Rachunek kosztów wykład 3

Rachunek kosztów pełnych (RKP):

Schemat funkcjonowania RKP

Koszty poniesione

Koszty produkcji Koszty nieprodukcyjne

Koszty bezpośrednie Koszty pośrednie Koszty sprzedaży Koszty ogólnozakładowe

Rachunek kosztów pełnych (RKP) jest systemem rachunku kosztów odpowiadającym wymogom obligatoryjnej sprawozdawczości finansowej.

RKP jest wykorzystywany do kalkulacji jednostkowych kosztów wytworzenia wyrobu, półfabrykatu, robót w toku oraz do ustalenia wyniku finansowego z działalności danego pionu.

Rachunek wyniku w rachunku kosztów pełnych

1. Przychody ze sprzedaży wyrobów (ilość sprzedanych sztuk razy cena)

2. Koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów

3. pkt 1 - pkt 2 = wynik brutto na sprzedaży

4. Koszty sprzedaży

5. Koszty ogólnozakładowe

6. pkt 3 - pkt 4 - pkt5 = wynik na sprzedaży (wynik na podstawowej działalności operacyjnej)

7. Pozostałe przychody operacyjne

8. Pozostałe koszty operacyjne

9. pkt 6 + pkt 7 - pkt 8 = wynik na działalności operacyjnej

10. Przychody finansowe

11. Koszty finansowe

12. pkt 9 + pkt 10 - pkt 11 = wynik na działalności gospodarczej

13. Zyski nadzwyczajne

14. Straty nadzwyczajne

15. pkt 12 + pkt 13 - pkt 14 = wynik brutto

16. Podatek dochodowy od osób prawnych

17. pkt 15 - pkt 16 = wynik netto

Schemat rachunku wyników

(A) + (B) = wynik na działalności operacyjnej

(A) + (B) + (C) = wynik na działalności gospodarczej

(A) + (B) + (C) + (D) = wynik brutto

Podstawowa działalność operacyjne

Wersja kalkulacyjna	Wersja porównawcza
Przychody ze sprzedaży Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów pkt 1 - pkt 2 = wynik brutto na sprzedaży Koszty sprzedaży Koszty ogólnozakładowe pkt 3 - pkt 4 - pkt 5 = wynik na sprzedaży	Przychody ze sprzedaży Korekta zmiany stanu wyrobów gotowych Koszty operacyjne w podziale na: Amortyzacja Zużycie materiału i energii Usługi obce Podatki i opłaty Wynagrodzenia Obciążenia wynagrodzeń Pozostałe koszty pkt 1 + pkt 2 - pkt 3 = wynik na sprzedaż

Ćwiczenie 1

Założenia: koszty produkcji: 1.045.000 zł

ilość produkcji: 1100 szt.

koszty sprzedaży: 100.000 zł

koszty ogólnozakładowe: 200.000 zł

cena: 1450 zł/szt.

Wersja kalkulacyjna:

1. Przychody ze sprzedaży (ilość razy cena)

1100 szt. x 1450 zł = 1.595.000 zł

2. Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów

1.045.000 zł / 1100 szt. = 950 zł

950 zł x 1100 szt. = 1.045.000 zł

3. Koszty sprzedaży = 100.000 zł

4. Koszty ogólnozakładowe = 200.000 zł

5. Wynika na sprzedaży = 1.595.000 zł - 1.045.000 zł - 100.000 zł - 200.000 zł = 250.000 zł

Wersja porównawcza:

1. Przychody ze sprzedaży

1100 szt. x 1450 zł = 1.595.000 zł

2. Koszty operacyjne = ∑ kosztów rodzajowych

1.045.000 zł + 100.000 zł + 200.000 zł = 1.345.000 zł

3. Wynik na sprzedaży

1.595.000 zł - 1.345.000 zł = 250.000 zł

Ćwiczenie 2

Założenia: koszty produkcji: 1.045.000 zł

ilość produkcji: 1.100 szt. 500 szt. na magazyn

600 szt. na sprzedaż

koszty sprzedaży: 100.000 zł

koszty ogólnozakładowe: 200.000 zł

cena: 1450 zł/szt.

1. Przychody ze sprzedaży:

600 szt. x 1450 zł = 870.000 zł

2. Zmiana stanu wyrobów gotowych:

500 szt. x 1450 zł = 725.000 zł

3. Koszty operacyjne = ∑ kosztów rodzajowych

1.045.000 zł + 100.000 zł + 200.000 zł = 1.345.000 zł

4. Wynik na sprzedaży:

870.000 zł + 725.000 zł - 1.345.000 zł = 250.000 zł

RKP jest uważany za tradycyjny system rachunku kosztów. W rachunku tym przyjmuje się że wszystkie koszty wytworzenia jakie poniosło przedsiębiorstwo dotyczą określonych produktów. Wszystkie koszty wytworzenia produktów są jako koszty produktów które powinny być w całości rozliczone na wytworzona produkcję. Istota RKP zawiera się w założeniu, że występuje proporcjonalna zależność pomiędzy poziomem kosztów wytworzenia a wielkością produkcji. Nadrzędnym kryterium klasyfikacji kosztów w RKP jest możliwość przypisania kosztów produktom, które traktowane jako podstawowe nośniki kosztów. W RKP kalkulacje jednostkowego kosztu wyrobu jest dokonywana na poziomie technicznego kosztu wytworzenia. Techniczny koszt wytworzenia obejmuje bezpośrednie i pośrednie koszty produkcji. Całość kosztów produkcji poniesionych w danym okresie sprawozdawczym jest rozliczana na wytworzone wyroby oraz półfabrykaty i roboty w toku. Wytworzone produkty mogą być sprzedane lub nie sprzedane. Koszty wytworzenia produktów nie sprzedanych wykazywane są w bilansie w pozycji „zapasy wyrobów gotowych”. Koszty wytworzenia produktów sprzedanych wykazywane są w rachunku wyników jako element kosztów wytworzenia produkcji sprzedanej. W RKP koszty nieprodukcyjne obejmują koszty sprzedaży i koszty ogólnozakładowe i nie są rozliczane na wytworzone wyroby. Koszty te w całości są odnoszone na wynik finansowy okresu sprawozdawczego oraz wykazywane w raporcie.

Techniczny koszt wytworzenia wyrobu (TKW)

1. TKW

Koszty bezpośrednie 1000 zł/szt.

Koszty pośrednie

2. Koszty sprzedaży 100.000 zł / 1000 szt. = 100 zł/szt.

3. Koszty ogólnozakładowe 200.000 zł / 1000 szt. = 200 zł/szt.

4. Całkowity koszt wytworzenia 1000zł + 100zł + 200zł = 1300zł

Wady i zalety RKP

Istotna zaletą RKP jest jego dostosowanie do wymogów obligatoryjnej sprawozdawczości zewnętrznej. Wadą natomiast RKP jest zbyt mała ilość informacji niewystarczająca dla potrzeb zarządzania przedsiębiorstwem w warunkach gospodarki rynkowej.

Rachunek kosztów zmiennych (RKZ)

Wady RKP eliminuje RKZ który narodził się w latach kryzysu gospodarczego.

Schemat funkcjonowania RKZ

Koszty poniesione

Koszty produkcji Koszty nieprodukcyjne

Koszty bezpośrednie Koszty pośrednie Koszty sprzedaży Koszty ogólnozakładowe

Koszty pośrednie Koszty pośrednie

zmienne stałe

RKZ jest systemem rachunku kosztów w którym produktom przypisuje się tylko zmienne koszty wytworzenia. Koszty stałe pośrednie w RKZ traktowane są jako koszty okresu sprawozdawczego.

Rachunek wyników w RKZ:

1. Przychody ze sprzedaży

2. Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów

3. pkt 1 - pkt 2 = Marża brutto 1

4. Koszty pośrednie stałe Podstawowa działalność

5. pkt 3 - pkt 4 = Marża brutto 2 operacyjna

6. Koszty sprzedaży

7. Koszty ogólnozakładowe

8. pkt 5 - pkt 6 - pkt 7 = Wynik na sprzedaży

Dalszy obraz rachunku wyników jest identyczny jak w RKP

Koszty pośrednie stałe

Blok 1

Blok 2

Blok 3

.........

Blok n

1. Przychody ze sprzedaży wyrobu

2. Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów

3. pkt 1 - pkt 2 = Marża brutto 1

4. Koszty pośrednie blok 1

5. Marża brutto 2

6. Koszty pośrednie blok 2

7. Marża brutto 3

8. Koszty pośrednie blok 3

9. Marża brutto 4

.

.

.

n.

Podstawowy model ustalania wyniku na sprzedaż w RKZ może ulegać rozwinięciu poprzez wprowadzanie kilku stopni ustalania marży brutto. Wiąże się to z wyodrębnieniem kosztów stałych dla poszczególnych produktów i grup produktów. W konsekwencji wynik finansowy oblicza się i wykazuje według kolejnych stopni od wyniku na poszczególnych produktach do wyniku na całej działalności gospodarczej. W literaturze RKZ nosi nazwę wieloblokowy i wielostopniowy rachunek kosztów.

Wady i zalety RKZ

Zalety:

1. Ujęcie kosztów pośrednich w podziale na stałe i zmienne powoduje możliwość przeanalizowania zależności pomiędzy produkcją, kosztami i wynikiem.

2. RKZ gromadzi dane kosztowe przydatne w procesie podejmowania decyzji menadżerskich.

3. W RKZ produktom przypisuje się tylko te koszty które łatwo zidentyfikować w odniesieniu do jednostki produktu.

4. Koszty stałe nie są rozliczane pomiędzy produkty co ma swoje uzasadnienie w braku bezpośredniego związku pomiędzy nimi a produktami i zapobiega arbitralnemu ich rozdzielaniu.

5. RKZ umożliwia porównanie kosztów pomiędzy jednostkami gospodarczymi wytwarzającymi takie same lub podobne produkty.

Wady:

1. Trudność z podziałem kosztów pośrednich na stałe i zmienne

2. Tendencja do koncentrowania się przedsiębiorstwa na krótkim horyzoncie czasowym. Decyzje długoterminowe mogą być podejmowane we właściwy sposób tylko na podstawie danych o pełnych kosztach wytwarzania produktów, ponieważ w długim okresie czasu zarówno koszty pośrednie stałe jak i koszty ze sprzedaży i ogólnozakładowe muszą być w całości pokryte.

Rachunek kosztów wykład 4

Przedsiębiorstwo produkuje miesięcznie 1.000.000 szt. wyrobu A za pomocą maszyny której zdolność produkcyjna jest wykorzystana w 60%. Koszty zmienne produkcji wynoszą 10 zł/szt., jednostkowa cena sprzedaży wynosi 13 zł/szt., koszty stałe kształtują się w wysokości 2.400.000 zł miesięcznie. Przedsiębiorstwo zrezygnowało z dodatkowego zamówienia na 500.000 szt. wyrobu A ponieważ odbiorca zaproponował cenę 12 zł/szt. Dodatkowe zamówienie może być wykonane za pomocą posiadanej maszyny. Oceń decyzję przedsiębiorstwa.

Dane:

Produkcja 1.000.000 szt.

∑ kosztów:

Koszt zmienny 10 zł/szt.

10 zł x 1.000.000 szt. = 10.000.000 zł

Koszt stały + 2.400.000 zł

= 12.400.000 zł

Koszt całkowity wyrobu A: 12.400.000 zł / 1.000.000 szt. = 12,40 zł/szt.

Bez dodatkowego zlecenia	Z dodatkowym zleceniem
Przychody: 1.000.000 szt. x 13 zł = 13.000.000 zł Koszty: 1.000.000 szt. x 10 zł = 10.000.000 zł 10.000.000 + 2.400.000 = 12.400.000 zł Zysk = przychody - koszty 13.000.000 zł - 12.400.000 zł = 600.000 zł	Przychody: 1.000.000 szt. x 13 zł + 500.000 szt. x 12 zł = 19.000.000 zł Koszty: 1.500.000 szt. x 10 zł = 15.000.000 zł 15.000.000 + 2.400.000 = 17.400.000 zł Zysk = przychody - koszty 19.000.000 zł - 17.400.000 zł = 1.600.000 zł

Decyzja błędna!

DEF.: Kalkulacja kosztów (KK) polega na ustaleniu jednostkowych kosztów wytworzenia produktu zarówno produktów nie zakończonych jak i robót w toku.

Ustalenie struktury kosztów w układzie kalkulacyjnym:

Układ kalkulacyjny kosztów:

1. Materiały bezpośrednie

2. Wynagrodzenia bezpośrednie

3. Narzut na wynagrodzenia

4. Energia bezpośrednia

5. Koszty wydziałowe

____________________________

∑ 1 - 5 = Techniczny koszt wytworzenia

Obiektami kalkulacji kosztów są efekty działalności przedsiębiorstwa czyli jednoznacznie określone produkty dla których ustala się jednostkowy koszt wytworzenia.

Jednostką kalkulacyjną kosztów jest liczba jednostek miary produktu stanowiący obiekt kalkulacji kosztów w odniesieniu do którego ustala się jednostkowy koszt wytworzenia produktu.

Czym się kierujemy wybierając metodę kalkulacji?

Metody kalkulacji

Kalkulacja podziałowa Kalkulacja doliczeniowa

Prosta Doliczeniowa asortymentowa

Współczynnikowa Zleceniowa

Odjemna (sprzężona)

Przy wyborze metody kalkulacji należy wziąć pod uwagę trzy czynniki:

1. Przedmiot kalkulacji - wyrób, usługa, obiekt budowlany.

2. Typ produkcji - który określony jest na podstawie ilości produktów wytworzonych jednorazowo.

3. Organizacja procesu technologicznego oraz poziom jej skomplikowania.

Kalkulacja podziałowa prosta (KPP) jest stosowana w przedsiębiorstwach które wytwarzają masowo jednorodny produkt. Proces technologiczny jest prosty i odbywa się w jednym nieprzerwanym cyklu. KPP polega na podzieleniu sumy kosztów wytworzenia poniesionych w okresie sprawozdawczym, przez liczbę naturalnych jednostek wytworzonych w tym okresie.

Kalkulacja podziałowa współczynnikowa (KPW) ma zastosowanie w przedsiębiorstwach wytwarzających masowo produkty o wielu asortymentach. Produkty są wytworzone w tych samych lub podobnych materiałów przy zastosowaniu tych samych lub podobnych maszyn i urządzeń. Istotą KPW jest zastosowanie współczynników przeliczeniowych do przeliczania ilości produktów poszczególnych asortymentów na umowne jednostki kalkulacyjne. Możliwe jest zastosowanie jednego współczynnika przeliczeniowego dla wszystkich pozycji kosztowych lub też odmiennych współczynników dla każdej pozycji kosztów. W etapie pierwszym ustala się koszt umownej jednostki kalkulacyjnej. W etapie drugim ustala się jednostkowe koszty wytworzonych produktów poszczególnych asortymentów. Koszty te oblicza się przez pomnożenie kosztu wytworzenia umownej jednostki kalkulacyjnej przez współczynniki przeliczeniowe.

Kalkulacja podziałowa odjemna (KPO) jest stosowana w przedsiębiorstwach w produkcji masowej jednorodnej lub wieloasortymentowej mającej charakter produkcji sprzężonej. Produkcja sprzężona polega na tym, że w rezultacie tego samego procesu produkcyjnego otrzymuje się produkty główne jak i produkty uboczne. Produkty główne stanowią główny cel procesu technologicznego i odrębny przedmiot kalkulacji. Produkty ubocze nie są celem procesu technologicznego i przeznaczone są nie do sprzedaży. Stosując tą metodę oblicza się koszty wytworzenia produktów głównych. Koszty te powstają pop[rzez odjęcie od całkowitych kosztów produkcji wartości rynkowej produktów ubocznych.

Kalkulacja doliczeniowa (KD) ma zastosowanie przy ustalaniu jednostkowych kosztów wytworzenia produktów przy produkcji jednostkowej i małoseryjnej. Podstawą kalkulacji doliczeniowej jest grupowanie kosztów produktów z podziałem na koszt bezpośredni i pośredni. Kalkulacja doliczeniowa polega na tym, że koszty bezpośrednie odnosi się wprost na poszczególne obiekty kalkulacji na podstawie dokumentów źródłowych. Koszty pośrednie stanowią koszty wspólne wszystkich obiektów kalkulacji i są doliczane kosztów bezpośrednich na podstawie tzw. kluczy rozliczeniowych.

Kalkulacja doliczeniowa zleceniowa (KDZ) jest stosowana w przedsiębiorstwach które wykonują produkcję na tzw. zlecenie produkcyjne. Występuje ona przy produkcji jednostkowej i małoseryjnej. Obiektem kalkulacji jest każde odrębne zlecenie produkcyjne. Koszty pośrednie przypisane dla określonych zleceń są ujmowane w przekroju poszczególnych pozycji kalkulacyjnych na karcie zlecenia. Koszty pośrednie rozlicza się na poszczególne zlecenia na podstawie odpowiednich kluczy rozliczeniowych.

Kalkulacja doliczeniowa asortymentowa (KDA) jest stosowana w tych przedsiębiorstwach w których produkcja ma charakter seryjny a zwłaszcza średnio- lub wielkoseryjny. Obiektem kalkulacji jest każdy odrębny asortyment produkcji. Koszty bezpośrednie są ujmowane wprost na karcie kalkulacyjnej poszczególnych asortymentów. Koszty pośrednie są doliczane do poszczególnych asortymentów na podstawie odpowiednio dobranych kluczy rozliczeniowych.

Ćwiczenie 1: W miesiącu kwietniu przedsiębiorstwo realizowało produkcję wyrobów A, B i C w oparciu o trzy zlecenia produkcyjne:

	Zlecenie 1	Zlecenie 2	Zlecenie 3
Ilość	20 szt.	100 szt.	500 szt.
Koszty bezpośrednie	1.000 zł	200.000 zł	1.000.000 zł
Płace bezpośrednie	1.000 zł	10.000 zł	50.000 zł

Koszty amortyzacji maszyn produkcyjnych wynoszące 3000 zł rozliczamy na poszczególne zlecenia. Pozostałe koszty wydziałowe wysokości 12400 zł rozliczane są proporcjonalnie do ilości wytworzonych wyrobów.

Ustal koszt poszczególnych zleceń oraz koszty jednostkowe wyrobów A, B i C.

	Zlecenie 1	Zlecenie 2	Zlecenie 3
Materiały bezpośrednie	1.000 zł	200.000 zł	1.000.000 zł
Płace bezpośrednie	1.000 zł	10.000 zł	50.000 zł
Amortyzacja (3000 zł / 3 zlecenia)	1.000 zł	1.000 zł	1.000 zł
Pozostałe koszty wydziałowe*	400 zł	2.000 zł	10.000 zł
RAZEM:	3.400 zł	213.000 zł	1.061.000 zł

(*) Zlecenie 1 - 20 szt. Zlecenie 1 - 20 szt. x 20 zł/szt. = 400 zł

Zlecenie 2 - 100 szt. 620 szt. 12.400 zł / 620 szt. = 20 zł/szt. Zlecenie 1 - 100 szt. x 20 zł/szt. = 2.000 zł

Zlecenie 3 - 500 szt. Zlecenie 1 - 500 szt. x 20 zł/szt. = 10.000 zł

Kalkulacja wyrobów

	Wyrób A	Wyrób B	Wyrób C
Materiały bezpośrednie	1.000 zł / 20 szt. = 50 zł/szt.	200.000 zł / 100 szt. = 2000 zł/szt.	1.000.000 zł / 500 szt. = 2000 zł/szt.
Płace bezpośrednie	1.000 zł / 20 szt. = 50 zł/szt.	10.000 zł / 100 szt. = 100 zł/szt.	50.000 zł / 500 szt. = 100 zł/szt.
Amortyzacja	1.000 zł / 20 szt. = 50 zł/szt.	1.000 zł / 100 szt. = 10 zł/szt.	1.000 zł / 500 szt. = 2 zł/szt.
Pozostałe koszty wydz.	400 zł / 20 szt. = 20 zł/szt.	2.000 zł / 100 szt. = 20 zł/szt.	10.000 zł / 500 szt. = 20 zł/szt.
RAZEM:	170 zł/szt.	2130 zł/szt.	2122 zł/szt.

∑ kosztów produkcji:

20 szt. x 170 zł + 100 szt. x 2130 zł + 500 szt. x 2122 zł = 1.277.400 zł

Rachunek kosztów wykład 5

DEF: Rachunek kosztów cyklu życia produktu (RKCŻP) jest metodą oceny kosztów związanych z wytwarzaniem i dystrybucją wyrobów w ciągu całego cyklu życia produktu.

Idea cyklu życia produktu została określona w marketingu, zgodnie z nią produkt istniejące na rynku przechodzą 4 fazy wśród których wymienia się:

1 Faza - wprowadzenie produktu na rynek

2 Faza - wzrost

3 Faza - dojrzałość

4 Faza - spadek

W RKCŻP wyróżniamy koszty które towarzyszą produktowi ciągu całego cyklu życia poprzedzanego fazą badań i rozwoju.

Faza 1 (badanie i rozwój) - w tej fazie identyfikujemy koszty związane z poniesionymi badaniami nad produktem, koszty uruchomienia produkcji, koszty projektowania, koszty dokumentacji projektowej i koszty oprogramowania.

Faza 2 (wprowadzenie produktu na rynek) - koszty produkcji, koszty reklamy i marketingu, koszty wsparcia logistycznego, koszty kontroli jakości, koszty zarządzania procesem produkcji, koszty dystrybucji.

Faza 3 i 4 (wzrost i dojrzałość) - do kosztów zaliczamy koszty wytworzenia produktów, koszty dystrybucji, koszty zaopatrzenia i wsparcia procesów produkcji.

Faza 5 (spadek) - koszty recyklingu, koszty rekultywacji terenu, koszty usunięcia ciągów technologicznych.

Stosowanie (RKCŻP) umożliwia określenie zysku na sprzedaży zrealizowanego w całym okresie cyklu życia produktu. Uznaje się że produkt jest rentowny wówczas gdy suma przychodów ze sprzedaży zrealizowanej w ciągu 5 faz cyklu życia produktu jest większa niż suma kosztów w tym samym okresie.

Zalety (RKCŻP):

1. Kompleksowe podejście do kalkulacji i zarządzania kosztami w długim okresie czasu, od momentu pomysłu do momentu usunięcia skutków produkcji.

2. Dostarcza wiarygodnej informacji o rzeczywistej rentowności produktu.

Wady (RKCŻP):

1. Rzeczywistą wielkość zysku na sprzedaży w całym cyklu życia produktu można określić dopiero po wycofaniu produktu z rynku.

Pytania na Zaliczenie:

1. Wady i zalety RKP

2. Wady i zalety RKZ

3. Wady i zalety RKCŻP

- wyroby gotowe

- półfabrykaty

- roboty w toku

Wynik finansowy

1 Obszar:

Podstawowej

działalności

operacyjnej

Przychody ze sprzedaży

Podstawowe koszty operacyjne

Wynik na podstawowej działalności operacyjnej (A)

2 Obszar:

Pozostałej

działalności

operacyjnej

3 Obszar:

Działalności

finansowej

4 Obszar:

Zdarzeń

nadzwyczajnych

Pozostałe koszty operacyjne

Pozostałe przychody operacyjne

Wynik na pozostałej działalności operacyjnej (B)

Przychody finansowe

Koszty finansowe

Wynik na działalności finansowej (C)

Zysk nadzwyczajny

Straty nadzwyczajne

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (D)

Wynik finansowy

- wyroby gotowe

- półfabrykaty

- roboty w toku

---