1. Co to jest skaner?

Skaner jest urządzeniem, które potrafi informacje utrwalone w postaci dokumentów papierowych lub fotograficznych negatywów i slajdów zamienić na postać cyfrową, która jest następnie zapisywana na dysku komputera w postaci tzw. mapy bitowej, nazywanej też plikiem rastrowym. W zależności od budowy i sposobu skanowania dokumentów skanery dzieli się zwykle na płaskie, bębnowe oraz ręczne. Zawsze jednak efektem ich działania jest utworzenie mapy bitowej. Obecnie dysponu­jemy wieloma typami tych urządzeń.

2. Rodzaje skanerów:

• reprodukcyjne,

• bębnowe,

• płaskie,

• punktowe

• ręczne.

• do filmów

Skanery płaskie, jakie najczęściej stosuje się w domach i biurach, przypominają nieco zasadą działania popularne kserokopiarki. Skanowane dokumenty umieszczane są na przezroczystej szybie, pod którą przesuwa się specjalna lampa wraz z listwą, na której umieszczone są światłoczułe elementy. Podczas skanowania powierzchnia dokumentu oświetlana jest lampą, a jego obraz kierowany jest na czujniki światłoczułe przez specjalny układ optyczny, którego jakość decyduje w dużym stopniu o jakości skanera. Czujniki odczytują informację o barwie poszczególnych punktów na powierzchni dokumentu. Wielkość tych punktów, a więc dokładność skanowania, zależy od wielkości użytych czujników. Czujniki odczytują tylko fragment dokumentu, dlatego umieszczone są na ruchomej listwie, która przesuwana jest przez silnik krokowy wzdłuż dokumentu. Przy każdym kroku skanowane są kolejne linie, z których budowany jest kompletny obraz. Barwa poszczególnych punktów obrazu odczytywana jest w oparciu o nasycenie trzema kolorami podstawowymi (czerwonym, zielonym i niebieskim). Na listwie umieszczone są osobno czujniki odpowiedzialne za odczytywanie światła w każdym z tych kolorów. Dzięki temu skanowanie we wszystkich kolorach podstawowych odbywa się za jednym przebiegiem. Sygnały odebrane przez czujniki są przetwarzane na postać cyfrową przez specjalny konwerter analogowo-cyfrowy, a następnie wysyłane są do komputera.

Skanery bębnowe. W skanerach bębnowych skanowane są filmy zarówno negatywy, jak i pozytywy (slajdy). Wycięta klatka filmu jest umieszczana na bębnie, który wiruje z dużą szybkością. Zwykle wzdłuż bębna przesuwany jest układ optyczny o wysokiej jakości, który odczytuje zdjęcie punkt po punkcie. Zaletą tych skanerów jest bardzo duża rozdzielczość oraz precyzyjne odczytanie kolorystyki zdjęcia, jednak są one niezwykle drogie. Jeszcze do niedawna skanery bębnowe znacznie przewyższały swoimi parametrami skanery płaskie i były stosowane właściwie tylko przez profesjonalne pracownie graficzne, chociaż ta sytuacja ostatnio zmienia się i są one wypierane przez profesjonalne skanery płaskie oraz specjalne skanery do filmów.

Skanery do filmów. Skanery bębnowe są powoli zastępowane przez specjalne skanery płaskie przeznaczone tylko do pracy z filmami. Pozwalają na skanowanie negatywów i pozytywów filmów o różnej wielkości klatki. Swoją konstrukcją przypominają skanery płaskie, bowiem umieszczone w ich wnętrzu klatki filmu są nieruchome i skanowane przez układ optyczny o wysokiej rozdzielczości, jednak z uwagi na bardzo wysokie parametry nadają się one do profesjonalnych pracowni graficznych.

Skanery ręczne. Kilka lat temu, gdy skanery płaskie, z uwagi na ich wysoką cenę, stosowane były wyłącznie przez profesjonalnych grafików, dużą popularnością cieszyły się skanery ręczne. Stanowiły one pewną namiastkę skanerów płaskich. Wyposażone były w nieruchomy element skanujący, który należało przeciągnąć wzdłuż dokumentu. Ich zaletą była niska cena, jednak jakość uzyskanych rysunków była niezbyt duża, a dodatkowo bywały one zniekształcone wskutek nierównego przesuwania. Wraz ze spadkiem cen skanerów płaskich zniknęły z rynku. Ostatnio jednak pojawiła się odmiana takich skanerów, pozwalająca na skanowanie dokumentów tekstowych. Jest to właściwie przenośny komputer, który ma kształt dość grubego pióra. Wystarczy przeciągnąć jego końcówkę wzdłuż wiersza tekstu, jaki chcemy zapamiętać, a wbudowane oprogramowanie dokona zamiany zeskanowanego obrazu na tekst, który można następnie przesłać do komputera.

3. Jak widzi skaner czyli sposób przetwarzania obrazu.
Podobnie jak otaczający nas świat obraz jest zjawiskiem o charakterze ciągłym. Przybliżając , np. za pomocą lornetki, widok tego samego fragmentu krajobrazu, można zauważyć stały wzrost ilości zauważalnych elementów. Komputer operuje jednak na skończonym zbiorze wartości liczbowych. Aby więc umożliwić wprowadzenie obrazu do pamięci komputera, należało opracować metodę odwzorowania ciągłej, nieskończonej postaci obrazu na jej odpowiednik elektroniczny- nieciągłą i skończoną postać cyfrową, czyli mozaikę pikseli.Zasada rozpoznawania kolorów przez skaner przypomina sposób ich postrzegania przez ludzkie oko. Analizowany jest udział trzech podstawowych kolorów - czerwonego, zielonego i niebieskiego. Dobór takich barw związany jest z " konstrukcją" oka. Na jego dnie znajdują się dwa rodzaje światłoczułych receptorów: pręciki reagujące na jasność światła oraz występujące w trzech rodzajach czopki, czułe na różne długości fal elektromagnetycznych, odpowiadające wspomnianym barwom. Wrażenie koloru docierające do mózgu człowieka to suma wartości bodźców pochodzących od wszystkich czterech rodzajów receptorów.Cyfrowym "okiem" większości popularnych skanerów stołowych są elementy światłoczułe CCD (Charge - Coupled Device). Każdy z nich jest miniaturowym fotometrem, który mierzy natężenie padającego nań światła i przekazuje wynik pomiaru ( w postaci sygnału analogowego) do dalszej obróbki.

4. Zasada działania skanera

Elementy CCD znajdują się na przesuwającej się wewnątrz skanera listwie. Przeznaczony do wprowadzenia do komputera oryginał umieszcza się na szklanym blacie, zwracając go analizowaną stroną do wnętrza urządzenia. Podczas skanowania dokument oświetlany jest przez lampę ksenonową, halogenową lub fluoroscencyjną. Specjalny układ optyczny kieruje wiązkę światła , by pokryć całą powierzchnię dokumentu. Odbita od materiału refleksyjnego (np. papierowego dokumentu) lub przepuszczona przez materiał transparentny (np. przeźrocze) wiązka światła, przechodzi przez filtry odpowiedzialne za poszczególne składowe koloru i trafia do elementów CCD. Otrzymany z nich sygnał odwzorowany w postaci cyfrowej po wstępnej obróbce przesyłany jest do komputera. Podczas skanowania kolorowych dokumentów do niedawna stosowano technikę trójprzebiegowego skanowania - każda z trzech analiz odpowiadała za jedną z trzech
składowych barw. Takie rozwiązanie miało jednak wiele wad, w tym np. długi czas oczekiwania oraz niedokładne nakładanie kolorów. Obecnie tego typu urządzeń praktycznie się nie spotyka, a współczesne jednoprzebiegowe skanery pracują dużo szybciej i z większą dokładnością. Analiza barw wykonywana jest jednocześnie dla wszystkich składowych, co znacznie poprawia zbieżność kolorów.

5. Budowa skanera płaskiego

Zasadniczymi elementami skanera płaskiego są:

• źródło światła,

• elementy fotoczułe,

• układ optyczny,

• filtr dichroiczny,

• mechanizm napędowy,

• układy elektro­niczne,

• szklana płyta do układania oryginałów,

• interfejs,

• sterownik.

Zródło światła. Światło jest nieodzowne w procesie skanowania. W skanerze jest emitowane światło białe, które oświetla skanowany oryginał. Źródłami świa­tła w skanerach płaskich są lampy fluorescencyjne (ksenonowe, neonowe, argonowe )

Elementy fotoczułe. Odbite od oryginału światło pada w skanerze na układ ele­mentów fotoczułych - czujników fotoelektrycznych. Ich zadaniem jest przetwo­rzenie padającego światła na prąd elektryczny. Im więcej światła pada na czuj­nik, tym większy powstaje prąd. Materiały elektroniczne na elementy fotoczułe dla różnych typów urządzeń rejestracji cyfrowej są różne. W najpopularniejszej konstrukcji wykorzystuje się elementy CCD ( Charge Coupled Devices ) urządzenia o sprzężeniu ładunkowym. Element fotoczuły CCD stosowany w skanerach płaskich jest wykonany jako chip

Rys 1. Chip z elementami CCD, stosowany w skanerach.

Układ optyczny. W skanerze płaskim tworzą obiektyw soczewkowy i zwierciadła . W lepszych skanerach może być więcej obiektywów, co zwiększa tzw. rozdzielczość optyczną skanera

Filtr dichroiczny to układ trzech równoległych półprzepuszczalnych luster, które rozdzielają padający strumień świetlny na trzy jednakowe strumienie.

Mechanizm napędowy. W procesie skanowania dzięki silnikowi występuje ruch względny oryginału i strumienia padającego nań światła. W skanerach płaskich oryginał jest nieruchomy, a przesuwa się źródło światła. W konstrukcji mechanizmów przesuwu są wykorzystywane różne przekładnie, np. pasowa, śrubowa, zębata.

Rys. 2. Schemat przekładni pasowej w skanerze płaskim

Układy elektroniczne. Skaner jest złożonym urządzeniem elektronicznym, mimo że w nowoczesnym skanerze wewnątrz jest dużo pustego miejsca. Prze­strzeń tę zawdzięcza on wysokiemu stopniowi integracji elementów elektronicz­nych, a stosunkowo duża obudowa musi umożliwiać wprowadzenie oryginału o określonym formacie. Skaner ma wbudowane układy elektroniczne z mikroprocesorem, umożliwiające m.in. procedurę tzw. samokalibracji wykonywanej automatycznie po przyłącze­niu skanera do zasilania. Jednym z najważniejszych (oprócz elementów CCD) układów elektronicznych skanera jest przetwornik analogowo-cyfrowy (A/C), do którego trafia prąd wygenerowany z czujnika fotoelektrycznego. W przetwor

niku A/C zachodzą dwa procesy: dyskretyzacja i digitalizacja.

• Dyskretyzacja, tj. zamiana prądu generowanego w sposób ciągły przez czujnik na prąd o przebiegu „schodkowym", mogącym przyjmować jeden z możliwych poziomów wartości, np. 256 (dla 8 bitów) lub 65536 (dla 16 bitów)

• Digitalizacja - przyporządkowanie generowanym w procesie dyskredytacji prądom pewnej liczby (od 0 do 256 - zapis 8 - bitowy lub od 0 do 65535 zapis 16 bitowy . Następnie podczas rejestrowania obrazu liczbom tym są przypisywane poziomy jasności tzw. barw składowych

Szklana płyta do układania oryginałów. W skanerze płaskim oryginały do skanowania układa się na płaskiej szklanej płycie lub w ramkach mocujących je płasko (stąd nazwa typu skanera). Szkło płyty jest antyrefleksyjne , co zapobiega powstawaniu na obrazie wielu szkodliwych efektów, np. pierścieni Newtona. Powierzchnia płyty wyznacza wymiary oryginałów, które mogą być skanowane na danym urządzeniu - najczęściej od formatu A4 do A3.

Interfejs. Połączenie skanera z komputerem zapewnia łącze zwane interfejsem. Różne typy skanerów mają różne interfejsy, od których zależy szybkość pracy, a także wygoda obsługi. Do często spotykanych łączy w skanerach amatorskich należą USB (Universal Serial Bus). Urządzenia USB same się konfigurują po ich przyłączeniu do portu, bez potrzeby wyłączania komputera.

Sterownik Twain. Najważniejszym elementem oprogramowania jest sterownik TWAIN służący do komunikacji systemu Windows ze skanerem oraz wykorzystania jego możliwości. Niekiedy pozwala on jedynie na ustawienie podstawowych parametrów skanowania, takich jak wybór obszaru do skanowania. rozdzielczości głębi kolorów. Bywa jednak, że sterownik TWAIN jest bardzo rozbudowany, przypominając przy tym niemal program graficzny. Dzięki niemu możemy od razu na etapie skanowania wprowadzić pewne korekty do uzyskiwanego obrazu (Gamma, jasność, kolorystyka, wyostrzenie), a nawet od razu przekształcić go różnymi filtrami. Prawidłowo działający sterownik pozwal na szybkie uzyskanie wiernej kolorystycznie kopii oryginału, bez potrzeby dokonywania dalszej edycji rysunku w jakimś programie. Zwykle do skanerów dołączone jest mniej lub bardziej skomplikowane oprogramowanie graficzne oraz sam sterownik. Niezależnie jednak od zastosowanego programu graficznego, jeżeli tylko może on komunikować się ze sterownikiem TWAIN, zawsze po wywołaniu funkcji skanowania pojawi się takie samo, typowe dla tego skanera, okno sterujące jego funkcjami. Zeskanowany rysunek natomiast będzie od razu wczytywany do uruchomionego programu graficznego. Sterownik TWAlN pozwala zawsze na wykonanie podglądu skanowanego obrazu, wybór obszaru, jaki chcemy skanować, określenie rozdzielczości i głębi kolorów. Jeżeli dołączona jest przystawka do skanowania filmów, możemy też określić rodzaj skanowanego materiału oraz rodzaj kliszy Niekiedy możemy od razu podczas skanowania wprowadzić korektę jasności i kontrastu, a w bardziej rozbudowanych modelach również korekcję gamma, histogramu lub krzywych tonalnych. Niestety, podgląd obrazu jest zwykle zbyt niskiej jakości, aby wprowadzać takie korekty już na etapie skanowania i operacje te lepiej jest wykonać w programie graficznym.

6. Właściwości skanerów.

O możliwościach skanerów decyduje kilka parametrów, które zwykle są podawane przez producentów. Oczywiście musimy pamiętać, że sucha informacja niewiele nam powie o faktycznej jakości skanowania. Do jej oceny niezbędne jest wykonanie kilku testów, w trakcie których skanowane są specjalne rysunki wzorcowe. Dlatego warto przed podjęciem decyzji o zakupie konkretnego modelu, przejrzeć informacje dostępne w prasie, chociażby w naszym dziale Przegląd. Jednak znajomość podstawowych terminów pozwoli nam ograniczyć wybór do modeli, które powinny najlepiej zaspokajać nasze potrzeby.

Rozdzielczość jest to gęstość, z jaką rozmieszczone są punkty tworzące obraz, inaczej mówiąc określa ich wielkość. Podaje się ją zwykle w jednostkach dpi (dot per inch) określających ilości punktów przypadających na 1 cal długości obrazka, przy czym jeden punkt jest zawsze kwadratem. Przy małej rozdzielczości widać wręcz, że rysunek złożony jest z kolorowych kwadratów o dużej wielkości. Przy zwiększaniu rozdzielczości rośnie ilość punktów, a tym samym zmniejsza się ich wielkość, dzięki czemu obraz jest bardziej precyzyjny. Z uwagi na budowę skanerów płaskich za rozdzielczość skanowania odpowiadają dwa różne parametry. Jednym z nich jest czułość użytych elementów światłoczułych, a więc również gęstość, z jaką rozmieszczone są na listwie skanującej, a drugim jest minimalna odległość, na jaką może być przesuwana listwa, za co odpowiada mechanizm skanera. Dlatego też zwykle precyzję, z jaką mogą być skanowane dokumenty, określa się, podając dwie wartości, np. 600 x 1200 dpi. Pierwsza z nich określa rozdzielczość elementów światłoczułych, a inaczej mówiąc gęstość, z jaką są one umieszczone na listwie skanującej. W podanym przykładzie na każdy cal listwy przypada 600 elementów światłoczułych, zaś sama listwa przesuwana jest przy skanowaniu kolejnych pasków o 1/1200 cala.

Rozdzielczość optyczna. Kombinacja soczewek i układów CCD w skanerze określa rozdzielczość optyczną definiującą najmniejszy szczegół, który może być zreprodukowany przez skaner. Rozdzielczość optyczna jest mierzona w jednostkach ppi {pixels per inch) - pikselach na cal, niekiedy błędnie utożsamianych z dpi (dots per inch) - punktami na cal.
Rozdzielczość optyczna skanera płaskiego jednoohiektywowego to liczba pojedynczych elementów CCD na jednostkę długości listwy tworzącej element fotoczuły skanera.

Przykład 1
Obliczymy rozdzielczość optyczną Ro skanera jednoobiektywowego. który w jednym rzędzie ma ułożonych 5000 elementów CCD, a szerokość obszaru skanowania wynosi 210 mm.

Dane: liczba elementów fotoczułych l= 5000, szerokość skanowania s = 210 mm, 1 cal = 25,4 mm.

Niewiadome: Ro

Rozwiązanie. Ponieważ soczewki muszą zogniskować całą szerokość 210 mm na wszystkich elementach CCD, a każdy element CCD jest odpowiedzialny za wytworzenie jednego piksela w obrazie, więc
Ro=l/s
Podstawiając dane liczbowe Ro = (5000/210) * 25,4 = 600 ppi.

Rozdzielczości optyczne amatorskich i półprofesjonatnych skanerów płaskich są w zakresie 300-1200 ppi, natomiast profesjonalnych do 5000 ppi. Rozdzielczość optyczna skanera decyduje o możliwości uzyskiwania ostrego obrazu o maksymalnej rozdzielczości. Jeżeli skanujemy obraz tonalny z rozdzielczością większą od rozdzielczości optycznej, to wtedy uzyskamy obraz nieostry. W tym miejscu dodajmy, że właściwa rozdzielczość procesu skanowania zależy wprost proporcjonalnie od skali obrazu względem oryginału, czyli im rozdzielczość optyczna jest większa, tym większe możliwości daje skaner, gdy chodzi o proces powiększania obrazu w stosunku do oryginału.

Rozdzielczość interpolowana Interpolacja wykorzystywana jest w skanerach do sztucznego zwiększenia rozdzielczości uzyskiwanych rysunków. W trakcie tej operacji skaner, porównując kolorystykę sąsiadujących ze sobą punktów, tworzy pomiędzy nimi punkty o kolorystyce pośredniej. Pozwala to, co prawda, na wygładzanie fragmentów, w których występują ostre przejścia kolorystyczne, a więc ostre granice między elementami rysunku, jednak może też być przyczyną zafałszowań obrazu. Możemy z niej korzystać, ale musimy zdawać sobie sprawę z ograniczeń, jakie niesie wykorzystanie tej funkcji, zwłaszcza że korzystając z interpolacji, skanery mogą uzyskać niebotyczne rozdzielczości, co skwapliwie wykorzystują ich producenci w swoich reklamach. Jednak wykorzystanie tych możliwości jest mało realne z uwagi na olbrzymią wielkość uzyskanych w ten sposób map bitowych.

Głębia koloru Do określenia koloru każdego punktu w grafice komputerowej stosuje się zwykle format RGB, w którym kolor punktu powstaje przez zmieszanie trzech kolorów podstawowych ([R]ed - czer- wony, [G]reen - zielony i [B]lue - niebieski). Wystarczy więc zastosowanie odpowiedniej ilości każdego z tych kolorów, aby każdy z punktów zabarwić na dowolny odcień z 16 milionów, jakie może rozpoznać ludzkie oko. Chcąc jednak skusić klientów, producenci skanerów wyposażyli je w możliwość odczytywania większej głębi kolorów. Czyli kolor każdego z punktów opisywany jest większą ilością informacji. Niestety, w praktyce trudno to wykorzystać. Nie każdy skaner przekazuje bowiem obraz do komputera z użyciem takiej głębi. Zwykle konwertuje go na postać 24-bitową, a jeżeli nawet zapisuje pliki 48-bitowe, to żaden z programów graficznych, poza drogim, profesjonalnym Photoshopem nie jest w stanie ich wczytać. W sumie więc i tak pozostaje nam użycie 24-bitowej głębi kolorów, z wyjątkiem nietypowych sytuacji, gdy skanujemy rysunki od razu w skali szarości lub w kolorze czarno-białym. Programy graficzne pozwalają jednak zmienić ilość kolorów użytych do oddania kolorystyki rysunku.

Gęstość optyczna skanera. Gęstość optyczna materiału fotograficznego jest podstawą zrozumienia gęstości optycznej skanera. Gęstość optyczna materiału fotograficznego to miara stopnia zaczernienia pola (ilości osadu metalicznego srebra) w wywołanej warstwie fotograficznej. Gęstość optyczną oznacza się symbolem D i jest to liczba bezwymiarowa.Nie wdając się w rozważania matematyczne, zapamiętajmy, że jeśli wywołany materiał fotograficzny odbija całe światło, to jego gęstość optyczna D = 0; gdy odbija 0,1 światła - wtedy D = 1; jeśli odbija 0,01 - to D= 2, gdy odbija 0,001 - wtedy D =3 itd.
Gęstość optyczna skanera to wielkość charakteryzująca proces rejestrowania światła przez elementy fotoczułe i oznaczająca zakres gęstości optycznej D, który z oryginału może zarejestrować skaner, czyli różnicę między największą gęstością optyczną D_max na materiale fotograficznym a najmniejszą D_min (D = D_max - D_min). Im wartość D jest mniejsza, tym gorszej jakości czerń i zbliżone do nie] barwy (ciemne granaty, brązy itp.) uzyskuje się na obrazie z najlepszego nawet oryginału, czyli tym gorsze zinterpretowanie cieni oryginału w obrazie cyfrowym.

Układ optyczny W skanerach do odczytu obrazu stosuje się obecnie układy optyczne typu CCD. W niektórych konstrukcjach są one umieszczone na ruchomej listwie, w innych skanerach są nieruchome, a obraz jest kierowany na nie przez układ luster. Potrafią odczytywać szczegóły obiektów trójwymiarowych, które nie przylegają dokładnie do szyby skanera. Dzięki zastosowaniu silnych lamp oraz specjalnych układów optycznych możliwe jest uzyskanie wyraźnego obrazu nawet w przypadku obiektów o dość skomplikowanym kształcie. W odróżnieniu od układów typu CIS, jakie stosowane były w starszych modelach, pozwalają one na budowanie niewysokich skanerów.

Prędkość skanowania. Producenci najczęściej podają prędkość jednostronnego skanowania karty A4 w trybie czarno-białym z rozdzielczością 200 dpi (standard) i wyrażają ją wtedy w jednostce "ppm" - kart na minutę (pages per minute), skanowanie dwustronne (duplex), dla niektórych modeli skanerów, spowalnia ich pracę (prędkość) a liczba otrzymanych w tym trybie obrazów wyrażana jest jednostką "ipm" - obrazów na minutę (images per minute),

Przystawki do filmów Niektóre ze skanerów wyposażone są w specjalne przystawki, pozwalające na skanowanie filmów. W takim przypadku dołączone oprogramowanie zwykle pozwala na zeskanowanie zarówno zdjęć pozytywowych, tzw. slajdów, jak i negatywowych, czyli zwykłych klisz uzyskiwanych z aparatów fotograficznych. Nie- które skanery mają po prostu wbudowaną w pokrywę skanera specjalną lampę, która oświetla kliszę umieszczoną w odpowiedniej ramce, dzięki czemu elementy światłoczułe mogą odczytać obraz z filmu. Przy zastosowaniu dużej rozdzielczości możemy uzyskać obraz znacznie lepszy niż w przypadku skanowania zwykłych zdjęć. Są one przecież uzyskiwane na drodze dość skomplikowanej obróbki chemicznej, w trakcie której obraz zachowany na kliszy jest przenoszony na papier i utrwalany na nim. W związku z tym na ostateczną jakość zdjęcia wpływ ma rodzaj zastosowanego papieru oraz chemikalia użyte w całym procesie. Wystarczy zresztą wykonać w pewnym odstępie czasu kilka odbitek tego samego zdjęcia, aby przekonać się, na ile mogą się różnić. Przy skanowaniu kliszy uzyskujemy pierwotny obraz utrwalony w aparacie fotograficznym, a otrzymany rysunek możemy poddać dodatkowej korekcie w programach graficznych, z których można go wydrukować na specjalnych papierach przeznaczonych do druku fotografii, uzyskując efekt niemal identyczny jak na klasycznej odbitce.

7.Wybór skanera

W sklepach znajdziemy teraz szeroką ofertę skanerów, na pierwszy rzut oka niewiele różniących się między sobą ceną i możliwościami. Dlatego też, rozważając taki zakup, musimy zastanowić się przede wszystkim nad przeznaczeniem. Skanery stosuje się zwykle do trzech rodzajów prac: skanowania dokumentów tekstowych, zdjęć i rysunków oraz filmów. W zależności od rodzaju wykonywanych prac powinniśmy zwrócić uwagę na różne elementy skanera.

Skanowanie tekstów - OCR. Tego rodzaje dokumentów skanuje się zwykle w biurach oraz podczas przygotowania różnych prac naukowych lub w przypadku tłumaczeń. Nie potrzebujemy do tego skanerów o dużej rozdzielczości, bowiem przy skanowaniu tekstów stosuje się maksymalnie 300 dpi, głównie z uwagi na wielkość miejsca. Istotne natomiast staje się dołączone oprogramowanie, a zwłaszcza narzędzia pozwalające zamienić zeskanowany obraz na postać czysto tekstową. Pro- gramy tego typu dołączone są zwykle do skanerów. Jednak aby zaspokoić nasze potrzeby, program taki musi przynajmniej rozpoznawać polskie znaki lub znaki charakterystyczne dla języka, w którym napisane są skanowane teksty. Zaletą będzie też wysoka skuteczność rozpoznawania tekstów oraz polski interfejs. Do skanerów dołączane są zwykle uproszczone wersje programów dostępnych normalnie w sprzedaży, więc przy wyborze możemy posiłkować się naszym testem programów OCR, który również zamieszczamy w tym numerze.

Skanowanie zdjęć i rysunków. Skanowanie tego typu materiałów to chyba najbardziej popularne zastosowanie skanerów. Wbrew pozorom nie wymaga olbrzymich rozdzielczości, bowiem nawet w poligrafii stosuje się zwykle 300 dpi. Pod- stawowym ograniczeniem jest i tak wielkość uzyskiwanych plików, która rośnie do niebotycznych rozmiarów przy większych rozdzielczościach, a poza tym oko ludzkie i tak nie wychwyci istotnych różnic. Większe rozdzielczości możemy stosować do niedużych fragmentów zdjęć, które później będą powiększane, w innym przypadku będzie to zwykłe marnowanie miejsca na dysku. Ważniejsza jest dokładność skanowania oraz wierność kolorystyczna. Należy przy tym unikać oceny skanerów na podstawie rozdzielczości interpolowanej, od której znacznie ważniejsza jest rzeczywista rozdzielczość optyczna. Również niezbyt istotna jest głębia kolorów uzyskiwana przez skaner, bowiem i tak zwykle stosować będziemy głębię 24- bitową. Ważniejsze jest wyposażenie skanera w bardziej rozbudowane programy graficzne oraz zastosowanie sterowników TWAI N o rozbudowanych opcjach sterujących skanowaniem.

Skanowanie filmów. Jeżeli chcemy korzystać ze skanowania filmów, najlepiej zdecydować się od razu na skaner wyposażony w odpowiednią przystawkę. Można do niektórych skanerów dokupić osobno taki element, jednak w sumie zapłacimy znacznie więcej, niż od razu kupując cały komplet. Do takich celów musimy jednak stosować skanery o jak największej rozdzielczości, z uwagi głównie na niewielkie rozmiary klatek filmu. Co prawda, niektóre modele mogą skanować nawet filmy o formacie 60x90 mm, jednak najczęściej będziemy raczej skanowali typowe filmy amatorskie o formacie 35 mm. W takim przypadku rozdzielczość 600 dpi wydaje się być nieco za mała. Wystarczającą rozdzielczością na domowe lub biurowe potrzeby będzie na pewno 1200 dpi. Bardzo dużą rolę pełni w takim przypadku sterownik skanera, zwłaszcza w przypadku gdy Przy ocenie dość istotne są też pewne elementy związane z budową skanera. Trudno je ocenić na podstawie ulotki informacyjnej czy reklamy. Dlatego warto przed zakupem obejrzeć samemu różne konstrukcje i bliżej przyjrzeć się opisowi technicznemu.

7. Uwagi eksploatacyjne Aby skaner zawsze działał bezbłędnie i by można było wykorzystać wszystkie jego możliwości, należy przestrzegać kilku prostych zasad.
Przygotowanie do pracy i konserwacja skanera. Podczas skanowania należy zachowywać czystość zarówno urządzenia, jak i skanowanych materiałów. Wymaganie to jest istotne ze względu na stosowane rozdzielczości. W skanerze płaskim szklana płyta, na której kładzie się oryginały, musi być pozbawiona kurzu, plam. włosów, rys i innych uszkodzeń mechanicznych. Skaner powinien stać w miejscu nienarażohym na działanie wstrząsów, pyłów, wilgoci i gwałtownych zmian temperatury. W zasięgu ręki powinna być zawsze czysta ircha lub inny niepylący miękki materiał, którym należy przecierać szklaną płytę. W przypadku konieczności usunięcia plam z tych elementów lub obudowy należy stosować detergenty lub nieagresywne rozpuszczalniki. Cieczą zwilżamy szmatkę, a nie bezpośrednio element skanera, gdyż zapobiegnie to przedostaniu się środka czyszczącego do elementów wewnętrznych.
Przygotowanie materiałów do skanowania. Materiały do skanowania powinny być przechowywane w oddzielnych kopertach lub torebkach, aby nie ocierały się o siebie, co powoduje uszkodzenie emulsji fotograficznej. Dotyczy to zwłaszcza oryginałów na kliszach, ponieważ powstające wówczas rysy na materiale mogą być niekorzystne dla końcowego wyniku pracy.
Nie należy brać materiału fotograficznego bezpośrednio palcami, gdyż pozostawiają one tłuszcz i odciski linii papilarnych. Najlepiej używać rękawiczek z miękkiej tkaniny lub chwytać oryginał za krawędzie. Jeżeli wcześniej został zabrudzony, to należy go delikatnie oczyścić (irchą, miękką flanelą). Skanowanie odbitki fotograficznej wymaga: używania błyszczących papierów zamiast matowych, niestosowania papierów z fakturą, unikania pisania na odwrocie zdjęcia twardym ołówkiem lub długopisem.

Powrót Przygotował

Erwin Nogal

---