Samorząd terytorialny w krajach UE – M.Wenclik
Pojęcie władz publicznych - za organy władz publicznych można uważać wszystkie te instytucje, które mają ustawowe prawo do podejmowania decyzji wiążących obywateli i inne podmioty prawa.
Władze publiczne:
1. Władza państwowa
2. Samorząd terytorialny
Państwo a samorząd
/ /
* Państwo * Samorząd
- organizacja hierarchiczna - organizacja nie hierarchiczna
- organizacja scentralizowana - organizacja zdecentralizowana
- poziomy podział kompetencji - pionowy podział kompetencji
(państwa centralistyczne)
Koncepcje powstania samorządu terytorialnego:
- naturalistyczna
- państwowa (funkcjonalna)
- polityczna – wiąże się z funkcjonowaniem polityków
Subsydiarność łączy się z 3 cechami:
1. autonomii (jednostki same zaczynają, władzy nie można narzucić)
2. dynamiki (popyt na ingerencję władz jest zmienny)
3. proporcjonalność (tylko to, co jest konieczne)
Postuluje ona, że nigdy nie należy powierzać jednostce więcej tego, co może zrobić, równie wydajnie jednostka mniejsza.
Argumentem za przekazaniem jakiejś kompetencji na rzecz społeczności wyższej nie może być jednak kryterium efektywności, lecz jedynie brak samowystarczalności społeczności niższej.
3 filary samorządu:
- podmiot
- przedmiot
- organizacja
Dlaczego samorząd jest ważny?
1. wolność
- samodzielność podejmowania decyzji w granicach prawa
- możliwość samoorganizacji
- możliwość wybierania organów
- możliwość kandydowania do tych organów
2. partycypacja
- możemy tworzyć zakłady budżetowe
3. efektywność
- jest bliski potrzebom danej grupy
Dlaczego samorząd jest ważny?
Samorząd to przełamanie monopolu państwa w zakresie:
- administracji
- finansów
- własności
- reprezentacji politycznej
- jednolitości władzy
Miejsce samorządu terytorialnego w systemie samorządu:
1. Samorząd zakładowy (np. samorząd szkół wyższych)
2. Samorząd korporacyjny (zrzeszeniowy):
Specjalny:
- gospodarczy np. rolniczy
- zawodowy np. akademicki, komorniczy, lekarski, doradców podatkowych
powszechny (terytorialny)
Pojęcie samorządu terytorialnego - samorząd to zazwyczaj ustalony prawem zakres kompetencji do zawiadywania(?)
Pojęcie samorządu terytorialnego:
- korporacyjny charakter
- przymusowy charakter (z ustawy, a nie z aktu woli)
- przynależność wynika z faktu zamieszkiwania na danym terytorium
- zdecentralizowany charakter
- legitymizacja wynika z demokratycznych wyborów
- wykonywanie zadań z zakresu adm. publicznej samodzielnie i na własną odpowiedzialność
Samorząd, a inne instytucje społeczeństwa obywatelskiego:
- Samorząd wykonuje ustawowo przekazywane zadania publiczne przez zrzeszenia obywateli lub innych podmiotów prawa, utworzone ustawowo.
Sektor I – Państwo (przymusowe, władza publiczna)
Sektor II – Samorząd (przymusowe, władza publiczna)
Sektor III – Społeczeństwo obywatelskie (dobrowolne)
Samorząd:
Administracja publiczna
Autonomia (niezależność)
Federalizm (państwa federalne np. Niemcy, Rosja)połączona niezależność pewnych terytoriów
Geneza europejskich modeli samorządu terytorialnego:
- Niecentralizacja (Anglia, Szwecja)
- Decentralizacja (Niemcy, Francja)
Podstawowe kwestie wspólne samorządu terytorialnego:
- poza państwami najmniejszymi co najmniej 2 szczeble
- szczeble sam. Nie tworzą układu hierarchicznego
- nadzór na zasadzie legalności
- ogólnoeuropejskie standardy sam. terytorialnego
- nieustająca reforma administracji terytorialnej
4 idee tworzenia samorządu terytorialnego:
1. Konieczność współuczestnictwa (partycypacji)
2. Kryterium ludnościowe odnośnie tworzenia struktur samorządowych
3. Liczebność ciał decyzyjnych
4. Postulat tworzenia – stanowiących neutralne obszary samorządowe – ciał niższego szczebla
Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997r.:
- Istnieje możliwość bezpośredniego stosowania Konstytucji co jest tutaj decydujące art. 9 K.
- Kolejną cechą konstytucji jest jej „przychylność” prawu międzynarodowemu. Artykuły 87, 91 i 9 mówią o możliwości bezpośredniego stosowania prawa międzynarodowego.
- Podstawowe zagadnienia w Konstytucji dotyczące ST są zawarte w rozdziale I (15,16) i rozdziale VII (163 i 172)
- Wskazania w Konstytucji mają za zadanie stworzyć model normatywny i regulacja prawna dokonywana na niższych szczeblach aktów prawnych ma być z nimi zgodna np. art. 15/2 K
- Nie można przyjmować takich rozwiązań, które nie są zgodne z Konstytucją np. art. 167/1 K
- ST został wyposażony w konstytucyjne zapewnione władztwo organizacyjne
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego:
- pierwszeństwo samorządu w załatwianiu spraw lokalnych
- ochrona granic terytorialnych korporacji samorządowych
- swoboda samorządu w kształtowaniu wew. struktur
- ograniczanie nadzoru nad samorządem terytorialnym
- wymóg zabezpieczenia dochodów sam. terytorialnych
- prawo do nawiązywania współpracy z innymi jednostkami
- sądowa ochrona samodzielności sam terytorialnych
Podstawowe ustawy ustrojowe:
- ust. z 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym
- ust. z 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym
- ust. z 5 czerwca 1998r. o samorządzie wojewódzkim
- ust. z 20 czerwca 2002r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta
- ust. z 15 września 2005r. o referendum lokalnym
- ust. z 24 lipca 1998r. o wprowadzeniu trójstopniowego podziału terytorialnego państwa
Statuty jednostek samorządu terytorialnego - stanowią o organizacji wew. i trybie pracy organów samorządu terytorialnego
Konstytucyjne cechy sam. Terytorialnego:
- podmiot - mieszkańcy
- przedmiot - sprawy związane z jego funkcjonowaniem
- organizacja - organy wewnętrzne, organizacja urzędów
Uprawnienia płynące z faktu zamieszkiwania na terytorium gminy:
- prawo partycypacji – prawo do głosowania
- prawo do informacji o sprawach gminy
- prawo do wyłącznego decydowania o prawnych sprawach gminy
- prawo do popierania i artykułowania swych praw w drodze działań indywidualnych jak i
grupowych
- prawo do ochrony swych praw i interesów przed naruszeniami ze strony organów ST
- prawo do określonych świadczeń ze strony gminy
Przedmiot - wykonywanie przyznanego zakresu adm. publicznej 16/2, 163, 166/1 K. Klasyczny podział na zadania własne i zlecone. Domniemanie kompetencji. 15, 15/2, 163, 164/3 K.
Regulacje z ustaw ustrojowych:
Gmina 6-usg
Do zakresu działań gminy należą wszystkie sprawy publiczne, o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, rozstrzyganie o sprawach z ust. 1 należy do gminy.
Powiat 4/1-usp
Powiat wykonuje określone ustawami zadania pub. o charakterze ponadgminnym w zakresie………….
Województwo 2/2-usw
Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów adm. rządowej.
Gwarancje samorządu terytorialnego:
- oddzielny budżet i finanse
- możliwość tworzenia prawa wew. np. uchwał
- gwarancje samodzielności majątkowej
- gwarancje samodzielności organizacyjnej
- posiadanie osobowości publicznoprawną i cywilnoprawną
- gwarancje majątkowe
- gwarancje sądowej ochrony samodzielności
- prawo do zawierania umów
- dysponowanie mieniem
Pojęcie samodzielności - twierdzenie o suwerenności jednostek sam. terytorialnego w wykonywaniu zadań publicznych na terenie danej jednostki jest prawdziwe pod warunkiem, że jej suwerenności nie będziemy absolutyzować (Wyrok NSA 15 I 1997r. III S.A. 534/96)
Klasyfikacja gwarancji samodzielności
1. Zewnętrzna
a) E Karta Samorządu Terytorialnego
b) E Karta Samorządu Regionalnego
2. Wewnętrzna
a) regulacje prawa wew.
b) gwarancje
Model samorządu terytorialnego w Polsce:
Jednolitość rozwiązań
Trójstopniowy podział
Dualizm administracyjny na poziomie województwa
Dualistyczny pod względem zadaniowym
Szeroka decentralizacja przy niewystarczającej samodzielności finansowej
Gwarancje samodzielności i ochrony prawnej
Nadzór ma charakter weryfikacyjny (zasada legalności)
Niezdecydowanie co do modelu org. wykonawczego
Nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego:
Nadzór - oparte na upoważnieniu ustawowym uprawnienie do władczego wkraczania w działalność organu nadzorowanego, leczy wyłącznie w przypadkach wskazanych w ustawie, z punktu widzenia kryteriów i za pomocą środków w niej określonych.
Kryteria:
- celowości
- legalności
Środki nadzoru dotyczące: - aktów
Organy nadzorujące i ich uprawnienia:
- Organy nadzoru: Prezes Rady Ministrów, wojewodowie i regionalne izby obrachunkowe (RIO)
- PRM: prawo zawieszania organów jedn. sam. teryt. i ustanowienia zarządu komisarycznego
- Wojewoda: prawo stwierdzania nieważności uchwał w całości lub w części
- RIO: prawo stwierdza
Prawo miejscowe - przepisy obowiązujące powszechnie stosowane przez terenowe organy adm. rządowej oraz sam. teryt. obowiązujące na obszarze działania organów, które je ustanowiły
- wymagają uposażenia ustawowego
- mają charakter generalny
- nie mogą regulować spraw o istotnym znaczeniu z punktu widzenia konstytucyjnych
wartości praw
Akty prawa miejscowego:
Wykonawcze
Porządkowe
ustrojowo-organizacyjne (statuty)
Schemat budowy uchwały:
Tytuł
Podstawa prawna
Przepisy merytoryczne
Uchwała może zawierać także przepisy przejściowe lub dostosowujące
Przepisy końcowe
Podpis uchwały
Statut
O ustroju gminy, powiatu, województwa stanowi statut danej jednostki samorządowej. Jako podstawowy akt ustrojowy gminy, powiatu, czy województwa jest on często nazywany lokalną konstytucją.
Obligatoryjne regulacje statutu
1. Ustrój jednostki samorządu terytorialnego,
2. Organizację wewnętrzną i tryb pracy organów,
3. Zasady i tryb działania komisji rewizyjnych,
4. zasady i działania klubów radnych,
5. Zasady dostępu do konkretów i korzystania z nich.
ANGLIA - samorząd terytorialny
Specyfika samorządu w Wielkiej Brytanii:
Administracja angielska kształtowała się przez wiele stuleci w sposób odmienny od kontynentu.
Inna jest w Wielkiej Brytanii nie tylko struktura samorządu, ale przede wszystkim system prawa: zwyczajowe common law, wpływ prawa rzymskiego w Europie
Specyfika samorządu w Wielkiej Brytanii
W tradycji anglosaskiej prawo społeczności lokalnej do samorządu terytorialnego ma charakter pierwotny i niezbywalny.
Stąd wywodzi się szeroki zakres uprawnień samorządowych, różnorodność jego instytucji i niezależność od administracji rządowej. Nadzór nad samorządem jest sprawowany przez sądy powszechne
Administracja terytorialna Anglii jest od średniowiecza oparta na pełnym samorządzie terytorialnym.
Należy przez to rozumieć brak w jednostkach podziału administracyjnego, tak typowych dla dualistycznego modelu samorządu kontynentalnego, przedstawicieli władzy centralnej o kompetencji ogólnej.
Jest jednak oczywiste, że od czasów średniowiecza kontynuuje się zasadę takiego samorządu, ale nie jego konkretne formy.
Tradycja i historia samorządu terytorialnego
- Juz od X wieku istniał podział na hrabstwa,
- Hrabstwa te nazywały się Shires obecnie counties,
- Na czele hrabstwa stał urzędnik zwany Sheriff,
- Przewodniczył on zgromadzeniu hrabstwa, które składało się z panów feudalnych,
- Tradycja i historia samorządu terytorialnego, c.d
- Zgromadzenia hrabstwa pełniło funkcję sądu hrabstwa,
- Hrabstwa dzieliły się na okręgi zwane hundreds, były to obszary zamieszkiwane przez 100 rodzin,
- Okręgi te przetrwały aż do XIX w,
- Na czele okręgu stał reeve, później szefem okręgu był Bailife (królewski przedstawiciel okręgu),
- Tradycja i historia samorządu terytorialnego, c.d
- W poł. XIV w. administracja lokalna i sądownictwo zostało powierzone sędziom pokoju (Justices Of The Peace),
- Sędziom pokoju powierzono rozległe kompetencje: budowa więzień, opieka nad ubogimi, budowanie mostów,
- Podlegali kontroli ze strony korony, która była sprawowana przez tajną radę,
- Po rewolucji w 1688r. przyjęto, że adm. lokalna powinna być wolna od kontroli politycznej,
- Tradycja i historia samorządu terytorialnego, c.d
- Przez następne 200 lat władzę hrabstwa objęli sędziowie hrabstwa,
- Hrabstwa dzieliły się na parafie, które były jednostkami organizacyjnymi kościoła anglikańskiego,
- Zarządzającymi parafiami byli również sędziowie pokoju,
- Stopniowo parafie zaczęły przybierać charakter świecki,
- Tradycja i historia samorządu terytorialnego, c.d
- Oprócz parafii istniały na terenie hrabstwa tzw. BOROUGHTS czyli mniejsze miasta tworzone na podstawie dokumentów królewskich (ROYAL CHARTES),
- Specyfika małych miast polegała na tym, że w tych miastach można było wybierać swoich własnych sędziów, można było organizować własne targi, gromadzenia majątku oraz zarządzania tym majątkiem. Miasta te miały własną reprezentację w parlamencie z radami (councils).
Funkcjonowanie nowoczesnego samorządu terytorialnego:
Nowoczesny samorząd teryt. zaczyna funkcjonować dopiero w XIX w. na mocy 2 aktów z 1834 i 1835 roku,
Samo rządzenie odbywa się za pomocą wybieralności,
W 1888 wydano THE LOCAL GOVERMENT ACT,
Ustanowiono rady, którym przekazano uprawnienia sędziowskie,
Większe miasta powyżej 50 tys. mieszkańców uzyskały odrębny statut,
W 1894r. na mocy kolejnego aktu THE LOCAL GOVERMENT ACT hrabstwa zostają podzielone na dystrykty miejskie i wiejskie,
Funkcjonowanie nowoczesnego samorządu terytorialnego
W dystryktach wiejskich organem stanowiącym (uchwałodawczym) jest zebranie parafialne,
W dystryktach miejskich organem stanowiącym jest rada
Wprowadzono dwustopniowy podział: hrabstwa, które dzielą się na dystrykty – podział ten istnieje do dziś,
System samorządu teryt. co do zasady jest dwustopniowy, ale istnieje też podział trójstopniowy: hrabstwa, dystrykty i parafie,
We wszystkich jednostkach podziału administracyjnego organem administracji lokalnej jest rada,
Terenowe organy władzy lokalnej:
W Anglii pod pojęciem terenowego organu władzy rozumie się podmiot posiadający odrębną osobowość prawną i mający na celu realizację określonych zadań.
Władza lokalna musi posiadać prawnie określone uprawnienia wobec danego obszaru, przynajmniej częściowo musi być finansowana z podatków lokalnych, wybierana i kontrolowana przez miejscową ludność oraz musi mieć możliwość wykonywania funkcji rządowych na danym terenie, które to funkcje muszą wynikać z ustawy.
Organami władzy lokalnej nie są organy tworzone przez ministrów lub rząd (odpowiednik polskich terenowych organów administracji rządowej).
Doktryna ultra vires
Podstawowe znaczenie w działalności samorządu angielskiego ma doktryna ultra vires. Zakłada ona, że władze lokalne mogą dostarczać tylko te usługi, które przekazał i Parlament w ustawie (doktryna suwerenności parlamentu).
W rezultacie władze lokalne mają mało atrybutów samorządności, zwłaszcza pod względem finansowym.
W praktyce jednak władze lokalne zatrudniają ok. 2,5 miliona osób, podczas gdy państwowa służba cywilna liczy ok. 500 tys. urzędników
Doktryna angielska wyróżnia najczęściej następujące kategorie funkcji samorządu:
ochronne: policja, straż pożarna, obrona konsumentów, szczepienie zwierząt, wydawanie koncesji i licencji
osobowe: edukacja, szkolenia zawodowe, pośrednictwo, posiłki w szkołach, usługi socjalne, budownictwo mieszkaniowe
środowiskowe: kontrola zanieczyszczeń, utrzymanie dróg i parkingów, planowanie przestrzenne
rekreacyjne: parki, teatry, galerie, place zabaw, obiekty sportowe
komercyjne: targi, restauracje, transport
wiele gmin wykonuje usługi nietypowe. Np. miasto Manchester zarządza własnym portem lotniczym, miasta morskie kontrolują porty. Poszczególne funkcje są często przesuwane miedzy rządem centralnym i władzami lokalnymi. Można wskazać 2 źródła wyjaśniające alokacje poszczególnych funkcji. Są to:
czynniki racjonalne – powodują one, że alokacja funkcji wewnątrz państwa optymalizuje pożądane cele, takie jak efektywność, skuteczność i demokratyzacja życia.
czynniki polityczne – sprawiają, że zakłada się, iż dystrybucja funkcji ma często na celu zdobywanie przewagi nad przeciwnikami politycznymi
Struktura samorządu terytorialnego:
Struktura władz lokalnych jest różna w różnych częściach kraju.
Dla okręgu metropolitarnego Londynu istnieje jeden poziom, który spełnia wszystkie funkcje władzy lokalnej.
Struktura samorządu terytorialnego
W pozostałych częściach Anglii i Walii istnieje trzystopniowa struktura obejmująca:
- Counties (hrabstwa, województwa - 28), które zapewniają usługi w zakresie ekonomicznym (oświata, usługi socjalne),
- Districts (okręgi, powiaty - 37), które pełnią funkcje wymagające bliższego kontaktu osobistego (np. mieszkania),
- Parishes (parafia, gmina - nie we wszystkich dystryktach), w jej kompetencjach znajdują się: ścieżki publiczne, osłony przystanków autobusowych.
- Niższy poziom urzędu nie jest odpowiedzialny przed wyższym. Rola parafii ma raczej charakter pomocniczy i bardziej historyczny niż rzeczywisty.
Rada:
Podstawowym organem w każdej z tych jednostek jest rada wybierana w wolnych, demokratycznych wyborach.
W małych parafiach organem samorządu nie jest rada tylko zgromadzenie mieszkańców.
Rada pełni zarówno funkcje uchwałodawcze, jak i wykonawcze,
W Anglii nie przeprowadza się podziału na organy uchwałodawcze oraz organy wykonawcze. Wybieralne rady mają znaczną swobodę kształtowania własnych form organizacyjnych.
Nie ma tam bowiem powszechnie obowiązujących przepisów w przedmiocie organizacji procesu decyzyjnego w samorządzie, z tym jednak, że organem decyzyjnym formalnie pozostaje rada
Każda rada organizuje proces podejmowania decyzji w dogodny dla siebie sposób, w praktyce mając do wyboru dwie podstawowe możliwości:
- jej decyzje są przygotowywane albo przez zespół wyspecjalizowanych komisji,
- albo przez, wzorowaną nieco na gabinecie, doradczą komisję polityczną bądź komisję koordynacyjną. Przewodniczący samorządu, mayor pełni tylko funkcje typu reprezentacyjnego
Zasada podejmowania decyzji przez całą radę wręcz zmusza do przekazywania wielu spraw szefowi urzędniczego aparatu rady, który w rezultacie może odgrywać poważną rolę faktyczną. Podobnego typu organizację przyjęto również w Irlandii.
Działanie Rady
Rada jest określana jako local goverment albo local authorities,
Rada pełni zarówno funkcje uchwałodawcze, jak i wykonawcze,
Jest to podstawowy organ podziału terytorialnego,
Może działać wyłącznie na podstawie zasady(doktryny) ultra vires, polega na tym, że administracja lokalna nie może wykraczać poza zakres uprawnień wynikających z ustawy,
Nie muszą przestrzegać konstytucji (nie ma jej) oraz „Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego” (nie ratyfikowano jej),
W skład rad wchodzą radni,
Wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich co 4 lata, w niektórych dystryktach 1/3 składu wymieniana jest co rok,
Liczba radnych zależy od liczby okręgów wyborczych- w hrabstwach waha się od 60 do 100, w dystryktach od 30 do 60 radnych,
RADA wykonując zadania powierz je określonym organom wewnętrznym- komisjom,
W ich skład wchodzą radni, dopuszcza się też udział mieszkańców, którzy nie są radnymi,
Wyróżniamy komisje:
1. stałe- tworzone na okres trwania kadencji
2. doraźne- tworzone ad hoc, aby wykonać określone zadanie,
Radni to osoby pełniące co do zasady funkcje społeczne (honorowo)- mają prawo do diety oraz zwrotu kosztów podróży.
Rada może tez wydawać akty prawa miejscowego. Mogą one obowiązywać tylko na terenie działania rady (hrabstwa, dystrykty, parafie)
Przewodniczący rady
Na czele stoi przewodniczący, który w miastach nosi tytuł Mayor lub Lord Mayor, w dystryktach jest nim burmistrz,
W skład każdej rady wchodzą radni i tzw. aldermeni, wybierani przez samą radę w liczbie 1/3 liczby radnych.
Przewodniczący rady wybierany jest co roku przez radnych,
Może być wybrany ponownie
Działanie Rady, c.d.
Podział i zadania poszczególnych Rad
Rada Hrabstw,
-szkolnictwo, utrzymanie dróg, opieka społeczna, policja, biblioteki, rekreacja, ochrona przeciwpożarowa
Rada Dystryktow,
-budownictwem, ochroną sanitarną, utrzymaniem cmentarzy, podatkami lokalnymi, rekreacją, usuwaniem nieczystości
Rada Parafialna,
-utrzymaniem ogródków działkowych, przystanków autobusowych, miejsc parkingowych, miejskiej zieleni, ścieżek rowerowych
Prawo wyborcze
czynne prawo wyborcze – czyli prawo do wybierania radnych ma każda osoba pełnoletnia, która stale zamieszkuje terytorium danej rady,
bierne prawo wyborcze – czyli możliwość bycia wybranym ma obywatel brytyjski, osoba, która ukończyła 21 lat najpóźniej w dniu wyborów, konieczne jest aby taka osoba spełniła 1 z warunków:
-osoba taka przynajmniej przez 12 miesięcy przed wyborami musi mieszkać na terenie danej rady,
-przez okres 12 miesięcy przed wyborami musi mieć główne lub wyłączne miejsce pracy na terenie działania danej rady,
-na terenie danej rady musi zajmować ziemię jako właściciel lub dzierżawca na okres co najmniej 12 miesięcy
W praktyce frekwencja wyborcza w wyborach samorządowych jest niewielka (sięga ok. 30%). Uważa się, że o wyniku wyborów do rad hrabstw i dystryktów w większym stopniu decyduje popularność rządu centralnego niż problemy lokalne (trwałość preferencji wyborczych).
Dewolucja terytorialna – szczególna rola regionów
- Obecnie w ramach tzw. dewolucji samorząd terytorialny w Wielkiej Brytanii jest uzupełniany o elementy szczególnej autonomii regionalnej, ale z zdaniem jej zwolenników, w żadnej mierze federalizmu.
- Dewolucja polega na wprowadzeniu instytucji ustawodawczych i wykonawczych zarówno dla obszarów stanowiących niegdyś jednostkę państwową (Szkocja), jak i dla Walii, stopniowo wyodrębnianej w ramach struktur Anglii, lecz nie mającej tradycji własnej państwowości. Zapoczątkowały ją wybory do zgromadzeń parlamentarnych Szkocji i Walii przeprowadzone w 1999 roku.
System finansowy samorządu
- W 1991 r. wszedł w życie nowy system finansowania samorządów terytorialnych. 1/3 część wpływów pochodzi z subwencji rządowych, 1/3 z podatków płaconych przez przedsiębiorstwa, 1/3 z opłaty społecznej - podatek regionalny.
- Celem nowego systemu jest powiększenie odpowiedzialności władz samorządowych wobec mieszkańców za podjęte decyzje finansowe.
- W Londynie i w okręgach metropolitarnych rady okręgowe stanowią jedyny szczebel samorządu terytorialnego. Dostarczają one wszystkich usług komunalnych z wyjątkiem policji i straży pożarnej. Gdzie indziej rady okręgowe zapewniają stosunkowo małą część usług samorządu terytorialnego. Pozostałą zapewnia wyższy szczebel - hrabstwo, powiat, rada powiatu.
- Każda z rad obowiązana jest do prowadzenia specjalnego konta tzw. Funduszu Poborów, jest to fundusz, z którego finansowane są wszystkie terenowe usługi. Rozwiązania przyjęte w lokalnej gospodarce budżetowej oparte są na tradycyjnym podziale większości zadań między organa państwowe i lokalne. Wymaga to powiązania i zazębiania się źródeł finansowych - państwowych i lokalnych.
- Samorządy Wielkiej Brytanii mają na ogół za małe dochody własne, co wymaga dofinansowania i wyrównania niedoborów z budżetu państwowego.
Budżet
Gospodarka budżetowa samorządów lokalnych w Wielkiej Brytanii oparta jest na konstrukcji 2 budżetów:
- bieżącego, który ma 3 odrębne rachunki - gospodarki mieszkaniowej
handlowy, podatkowy
-kapitałowego.
Samorząd jest wspomagany przez subwencje:
- ogólne - na cały blok wydatków,
- przedmiotowe,
- przyznawane w formie rekompensaty,
i pomoc zwrotną- pożyczki
Podstawową jednostką samorządu regionalnego w Anglii jest dystrykt i rada okręgowa. Do celów systemu finansowego rada okręgowa otrzymała
pozycję "władzy podatkowej", czyli jest ona odpowiedzialna za wyznaczanie
i zbieranie opłaty społecznej oraz za inne sprawy.
Regional Development Agencies Act z roku 1998
obszar Anglii podzielony został na 8 regionów i w każdym z nich powołano Agencję Rozwoju Regionalnego, z ogólnym zadaniem wspierania w regionach rozwoju gospodarczego, promowania przedsiębiorczości, walki z bezrobociem, wspierania szkolenia zawodowego i inne.
Członków agencji powołuje Sekretarz Stanu, który również nadzoruje ich działalność, choć formalnie znajdują się one poza strukturą rządową.
Specyficzne tradycje i związany z nią odmienny rozwój administracji w Anglii spowodowały, że ukształtowany tu system samorządu terytorialnego jest bardzo niejednolity. Obecnie sytuację tę pogłębiają następujące okoliczności:
Na szczeblu centralnym tworzone są departamenty, jak np. Krajowy Urząd Skarbowy czy Departament Zabezpieczenia Socjalnego, które są oddziałami rządu w terenie. Szef każdego departamentu jest odpowiedzialny za jego pracę przed parlamentem. Pełnomocnik parlamentu ds. administracji sprawuje nad nimi bieżącą kontrolę.
W terenie funkcjonuje wiele regionalnych i lokalnych organizacji użyteczności publicznej. Kierowane są one przez rady, których członkowie są raczej mianowani niż wybierani i często działają jak prywatne monopole, gdyż nie podlegają nadzorowi władz centralnych, natomiast lokalne komitety doradcze nie mają rzeczywistych możliwości wpływu na nie.
Osobną kategorię tworzą lokalne i regionalne agendy Państwowej służby Zdrowia. Odpowiedzialny za jej pracę przed parlamentem jest Minister Zdrowia.
Wraz z wprowadzeniem przetargów do gospodarki komunalnej dopuszczono formy prywatne do działania w sferze zastrzeżonej przedtem dla samorządu
NIEMCY – Samorząd terytorialny
RYS HISTORYCZNY.
Początki samorządu terytorialnego nowego typu w Niemczech przypadają
na XVII w.(powiat) i XIX w.(gmina).
Królewski reskrypt z 27.12. 1701 r. ustanowił na czele powiatu starostę (landrata), który odgrywał podobnie jak dzisiaj podwójną rolę: reprezentanta interesów państwa wobec mieszkańców powiatu i reprezentanta interesów mieszkańców wobec władzy monarszej.
Jednakże mówiąc o samorządzie niemieckim w jego współczesnej formie ma się na myśli dzieło ministra pruskiego barona Karla von Steina - die Stadteordnung – ordynację miejską ustanowioną edyktem królewskim z 19.11.1808 r.
Reforma Steinowska wprowadzała tzw. Model magistracki (die Magistratsverfassung) jedynie w Prusach i w odniesieniu do gmin miejskich, w pozostałej części kraju wprowadzany był samorząd francuski oparty na ustawie z 14.12.1789 r. Oba systemy były sobie przeciwstawne.
System francuski tolerował gminę z konieczności, traktując ją jako organ administracji rządowej, o tyle system pruski miał głównie cel polityczny, dążył do pozyskania obywateli do współpracy w administracji państwowej.
W XIX w. Po Kongresie Wiedeńskim (1815) rozciągnięto reformy v.Steina na odzyskane tereny okupowane przez Francuzów.
15.05.1856 r. reńska ordynacja miejska zapoczątkowała współczesny tzw. burmistrzowski (reński) model gminy..
Najbardziej burzliwy okres w historii rozwoju instytucji samorządu terytorialnego w Niemczech przypada na pierwszą połowę XX w. Wprowadzenie wyborów pięcioprzymiotnikowych ( najwcześniej w Wirtembergii w 1919 r. najpóźniej w Saksonii ordynacją z 1923 r. ).
Konstytucja Weimarska z 11.08.1919 r. gwarantowała prawo do samorządu terytorialnego w granicach prawa, co oznaczało podstawowe prawo a zarazem obowiązek do tworzenia samorządu (Grundrechte und grundpflichten) .
Lata władzy Hitlerowskiej zaowocowały ustawą ustrojową gmin z 15.12.1933 r. a potem wspólną dla całego państwa „ Niemiecką Ordynacją Gminną „ (die Deutsche Gemeindeordnung) . Obie ustawy przekreśliły dotychczasowy dorobek prawodawstwa i praktyki samorządowej w Niemczech.
Zmiany układów między rządową większością i opozycją.
Kapitulacja w maju 1945 r. pozostawiała terytorium państwa niemieckiego pod okupacją brytyjską, francuską, amerykańską i radziecką. Wpływ tych państw miał zasadniczy wpływ na odradzanie się samorządu w Niemczech.
W 1945 r. wydano tzw. dyrektywę wrześniową skierowaną do wojskowych władz okupacyjnych w strefie brytyjskiej. Dyrektywa ta objęła Płn. Nadrenię – Westfalię, Dolną Saksonię, oraz Szlezwik – Holsztyn.
W strefie amerykańskiej obejmującej Bawarię, Badenię – Wirtembergię oraz Hesję podjęto działania restauracyjne. W Bawarii ustawą z 18.12.1945 r. wprowadzono przepisy tymczasowe, które obowiązywały do 1952 r. W Badenii – Wirtembergii i Hesji dokonano tylko dopasowania ustawy z 1935 r. do nowych warunków.
Najdłużej proces restauracyjny przebiegał w strefie okupacyjnej francuskiej. Dopiero 27.09.1948 wydano rozporządzenie wprowadzające samorząd terytorialny na szczeblu gminy, jak i powiatu. Ustrój dla Saary ustalono ostatecznie po jej przyłączeniu do RFN w 1955r.
Okupacja radziecka objęła wschodnie landy Niemiec, wprowadzono tam typowy dla wszystkich krajów socjalistycznych ustrój rad narodowych.
Na kształtowanie się ustroju samorządu terytorialnego w późniejszym okresie decydujący wpływ miały postanowienia konstytucji RFN z 23.05.1949 r. (art. 20, oraz art. 28) .
POZYCJA USTROJOWA GMINY
A. organizacja samorządu terytorialnego w Niemczech.
Federacyjny ustrój RFN pociąga za sobą siłą rzeczy bardziej złożoną strukturę organizacji administracji publicznej niż w państwie unitarnym, jakim jest Polska. Niezbędne wydaje się choćby schematyczne podanie miejsca gminy w strukturze państwa.
Struktura ta składa się z czterech szczebli :
federacji
krajów federalnych
państw i miast wyłączonych z powiatów
miejscowych jednostek administracyjnych (gminy i mniejsze związki gmin, osiedla, rady)
W niektórych krajach federalnych występuje również szczebel pośredni tzw. Bezirk (okręg) z własnym rządem, jak również w miastach – krajach występują dzielnice (Bezirk) o odmiennej na ogół strukturze wewnętrznej. Istotną cechą dotyczącą ustroju gmin jest wielość i różnorodność źródeł prawa ustrojowego.
B) Charakter gminy i jej wielkość.
W. Thieme stosując kryterium wielkości i składu gminy, uznał, iż pod względem socjologicznym i administracyjnym tworzą one znacznie różniące się od siebie struktury. Jego zdaniem można dokonać podziału na :
- małe gminy wiejskie do 5000 mieszkańców,
- duże gminy liczące od 8000 do 10 000 mieszkańców,
- średnie miasto z wykształconą administracją oraz instytucjami użyteczności publicznej ( gimnazja, szpitale, kąpieliska itp. ).
- duże miasta wyłączone z powiatu, z silnie rozwiniętą formą administracji parlamentarnej
W Niemczech nieustannie dąży się do likwidacji małych obszarowo, a także słabo zaludnionych gmin. W latach 1968 – 1978 liczba gmin spadła z 24 282 do 8512.
Największa redukcja nastąpiła w Płn. Nadrenii – Westfalii, Hesji oraz Saarze i sięgała około 4/5 poprzedniego stanu, najmniej w Nadrenii – Palatynacie i Szlezwiku – Holsztynie tylko 1/5 początkowej liczby .
C) Typy gmin i ich podział ze względu na ich ustrój
Przy pomocy różnych kryteriów dokonuje się w literaturze szeregu typologii gmin.
Posługując się kryterium rozdziału zadań gminy możemy podzielić na następujące typy :
typ monistyczny ustroju gminy, w którym wszystkie kompetencje główne jednemu gminnemu organowi przedstawicielskiemu (przeważnie radzie) np. w Płn. Nadrenii – Westfalii, Dolnej Saksonii,
typ dualistyczny, w którym kompetencję dzielone są pomiędzy dwa organy – przedstawicielski i wykonawczy,
typ polegający na trójpodziale zadań pomiędzy organ przedstawicielski, zwierzchnika gminy oraz członków zarządu gminy, którzy nie posiadają własnych kompetencji, lecz działają w imieniu zwierzchnika gminy.
Ustrój północnoniemiecki
Zwany również angielskim obwiązuje w Dolnej Saksonii, Płn. Nadrenii – Westfalii i ostatnio w Branderburgii. . Model ten został wprowadzony po II wojnie światowej zgodnie z wzorcami angielskimi.Jest to model monistyczny, ale z uwagi na rozdział funkcji, z podwójnymi organami naczelnymi gminy.
Ustrój magistracki
Występuje w Hesji i miastach Szlezwiku – Holsztynu, Meklemburgii oraz części Turyngii i Saksonii Anhaldzkiej. Model ten nazywany jest też pruskim, gdyż jest najbliższy pierwotnym założeniom ustroju samorządowego v. Steina. Obecnie ten model w literaturze określa się jako nieprawdziwy ustrój magistracki, co związane jest ze zmianą pozycji magistratu, który za czasów pruskich był organem równorzędnym radzie pod względem kompetencji, obecnie zaś odgrywa rolę jedynie wykonawczą.
Ustrój burmistrzowski
Zwany też reńskim lub francuskim, obowiązuje we wsiach Szlezwiku – Holsztynu, małych gminach Hesji, Saarze oraz Nadrenii – Palatynacie.
Istota tego ustroju polega na występowaniu obok organu przedstawicielskiego (rady) monokratycznego organu kierującego administracją – burmistrza.
Burmistrz wybierany jest przez radę na 10 lat (Nadrenia – Palatynat i Saara) lub na 6 do 12 lat, zależnie od postanowień statutu gminy (Szlezwik – Holsztyn).
Obok burmistrza w dużych miastach mogą być powoływani urzędnicy przyboczni (Beigeordnete), działający honorowo lub zawodowo. Dla miast Nadrenii – Palatynatu, w których powołano dwóch lub więcej zawodowych urzędników przybocznych, tworzy się zarząd miasta. Zarząd ten przejmuje część kompetencji należących dotychczas do burmistrza.Burmistrz kieruje pracą rady, a wspólnie z decernentami administracją gminną.
ORGANIZACYJNE FORMY WSPÓŁPRACY MIĘDZY GMINAMI
Małe gminy występują w różnego rodzaju działaniach wspólnych. Są to formy dobrowolne jak i obowiązkowe, nakazane prawem. Należy tu odróżnić odmienne formy stowarzyszeń gmin, oraz komunalne związki celowe.
Związki celowe są powszechne dla całego terytorium RFN i nie pociąga za sobą poważniejszych zmian ustrojowych, oprócz konieczności delegowania przedstawicieli gmin do ciał zarządzających sprawami związku.
Natomiast udział gminy w specjalnych formach współpracy w różnym stopniu wpływa nie tylko na ich zadania, ale także na ustrój wewnętrzny gminy.
1. W Badenii – Wirtembergii stosowane są dwie formy :
wspólnoty administracyjne, których liczba sięga 272
związki gmin sąsiedzkich, których na terenie kraju jest 6
2. W Bawarii występuje jedna forma współpracy – wspólnoty administracyjne, których na terenie kraju jest 341. Tworzą je gminy sąsiedzkie należące do powiatu (poza miastami wyłączonymi) w celu wzmocnienia siły wykonawczej gmin członkowskich.
3. W Hesji mamy do czynienia z kilkoma formami współpracy :
związek okolic Frankfurtu, który utworzono dla wspierania i ochrony rozwoju jego obszaru. Skupia on 43 gminy położone w 6 powiatach wokół miasta Frankfurt.
4. W Dolnej Saksonii wprowadzono szczególną instytucję, jaką są gminy zespolone. Należą do nich gminy liczące nie więcej niż 400 mieszkańców z obszaru jednego powiatu.
Natomiast udział gminy w specjalnych formach współpracy w różnym stopniu wpływa nie tylko na ich zadania, ale także na ustrój wewnętrzny gminy.
5. W Płn. Nadrenii – Westfalii:
komunalne wspólnoty pracy,
związki celowe,
publicznoprawne porozumienia,
obszary sąsiedzkie.
6. W Saarze:
związki celowe
publicznoprawne porozumienia
komunalne wspólnoty pracy
Tak wysoce złożony i rozbudowany system organów samorządowych, jak opisany, pozwala z sukcesem wykonywać zadania o charakterze publicznym, związane z potrzebami miejscowych społeczności, co znajduje swój wyraz w konstytucyjnej gwarancji wyłączności samorządu w tego rodzaju sprawach (art. 28 ust. 2 Konstytucji RFN) .
Hiszpania – Samorząd terytorialny
W skład Hiszpanii wchodzą także Baleary na Morzu Śródziemnym, Wyspy Kanaryjskie na Oceanie Atlantyckim oraz tzw. terytoria suwerenne, w skład których wchodzą dwie hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej, Ceuta i Melilla, oraz liczne niezamieszkane wyspy po śródziemnomorskiej stronie Cieśniny Gibraltarskiej,
Hiszpania jest dziedziczną monarchią parlamentarną. Królem jest Jan Karol z dynastii Burbonów. Wstąpił na tron w 1975 roku po śmierci generała Francisco Franco. Król, mimo iż cieszy się ogromnym autorytetem w społeczeństwie nie ma w swych rękach żadnej realnej władzy.
Mianuje szefa rządu, który zawsze wywodzi się ze zwycięskiego ugrupowania. W wyjątkowych sytuacjach może wygłaszać orędzia do narodu. Jest również najwyższym dowódcą wojska.
Parlament Hiszpanii tzw. Kortezy składa się z Senatu (izba wyższa) i Kongresu Deputowanych (izba niższa). Senat liczy 208 senatorów, a Kongres Deputowanych - 350 członków. Kadencja Kortezów trwa 4 lata.
Kongres Deputowanych ( Congreso de los Diputados) - izba niższa parlamentu hiszpańskiego. Tworzy go 350 członków wybieranych na 4-letnią kadencję w oparciu o ordynację proporcjonalną. Głosy na mandaty przeliczane są w każdej z 52 prowincji osobno, z wykorzystaniem metody d'Hondta.
Senat – izba wyższa parlamentu hiszpańskiego - izba samorządowa. Skład jej jest następujący: 4 mandaty posiada każda prowincja, oprócz Wysp Kanaryjskich i Balearów, Gran Canaria, Majorka, Teneryfa – w sumie 208 mandatów.
Tradycje samorządowe w Hiszpanii sięgają początków XIX wieku, jednak o samorządzie w znaczeniu współczesnym mówić można dopiero od 1978 r., kiedy to weszła w życie nowa Konstytucja hiszpańska. Podstawę prawną współczesnego samorządu terytorialnego w Hiszpanii stanowi ustawa o podstawach administracji lokalnej z 1985 r. Na jej podstawie zbudowano jednolitą strukturę organów gminnych w całym kraju. Organami tymi są: rada gminy, burmistrz oraz występujący w roli zastępców burmistrza zawodowi urzędnicy przyboczni. Jedynie w gminach najmniejszych, liczących mniej niż 100 mieszkańców, administrację lokalną wykonuje tzw. otwarta rada.
Samorząd terytorialny
Podstawowym aktem prawnym wyznaczającym ramy dla działalności samorządu terytorialnego w Hiszpanii jest jej Konstytucja. Najwięcej miejsca Konstytucja poświęca wspólnotom autonomicznym. Szczegółowo sprawy samorządu terytorialnego regulują ustawy organiczne, ustawy zwykłe, dekrety królewskie-ustawy i rozporządzenia. Korporacje lokalne obowiązuje także ustawodawstwo wspólnot autonomicznych.
Kompetencje samorządu są dość szerokie państwo zachowało tylko te kompetencje, które są niezbędne.
Samorząd terytorialny w Hiszpanii jest trójszczeblowy. Tworzą go:
gminy (los municipios),
prowincje (las provincias)
wspólnoty autonomiczne (las comunidades autónomas).
Dwa pierwsze szczeble są samorządem lokalnym
Największe znaczenie posiada jednak wspólnota autonomiczna.
Gmina
duże rozdrobnienie i zróżnicowanie powoduje szereg problemów z działaniem gmin, a ponadto wymusza to różne związki gmin
obszar metropolitarny związany jest ze zgrupowaniem małych gmin wokół jednej dużej, centralnej - Madryt, Barcelona i Walencja.
Władzami gminy, są: wójt, zastępcy wójta i plenum.
Gmina ma dość szeroką autonomię. Zakres kompetencji gminy określa ustawodawstwo państwowe i Wspólnot Autonomicznych.
Gminy, na mocy odpowiednich ustaw, wykonują również zadania zlecone przez państwo lub Wspólnoty Autonomiczne.
Organy gminy stanowią rada gminy składająca się z radnych wybieranych przez mieszkańców gminy w wyborach proporcjonalnych, powszechnych, równych, wolnych, bezpośrednich oraz tajnych i burmistrz jako przewodniczący wybierany przez radnych albo mieszkańców. W roli zastępców burmistrza występują zawodowi urzędnicy przyboczni. Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom Hiszpańskim wraz z ukończeniem 18 roku życia.
Kierowanie administracją gminną należy do burmistrza, wybieranego przez radę gminy absolutną większością głosów (lub przy jej braku większością zwykłą) na 4 lata, pełniącego urząd zawodowo lub honorowo. Stanowi on tradycyjnie najwyższy autorytet w gminie. Burmistrz wyznacza samodzielnie spośród radnych swoich następców, którym może przekazać wykonywanie spraw administracyjnych. W miastach powyżej 5000 mieszkańców burmistrz powołuje również radę administracyjną.
Zadania burmistrza:
· Kierowanie administracją gminy
· Przewodniczenie radzie gminy i jej reprezentowanie
· Publikacja oraz wykonywanie uchwał rady
· Zatrudnianie i zwalnianie pracowników gminnych
· Kreowanie i nadzór nad przedsiębiorstwami komunalnymi
· Decyzje odnoszące się do wydatków gminnych
· Kierowanie miejscową policją
· W sytuacjach nadzwyczajnych jednoosobowe kierowanie gminą
· Wydawanie tzw. bandos- tradycyjna forma ogłaszania zarządzeń
· Powoływanie zastępców i przydzielanie im na drodze delegacji części swoich kompetencji
Obok organów obowiązkowych gminy mogą również być powołane organy pomocnicze. Są to:
· Komisje doradcze stałe lub doraźne - przygotowują sesje oraz opiniują sprawy zlecone przez organy gminy
· Upełnomocniony członek rady gminy - burmistrz deleguje część swoich kompetencji na członka rady gminy
· Rady dzielnicowe - w dużych miastach rada gminy może podzielić swe terytorium na dzielnice i przenieść na nie część swoich kompetencji
· Rady terenowe - wykształcone w drodze tradycji jednostki o charakterze korporacyjnym-„gminy
w gminie”
· Reprezentanci burmistrza. Osobiści reprezentanci burmistrza w osiedlach lub wsiach
Zakres właściwości gmin reguluje „ Ustawa o podstawach systemu komunalnego”
z 2.IV.1985 roku. Posiada ona „specyficzną moc wiążącą”, ponieważ stanowi akt konkretyzujący konstytucję. Uwzględniając tendencje regionalistyczne zabezpiecza jednolity ustrój administracji gminnej na całym obszarze państwa.
Zakres właściwości gmin obejmuje:
· Bezpieczeństwo w miejscach dostępnych publicznie
· Regulacja spraw ruchu pojazdów i osób na ulicach oraz drogach gminnych
· Ochrona cywilna i przeciwpożarowa
· Planowanie przestrzenne, popieranie budownictwa mieszkaniowego, parki, ogrody, utrzymywanie ulic
· Dziedzictwo artystyczno-historyczne
· Ochrona środowiska
· Przechowywanie zapasów, targi, ochrona konsumentów
· Ochrona higieny publicznej
· Uczestnictwo w zapewnianiu opieki zdrowotnej
· Sprawy pogrzebowe
· Pomoc społeczna i resocjalizacja
· Zaopatrzenie w wodę i oświetlenie ulic, utylizacja odpadów, kanalizacja
· Komunikacja publiczna· Kultura, sport, turystyka
· Uczestnictwo w planowaniu oświatowym
Gminy nie mogą tworzyć nowych zobowiązań podatkowych. Ściśle w ramach konstytucji i ustaw pobierają trzy rodzaje podatków: gruntowy, przemysłowy oraz od pojazdów mechanicznych. Fakultatywne podatki komunalne to: daniny na lokalne przedsięwzięcia budowlane i jeden podatek z tytułu wzrostu wartości nieruchomości
w centralnym obszarze miejscowości.
Prowincja
Liczba prowincji wynosi 50, trzy z nich mają specyficzny charakter, bowiem mieszczą się na dwóch archipelagach: dwie na Wyspach Kanaryjskich i jedna na Balearach.
Władzami prowincji są: prezydent, wiceprezydenci, Komitet Administracyjny i Plenum
Kompetencje Prowincji są określone ustawami państwowymi i Wspólnot Autonomicznych, do ich zadań należy:
koordynacja świadczenia usług gminnych
pomoc i koordynacja prawna, gospodarcza i techniczna gminom
świadczenie usług ponadgminnych oraz ponadprowincyjnych
Prowincja to korporacja lokalna posiadająca własną osobowość prawną. Funkcjonuje jako zrzeszenie gmin oraz jako okręg administracyjny dla spełnienia spraw państwa. Zmiana granic prowincji wymaga zgody Kortezów Generalnych wyrażonej większością 2/3 w postaci ustawy organicznej. Rząd i administracja prowincji podporządkowane są radom prowincjonalnym. Wyspy na archipelagach dysponują własną administracją w formie parlamentów lub rad wysp.
Organami prowincji jest rada prowincjonalna złożona z 51 delegatów wybranych przez rady gmin. Stanowi ona organ stanowiący. Organem wykonawczym są prezydent (gubernator) i jego zastępcy oraz zarząd. Wyspy Kanaryjskie oraz Baleary posiadają rady wysp.
Władztwo samorządowe obejmuje prowincji:
· Władztwo planistyczne tzn. zdolność kształtowania lokalnego życia zbiorowego w zgodzie z sformułowanymi przez siebie kryteriami
· Władztwo organizacyjne tzn. wolny wybór form zarządzania, na własną odpowiedzialność sprawami lokalnymi
· Władztwo podatkowe i finansowe chroniące pole decyzyjne prowincji przed zagrożeniami typu finasowo-prawnego i gospodarczego.
Prowincje pełnią podwójną funkcję:
Są jednostkami administracji rządowej realizującymi państwowe i regionalne zadania administracyjne oraz pozostają jednostkami tradycyjnie ograniczonego samorządu pełniąc rolę komplementarne (jako „związek gmin”) wobec zakresu działania gmin.
Wspólnoty autonomiczne
Wspólnot autonomicznych jest 17 + 2 miasta autonomiczne: Ceuta i Melilla. Wspólnoty autonomiczne nie są jednorodne.
Organizację wspólnot autonomicznych określa Konstytucja oraz ich statuty, będące swego rodzaju konstytucjami dla wspólnot.
Władze wspólnot: zgromadzenia legislacyjne (la Asamblea Legislativa), zarząd, prezydent (el Presidente) wybierany przez zgromadzenie legislacyjne spośród swoich członków i mianowany przez króla.
Zadaniami wspólnot są zadania o charakterze regionalnym takie jak np:
Zarządzanie terytorium, sprawami urbanistycznymi i mieszkaniowymi.
Prace publiczne z zakresu zadań wspólnot autonomicznych na ich terytorium.
Koleje i autostrady, porty
Wspólnoty autonomiczne po upływie pięciu lat mogą rozszerzać sukcesywnie zakres swoich kompetencji i zadań o część tych, które znajdują się w zakresie kompetencji państwa.
Na terenie Hiszpanii wyróżniamy 17 wspólnot autonomicznych. W 1979 roku pełną autonomię uzyskało tylko 7 regionów ( w kolejności utworzenia):
1. Kraj Basków, 2. Katalonia, 3. Galicja, 4. Andaluzja, 5. Kantabria, 6. Asturia, 7. La Rioja, 8. Murcia, 9. Dragonia, 10. Kastylia-La Mancza, 11. Wyspy Kanaryjskie, 12. Walencja, 13.Nawarra, 14Madryt, 15. Extremadura, 16.Wyspy Balearskie, 17.Kastylia-Leon
Regiony są korporacjami terenowymi wyodrębnionymi z organizacji centralistyczno-państwowej, posiadającymi poza szerokim władztwem administracyjnym i organizacyjnym także „polityczną” władzę decyzyjną i własne uprawnienia legislacyjne.
Regiony posiadając rząd, parlament, autonomiczną administrację i różnią się od państw członkowskich w państwie federacyjnym jedynie brakiem władzy konstytucyjnej.
Organami regionu są zgromadzenie ustawodawcze oraz rząd regionalny z prezydentem regionu na czele. Rządy są określane różnymi nazwami np. rada wykonawcza, rada rządowa, junta, deputacja generalna. Kadencja organów regionalnych wynosi 4 lata.
Funkcje organu ustawodawczego obejmują:
· Kompetencje budżetowe w obrębie terytorium regionu
· Kompetencje kreacyjne tzn. wybory prezydenta oraz członków rządu regionalnego
· Kompetencje ustawodawcze w dziedzinach zastrzeżonych ustawowo
· Kompetencje kontrolne wobec władzy wykonawczej regionu
Do kompetencji organów ustawodawczych zaliczamy także sprawy o znaczeniu ogólnopaństwowym:
· Udział w tworzeniu planów centralnych
· Mianowanie senatorów reprezentujących region
· Inicjatywę ustawodawczą dotyczącą rewizji konstytucyjnej i legislacji ogólnopaństwowej · Możliwość składania apelacji od orzeczeń konstytucyjnych
W strukturze wspólnoty autonomicznej działa też regionalny sąd najwyższy, od którego wyroków przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego.
Rząd regionalny odpowiada przed zgromadzeniem ustawodawczym. Rada rządowa wypełnia funkcje wykonawcze i administracyjne w określonym zakresie:
· Spraw politycznych tzn. opracowywania i realizacji programu rządowego
· Stosunków ze zgromadzeniem ustawodawczym
· Zarządzania administracją regionalną tzn. decydowania o strukturze i obsadzie urzędów publicznych
· Czuwania by organy państwa respektowały w pełni kompetencje regionów
· Regionalna władza wykonawcza może też składać odwołania od decyzji rządowych do Sądu Konstytucyjnego
Finanse samorządu w Hiszpanii
- Brak większego wpływu na kształtowanie swoich dochodów, a w zakresie wydatków samodzielność limitują narzucone zadania obligatoryjne oraz sztywne zasady publicznej gospodarki finansowej. Dodatkowo trudności pogłębiają mechanizmy przyznawania środków i zadań.
- Należy podkreślić zasadniczą odrębność w finansowaniu samorządu lokalnego i samorządu regionalnego. Gospodarka finansowa korporacji lokalnych jest ustabilizowana.
- Podstawowymi dochodami gmin są: daniny i ceny publiczne, transfery, dochody majątkowe i dochody z operacji.
- Gospodarka finansowa wspólnot autonomicznych ulegała ciągłym, ale konsekwentnym zmianom, polegającym na zwiększaniu uprawnień wspólnot autonomicznych.
FRANCJA - Samorząd terytorialny
na podstawie Ustawy z dnia 2 marca 1982 o prawach i swobodach gmin, departamentów i regionów
Organizacja polityczna Francji:
Organizacja ogólna
Francja jest państwem unitarnym, nie federalnym, posiadającym 4 poziomy jednostek terytorialnych:
Państwo;
26 regionów, z tego 4 zamorskie; kierowanych przez rady regionalne (fr. conseil régional ).
96 departamentów we Francji metropolitarnej i 4 zamorskie; posiadających rady (fr. conseil général ),
około 36.700 gmin, zarządzanych przez rady oraz merów.
Samorząd terytorialny we Francji jest trójszczeblowy :
gmina
departament
region
Gmina
W myśl prawa gmina jest :
1) okręgiem lokalnej samorządności,
2) okręgiem wyborczym, w którym społeczność lokalna wybiera swych reprezentantów do rad gmin,
3) jednostką podziału administracyjnego państwa,
4) okręgiem administracji państwa, realizującego przez swych przedstawicieli część zadań w wymiarze lokalnym.
Gminom we Francji rewolucja oraz tradycja nadały następujące cechy :
rozdrobnienie,
zróżnicowanie demograficzne,
zróżnicowanie gospodarcze,
jednolity status prawny.
Gminy Francuskie w porównaniu z innymi krajami europejskimi są bardzo liczne, a aż 80% gmin ma poniżej 1000 mieszkańców.
Struktura organów gminnych we Francji
RADA GMINY - organ stanowiący (uchwałodawczy)
Rada gminy wybierana jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich na 6 lat. Liczebność rady jest zależna od liczby mieszkańców danej gminy, i wynosi:
w gminach liczących do 100 mieszkańców wybiera się 9 radnych,
w gminach od 10000 do 40000 mieszkańców liczba radnych wynosi od 33 do 43
w gminach największych liczących ponad 300000 i więcej mieszkańców liczba radnych wynosi 69 osób
wyjątki dotyczą dużych miast - Lyon posiada 73 radnych, Marsylia - 101 radnych, natomiast Paryż, który jest równocześnie miastem i departamentem posiada „Radę Paryża” w składzie 163 radnych.
Prawa wyborcze do rad gmin
Bierne prawo wyborcze przysługuje osobom narodowości francuskiej od lat 18, mającym czynne prawo wyborcze, związanym z gminą więzią prawną, którą może być zamieszkanie bądź też płacenie w gminie podatków. Stałe zamieszkanie w gminie musi posiadać ¾ radnych.
Prawo francuskie rozróżnia zakaz wybieralności i ograniczenie kumulowania mandatów. Zakaz wybieralności bezwzględny jest w każdej gminie i dotyczy on osób pozbawionych praw wyborczych, zaś zakaz względny dotyczy niektórych osób z racji pełnionych funkcji, np. prefekci, sekretarze generalni, sędziowie sądów powszechnych – nie mogą oni kandydować na obszarze swojego działania.
Rady mają obowiązek odbywania sesji plenarnych co najmniej raz w kwartale. Między sesjami funkcjonują komisje problemowe stałe i doraźne
Kompetencje rady gminnej
Do rady gminnej należą wszystkie sprawy mające charakter lokalny z wyjątkiem spraw ustawowo wyłączonych na rzecz administracji rządowej lub wspólnot lokalnych wyższych szczebli (departamentów i regionów).
Generalnie rzecz biorąc do rad gmin należy:
- organizacja gminnych służb publicznych,
- zarządzanie własnością gminy,
- reglamentacja zatrudnienia oraz organizowanie
- rynku pracy w gminie,
- zapewnienie ładu i porządku publicznego,
- zatwierdzanie budżetów rocznych,
- reprezentowanie gminy w zakładach publicznych działających na jej terenie,
- utrzymywanie dróg gminnych.
MER - organ wykonawczy gminy
Mer jest wybierany przez radę spośród jej członków, którzy ukończyli 21 lat na pierwszym po wyborach posiedzeniu. Kadencja mera wynosi 6 lat, tak jak kadencja rady. Kandydaturę na stanowisko mera wysuwa ugrupowanie, które wygrało wybory samorządowe. Po dokonaniu wyboru mera nie ma możliwości odwołania go przed upływem kadencji. Dopuszcza się zawieszenie lub odwołanie mera jedynie w
przypadku gdy popełni on poważny błąd przy realizacji swoich zadań i funkcji
Atrybucje mera są następujące:
- jest urzędnikiem państwa i z tego tytułu podlega kontroli prefekta,
- jest urzędnikiem gminy, wyposażonym we własne kompetencje oraz wykonującym uchwały rady gminy i z tego tytułu podlega kontroli z punktu widzenia celowości i legalności oraz kontroli legalności sprawowanej przez prefekta.
Kompetencje mera można podzielić na cztery grupy :
Przygotowywanie i wykonywanie uchwał rady gminnej oraz przewodniczenie jej obradom,
wykonywanie określonych kompetencji rady na podstawie udzielonej przez nią delegacji,
kompetencje własne, w tym m.in.
- władztwo personalne, tj. zatrudnianie i kierowanie
- personelem administracyjnym,
- władztwo policyjne, polegające na zapewnieniu w gminie spokoju i bezpieczeństwa publicznego,
wykonywanie funkcji zleconych z zakresu administracji rządowej w charakterze przedstawiciela państwa:
- sprawy stanu cywilnego,
- przeprowadzanie wyborów,
- legalizacja podpisów,
- pobór do wojska,
- prowadzenie urzędu śledczego, itp.
W ramach tej ostatniej funkcji mer podlega kontroli oraz związany jest wytycznymi wydanymi przez prefektów.
We francuskim prawie samorządowym nie występują w zasadzie elementy demokracji bezpośredniej w postaci referendum czy zgromadzenia mieszkańców. Można jednak zaobserwować rosnącą liczbę gmin, które w swojej działalności uwzględniają sondaże opinii publicznej jako swego rodzaju postać bezpośredniego oddziaływania obywateli na administrację.
DEPARTAMENT - drugi szczebel samorządowy
Rada główna (fr. conseil général ) - organ uchwałodawczy - jest wybierana w wyborach bezpośrednich i powszechnych. Na każdy okręg wypada jeden radny. Kadencja wynosi 6 lat. Jednakże po każdych 3 latach wybierana jest połowa składu rady. Rada wybiera ze swego grona na 3 lata przewodniczącego i od 4 do 10 zastępców, możliwe jest również wybieranie dalszych członków. Przewodniczący przygotowuje projekty uchwał rady oraz czuwa nad wykonaniem uchwał.
Zadania departamentów:
- budowa i utrzymanie dróg departamentowych oraz dużych dróg międzygminnych,
- utrzymanie miejscowej kolei,
- ochrona socjalna młodzieży oraz osób starych,
- budownictwo - plany przestrzenne,
- gospodarka mieszkaniowa - mieszkania socjalne, doradztwo,
- transport i komunikacja,
- szkolnictwo wyższe zawodowe oraz średnie,
- sprawy socjalne - pomoc socjalna, pomoc młodzieży, niepełnosprawnym.
Organem administracji państwowej na poziomie departamentu jest komisarz republiki.
Komisarz:
- jest reprezentantem rządu, powoływanym przez Prezydenta,
- posiada on funkcje nadzorcze nad ST,
- jest organem wykonującym zadania, które nie zostały przekazane samorządowi,
- ma prawo uczestniczyć w sesjach rady,
- przewodniczy ponad 50 komisjom doradczym
REGION
Rada regionu - organ uchwałodawczy – wybierana jest w wyborach powszechnych na 6 lat. Na czele rady stoi przewodniczący wybrany
spośród radnych, który przygotowuje i wykonuje uchwały rady. Ponadto istnieją trzy komisje doradcze :
do spraw gospodarczych i socjalnych,
do spraw kultury i wychowania,
pożyczkowa.
W podziale administracyjnym pomiędzy gminami i departamentami wyróżniamy jeszcze:
342 arrondissement - jednostka niższą niż departament. Stolica arrondissementu nazywana jest podprefekturą. Wyróżniamy: arrondissementy departamentowe i miejskie ( np. Paryż jest podzielony na 20 arrondissementów.
4 039 kantonów - stanowią one jednostkę mniejszą od arrondissements i departamentów. Same składają się z kilku lub kilkunastu gmin lub ich części. Zostały one utworzone w 1790, czyli w tym samym okresie co departamenty.
Kanton francuski nie jest jednostką samorządową, ale stanowi on jedynie okręg wyborczy do rady generalnej departamentu.
Wybory te noszą nazwę élections cantonales.
Ważnym elementem systemu francuskiego jest dualizm administracyjny. Obok wspólnot terytorialnych działają tu bowiem organy lokalne państwa. W gminie przedstawicielem państwa jest mer, w departamencie – prefekt, którego powołuje Prezydent Republiki. W Polsce taki „mieszany” system samorządowo - rządowy mamy na szczeblu województwa, z wojewodą i marszałkiem.
Państwo ma wyłączność w zakresie:
opracowania prawa w oparciu o konstytucję;
ustalanie podatków;
organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego i obrony narodowej;
ustalania polityki dotyczącej zdrowia, prawa do pracy, ubezpieczeń społecznych...
Zasady organizacji samorządu terytorialnego
Autonomia polityczna, prawna i finansowa.
Rada wybierana w wyborach powszechnych.
Prezydent wybierany spośród członków rady i wykonujący władzę wykonawczą.
Mer na poziomie komuny (gminy);
Prezydent Rady Generalnej dla departamentu;
Prezydent Rady Regionalnej dla regionu;
Autonomia poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego jest zagwarantowana prawnie oznacza to, że żadna z nich nie ma nadrzędności hierarchicznej nad inną i nie może zmieniać jej decyzji. Jest tak zarówno w przypadku regionu w stosunku do departamentów, jak i w przypadku departamentów w stosunku do komuny. Również Państwo nie może zmienić decyzji jednostki samorządu, jeżeli Prefekt uważa, że decyzja jest bezprawna przekazuje swe uwagi tej jednostce i jeśli ona nie zmieni decyzji, Prefekt nie może stać się arbitrem.
Własny budżet jednostek samorządowych głosowany corocznie przez radę i składający się z dochodów własnych (podatki lokalne) i w przypadku komun i ich grup z dotacji globalnych, co roku przekazywanych przez Państwo. Podstawowymi podatkami lokalnymi o charakterze powszechnym są: podatek od terenów zabudowanych, podatek mieszkaniowy i podatek zawodowy od działalności gospodarczej.
Wybory samorządowe
Wybory
-bezpośrednie głosowanie członków wspólnot samorządowych
-proces, w którym obywatele wybierają spośród zgłoszonych kandydatów swoich przedstawicieli do organów władz
-podstawową metodą dokonywania wyborów jest głosowanie
w Polsce ustawą określająca sposób przeprowadzania wyborów jest ordynacja wyborcza
-wybory są też powszechnie przyjętym sposobem doboru organów władzy w mniejszych zbiorowościach np.. Stowarzyszenia, partie polityczne, spółki
Prawo wyborcze do rad gmin, powiatów i sejmiku województwa
Wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośredni i odbywają w głosowaniu tajnym. Gwarancją powszechności jest ustalenie terminu głosowania na dzień wolny od pracy. Istnieją również rejestry uprawnionych do głosowania za ich sporządzenie odpowiada burmistrz, wójt, prezydent. Wybory są bezpośrednie tzn. że osobiście musimy udać się do lokalu komisji wyborczej aby oddać głos. Równość wyborów: formalna (każdemu przysługuje tylko jeden głos) i materialna związana z tzw. Geografią (proporcjonalny podział mandatów w stosunku do liczby mieszkańców stale zamieszkujących dany teren). Ma to znaczenie przy wyborze do sejmiku województwa i rad gmin i powiatów. Jest to podział na okręgi wyborcze taki aby siła głosu była wszędzie równa. W powiecie wybiera się 3-10 radnych, okręgiem wyborczym jest gmina. W województwie wybiera się 5-15 radnych, okręgiem wyborczym jest powiat lub jego część.
Prawo wyborcze do rad gmin, powiatów i sejmiku województwa
Wybory przeprowadzają:organy terytorialne(województwo,powiat,gmina) komisje wyborcze-obwodowe komisje wyborcze
W wyborach samorządowych prawo wyborcze czynne pokrywa się z prawem wyborczym biernym. Wyborca musi mieć ukończone 18 lat, obywatelstwo polskie,musi stale zamieszkiwać na obszarze działania danej rady, nie może być pozbawiony praw publicznych i wyborczych ani być ubezwłasnowolniony. W wyborach do samorządu występuje system mieszany w gminach 20 tys. Mieszkańców obowiązuje system większościowy w gminach powyżej 20 tys mieszkańców obowiązuje system czysty bez klauzul zaporowych w wyborach do RP i SW obowiązuje system proporcjonalny z klauzulą zaporową 5%. Wybory do rad zarządza Prezes RM
Zasady prawa wyborczego
Zasada Powszechności- obejmuje polskich obywateli, którzy ukończyli najpóźniej w dniu wyborów 18 lat i stale zamieszkują na obszarze działania danej rady(sejmiku)
Zasada Równości- oznacza, że wszyscy wyborcy biorą udział w wyborach na równych zasadach.Każdy wyborca posiada tylko jeden głos do wyborów do rady(sejmiku)
Zasady prawa wyborczego cd
Zasada Bezpośredniości- należy ją pojmować w ten sposób,że uprawnieni wybierają prost radnych a nie elektorów
-rozumie się tę zasadę również i w ten sposób, że wyborcy głosują osobiści
-gdy wyborca jest niepełnosprawny, może mu pomagać przy głosowaniu inna osoba, z wyłączeniem członków komisji i mężów zaufania
Zasada Tajności- jej celem jest wprowadzenie gwarancji nie skrępowania wyrażenia swych preferencji wyborczych
-nikt poza wyborcą nie powinien znać jego decyzji wyborczej
-zasada ta doznaje ograniczenia przy głosowaniu osób niepełnosprawnych
Czynne prawo wyborcze do organów jednostek samorządu terytorialnego
CZYNNE PRAWO WYBORCZE DO RADY/SEJMIKU/NA WÓJTA/
Art. 3. 1. Prawo wybierania wójta w danej gminie ma każdy, kto posiada prawo wybierania do rady tej gminy.
CZYNNE PRAWO WYBORCZE POSIADAJĄ:
Każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu glosowania kończy 18 lat i stale zamieszkuje na terenie działania tej rady, wpisany do prowadzonego w tej sprawie stałego rejestru wyborców
obywatel UE nie będący obywatelem polskim. Który najpóźniej w dniu głosowania ukończył 18 lat, stale zamieszkuje na obszarze działania tej gminy, oraz został wpisany do stałego rejestru wyborców
CZYNNEGO PRAWA WYBORCZEGO NIE POSIADAJA
Osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym
Pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu
Ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym
Obywatel UE nie będący obywatelem RP, pozbawiony prawa wybierania w państwie członkowskim UE, którego jest obywatelem
Bierne prawo wyborcze do organów jednostek samorządu terytorialnego
BIERNE PRAWO WYBORCZE DO RADY/SEJMIKU/NA WÓJTA
BIERNE PRAWO WYBORCZE POSIADAJĄ:
Przysługuje osobie mającej prawo wybierania do danej rady
Prawo wybieralności na wójta ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybierania do rady gminy, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje
Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować na wójta w innej gminie.
BIERNEGO PRAWA WYBORCZEGO NIE POSIADAJĄ:
Obywatel UE niebędący obywatelem polskim pozbawiony prawa wybieralności w państwie członkowskim UE, którego jest obywatelem
Karana za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego
Osoby, wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w/s popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego
POWOŁYWANIE ORGANÓW JST
Zasady i tryb wyboru wójta, burmistrza, prezydenta.
Określa to ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta. Wójt jest wybierany wyborach bezpośrednich, powszechnych, równych tajnych. Prawo wybierania w danej gminie ma każdy kto posiada prawo wybierania do rady gminy. Prawo wybieralności ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybierania do rady gminy, który najpóźniej w dniu głosowania kończ)' 25 lat, z tym że kandydat nie musie mieszkać na obszarze gminy w której kandyduje. Za wybranego uważa się który w głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymał tych głosów po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne wybory.
W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród 2 kandydatów którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy dwóch lub więcej kandydatów otrzyma taką samą liczbę głosów uprawniającą do udziału w ponownym głosowaniu o dopuszczaniu kandydata do wyborów decyduje większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów otrzymał większą liczbę głosów, a jeżeli liczba ich była by równa, rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. Za wybranego w ponownym głosowaniu uważa się tego który otrzyma większa liczbę głosów.
Wyjątkowo wójta wybiera rada gminy w przypadku gdy mimo przeprowadzonego postępowania rejestracyjnego nie zostanie zgłoszony żaden kandydat na wójta, zarejestrowany był tylko jeden kandydat, który w wyborach bezpośrednich nie uzyskał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów.
Powoływanie i odwoływanie organów wykonawczych w jednostkach samorządu terytorialnego
Zakres i charakterystyka powiązań pomiędzy organem wykonawczym i uchwałodawczym w gminie, powiecie oraz województwie.
Wyłączność uprawnień każdego z organów
Uchwałodawczo- kontrolny charakter organu stanowiącego
Wykonawczy charakter organu wykonawczego
Zależność organu wykonawczego od uchwałodawczego
Województwo samorządowe
Województwo samorządowe oznacza jednostkę samorządu terytorialnego tworzoną z mocy prawa przez mieszkańców województwa, jest ono największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej (Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa, Dz. U. Nr 91, poz. 575, z późn. zm.) Samorząd województwa wykonuje zadania publiczne o charakterze wojewódzkim, które nie zostały zastrzeżone prawem na rzecz organów administracji rządowej.
Województwo samorządowe cd.
Organami samorządu województwa podlaskiego są:
- Sejmik Województwa Podlaskiego, złożony z 30 radnych, wybieranych w wyborach bezpośrednich. Jego kadencja trwa cztery lata licząc od dnia wyborów. Wyborów dokonuje się na podstawie ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województwa. Wybory do sejmiku przebiegają wg ordynacji proporcjonalnej.
- Zarząd Województwa Podlaskiego, złożony z 5 członków.
Sejmik województwa
Sejmik jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa. Na czele sejmiku województwa stoi przewodniczący sejmiku i dwóch wiceprzewodniczących wybieranych z grona radnych. Przewodniczący sejmiku organizuje pracę sejmiku i prowadzi jego obrady, nie ma uprawnień do reprezentowania województwa na zewnątrz.
Sejmik województwa obraduje na sesjach zwołanych przez przewodniczącego co najmniej raz na kwartał. Sejmik województwa ze swego grona może powoływać stałe i doraźnie komisje do wykonywania określonych czynności i zadań. Sejmik swoje zadania stanowiące wykonuje poprzez uchwalanie uchwał.
Zarząd województwa
Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa. W skład Zarządu Województwa Podlaskiego wchodzą: Marszałek Województwa Podlaskiego, dwóch wicemarszałków Województwa Podlaskiego oraz dwóch Członków Zarządu Województwa Podlaskiego. Marszałek województwa jest wybierany przez sejmik spośród radnych bezwzględną większością głosów. Na wniosek marszałka sejmik wybiera pozostałych członków zarządu. Zarząd jest organem kolegialnym, swoje zadania pełni między innymi poprzez podejmowanie uchwał. Jest uprawniony do wykonywania zadań samorządu, które nie zostały zastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
Zarząd województwa swoje zadania wykonuje przy pomocy urzędu marszałkowskiego, oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych lub wojewódzkich osób prawnych. Kierownikiem urzędu a zarazem zwierzchnikiem służbowym pracowników urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych jest marszałek województwa. Marszałek organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje województwo na zewnątrz. Można zatem powiedzieć, że gospodarzem województwa jest marszałek – jako przedstawiciel wspólnoty samorządowej, którą tworzą wszyscy mieszkańcy województwa.
Wydatki na kampanie samorządową
Komitety wyborcze mogą wydatkować na kampanię wyborczą wyłącznie kwoty ograniczone limitami wydatków. Limit wydatków ustala się oddzielnie dla każdego komitetu wyborczego mnożąc kwotę przypadającą na jeden mandat radnego przez liczbę radnych wybieranych w okręgu lub okręgach, w których komitet wyborczy zarejestrował kandydatów (bez względu na liczbę zgłoszonych kandydatów). Kwota przypadająca na jeden mandat radnego wynosi:
a) w wyborach do rady gminy w gminach do 20 tys. mieszkańców – 750,00 zł,
b) w wyborach do rady gminy w gminach powyżej 20 tys. mieszkańców oraz w wyborach do rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy – 1.000,00 zł,
c) w wyborach do rady powiatu – 2.000,00 zł,
d) w wyborach do rady miasta w miastach na prawach powiatu – 3.000,00 zł,
e) w wyborach do sejmiku województwa – 5.000,00 zł.
Wydatki na kampanie samorządową cd
Limit wydatków związanych z prowadzeniem kampanii wyborczej kandydata na wójta w gminach do 500 tys. mieszkańców ustala się mnożąc liczbę mieszkańców danej gminy przez kwotę 50 groszy, a w gminach powyżej 500 tys. mieszkańców mnożąc pierwsze 500 tys. przez kwotę 50 groszy, a nadwyżkę ponad 500 tys. przez kwotę 25 groszy.
Na zakończenie dodam, że działalność komitetów wyborczych wyborców oraz organizacji może być finansowana jedynie z wpłat osób fizycznych i kredytów bankowych, a łączna suma wpłat od osoby fizycznej na rzecz jednego komitetu wyborczego organizacji albo komitetu wyborczego wyborców nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień ogłoszenia rozporządzenia o zarządzeniu wyborów, tj. kwoty 13.486,50 zł.
Powtórne wybory
Premier Jarosław Kaczyński wyznaczył termin przedterminowych wyborów do sejmiku województwa podlaskiego na 20 maja br.
Nowe wybory do regionalnego parlamentu województwa podlaskiego są konieczne ponieważ wybranym w listopadzie ubiegłego roku radnym wojewódzkim nie udało się wyłonić pełnego składu zarządu. W efekcie czego z mocy prawa sejmik został rozwiązany
Wyniki wyborów do Sejmiku Województwa Podlaskiego
Zakończyły się przedterminowe wybory do Sejmiku Województwa Podlaskiego.
Wojewódzka Komisja Wyborcza ogłosiła w poniedziałek 21 maja oficjalne wyniki wyborów do sejmiku:
Prawo i Sprawiedliwość zdobyło 31,43 proc. głosów - 12 mandatów
Platforma Obywatelska - 20,78 proc. - 7 mandatów
Polskie Stronnictwo Ludowe - 8,90 proc. głosów - 5 mandatów
Samoobrona - 5,28 proc. głosów - 3 mandaty
LiD - 13,81 proc. głosów - 3 mandaty
Do sejmiku nie dostały się komitety:
LPR - 4,03 proc. głosów, UPR - 2,23 proc., KWW Piast - 3,75 proc., KWW "Obwodnice – tak nie" - 0,46 proc., KW Związek Słowiański - 0,32 proc., Białoruski Komitet Wyborczy 2,19 proc., Polska Partia Pracy -0,22 proc., Nasze Podlasie 3,63 proc., Krajowa Partia Emerytów i Rencistów 2,63 proc., Podlasie XXI wieku - 0,26 proc., Federacja Zielonych - 0,08 proc.
Frekwencja wyborcza w tym głosowaniu wyniosła 22,35 proc., czyli nieco więcej niż w referendum dotyczącym obwodnicy Augustowa 21,56 proc.
Radni Sejmiku Województwa Podlaskiego wybrani w przedterminowych wyborach – 20 maja br.
SAMORZĄD TERYTORIALNY– NADZÓR I ORGANY NADZORU
POJĘCIE NADZORU :
Nadzór oznacza zespół środków umożliwiających ingerencję w działalność jednostki nadzorowanej w celu naprawy czy też poprawy jej funkcjonowania.
J. GALSTER
Czynność prawną, dokonywaną w formie określonych środków prawnych, zwanych środkami nadzoru.
Czynność ta pociąga za sobą przewidziane przepisami prawnymi skutki prawne.
B. DOLNICKI
NADZÓR I ORGANY NADZORU
PLAN PREZENTACJI
Pojęcie nadzoru
Rodzaje nadzoru
Funkcje nadzoru
Kryteria nadzoru
Organy nadzoru
Środki nadzoru
RODZAJE NADZORU NAD SAMORZĄDEM :
Nadzór prawny - ograniczony jest do zadań własnych samorządu. Jego jedynym celem jest ustalenie czy działalność gminy (powiatu, województwa) odpowiada normom prawa pozytywnego
Nadzór celowościowy - dotyczy zadań przekazanych samorządowi z obszaru administracji państwowej
FUNKCJE NADZORU (wg B. Dolnickiego) :
Funkcja strzeżenia prawa
2. Funkcja ochronno-wspierająca
Ad.1 – FUNKCJA STRZEŻENIA PRAWA
Samorząd terytorialny wykonuje w ramach ustaw istotną część zadań publicznych we własnym imieniu i na własny rachunek za pośrednictwem swoich organów stanowiących i wykonawczych.
Dlatego jest oczywiste, że działania organów samorządu terytorialnego muszą się mieścić w ramach państwowego porządku prawnego i państwo określa granice owej samorządności, pozostawiając sobie prawne możliwości wpływu na działalność samorządu terytorialnego.
Ad.2 – FUNKCJA OCHRONNO-WSPIERAJĄCA
Funkcja ochronna i wspierająca nadzoru polega na prewencyjnym oddziaływaniu rozstrzygnięć nadzorczych organów nadzoru na działalność jednostek samorządu terytorialnego, gdyż w uzasadnieniu do podjętego rozstrzygnięcia nadzorczego organ nadzoru wskazuje te przepisy, które zostały istotnie naruszone przez organy samorządu terytorialnego, co może spowodować, że
w przyszłości identyczne naruszenie już nie zostaną popełnione.
KRYTERIA NADZORU :
Kryterium legalności
Kryterium celowości
Kryterium rzetelności
Kryterium gospodarności
DO ORGANÓW SPRAWUJĄCYCH NADZÓR NAD SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM NALEŻĄ :
Prezes Rady Ministrów
Regionalna Izba Obrachunkowa
Sejm
Wojewoda
Ad.2 – REGIONALNA IZBA OBRACHUNKOWA
Nadzór regionalnej izby obrachunkowej sprowadza się do spraw budżetowych, czyli kontroli uchwał budżetowych, uchwał zmieniających uchwał budżetowe, uchwał o nieudzielanie zarządowi absolutorium z tytułu wykonania budżetu oraz spraw z zakresu dyscypliny budżetowej, a także wszelkich spraw mających związek z dokonaniem wydatków i pobieraniem dochodów pieniężnych.