NEUROANATOMIA

Zagadnienia:

1. Ogólna budowa i czynność układu nerwowego

• mózgowie

• rdzeń kręgowy

• komory mózgu

• płyn mózgowo - rdzeniowy

• opony mózgowia i rdzenia kręgowego

2. Układ nerwowy autonomiczny

• budowa części współczulnej i przywspólczulnej

• ośrodki autonomiczne korowe i podkorowe

• drogi nerwowe autonomiczne

• rozmieszczenie związków biochemicznych w mózgu

• przysadka+

• układ wrotny przysadki

3. Ruch

• ośrodki ruchowe

• drogi ruchowe

• układ piramidowy

• układ pozapiramidowy

• móżdżek - budowa, drogi, objawy uszkodzenia

4. Czucie

• drogi i ośrodki czucia eksteroceptywnego

• drogi i ośrodki czucia proprioceptywnego

• drogi i ośrodki czucia interoceptywnego

• drogi i ośrodki smaku i wzroku

5.

• drogi i ośrodki sluchu i równowagi

• drogi i ośrodki powonienia

• nerwy czaszkowe

• wzgórze - położenie, budowa i funkcje

6.

• neuron i sieci neuronalne

• plastyczność neuronu i mózgu

• ból

• pola i drogi kojarzeniowe

• drogi spowidłowe

7.

• układ limbiczny

• twór siatkowaty

• metody badania mózgowia

Układ nerwowy

1. Układ somatyczny

• ośrodkowy - rdzeń kręgowy, mózgowie (rdzeń przedłżony, most, śródmózgowie, międzymózgowie, kresomózgowie )

• obwodowy - struktury położone na zewnątrz od opon mózgu ( nerwy obwodowe i czaszkowe - samodzielne bądź sploty

2. Układ autonomiczny

• ośrodkowy - ośrodki korowe i podkorowe w mózgowiu i rdzeniu kręgowym

• obwodowy - nerwy odśrodkowe i dośrodkowe unerwiające narządy wewnętrzne i gruczoły wydzielania zewnętrznego i wewnętrznego

Dodatkowo układ autonomiczny dzielimy na:

• współczulny

• przywspółczulny

( układ współczulny i przywspólczulny zazwyczaj działają w sposób przeciwstawny )

Różnice

1. Zależność od woli ( autonomiczny tylko w nielicznych przypadkach podlega aszej woli; somatyczny podlega jej prawie całkowicie )

2. Obszar unerwienia

Funkcje układu nerwowego:

1. Reaktywność (pobudliwość) - możliwość odbioru bodźców. Bodźce odbierane są przez wyspecjalizowane receptory lub wolne zakończenia nerwowe.

2. Możliwość przekazywania - transmisji bodźców

3. Możliwość analizy sygnałów - na poziomie ośrodków rdzenia kręgowego, podkorowych i korowych.

4. Wytworzenie modelu zachowania sie - odpowiedź na bodźce ( ruchowa, werbalna, ze strony układu autonomicznego )

Układ nerwowy utworzony jest przez:

1. Tkankę nerwową - zbudowana z komórek nerwowych ( neurony ).

• powstaje z w życiu płodowym z ektodermy

• kom.postlityczne - nie ulegają rozmnażaniu sie po zakończeniu okresu płodowego

• nie mają zdolności regeneracyjnych

• wraz z wiekiem ich liczba zmniejsza sie ( pocz.ok20 r.ż ). Jest to tzw. apoptoza komórek - zaprogramowana śmierć.

• zmieniają swój rozmiar

• silne różnicowanie neuronów

• nie łączą sie one ze soba wprost tylko za pomocą synaps - posiadają możliwości tworzenia nowych połączeń. Il.synaps - 10 (14). Jeden neuron może mieć 2-4 tyś synaps które łaczą neuron z receptorami bądź efektorami. Neurony tworu siatkowatego i mostu tworzą najwięcej synaps.

• zbudowane są z ciałek nerwowych które tworzą wypustki

• wypustki budują układ przekaźnikowy. Dłuższych (aksonów)jest mniej, krótszych (dendrytów)więcej. Długość ich jest bardzo zróżnicowana - w zależności od umiejscowienia ( nawet 1,5m)

• jednokierunkowość - od dendrytów do aksonów

• neurony są rozłożone nierównomiernie - tworzą mniejsze lub większe skupiska. Skupiska ciał komórek nerwowych nazywamy substancją szarą, skupiska włókien nerwowych ( aksonów lub dendrytów ) substancją białą. Bardzo duże skupiska znadują sie w płaszczu i korze mózgowej.

• Ograniczone skupienie kom nerwowych

• w układzie ośrodkowym ( duże skupisko najczęściej w postaci kulistej - JĄDRO; mniejsze skupisko - WARSTWA; małe skupisko - OŚRODEK )

• w układzie obwodowym - ZWÓJ

• niektóre kom.mają zdolności neursekrecyjne - wydzielnicze; głównie w podwzgórzu

• DROGA NERWOWA - skupisko wypustek - aksonów lub dendrytów - w obrębie OUN. W obwodowym UN są to nerwu obwodowe.

1. rzutowe ( projekcyjne )

• zstępujące - z wyżej położonych ośrodków do tych położonch niżej

• wstępujące - z niżej położonych ośrodków do tych położonych wyżej

2. spoidłowe - łączą prawą i lewą półkule mózgu lub prawą i lewą połowę rdzenia kręgowego - największa tego typu drogą jest ciało modzelowate - spoidło wielkie.

3. kojarzeniowe - łączą ośrodki w tej samej półkuli lub połowie rdzenia kręgowego

2. Tkankę glejową

• powstaje z ektodermy

• funkcje:

• budulcowo - podporowa ( tworzy rusztowanie )

• pośrednictwo w wymianie krew - tkanka nerwowa ( spaja ukł.krwionośny i neurony)

• wypełnianie przestrzeni pourazowych/ pochorobowych / pooperacyjnych w UN.

• fagocytarna - usuwają neurony

• wyściela komory mózgowe i kanał centralny rdzenia kręgowego - posiada rzęski które rziei swojej ruchliwości wytwarzają falę która wypycha płyn na obwód.

• pośredniczą w wymianie płynu mózgowo - rdzeniowego

• wydzielnicza

3. Przestrzenie międzykomórkowe

• stanowią do 15 % układu nerwowego

• wypełnione są płynem zezwnątrzkomórkowym

• ułatwiają pracę synaps poprzez tworzenie środowiska zewnętrznego - ułatwiają przekazywanie sygnału

• gromadzą sie w nich produkty rozpadu neuromediatorów a patem są usuwane

Układ nerwowy człoweka możemy porównać do drzewa w którym:

• korzenie drzewa stanowią nerwy obwodowe i korzenie nerwowe - obwodowy układ nerwowy

• pień drzewa - rdzeń kręgowy i pień mózgu

• konary drzewa - 2 odchodzące od pnia konary mózgu

• korona - kresomózgowie

Komory mózgu

Wyróżiamy 4 komory mózgu. I i II znajdują sie w kresomózgowiu. III w śródmózgowiu a IV pomiędzy mostem a móżdżkiem. Ta ostatnia łączy się z przestrzeniami podpajęczynówkowymi i kanałem centralnym rdzenia kręgowego.

Płyn mózgowo - rdzeniowy

Wypełnia komory mózgu. Znajduje sie w przestrzeniach podpajeczynowki ( pom.pajeczynowka a opona miekka ) Wytwarzany jest głównie w komorach I i II, częściowo tylko w III i IV. Uchodzi przez ziarnistości pajęczynówki a potem przez tankę glejową i układ żylny do żyły szyjnej ( pośrednio przez zatoki )dzięki różnym mechanizmom m.in gradientowi stężeń i filtracji. Jest go ok. 120 - 150 ml ( w zaleznosci od wielkosci komór ). Ulega wymianie ok. 4x na dobę ( 500 - 600 ml. w ciągu doby ). Jego skład jest podobny do osocza krwi( jest troche wiecej jonów Cl i Mg niz w osoczu, innych jonów troche mniej ). Przy uszkodzeniach. np. przy złamaniach podstawy czaszki często pojawia sie w nim krew i wypływa przez kanały nosowe i słuchowe.

Funkcje:

• mechaniczna ochrona

• udział w przemianie materii

• utrzymuje mózgowie w stanie „nieważkości” - jest lżejsze na płynie - 50g.

Opony mózgowe

Wyróżniamy 3 opony mózgowe:

1. Twarda - wyściela jamę czaszki. Składa sie z blaszki zewnętrznej i wewnętrznej. Zewnętrzna pełni funkcję okostnej; jest bardzo dobrze unaczyniona i unerwiona. Blaszka wewnętrzna tworzy wypustki tworząc tzw.sierp mózgu, sierp móżdżku, namiot móżdżku

2. Pajęczynówka

3. Miękka - wpukla sie w zakręty

Na rdzeniu kręgowym opony tworzą worek oponowo - rdzeniowy, który przechodzi do miednicy. Opona twarda przechodzi w onerwie i przy wysokim ciśnieniu jest to jeszcze jedno miejśce przesączu płynu mózgowo - rdzeniowego. 3 opony w rdzeniu kręgowym spinają więzadła ząbkowane ( tyle ile nerwów ), które znajdują sie po prawej i lewej stronie rdzenia kręgowego.

Unaczynienie

• koło tętnicze mózgu

Rdzeń kręgowy :

• konczy sie na wys. L1 - L2

• budowa segmentarna (31 - 33 metamerow) - 8n.szyjnych, 12n.piersiowych, 5n.ledzwiowych, 5n.krzyzowych i 1n.guziczny

• w swoim przebiegu zgrubienie szyjne i zgrubienie lędzwiowe

• przechodzi w nic koncowa ktora przechodzi w okostna w czesci guzicznej

• w istocie szyjnej jest duzo wiecej istoty bialej niz w nizszych odcinkach - wiecej drog

• jego dlugosc to 37 - 40 cm

• dlugosc nici koncowej 6 - 15 cm.

• posrodku znajduje sie kanal centralny - 1 mm srednicy

• ulatwia on ruchomosc

• zwieksza plastycznosc przy zgieciach i sily sie tak rozkladaja ze nie powstaje duze naprezenie

• plyn znajdujacy sie w srodku posredniczy w wymianie materii

• w przekroju poprzecznym wewnatrz rdzenia kregwego znajduje sie istopta szara a na zewnatrz istata biala

• przez korzenie brzuszne wychodza z rdzenia wlokna odsrodkowe, przez korzenie grzbietowe wchodza wlokna dosrodkowe

UKŁAD NERWOWY AUTONOMICZNY

Rózni sie od ukladu somatycznego m.in:

• nie podlega naszej woli

• obszarami unerwienia

• nierownomernym rozmieszczeniem osrodkow w OUN

• powolne przewodzenie impulsow (ok.0,5m/s)

• odmienna budowa nerwow (wl.szare)

• wydzielanie nie tylko Ach ale takze NA

• efektorami sa glownie m.gladkie, m.sercowy, gruczoly

• wystepowanie zwojow dzielacych wlokna odsrodkowe na wloka przed i zazwojowe

• istnienie zwojów pozaosrodkowych

Budowa ukladu wspolczulnego

- wiekszy nerw trzewny

- wlokna przedzwojowe krotsze, wl.zazwojowe znacznie dlzsze

- w synapsach mediatorem jest glownie NA

• wyrozniamy czesc osrodkowa, pnie wspolczulne i galezie obwodowe.

• Czesc osrodkowa stanowi skupienie istoty szarej w rdzeniu kregowym (jadro posrednio boczne przebiegajace obustronnie w rogach bocznych C8 - L3 )

• Tu znajduja sie ciala komorek dajace poczatek przedzwojowym wloknom

• Wlokna te koncza sie najczesciej w zwojach pnia wspolczulnego

• Pien wspolczulny:

• skupisko zwojow ulozonych po obu stronach kregoslupa

• obejmuje 25 par nerwow

• konczy sie zwojem nieparzystym ( polaczenie ) w dnie miednicy

• oba pnie polaczone sa gaeziami miedzypoprzecznymi

• w nim znajduja sie ciala II neuronu

• Uklad wspolczulny moze rowniez tworzyc zwoje srodscienne

• Moze tworzyc wtorne sploty - np.splot sloneczny ( trzewny - wokol tetnicy trzewnej, w jamie brzusznej )

• Sploty te moga tworzyc kolejne parzyste i nieparzyste sploty i zwoje tzw.regionelne - narzadowe ( koncowe juz wlokna )

• Ilosc wlokien przedzwojowych do wlokien zazwojowych wynosi 1:20

Budwa układu przywspolczulnego

• wlokna nerwowe wchodza w sklad nerwow czaszkowych lub nerwow rdzeniowych, wlokna przedzwojowe sa dluzsze;zazojowe krotsze

• w synapsach mediatorem jest Ach

• drogi przywspolczulne

• maloregularne

• wieloneuronowe

• sa to polaczenia osrodkow z nizszymi pietrami

• przebiegaja 2ma drogami :

1. w substancji szarek rdzenia kregowego - wokol kanalu cenralnego

2. w sznurach przednich i bocznych rdzenia kregowego

• uklad przywspolczulny dzielimy na 2 czesci - mózgowa ( glowowa / czaszkowa) i rdzeniowa (krzyzowa)

• część mozgowa :

• sklada sie z jader przywspolczulnych nerwow czaszkowych III, VII, IX, X, XI polozonych w srodmozgowiu lub tylkomozgowiu ( pniu mozgu )

• cz.srodmozgowiowa reprezentuje jadro dodatkowe nerwu okoruchowego ( wchodza w sklad n.wzrokowego)

• czesc opuszkowa reprezentuje j.slinowe gorne, slinowe dolne, grzbietowe nerwu blednego

• ośrodek - wlokno przedzwojowe ( neuron przedzwojowy )- zwoj ( skupisko cial nerwowych ) - wlokno zazwojowe ( neuron zazwojowy )- efektor

• III - tworzy zwoj rzeskowy, VII - zwoj skrzylowo - podniebienny, IX - , X - tworzy kilka zwojow a konczy sie na 2/3 okreznicy.

• czesc krzyzowa :

• unerwienie pochodzi z czesc krzyzowej ( jadra znajduja sie w czesci krzyzowej )

• zawiaduje takimi funkcjami jak : erekcja, ejakulacja, mikcja.

• Wlokna przedzwojowe czesci krzyzowej - n.trzewne

• ukladzie przywspolczulnym mozemy rozniez wyroznic czesc srodscienna. Sa to skupiska neuronow i zwojow pomiedzy kolejnymi warstwami mm.gladniej w scianach narzadow wydrazonych ( pecherz, zoladek, macica )

• ilosc wlokien przedzwojowych do zazwojowych wynosi 1:1

Miedzy ukladem wspolczulnym i przywspolczulnym wystepuje antagonizm czynnosciowy bezposredni ( pobudzanie lub hamowanie tych samych receptorow), lub posredni (pobudzanie efektorow o antagonistycznym dzialaniu) niektore struktury nie maja wogole unerwienia autonomicznego, np.kora gruczolow nadnerczy; niektore narzady sa zaopatrywane tylko przez jedna czesc ( wspolczulne - np.watroba; przywspolczulne - gruczoly zoladka, trzustki, jelit ), obie czesci bez antagonizmu (naczynia narz.plc, ciala jamiste, gruczoly slinowe i lzowe ), z antagonizmem ( sciany tetnic, mm. ukl.pokarmowego, serce)

Ośrodki autonomiczne

1. Korowe - zakrety oczodolowe plata czolowego, wyspa, zakret obreczy.

2. Podwzgórza - jest czescia miedzymozgowia, stanowiaca dno komory III, topograficznie ulozona na kosci klinowej,w podstawie czaszki. Zbudowane jest z istoty szarej zgrupowanej w jadrach podwzgorza. Wyrozniamy 24 jadra podwzgorza, dzielimy je na:

• jadra przednie podwzgorza(wzrokowe) - zalicza sie do nich j.nadwzrokowe, przykomoowe, podwzgorzowe przednie, j. Nadwzrokowe. Reguluja tem[erature ciala, wydzielanie hormonow( oksytocyna, wazoprezyna)

• jadra srodkowe podwzgorza ( guzowe ) - j.guza, j.brzuszno - przysrodkowe, grzbietowo - przysrodkowe,lukowate,; maja one wplyw na regulacje przemiany tluszczowej

• jadra tylne ( suteczkowate ) - j.ciala suteczkowatego przysrodkowe, posrednie i boczne; maja wplyw na regulacje temp.ciala

w podwzgorzu mieszcza sie rowniez osrodki glodu i sytosci, snu i osrodki reakcji emocjonalnych ( agresji i ucieczki ); ma ono wplyw na wszystkie procesy istotne dla rownowagi wewnetrznej ustroju, temp.ciala,krazenie, gosp.wodno - elektrolitowa, oddychanie, trawienie itd.

3. Rdzenia przedluzonego

• ośrodek naczynioruchowy - w poblizu j.grzbietowego n.blednego; zweza i rozszerza naczynia

• ośrodek oddechowy - w poblizu j.oliwki; zapewnia automatyzm oddechowy

• ośrodek połykania

• ośrodek wymiotny

- rdzenia kregowego

• osrodek rzeskowo - rdzeniowy (C8 - Th1)

• osrodki wlosoruchowe, naczynioruchowe, potowowydzielnicze ( C8 - L3 )

• osrodki erekcji, ejakulacji, mikcji i defekacji ( S1 - S2 )

Drogi nerwowe autonomiczne

• drogi wieloneuronowe, wielosynaptyczne

• za msc glownej integracji autonomicznej uwazane jest podwzgorze - Przegroda, srodmozgowie,j.autonomiczne pnia mozgu i rdzenia kregowego.

• W srodmozgowiu i moscie drogi te leza grzbietowo i przysrodkowo, blisko istoty szarej i komory czwartej

• Droga zstepujaca - przechodzi przez pole przedczerwienne( uszk.opadniecie powieki, zwezenie zrenicy, utrate pocenia) i ponizej jadra czerwiennego krzyzuja sie ( uszk.rozsiane powoduja brak lzawienia, staly wzrost cisnienia krwi, wzmozone pocenie lub slinienie; uszkodzenia poprzeczne - odruchy autonomiczne zostaja uszkodzone - szok rdzeniowy)

• Droga wstepujaca - wl.wspolczulne i przywspolczulne.Jest to droga od receptorow do pni wspolczulnych, przez ktore przechodza nierzerwanie i wnikaja do korzeni grbietowych i rogow tylnych rdzenia kregowego; wiekszosc z nich daja tylko odczucia czy wszystko jest w porzadku; rowniz wlokna czuciowe n.blednego odgrywaja role w odruchach trzewnoruchowych, naczynioruchowych i wydzielniczych. N.bledny jest tez odpowiedzialny za przewodzenie impullsow powodujacych uczucie glodu)

Uklad wrotny przysadki

• Przysadka jest to narzad przez lejek zwiazany z podwzgorzem; znajduje sie w siodle tureckim podstawy czaszki.

• Uklad wrotny jest to zespol naczyn zylnych ( zylno - zylny ) tworacych w gornej czesci lejka, siec zylna perwotna, ktora zespala sie poprzez naczynia biegnace w lejku zespala sie z siecia zylna wtorna, znajdujaca sie glownie w placie przednim przysadki.

• Dostaja sie tedy hormony tkj.wazopresyna i oksytocyna

Strefy Heada

• sa to bolesne miejsca na skorze

• odpowiedniki przypisanych narzadow

• przy zmianach chorobowych narzadu czesto dochodzi do bolesnosci jakiegos miejsca na skorze poniewaz czesto unerwienie narzadu i skory pochodzi z jednego metameru ( roznie sie one porozchodzily w rozwoju ) i jesli jest silny bodziec to rozprzestrzenia sie on na wlokna czuciowe tego samego poziomu rdzenia kregowego dajac wrazenie bolowe.

Kora mózgowa

• sklada sie z 4 platow - w kazdym z nich znajduja sie specyficzne osrodki. Stanowia one 20% kory; 80% stanowi kora kojarzaniowa.

• w budowie histologicznej kory mozgowej wyrozniamy 6 warstw:

• graniczna - najbardziej zewnetrzna zbudowana z tk.glejowej

• splotowa ( brzezna, drobinowa ) wlokna maja dlugie wypustki biegnacych rownolegle do zakretow; pelni funkcje kojarzeniowa

• ziarnista zewnetrzna - zbudowane z malych, gesto ulozonych kom.piramidalnych i komorek ziarnistych ( nagrubsze sa w polach czuciowych )

• komorki piramidowe zewnetrzne, luzno rozmieszczone o roznej wielkosci. Najbardziej rozwiniete w polach ruchowych

• ziarnista wewnetrzna - duze skupisko kom.ziarnistych z niewielka iloscia komorek piramidalnych. Najlepiej rozwinieta w platach do ktorych dochodza wlokna dosrodkowe ( czuciowe, zmyslowe ). W korze ruchowej wcale nie wystepuja.

• zwojowa - piramidowa wewnetrzna - komorki piramidalne male, srednie i duze. W tylnej czesci zakretu przedsrodkowego wystepuja kom.piramidalne olbrzymie - kom.Betsa. stad wychodza grube wlokna drogi piramidowej.

• Kom.wieloksztaltne

• kore mozgowa dzielimy na kore stara ( m.in znajduje sie tam uklad brzezny i czesciowo wechomozgowie ) i nowa ( 90%)

• Brodman dzieli kore mozgowa na 52 pola

• podzial czynnosciowy:

• ruchowa - somato - sensoryczna ( tylna czesc plata czolowego)

• czuciowa - somato - sensoryczna ( przednia czesc plata ciemieniowego - za bruzda posrodkowa )

• wzrokowa (czesc plata potylicznego, bruzda ostrogowa )

• słuchoa i smakowa (zakrety skroniowe poprzeczne )

• wechowe ( czesc podstawna ukl.brzeznego )

Za wszystkie czynności ruchowe odpowiedzialne sa:

• uklad piramidowy

• ośrodki ukl.piramidowego znajduja sie w placie czolowym zakrecie przedsroskowym i przedniej czesci placika okolosrodkowego( 500 tys wl.dr.piramidowej, 30 - 50 tys rozpoczyna sie w kom.Betsa, reszta odchodzi z pacika, plata ciemieniowego lub potylicznego )

• kazda grupa mm ma swoja reprezentacje w korze mozgowej, najwieksza reprezentacje maja mmdloni i twarzy - odpowiedzialne za ruchy bardziej precyzyjne ( o wielkosci reprezentacji w korze decyduje precyzja ruchow )

• droga piramidowa rozpoczyna sie w kom.poszczegolnych warstw kory mozgowej, nastepnie biegnie przez wieniec promienisty, komory mozgu, most i rdzen przedluzony. Tutaj rozdziela sie na 2 drogi : korowo - jadrowa unerwiajaca glowe, czaszke, szyje i korowo - rdzeniowa unerwiajaca reszte ciala.

• wlokna drogi korowo - jadrowej biegna do jader ruchowych nerwow czaszkowych, gdzie rozpoczyna sie II neuron ruchowy ( wlokna zazwojowe ) do mm.poprzecznie prazkowanych trzewioczaszki. (najwiekszy n.ruchowy - n. Twarzowy, czuciowy - trojdzielny)

• wlokna drogi korowo - rdzeniowej ( 1mln wlokien ) na poziomie rdzenia przedluzonego ulega skrzyzowaniu. 80 - 85% wlokien przechodzi na strone przeciwna i biegnie jako droga piramidowa boczna. 15% zostaje niskszyzowane z czego czesc stanowi droge posrednio boczna, czesc opuszcza skrzyzowanie i stanowi droge posrednio - przednia. Drogi nieskrzyzowane koncza sie w odcinku C-Th i unerwiaja ruchowo gorna czesc tulowia. Drogi skrzyzowane oddaja wlokna w odcinku C - 55%, Th - 20%, L - S - 25%. Tu konczy sie I neuron ruchowy

• II n.ruchowy stanowia wlokna zazwojowe, nerwy i efektory

• W 25% wystepuja polaczenia dwuneuronowe

• W 75% uklad wlasny rdzenia kregowego

• Rozwoj ukla piramidowego oblicza sie na 4 -5 mc. Zakonczenie rozwoju 4 - 5 lat.

• Uklad piramidowy jest zalezny od woli czlowieka

• uklad pozapiramidowy

• bardzo duza niezaleznosc

• odpowiada za automatyzm ruchow ( nie podlega kontroli biezacej )

• rozwoj ukladu pozapiramidowego rozpoczyna sie ok 2-3 r.z. ( wtedy ksztaltuje sie automatyzm ). Przykladem takiej czynnosci jest chod. 90 % czynnosci to czynnosci automatyczne )

• drogi ukladu pozapiramidowego leza poza ukl. Piramidowym i sa z nim niezwiazane.

• I czesc ukladu pozapiramidowego stanowia osrodki korowe zlokalizowane w : placie czolowym ( 20% piramidowy, 80% pozapiramidowy ). Wyroznia sie w czesci tylnej konkretne osrodki :tylny przedsrodkowy gorny - zlozonych ruchow tulowia; tylny przedsrodkowy srodkowy ( galkowo - glowowy ) - synchronizuje ruchy glowy z ruchami galek ocznych; tylny przedsrodkowy dolny - osrodek Brocka (osrodek ruchowy mowy ) - odpowiada za poruszanie narzadem mowy (jezyk, mm.mimiczne )
  osrodki korowe znajduja sie rowniez w platach: ciemieniowym i skroniowym

• II czesc stanowia osrodki podkorowe - znajduja sie w kresomozgowiu.

1. Cialo prazkowane ( czesci podstawne jader kresomozgowia ) - odpowiadaja za ruchy zautomatyzowane i napiecie miesniowe.

2. Jadro niskowzgorzowe - roznicowanie jakosci bodzcow oraz ich umiejscowienie. Odpowiada za balansowanie konczyn przy chodzeniu ( regulacja nap.mm. )

3. Istota czarna - jest to skupisko istoty szarej z czarnym pigmentem. Lezy ona na pograniczu konarow mozgu i pokrywki konarow ( od prazkowia do mostu ) - koordynuje ruchy mimowolne i ruchy szybkie

4. Jadro czerwienne - dosc duze skupisko istoty szarej w okolicy konarow mozgu - scala impulsy pozapiramidowe z impulsami z kory mozgu, odgrywa duza role w regulowaniu postawy

5. Galka blada

• Mozdzek - wspolpracuje z ukladem pozapiramidowym ak rowniez z rdzeniem kregowym

• Jadra wzgorza

• Twor siatkowaty - koordynacja sfery czuciowej - tworzenie ruchu. Przechodza przez niego wszystkie drogi ruchowe i wiekszosc czuciowych - warunkuje plynnosc ruchow, zasteowosc. Dzielimy go na cz.torujaca i hamujaca.

• Wszystkie orodki podkorowe lacza sie ze soba drogami wlasnymi ( petle, sprzezenia wlasne )

• Glowna funkcja jst szybkie uczenie sie - nabywanie umiejetnosci ruchowych, postawa, napiecie mm.

• Pomimo tego ze uklad pozapiramidowy dziala samoczynnie kazda ingerencja ze strony kory mozgu jest mozliwa - np. przy inicjacji ruchu, zatrzymaniu, zmianie.

• Drogi zstepujace i drogi mozdzku spotykaja sie w pniu mozgu

• Drogi ruchowe to polaczenia wieloneuronowe. Neurony te zlokalizowane sa w jadrach czaszkowych lub rogach przednich rdzenia kregowego ( alfa i gamma motoneurony ) - stanowia poczatek dla ostatniego neuronu - dalsza czesc to wrzecionko nerwowo - miesniowe i wywolanie ruchu.

• Ruch - jest to praca ukladu piramidowego i / lub pozapiramidowego.

Możdżek

• zbudowany z 2 polkuli i laczacego je robaka

• mozemy wyroznic kory, bruzdy i zakrety analogicznie jak w kresomozgowiu

• ma niejenorodna budowe

• zlozony z 3 warstw

• istota szara tworzy jadra mozdzku - parzyste - j.wierzchu, j.kulkowate, j.czopowate, j.zębate - tworza one polaczenia z ukladem pozapiramidowym.

• istota biala wytwarza3 pary konarow mozdzku :

• gorne - polaczone ze srodmozgowiem - j.czerwienne, j.przedsionkowe zmyslu rownowagi

• srodkowe - polaczone z mostem

• dolne - polaczone z rdzeniem przedluzonym

• mozdzek nie tworzy bezposredniego polacznia z alfa motoneuronem - jedynie posrednio przez jadra

• ze wzgledu na ewolucje dzielimy na :

• pramozdzek - j.wierzchu - odpowiada za czynnosci zwiazane zrownowaga ciala, koordynacja, ruchy galek ocznych

• mozdzek stary - j.czopowate, j. kulkowate - utzrymuje napiecie miesniwe, powiazany z osrodkami ruchowymi i czuciowymi kory mozgu i rdzenia kregowego

• mozdzek nowy - stanowi 90% kory i j.zebate - odbiera impulsy z kory mozgu. Jego rozwoj wiaze sie z osiagnieciem pionizacji u czlowieka; koordynuje ruchy dowolne i polautomatyczne

• mozdzek kontroluje napiecie miesniowe ( zanim odbedzie sie ruch musi nastapic zmiana napiecia )

Czucie - zdolnosc odbierania i przesyłania impulsów do wyzszych osrodków

• Receptory w zaleznosci od polozenia dzielimy na: eksteroceptory, proprioceptory, interoceptory, teloceptory

• w zaleznosci od sposobu odbierania:

• protopatyczne - bolu, znacznych roznic temp i rozlanych odczuc o okreslonym afektywnym charakterze odbierania przez wolne zakonczenia i analizowane przez wzgorze ( czucie wzgorzowe )

• epikrytyczne - dotyku, male roznize temperatury, odbierane przez zakonczenia nerwowe i analizowane przez kore mozgu ( czucie korowe )

• Czucie eksteroceptywne

• bolu, ucisku, dotyku, temp, smaku

• jest to czucie powierzchowne

• rec zlokalizowane sa w skorze i blonach sluzowych

• droga dotyku i ucisku- receptor (najwiecej rec w skorze konca nosa, opuszki palcow, wargi; najmniej skora grzbietu, ud i ramion)- cialka dotykowe Meissnera i blaszkowate Paciniego( aby zostal pobudzony bodziec musi osiagnac pewnien potencjal progowy) - In ( cialo kom w zwoju w korzeniach tylnych rdzenia kr) - IIn (rdzen kregowy - czesc wlokien w rogach tylnych w spoidle bialym i spoidle szarym przednim przechodza na druga strone i wstepuja w sznurze bocznym w drodze rdz-wzgorzowej bocznej i przednim w dr.rdz - wzg.przedniej. przechodza przez twor siatkowaty (czesc wlokien do mozdzku a czesc do jj.ruchowych nn.czaszkowych np.laskotki) - wzgorze ( j.tylno - boczne) - kora mozgu ( zakret zasrodkowy )

• Droga ciepla i zimna - spadek temp.odbierany jest przez cialka Krausego, wzrost temp.przez cilka zmyslowe Ruffiniego. Sa one zaaktywowane tylko wowczas gdy temp otoczenia rozni sie od temp pow.skory; drogi jw

• Droga bólu powierzchownego - odbior przez nagie zakonczenia nerwowe; impulsy przewodzone sa wl.A lub C ( przy uszkodzeniu tkanek - wydzielenie zwiazkow i pobudzenie receptorow )

1. Droga swoista - jw

2. Droga nieswoista - IIn rogi tylne rdzenia - uklad siatkowaty - srodmozgowie - wzgorze - wszystkie pola w korze mozgu

• Droga smakowa - recepytory znajduja sie w kubkach smakowych ( 4 smaki - slodki,kwasny,gorzki,slony)wrazenia pochodza z dysocjacji substancji - do tego potrzebne jest wydzielanie sluzu ktory je rozpuszcza i zaglebienia w bl.sluz dla przetrzymania; subst.wywolujace czucie roznych smakow pobudza te same kom smakowe ale w roznym stopniu. Zalezy to od wielkosci czasteczki rozpuszczonej w sluzie; Wlokna tej drogi biegna w nn czaszkowych (twarzowym VII, jezykowo - gardlowym IX, blednym X )In stanowia zwoje tych nerwow - IIn j.samotne w rdzeniu przedluzonym. Aksony tych neuronow przechodza na druga strone rdz.przedluzonego i biegnac we wstedze przysrodkowej koncza sie na IIIn w j.brzusznym tylno - przysrodkowym wzgorza, Ivn stanowi zakret zasrodkowy kory mozgowej.

• Czucie proprioceptywne

• Cz.glebokie

• z ukladu ruchu (mm,stawy,wiezadla,tor.st)

• okresla stan napiecia, polozenie ciala, ksztalt przednmiotow przy zamknietych oczach, wibacje, twardosc

• receprory - wrzecionko nerw-mm - zakonczenia pierscieniowo - spiralne, cialka zmyslowe, cialka Golgiego w sciegnach, c.blaszkowate okostnej, wolne zak.nerwowe, blednik

• droga - rec - In(zwoj rdzeniowy - wlokna nie przechodza na druga strone,biegna w rogach tylnych nie wchodzac w substancje szara) - wlokna buduja peczek smukly(od kkd i dolnej cz.tulowia - polozony bardziej przysrodkowo) który biegnie do IIn w j.smuklym i peczek klinowaty (bardziej boczny - zbierajacy wl.z kkg i gornej cz.tulowaia)biegnacy do j.klinowatego - na poz.rdz.przedluzonego nastepuje skrzyzowanie wsteg - wiekszosc wlokien biegnie do j.brzusznego tylno - bocznego a nastepnie do zakretu zasrodkowego kory mozgu drogami: rdz-wzg.przysrodkowa i boczna. Czesc wl.do mozdzku dr.rdz-mozdzkowa przednia i tylna

• w war.fizjologicznych impulsacja proprioceptywna nie jest odczuwana - pozosatje poza progiem swiadomosci

• Dr.rownowagi - rec tej drogi sa kom rzesate. Ich pobudzenie wywolywane jest przez ruch srodchlonki w kanalach polkolistych (przyspieszenia katowe) i plamkach woreczka i lagiewki (przyspieszenia liniowe). Generowane impulsy biegna do In(kom.dwubiegunowe w zwoju przedsionkowym)do jader mostu (IIn - gorne, dolne, boczne, przysrodkowe)Z jader tych impulsacja jest wysylana do:

1. Kory mozdzku przez konar dolny mozdzku

2. Jj.ruchowych dla galek ocznych - jjnn czaszkowych III,IV,V za posrednictwem peczkow podluznych przysrodkowych

3. Rdzenia kregowego przez dr.przeds-rdz. - mm.antygrawitacyjne

4. Wzgorza

5. Tworu siatkowatego

Osrodek tej drogi znajduje sie z zakrecie skroniowym gornym (tylne osrodki w tylnych cz.zakretow czolowych)

• czucie powierzchowne i glebokie z obszaru rdzeniowego, drogami ukladu somatycznego

• czlowieczek ruchowy - kora somato-czuciowa(od zaketu srodkowego do spoidla)- najw.reprezentacja maja cz.srodkowa i przednia

• czprzysrodkowa - kkd i narz.wewn

• cz.srodkowa - dlon z kciukiem,kg

• cz.przednia - twarz

• Czucie interoceptywne -

• Rec. narzadach i jamach ciala

• Czucie bolu trzewnego (nocyceptory), rozciagania tkanek lub ucisku (presoreceprory, baroreceptory w scianach tetnic, mechanoreceptory w tk,.plucnej, chemoreceptory (odbior skladu chem.np.krwi) klebuszka szyjnego i klebka aorty, zwiazki wytw.w narz.wewn.

• Impulsy biegna glownie drogami ukladu autonomicznego

• W orebie zwojow rdzeniowych lub rdzenia kregowego dochodzi do przeniesienia z dr.autonomicznych na somatyczne - aby do tego doszlo musi być odpowiednio silny imopuls

• Strefy Heada - sa to bolesne miejsca na skorze które sa odzwierciedleniem zmian w narz.wewn. Tlumaczy się to mozliwoscia rzutowania bolow trzewnych na skore, do roznych dendrytow w zaleznosci od polozenia narzadow

• Droga - In(zwoj rdzeniowy) przez sznury tylne, boczne i przednie do jader brzusznych wzgorza tylno bocznego i tylno przysrodkowego które z kolei przekazuja impulsacje do zakretow zasrodkowych kory mozgu

• W warunkach prawidlowych impulsacja z interoceptorow pozostaje ponizej progu swiadomosci jednak stale uczestniczy w regulacji czynnosci ukladu sercowo - naczyniowego, oddechowego, trawiennego i moczowo-plc.

• Czucie teloceptywne

• odbior wrazen na odleglosc

• wzrok, sluch, powonienie

WZROK - narzadem odbiorczym jest galka oczna; 3 warstwy

a.zewn- blona wloknista - sklada sie z cz.przedniej - rogowki, pozostala czesc stanowi twardowka;

b.srodkowa- cz.przednia stanowi naczyniowka(cialko rzeskowe i teczowka)

c.wewn - siatkowka

• galka oczna zwana jest „wypustka mozgpowia”

• najbardziej swiatloczula cz.siatkowki jest plamka zolta

• w siatkowce znajduja sie receptory - preciki(utworzone przez wypustki neuronu wzrokowego precikonosnego - zawieraja rodopsyne pochlaniajaca swiatlo niebiesko - zielone) i czopki 9 wytw.przez wypustki neuronu czopkonosnego - pochlaniaja swiatlo niebieskie, zielone, czerwono-zolte)

• Droga wzrokowa - In (czopki,preciki) - IIn(kom dwubiegunowe) - IIIn ( neurony wzrokowo - zwojowe ) - IVn - cialo kolankowate boczne. Wypustki IIIn biegnace w nerwie wzrokowym po wejsciu do czaszki dochodza do skrzyzowania wzrokowego i cz.z nich (47:53)krzyzuje sie i biegnie dalej w pasmie wzrokowym. Wl.biegnace w cz.bocznej nie krzyzuja sie, tylko te z cz.przysrodkowej. impuls przekazywany jest z ciala kolankowatego przez promienistosc wzrokowa do kory mozgu(Vn - powyzej i ponizej bruzdy ostrogowej)tutaj znajduje sie Irzedowy osrodek wzroku, II i III rzedowe znajduja sie w pl.ciemieniowym i skroniowym

SLUCH

• Droga - In - kom dwubiegunowe zwoju spiralnego slimaka. Jego wypustki tworza nerw slimakowy. stanowia one cz.sluchowa n.VIII. impulsy przeodzone sa do mostu do jader slimakowych - brzusznego i grzbietowego(IIn)W moscie, w j.brzusznym i grzbietowym ciala czworobocznego lub powyzej mostu we wzgorku dolnym blaszki pokrywy znajduje sie IIIn. Neurony j.slimakowego grzbietowego wysylaja wypustki przechodzace na druga strone mostu, wypustki neuronow j brzusznego beigna zas po tej samej i po przeciwnej stronie pnia mozgu. Wstega boczna przewodzi impulsy do neuronow we wzgorku dolnym blaszki pokrywy i w ciele kolankowatym przysrodkowym. Z tej okolicy impuls sluchowy przez wewn promienijstosc sluchowa biegnie do pola sluchowego w zakrecie skroniowym gornym w placie skroniowym.Tu znajduje sie Irzedowy osrodek. II i III rzed.znajduje sie w pl.ciemieniowym

POWONIENIE

• Od 2000 - 4000 zapachow

• Odbioz zapachu zalezy od wielkosci czasteczki i czasu jego ekspozycji

• W blonie sluzowej znajduja sie rozniez nagie zakonczenia nerw.wywolujace odruch kichania

• Droga - czasteczki zw.chem wprowadzone do jamy nosowej wraz z powietrzem wdychanym rozpuszczaja sie w sluzie pokrywajacym nablonek bl.sluzowej okolicy wechowej. Droga ta dzialaja na wypustki kom.nerw-zmyslowych wechowych w ksztalcie rzesek (In - ok20).Ich wypustki po wejsciu do dolu przedniego czaszki przez blaszke sitowa koncza sie synapsami w opuszce wechowej na kom mitralnych(IIn). Z opuszki ida przez: prazek wechowy przysrodkowy i spoidlo przednie do opuszki wechowej po stronie przeciwnej; prazek wechowy posredni do podwzgorza i struktur ukl.brzeznego; pr.wechowy boczny do cz.korowej i przysrodkowej ciala migdalowatego i do konca zakretu hipokampa.Osrodki powonienia znajduja sie w zakrecie hipokampa, placie ciemieniowym i przedniej cz.wyspy; czesc wlokien przekazywana jest do ukl.brzeznego.

Wzgórze

• Narzad parzysty zlokalizowany w miedzymozgowiu

• Przekazuje impulsy czuciowe do kory mozgowej

• Posiada polaczenia z mozdzkiem, prazkowiem i przodowzgorzem

• Zbudowany jest z istoty szrej w ktorej spotyka sie skupienia istoty bialej(blaszki) - dziela istote szara na jadra;

• Jj. Przednie ( przednio - brzuszen, przednio - grzbietowe, przednio - przysrodkowe )

1. Czucie protopatyczne, epikrytyczne

2. Dr.wzroku i sluchu

3. Scala ukl.auronomiczny i somatyczny

4. Powstawanie prostych uczuc (strach, wstret)

5. Laczy sie z ukl.brzeznym (zachowanie gatunku), podwzgorzem, hipokampem

• Jj. Przysrodkowe - czesci ukladu brzeznego i pozapiramidowego

• Jj. Boczne - grzbietowe ( przednie i tylne ) i brzuszne

• Wszystkie jadra maja polaczenia z kora mozgowa

• Podzial czynnosciowy:

• Jj.swoiste - powiazania z ukl.brzeznym, programowanie ruchow przez zwoje podstawne, wplyw na ruchy przeciwnej polowy ciala (korowozalezne)

• Jj.nieswoiste - moduluja odpowiedz kory na impulsy czuciowe

• Kojarzeniowe - odpowiadaja za procesy myslenia, osadzania, czucia

• Drogi wzgorza;

• Odprowadzajace(kora - promienistosc wzgorza, podwzgorze, cialo prazkowane )

• Doprowadzajace (czucia eksteroceptywnego, proprioceptywnego, wstega trojdzielna, mozdzkowo - wzgorzowe, smakowe, korowo - wzgorzowe )

• Czynnosc :

• Kontroluje przechodzenie impulsow do kory ulatwiajac lub utrudniajac ich przejscie

• Scala roznego rodzaju wrazenia

• Wspoldziala z uklaldem piramidowym, mozdzkiem

Nerwy czaszkowe

I - wechowy - czuciowy (nablonek wechowy - srodmozgowie)

II - wzrokowy - czuciowy(preciki,czopki - srodmozgowie)

III - okoruchowy - ruchowy (srodmozgowie - mm.rzeskowy, zwieracz zrenicy)

IV - bloczkowy - ruchowy( srodmozgowie - mm.skosny gorny oka)

V - trojdzielny - mieszany

• Oczny - czuciowy - gorna cz.twarzy

• Szczekowy - czuciowy - srodkowa cz.twarzy

• Zuchwowy - mieszany - dolna cz.twarzy

VI - odwodzacy - ruchowy(most - mm.boczny oka)

VII - twarzowy - glownie ruchowy( most - mm.malzowiny usznej,nadgnykowe,wyrazowe twarzy,jezyk smakowo,gruczol lzowy,slinianka podzuchwowa,podjezykowa,grucz.jamy nosowej,podniebienia,jamy ustnej)

VIII - przedsionkowo - slimakowy - czuciowy

• Cz.przedsionkowa(ucho wewn,blednik) - dol rownolegloboczny tylomozgowia

• Cz.spiralna(narzad spiralny slimaka) - most

IX - jezykowo - gardlowy - mieszany(j.w rdz.przedluzonym - wl.smakowe, jamy bebenkowej, scian gardla, mm gardla

X - bledny - mieszany

• wl.czuciowe - odc.glowowy,C,Th,brzuszny

• wl.ruchowe - j.w rdz.przedluzonym

• wl.przywspolczulne -j.grzbietowe n.blednego w rdz.przedluzonym - narzady wewn

XI - dodatkowy - ruchowy (z j.dwuznacznego przez korzenie czaszkowe i z rogow przednich C przez korzenie rdzeniowe - mm.mostkowo-obojczyk-sutkowe, czworoboczny grzbietu)

XII - podjezykowy - ruchowy(j.w rdz.przedluzonym - mm.jezyka)

Sieci neuronowe

• sa to drogi nerwowe z dodatkowymi strukturami. Sa to zespoly neuronow o zintegrowanej funkcji ale polozonych w roznych miejscach

• funkcje sieci neuronalnych okreslaja dzialanie mozgu a w konsekwencji zachowanie calosci

• Typy

1. Konwergetny - np.ruchowy - sygnaly ruchu moga pochodzic z wielu okolic mozgu, zbiegaja sie do kilku motoneuronow rdzenia kregowego bedacych poczatkiem tzw.wspolnej drogi koncowej.

Np.czuciowy - otrzymywanie pobudzenia z roznych miejsc skory i trzewi

2. Dywergetny - wyjscie z motoneuronow i rozchodzeniew roznych kierunkach - do mm, osrodkow koordynacyjnych pnia mozgu, mozdzku (rozproszenie)

3. Rownolegly - jednoczesne wzbudzenie kilku drog; msc zadzialania i punkt koncowy jest 1 ale roznymi drogami

4. Sprzezen zwrotnych - powrot do wyjscia po wykonaniu jakiejs drogi ( KORA - WZGORZE).Jest podstawa tworzenia automatyzmow ruchowych

Plastycznosc UN

• teorie plastycznosci XXw

1. strategii alternatywnych - aby osiagnac ten sam cel pacjent stwarza nowe strategie lub sposoby ktore pozwalaja na obejscie utraconych funkcji

2. nadmiarowosci - w mozgu istnieje nadmiar struktur gotowych podjac sie realizacji celu zachowania za ktore odpowiedzialne byly struktury uszkodzone

3. dzialania zastepczego - obszary ktore przezyly uszkodzenie maja zdolnosc do wypelnienia obszaru ktory zostal uszkodzony

4. diaschizy - zanik funkcji spowodowany jest uszkodzniem i tym ze uszkodznie to zmienia pobudliwosc n.nieuszkodzonych

• plastycznosc - zdolnosc zmian w UN

• rodzaje:

• pamieciowa - zmiana w Unw procesie uczenia sie i zapamietywania; poczatkowo jest to krazenie impulsow w tzw - obwodach dynamicznych a nastepnie zmiany strukturalne - mRNA i wzrost pod jego wplywem poziomu bialek

• rozwojowa - rozwoj neuronow pod wplywem stymulacji sensorycznej - czynnosciowo dojrzewanie ( do 20r.z)Rozwoj ukladu nerwowego konczy sie ok2 r.z, pozniej nastepuje tylko dojrzewanie histologiczne ( nie zwieksza sie pula neuronow ). Zachodzi wtedy tworzenie nawykow

• kompensacyjna - zdolnosc mikrostruktur mozgu do reagowania procesami naprawczymi

Ból

• jest nieprzyjemnym wrazeniem czuciowym i zmyslowym ktore jest zwiazane z obecnym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek

• przezycie psychologiczne, odczucie subiektywne

• Moze wystepowac bol :

• sensowny - gdy organizm jest chory (gdy wyst zaburzenie somatyczne lub psychiczne) - bol jest objawem jakiegos zaburzenia, choroby - pomaga w okresleniu msc.choroby

• bezsensowny - gdy nie znajduje organicznych lub czynnosciowych przyczyn lub gdy wyst oporne na terapie schorzenie o postepujacym przebiegu

• moze wywolywac: mobilizacje mm, odruchy wegetatywne, ruchy obrotowe

• moze byc samodzielnym schorzeniem (ch.bolowa)

• rodzaje :

• receptorowy - odbierany z nocyreceptorow ( 50% wszystrkich rec, maja wysoki prog pobudliwosci )

• niereceptorowy - neuropatyczny - wynikajacy z uszkodzenia struktur UN np.bole fantomowe

• psychogenny

• przwodzone wl.A - szybkie, bol piekacy, lub C - wolne, bol rozlany, przewlekly

Pola kojarzeniowe

• znajduja sie w korze kojarzeniowej

• zachodza tu najwyzszego rzedu procesy intelektualne jak kojarzenie, przewidywanie, rozwaga, wnioskowanie, pamiec

• przednie - kora przedczolowa - od przodu od pol ruchowych - odpowiada za pamiec krotkotrwala/swierza, intelekt/inteligencje, osobowosc, rozumienie, wyobraznia, rozpoznawanie, rozwaga. Pole to posiada bardzo silne polaczenia z kora czuciowa i ukladem brzeznym. Wiaze sie to z powstawaniem emocji. Pole to jest malo odporne na czynniki uszkadzajace a jego uszkodzenie powoduje utrate pamieci swierzej(np.demencja starcza), zmiany osobowosci, obnizenie zdolnosci intelektualnych, ambicji (uszkodzenie musi byc obustronne - jednostronne nie daje objawow lub bardzo slabe)

• srodkowe - odpowiada za pamiec dawna, przechowywanie sladow pamieci dlugotrwalej - pole wyspowo-skroniowe. Jest to pole pamieci zmyslowej. Jest odporne na uszkodznie. Pole to zwiazane jest rozniez z wyobraznia miejsca (orientacja w otoczeniu). Uszkodzenie powoduje mylne interpretacje sytuacji, brak odtwarzania dawnych sladow pamieci ( strata informacji zwiazanych z doswiadczeniem zycciowym - zostaje tylko pamiec swierza - 7 dni)

• tylne - pole ciemieniowo - potyliczne. Odpowiada za orientacje w schemacie ciala, dzieki polaczeniom z zakretami zasrodkowymi (najwazniejsze osrodki orientacyjnego). Dochodza tu informacje z proprioceptorow - postawa ciala, polozenie w przestrzeni

Drogi

1. Drogi kojarzeniowe - to wiazki wypustek kom.nerw zespalajacych cz.kory mozgu w obrebie tej samej polkuli lub polowy rdzenia

a. dlugie - zespalaja miedzy soba platy polkuli

• peczek podluzny gorny - laczy plat czolowy z pl.skroniowym i potylicznym ( czolowo - skroniowy )

• peczek podluzny dolny ( skroniowo - potyliczny )

• haczykowaty ( czolowo - skroniowy )- cz.wl.dociera do potylicznego

• obreczy ( czolowo - potyliczny )- zawiera dr.kojarzeniowe przednie

• peczek podsiodlowy

• peczek potyliczny pionowy

• peczek oczodolowo - czolowy

b. krotkie - zespalaja sasidnie zakrety wewnatrz tego samego plata zwane lukowymi lub wloknami U - przebiegaja ponizej dna; pomiedzy bruzdami

2. Drogi spoidlowe - dr.zespalajace osrodki nerwowe polkul roznoimiennych lub polow rdzenia kregowego

• cialo modzelowate

• najwieksze

• lezy na dnieszcZeliny podluznej mozgu

• Ma 8-12cm dlugosci, 1,5 - 2cm przekroju poprzecznego

• Sklada sie z kolana, trzonu, plata i promienistosci ktora zespala calosc palszcza obu polkul

• Zawiera dr.rzutowe

• Funkcja jest koordynacja czynnosci osr. Korowych obu polkul, utrzymywanie ich ze soba

• Uszkodzenie uposledza wykonywanie ruchow skomplikowanych, zapominanie sposobu uzywania przedmiotow, uposledzenie czucia przesztrzennego

• spoidlo przednie (dziobowe) - cz.przednia zaspala opuszki; pasma wechowe, istote dziurowata a tylna zakrety potyliczno-skroniowe i boczne i skroniowe dolne

• spoidlo tyylne ( nadwzgorzowe ) - zaspalaja poduszki wzgorza, czesci kolankowate boczne, istoty czarrne i jj.czerwienne. przebiegaja w nich dr.skojarzonych ruchów galek ocznych

• spoidlo uzdeczek - zespala jj.uzdeczek

• spoidlo sklepienia - zespala ciala suteczkowate i hipokampy

• spoidlo nadwrokowe - zespala ciala prazkowane i galki blade. Wlokna biegna w obrebie skrzyzowania wzrokowego

Twór siatkowaty

• zespol neuronow

• rozciaga sie od czesci C rdzenia keregowego a konczy we wzgorzu - przebiega przez caly pien mozgu

• bardzo duzo synaps ( 25 - 27 tys )

• slabo rozgalezione dendryty

• posiada galezie wstepujace i zstepujace - oddaja wiele odgalezien

• komorki tworu siatkowatego w niektorych miejscach sa rozproszone - bialy, a w niektorych bardziej zbite - szary

• wieksze skupiska neuronow nosza nazwe jader TS ( 96 )

• dzieli sie na

• cz.zstepujaca - kontroluje czynnosc odruchowa rdzenia kregowego, nap.mm, czynnosc osrodkow kontrolujacych krazenie i oddychanie

1. czesc hamujaca

2. czesac pobudzajaca

• cz.wstepujaca - kontroluje czynnosc neuronow jj.ruchowych mostu, jj.ruchowych galek ocznych. Pobudzajacy - Oddaje odgalezienia do pol kory mozgu, osrodkow podkorowych (motywacyjnych), osrodkow kontrolujacych uklad autonomiczny i gruczoly dokrewne

• klasyfikacja topograficzna - w rdzeniu przedluzonym znajduje sie w warstwie posredniej pomiedzy istota szara w poblizu kanalu centralnego. Dzielimy go na jj.boczne, przysrodkowe, srodkowe, posrodkowe

• przedluzeniem sa

• jj.w rdzeniu przedluzonym ( boczne, podtrojdzielne, olbrzymiokomorkowe )

• jj.mostu (szwu, brodawkopodobne, miejsca sinawego

• jj.nakrywki konarow mozgu ( jj.srodkowe gorne, konarowo - mostowe )

• jj.srodmozgowia ( istota szara otaczajaca j.czerwienne i istote czarna )

• jj.miedzymozgowia ( siatkowate wzgorza, srodblaszkowe, warstwa niepewna, j.brzusznego przednio - bocznego )

• jest generatorem energii

• reguluje procesy zachodzace w roznych cz.OUN

• odpowiada za utrzymanie swiadomego stanu czuwania

• zdolnosc modulowania bpdzcow czuciowych i ruchowych

• powiazania z ukl.autonomicznym - wplyw na czynnosc serca, cisnienie, oddychanie

• wzmacnianie lub tlumienie pobudzen

• udzial w mechanicznym powstawaniu snu i przetwarzaniu danych

• drogi TS

• zespalaja sie z prawie wszystkimi czesciami UN

• doprowadzajace

1. rdzeniowo - siatkowa

2. Mozdzkowo - siatkowa

3. Czworaczo - siatkowa

4. Korowo - siatkowa

5. Podwzgorze, ukl.brzezny

• Odprowadzajace - do kory mozgowej i rdzenia kregowego )

1. Siatkowo - rdzeniowa ( boczna, przysrodkowa )

2. Siatkowo - mozdzkowa

• dr.wlasne - zespalaja jj.tego ukladu

Uklad brzezny (rabkowy/limbiczny)

• struktury :

• hipokamp

• cialo migdalowate

• przegrode przezroczysta

• drogi je laczace - sklepienie, prazek koncowy

• zakret obreczy

• sasiadujace ze soba pola wyspy

• plat skroniowy po stronie przysrodkowej

• zakrety oczodolowe

• Funkcje :

• kontroluje osrodki podwzgorza zwiazane zarowno z aktywnoscia somatyczna jak i autonomiczna i zewnatrzwydzielnicza

• uczestniczy w procesach uczenia sie i zapamietywania

• uczestniczy w powstawaniu stanow emocjonalnych : swiadomosc wrazen,percepcja, wola, efekty towarzyszace emocjom (cisnienie, pocenie sie)

• uczestniczy w utzymaniu homeostazy

• reguluje rytmy biologiczne np.sen i czuwanie

• Drogi

• wewnetrzne - tworza zamkniety krag PAPEZA

1. hipokamp - c.migdalowate(sklepienie) - jj.przednie wzgorza

2. jj.przednie wzgorza - zakret obreczy - hipokamp

• zespalajace ukl.brzezny z miedzymozgowiem i jj.TS,jj.przysrodkowych wzgorza, j.przednio - brzusznego, jj.srodblaszkowych, jj.podwzgorza, jj.uzdeczek

• struktury ukl.brzeznego lacza sie bezposrednio z polami w korze mozgu swoistymi dla roznych rodzajow czucia oraz z polami kojarzeniowymi

• hipokamp laczy sie z przednim platem skroniowym, kora okolowechowa, kora zakretu parahipokampa??

Metody badania mozgowia

1

12

---