członkowstwa w radzie oraz w przypadku rozwiązania całej rady.

Liczba radnych gminnych waha się od 9 radnych (w gminach mniejszych niż 100 mieszkańców) aż do 69 (w miastach liczących ponad 300.000 mieszkańców).

Wyjątki dotyczą wielkich miast - Lyon posiada 73 radnych, Marsylia 101 radnych, Paryż 163 radnych.

Rady maja obowiązek odbywania posiedzeń plenarnych co najmniej 1 raz na kwartał.

Kompetencje - jak w Polsce tj. wszystkie sprawy lokalne z wyjątkiem spraw ustawowo wyłączonych na rzecz administracji rządowej lub wspólnot lokalnych wszystkich szczebli (departamentów i regionów).

Do rady gminy należą:

• Organizowanie gminnych służb publicznych,

• Zarządzanie własnością,

• Reglamentacja zatrudnienia oraz organizacja rynku pracy (w Polsce powiaty),

• Zapewnienie ładu i porządku publicznego,

• Zatwierdzanie budżetów rocznych,

• Reprezentowanie gminy w zakładach publicznych,

• Utrzymywanie dróg gminnych.

Organem wykonawczym jest MER, wybierany przez radę, z jej składu, na pierwszym po wyborach posiedzeniu rady. Konieczna jest absolutna większość, może być w dwóch turach. W trzeciej turze wystarczy zwykła większość. Kadencja trwa 6 lat, tak jak kadencja rady.

Kandydaturę na MERA zgłasza partia lub ugrupowanie, które wygrało wybory samorządowe. Po wyborach Mera rada nie ma możliwości odwołania go przed upływem kadencji. Prawo przewiduje jedynie dopuszczalność zawieszenia lub odwołania Mera w przypadku popełnienia przez niego poważnego błędu przy realizacji jego zadań i funkcji. Odwołanie wymaga dekretu, a zawieszenie na więcej niż 1 miesiąc zarządzenia Ministra SWiA.

Wraz z Merem wybieramy jego zastępców, którzy tworzą magistrat. Funkcja mera jest honorowa, często przy tym łączona z mandatem członka parlamentu.

Z prawnego punktu widzenia kompetencje mera można podzielić na 4 grupy:

1. Przygotowanie i wykonywanie uchwał rady gminy oraz przewodniczenie jej obradom,

2. Wykonywanie określonej kompetencji rady na podstawie udzielonej mu delegacji przez radę,

3. Kompetencje własne, w tym:

1. Władztwo personalne tj. zatrudnianie i kierowanie personelem administracyjnym,

2. Władztwo policyjne.

4. Wykonywanie w charakterze przedstawiciela państwa funkcji zleconych z zakresu administracji rządowej:

1. USC,

2. Wybory,

3. Legalizacja podpisów,

4. Pobór do wojska,

5. Prowadzenie urzędu śledczego.

Aparatem pomocniczym jest urząd, gdzie pracowników może być od kilku do kilkuset.

**************************

DEPARTAMENTY - to druga jednostka po gminie. Jest ich 96. To odpowiednik powiatu w Polsce. Na jego czele stoi Prefekt, jako reprezentant władzy centralnej oraz rada generalna.

Departamenty wydzielono kiedyś sztucznie, a miarą była możliwość podróży konno w 1 dzień z najdalszego krańca departamentu do siedziby władz departamentu, załatwienie sprawy w administracji i powrót do miejsca zamieszkania.

Podział na departamenty został skonstruowany w oderwaniu od wcześniej istniejącego podziału na prowincje również po to, aby zniszczyć poprzednie struktury władzy.

Nazwy departamentów wywodzą się od cech geograficznych regionu: np. rzeki, nazwy pasm górskich itd.

Departamenty dzielą się na mniejsze okręgi arrondissement, na czele których stoją podprefekci.

Na każdy okręg wyborczy przypada 1 radny. Kadencja wynosi 6 lat, jednakże po upływie kolejnych 3 lat wybierana jest połowa składu rady. Rada wybiera ze swego grona na 3 lata Przewodniczącego oraz dodatkowo od 4 do 10 zastępców.

Przewodniczący przygotowuje projekty uchwał rady oraz czuwa nad ich wykonywaniem.

Urzędnicy departamentów są wieloletnimi pracownikami państwowymi. Ich zwierzchnikiem jest Przewodniczący Rady Głównej.

Zadania Departamentów są następujące:

• Budowanie i utrzymanie dróg departamentowych oraz dużych dróg międzygminnych,

• Utrzymanie sieci kolei,

• Ochrona socjalna młodzieży i osób starszych,

• Budownictwo i planowanie przestrzenne,

• Gospodarka mieszkaniowa - doradztwo, mieszkania socjalne,

• Transport i komunikacja,

• Szkolnictwo wyższe zawodowe oraz średnie ( w tym zawodowe ),

Organem administracyjnym jest Komisarz republiki. Jest on reprezentantem rządu, powołanym przez Prezydenta Republiki. Ponadto jest on organem wykonawczym, wykonującym zadania, które nie zostały przekonane samorządowi. Komisarz ma prawo uczestniczenia w sesjach Rady Głównej z prawem głosu.

Przewodniczący Rady składa mu coroczne sprawozdanie z głównych kierunków działań, a on z kolei składa sprawozdanie ze swojej działalności radzie.

Swe zadania Komisarz Republiki wykonuje przy pomocy Sekretarza Generalnego, szefa organów adm. specjalnej, urzędników przybocznych oraz ogromnego sztabu urzędników.

***************************

KANTON - składa się z kilku lub kilkunastu gmin lub ich części. Zostały utworzone w 1790 roku lecz nie są one jednak jednostkami podziału administracyjnego, a stanowią raczej okręgi wyborcze do rady regionów i departamentów.

***************************

REGION - to najwyższy szczebel podziału administracyjnego Francji. W latach 60 i 70-tych XX wieku władze doszły do wniosku, że podział na departamenty jest niewystarczający. W 1972 roku powołano regiony, które liczą od 2 do 8 departamentów.

Nazwy regionów nawiązują do nazw historycznych. Tylko kilka posiada nazwy geograficzne lub kombinacje nazw historycznych i geograficznych.

Region dzieli się właśnie na departamenty.

Są obecnie we Francji 22 regiony. Organem uchwałodawczym jest rada regionu, wybierana w wyborach powszechnych na 6 lat. Na czele rady stoi Przewodniczący, wybierany spośród radnych, który przygotowuje i wykonuje uchwały rady.

Najważniejszym organem w regionie jest Rada Regionalna, na czele której stoi Przewodniczący regionu.

Ponadto prefekt regionu koordynuje działania rządu w departamentach wchodzących w skład danego regionu.

Istnieją trzy komisje doradcze:

• ds. gospodarczych i socjalnych,

• ds. kultury i wychowania,

• pożyczkowa.

Regiony mają zadania w zakresie gospodarowania socjalnego, zdrowotnego, kulturalnego i naukowego rozwoju wspólnoty.

Regiony zamorskie.

Cztery departamenty zamorskie mają również status regionu:

• Gwadelupa,

• Martynika,

• Gujana Francuska,

• Reunion.

1

---