1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Aceton [2-Propanon]

Wzór konstytucyjny: CH₃COCH₃

Wzór sumaryczny: C₃H₆O

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składniki stwarzające zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
aceton	100	67-64-1	200-662-2	F	11

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Ciecz łatwo palna. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe do powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń.

Zagrożenie toksykologiczne: Aceton działa narkotycznie na ośrodkowy układ nerwowy (oun) oraz drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe. W przypadku spożycia silnie podrażnia błony śluzowe przewodu pokarmowego, a po wchłonięciu zakłóca pracę serca, wątroby i nerek.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Aceton działa szkodliwie na organizmy żywe, w szczególności organizmy wodne. W środowisku ulega biologicznej degradacji.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego acetonem środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.		W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona.
2.		Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Natychmiast przepłukać żołądek wodą.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie przemija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja wysoce łatwo palna. Pary z powietrzem tworzą mieszany wybuchowe. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować.
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub w ostateczności rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy. Powoduje to rozrzucanie palącego się acetonu, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości acetonu do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającym się acetonem. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego słodkawego zapachu acetonu - środki ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących) zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duże ilości acetonu odpompować, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania acetonu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z acetonem, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnych na elektryzację, chronić zbiorniki przed nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie cieczy palnych wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym, na twardym podłożu, w możliwie niskiej temperaturze. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania acetonu. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z parami acetonu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń par lub aerozoli pochodzących z acetonu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

NDS - 600 mg/m³, NDSCh - 1800 mg/m³.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi acetonu.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 58,08 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych aceton jest bezbarwną cieczą o nikłym zapachu owoców (octowo-alkoholowym) i piekącym smaku.
9.3	Temperatura topnienia: -95,6oC
9.4	Temperatura wrzenia: 56,1oC
9.5	Gęstość: 0,792 g/cm^3 (20oC)
9.6	Gęstość powietrza nasyconego parami acetonu w temperaturze 25oC przy 760 mm Hg: 1,3 w stosunku do czystego powietrza. Zawartość par acetonu w tych warunkach wynosi 29,8%.
9.7	Prężność par w 20oC: 233 hPa
9.8	Temperatura zapłonu: 17oC
9.9	Temperatura samozapalenia: 540oC
9.10	Zakres tworzenia z powietrzem mieszanin wybuchowych: 2,6-12,0% obj. (60-310 g/m^3)
9.11	Współczynnik załamania światła n20o/D: 1,3588
9.12	Ciepło parowania w 56oC: 521 KJ/kg
9.13	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Aceton łatwo rozpuszcza się w wodzie, alkoholu i eterze.
9.14	Inne: Aceton otrzymywany jest z kwasu octowego przez katalityczną redukcję, przez termiczny rozkład octanu wapnia, w drodze fermentacji, z acetylenu i butanolu przez utlenianie. Aceton w przemyśle stosowany jest jako rozpuszczalnik związków organicznych, np. przy produkcji jedwabiu octanowego, bezdymnego prochu nitrocelulozowego (jako środek spęczniający), wyrobów celuloidowych, farb, lakierów, klejów, politury, tłuszczów, olejów, jako rozpuszczalnik lakieru do paznokci itp. Rozpuszcza żywice, szelak, żywice winylowe, asfalty. Jako rozpuszczalnik acetylenu służy do magazynowania tego gazu w materiale porowatym butli wysokociśnieniowych. Aceton jest surowcem wyjściowym w syntezie alkoholu diacetonowego, metyloizobutyloketonu, tlenku mezytylenu, ketenu, bromoacetonu, jodoformu, chloroformu itd. Stosowany również do skażania alkoholu etylowego. Aceton o czystości „do analiz” dopuszczony do stosowania w przemyśle spożywczym w Polsce w ekstraktach spożywczych. Jest rozpuszczalnikiem olejów tłuszczowych i eterycznych tłuszczów (smalcu). Zgodnie z obowiązującym prawem obecność acetonu w ekstraktach nie może być wykrywalna.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych aceton jest chemicznie stabilny. Unikać kontaktów z nadtlenkiem wodoru, wodą królewską, chlorkiem chromylu i innych utleniaczy. Aceton wchodzi w gwałtowną reakcję z chloroformem, alkaliami, bromem, dichlorkiem siarki. Samozapalny w obecności węgla aktywnego.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Aceton w postaci par dobrze wchłania się z dróg oddechowych. Przez skórę wchłania się wolno. Działa silnie drażniąco na drogi oddechowe i oczy (łzawienie i światłowstręt). Jest środkiem silnie działającym narkotycznie na oun. Z organizmu wydalany jest z moczem oraz przez płuca. Aceton wykazuje dużą rozpuszczalność w osoczu krwi, uszkadza nerki, drażni błony śluzowe, wywołuje nieżyt spojówek, nosa, gardła i oskrzeli, jak również z czasem zaburzenia nerwowe i nieżyty przewodu pokarmowego.

Dane toksykologiczne dla acetonu:

TD_{LD (p.o. człowiek)} = 2857 mg/kg masy ciała.

TC_{LO (p.o. człowiek)} = 2857 mg/kg masy ciała.

LD_{50 (inhal. człowiek)} = 12000 ppm/ 4 godz.

Próg zapachu: 0,2-1600 mg/m³. W wodzie 1,3-330 ppm.

Działanie miejscowe:

Wdychanie par i aerozoli: Niewielkie narażenie wywołuje kaszel i skrócenie oddechu. Przedłużone narażenie może spowodować bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Ten objaw może pojawić się z opóźnieniem. Jako powikłanie powstaje zapalenie oskrzeli i płuc.

Spożycie: Występują nudności i wymioty. W ciężkich przypadkach następuje utrata przytomności, mogą też pojawić się drgawki.

Kontakt ze skórą: Może wystąpić zaczerwienienie i podrażnienie. Następuje odtłuszczenie skóry.

Kontakt z oczami: Może pojawić się podrażnienie i zaczerwienienie. Wystąpi łzawienie. Rzadko pojawia się poparzenie chemiczne.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego wskutek spożycia: Zatrucia ostre występują przy dużym stężeniu par w powietrzu (powyżej 100 x NDS). W ich wyniku może nastąpić uszkodzenie funkcji wątroby oraz nerek. W moczu pojawia się białko, krwinki czerwone, aceton i często glukoza. Śmiertelna dawka doustna wynosi ok. 5,34 g/kg masy ciała.

Skutki zdrowotnego narażenia przewlekłego: W zatruciach przewlekłych dominują objawy nieżytu górnych dróg oddechowych oraz niedokrwistość. Obserwowane jest zmniejszenie łaknienia, ogólne osłabienie oraz zapalenie spojówek. Dawką trującą acetonu dla człowieka jest stężenie par wynoszące 0,2 mg na 1 litr powietrza lub około 15 g acetonu płynnego.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Ryby: Gambusia affinis znosi stężenie 11,5 g/dm³ bez trwałych szkód, 15,5 g/dm³ wywołuje jednak śmierć. Próg zakłóceń w życiu pstrągów leży w granicach 2000 mg/dm³.

Zwierzęta pokarmowe dla ryb: próg krytyczny dla Gammarus pulex wynosi 5,5 g/dm³, zaś dla Epeorus similis 3,0 g/dm³. Podczas fermentacji metanowej osadów szkodliwe działanie acetonu przejawia się przy stężeniach przekraczających 840 mg/dm³, zdolność nitryfikacyjna nie zaadoptowanego osadu czynnego spada aż do 75%.

Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności: wobec ssaków: 1,0,

wobec ryb: 2,0,

wobec bakterii: 2,8.

Stopień zagrożenia wód: minimalny.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 04 - inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1090
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	3
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	33
14.5	Numer indeksowy (EC):	606-001-00-8
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	11
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-9-16-23-33
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 3:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Karta sporządzona zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145 poz.942) i zmianą z 05 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22 poz.251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi acetonu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy acetonu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Substancja wysoce łatwo palna.”
Symbole zagrożenia
R 11	Substancja wysoce łatwo palna.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 9	Przechowywać pojemnik w pomieszczeniu dobrze wentylowanym.
S 16	Nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu - nie palić tytoniu.
S 23	Nie wdychać pary/rozpylonej cieczy.
S 33	Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Aceton
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
F	Substancja wysoce łatwo palna.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
33	Materiał ciekły, łatwo zapalny.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 3-II		Materiał ciekły zapalny, niebezpieczny.
Numer ONZ: 1090		Aceton.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywy 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 15.12.02 Strona/stron 8/9
Nazwa:	ACETON

Aceton

---