KW3: Pleć w przekazach językowych i medialnych (z Ronzetti)

Seksizm i język, co kryję się w słowach?

Język jest czynnikiem socjalizacji, jej podstawą.
Słowa odnoszące się do mężczyzn często oznaczają władzę, autorytet, zaś słowa odnoszące się do kobiet mają wydźwięk negatywny. Ogólnie: kobiety są kojarzone z tym co negatywne, mężczyźni z tym co pozytywne.

Tradycja umieszczania słów odnoszących się do kobiet po słowach określających mężczyzn potwierdza drugorzędny status kobiet np. brothers and sisters. Kiedyś wierzono, że umieszczanie kobiety przed mężczyzną jest pogwałceniem naturalnego porządku rzeczy.

Seksizm lingwistyczny- deprecjonowanie ,za pomocą języka ,przedstawicieli jednej z płci. Degradacja kobiet dotyczy umieszczania kobiet w gorszych miejscach w społ. np. do mężczyzn zwracamy się Mr. ( co nie wskazuję na łączące go związki z kobietami) , zaś do kobiet Miss (co odnosi się do kobiety niezamężnej) lub Mrs. (zamężnej). To pokazuję, że definiuję się kobietę ze względu na jej związek z mężczyzną.

Inny sposób ignorowania kobiety: specyficzne używanie rodzaju męskiego he lub man. Zakłada się, że te dwa słowa powinno być używane w odniesieniu do ogółu ludzi, jednak w praktyce jest inaczej. Taka dyskryminacja kobiet wzmacnia istniejące różnice płciowe. Jednak seksizm może zostać wykorzeniony z języka np. przez zmianę zwrotów wykorzystywanych w stosunku do kobiet.

Czy K i M mówią odmiennymi językami?

Kobiety i mężczyźni mówią odmiennymi genderlectami (dialektami przynależnymi każdej płci kulturowej z osobna).
Kobiety- mówią językiem intymności i wzajemnych relacji, są zorientowane na słuchanie. Mężczyźni- mają język statusu i niezależności.
Stwierdzono, że wypowiedzi mężczyzn zabierają więcej czasu niż wypowiedzi kobiet. Dlatego, że mają oni więcej możliwości wyrażenia swoich opinii. Mężczyźni odnoszą także większe sukcesy w skutecznym forsowaniu tematu, który ich interesuję. Gdy mężczyźni mówią, to słuchacze obu płci w większym stopniu koncentrują swoją uwagę na treści wypowiedzi niż w wypadku wypowiadającej się kobiety. Mężczyźni dominują też na poziomie komunikacji niewerbalnej ( kontrolują więcej przestrzeni, wkraczają w przestrzeń intymną rozmówcy). Kobiety mają skłonność do odwracania wzroku jak się na nie patrzy oraz częściej uśmiechają się i śmieją.
W grupach złożonych wyłącznie z kobiet odbywa się więcej rozmów niż w grupach złożonych wyłącznie z mężczyzn. O ile rozmawiający ze sobą mężczyźni preferują tematy dotyczące pracy, sportu o tyle kobiety poruszają zagadnienia bardziej osobiste. Kobiety w trakcie rozmowy koncentrują uwagę na sobie w mniejszym stopniu niż mężcz. W rozmowach K często są przerwy.

Płeć kulturowa i mass media:

Media selekcjonują informacje przez co niektóre z nich stają się godne uwagi, tworzą rankingi co jest ważne, co pokazać ludziom,. Mamy tendencję do bezkrytycznego przyjmowania przekazów medialnych. W tych przekazach kobiety są często ignorowane, deprecjonowane.

Komunikacja w Internecie:

Wiadomości wysyłane przez kobiety niezależnie czy adresowane do jednostek czy do grup są dłuższe i bardziej szczegółowe od tych , które wysłane są przez mężczyzn. Kobiety częściej używają emotikonów i podkreślających przysłówków typu „bardzo”. Mężczyźni wyrażają się w sposób bardziej stanowczy, przeklinają, znieważają się i są sarkastyczni.

Przekazy dotyczące w płci w czasopismach i gazetach:

W najmniejszym stopniu zainteresowanie prasą codzienną są kobiety młode, nie pracujące lub posiadające dzieci w wieku do lat 6.
Przekazy codziennych gazet często nie przemawiają do kobiet, a niekiedy kobiety są w nich traktowane wręcz protekcjonalnie lub poniżane.
Kobietom nie poświęcano większej uwagi w gazetach regionalnych i innych poważnych.
W newsach poświęconych kobietom piszący zwykle określali płeć ich bohaterki, często odnosili się do jej wyglądu fizycznego, jak i stanu cywilnego i rodzinnego. W bardzo wielu artkułach poświęconych kobietom posiadającym silną osobowość i tendencję do zdecydowanego wypowiadania się panuje klimat wrogości.

Na wyższych szczeblach zawodowych kobiet jest niewiele. ( a jak już są to głównie białe kobiety). Na wysokich stanowiskach liczba mężczyzn nadaj jest znacząco większa. Dziennikarki częściej cytują kobiety i poświęcają w swoich tekstach więcej miejsca kobietom.

Płeć kulturowa i czasopisma.

Magazyny kobiece promują kult kobiecości. Czytelniczki są obecnie bardziej pewne siebie i zorientowane na osiągnięcia niż w przeszłości, posiadają również szersze zainteresowania. W ostatnim czasie zarówno w czasopismach kobiecych przeznaczonych dla kobiet dorosłych jak i nastolatek, punkt ciężkości przekazu został przesunięty na sferę seksualności.

Czasopisma dla mężczyzn:

W przeszłości czasopisma dla M miały bardziej wyspecjalizowany charakter, choć ostatnie dane wskazują na fakt, że także wydawcy czasopism kobiecych mogą orientować się na odbiorców o wąskich zainteresowaniach. Czasopisma dla M można nadal podzielić na 3 tradycyjne kategorie: finanse/biznes/technika, sport/hobby, seks.

Dominujące wątki w najbardziej niezróżnicowanych magazynach dla mężczyzn;

• Orientacja współczesnego mężczyzny na stojący na wysokim poziomie styl życia, na który można sobie pozwolić dzieki odniesieniu sukcesu finansowego

• Częste artykuły o polityce, muzyce, sztuce, filmie, sporcie, słynnych mężczyznach, mniej moda męska

• Nie podejmowane są wątki o relacjach interpersonalnych między kobietami, a mężczyznami, oraz innych stosunków międzyludzkich- męskie magazyny przypisują tym relacjom niska wartość, co potwierdzane jest też w prezentowanych reklamach.

• Wytwarzane są szczególne wizerunki i ideały dotyczące płci- normatywna męskość- nie zawiera przekonania o celowości długotrwałych związków z kobietami, prawdziwy mężczyzna to wolny strzelec, angażujący się w przygody, podejmujący działania ryzykowne, a przy tym z zapałem wykonujący swoje obowiązki zawodowe i rozwijający swoje hobby

TELEWIZJA: WSZECHOBECNY MEDIALNY CZYNNIK SOCJALIZACJI

• Większość wolnego czasu spędzamy przed TV

• Szczególne cechy TV, przyczyniające się do jej popularności: bezpłatność, dostępność, prywatność, nie wymagane żadne umiejętności, jednolita dla wszystkich odbiorców bez wzlęgu na ich cechy

• Co przekazuje nam TV? - Głównie to STEREOTYPY PŁCIOWE

• Że kobiety są mniej ważne od mężczyzn ( mniej liczne, dojrzałe, niższy wiek i autorytet, mniej sprawne, szybciej się starzeją, a jak są młode to są idealne, częściej pokazywane przez pryzmat ich wyglądu zew. - powierzchowność, identyfikacja przez stan cywilny- faceci przez zawód of corse:D)

• Że kobiety są bardziej kochliwe, gadają o głupotach ( w tym o miłości)

• Że kobiety manipulują (uwodzą itp. <sex> ) , a faceci są agresywni <killer>

• Choć i tak ostatnio jest LEPIEJ:P bohaterki w najlepszym czasie antenowym prezentowane są częściej niż kiedyś pracują poza domem, są silne niezależne/

Ich reakcje z innymi są bardziej szczere i bezpośrednie ( w przeciwieństwie do m.); mężczyźni częściej pokazywani jako wyidealizowani ojcowie rodziny, wspierający żonę, wykonujący domowe obowiązki i opiekujący się dziećmi

• Aha i największe BUuuM dotyczyło uwzględnienia w TV programów traktujących o równych prawach kobiet -lata '70- programy w najlepszym czasie antenowym- choć przekazy sformułowane przez pryzmat feministyczny ( feministki- raczej obraz negatywny)

• Zmiany w zakresie równouprawnienia kobiet w programach informacyjnych ale bardziej w stacjach LOKALNYCH, mniej w stacjach ogólnokrajowych ( PS. Wobec kobiet stosowane są podwójne standardy- nie tylko w TV)

• Kobiety w TV są niedoreprezentowane i nie chodzi tu tylko o najlepszy czas antenowy ( kto zajmuje najwyższe szczebelkii???:D)

PRZEKAZY DOTYCZĄCE PŁCI W REKLAMACH - CZY SEKSIZM DOBRZE SIĘ SPRZEDAJE?

• Przekaz- głównym marzeniem każdego człowieka jest odniesienie sukcesu i bycie atrakcyjnym fizycznie (seksualnie)- twórcy reklam odwołują się do tego przekonania i tworzą reklamy przekonujące nam, że reklamowane produkty służą konkretnym celom i mogą przynosić różnorakie korzyści społeczne.

• Reklamy przedstawiają takie wizerunki kobiecości i męskości, które mogą ich producentom przynieść wysokie dochody SEKSIZM DOBRZE SIĘ SPRZEDAJE!

• W reklamach dla konsumentów M zawarty jest przekaz, że zakup określonego towaru pozwoli im na zdobycie „ słodkiego, młodziutkiego przedmiotu” (czytaj: kobiety)

• W reklamach dla konsumentów K zawarty jest przekaz, że zakup towaru pozwoli im się stać „ słodkim, młodziutkim przedmiotem”

• Seksizm w formie zaewaluowanej - K częściej niż M przedstawiane:

• W pozach podporządkowanych

• Bez towarzystwa

• Ciało w formie sfragmentaryzowanej

• Postacie modelek w formie pomniejszonej względem innych elementów wizualnych

• Funkcjonowanie stereotypów płciowych w reklamie- ROLA ZAWODOWA

• M- ekspert, autorytet; K- kura domowa, „słuchaczka” męskich RAD

• M- szeroki wachlarz ról; K- ograniczony ( gł. Do pracy DOMOWEJ)

• Narrator w reklamie- Głos MĘSKI

• KOBIETY- OBIEKTY SEKSUALNE! ( często rola dekoracyjna w reklamie)

• Ostatnio również MĘŻCZYŹNI-OBIEKTY SEKSUALNE („władza kobietek”) NEW TREND!!!

• Dzieci jako obiekty seksualne ( a fu!) - SYNDROM LOLITY

• Wyniki badań dotyczące komercyjnej atrakcyjności seksizmu nie są jednoznaczne- popularność takich reklam częściej wśród nastolatków ( nieskuteczne kiedy w grupie docelowej, są dorosłe kobiety, skuteczne gdy kierowane do męskiej publiczności- lecz problem z zapamiętaniem marki?)

KONSEKWENCJE WIZERUNKU KOBIECOŚCI I MĘSKOŚCI W MEDIACH

• Niektórzy twierdzą, że wpływ ten jest nieznaczny, inni rzecz jasna, że znaczny, hee i tak:

• Wśród młodego pokolenia większa świadomość upowszechniania przez TV stereotypów

• TV może wpływać na samoocenę i ogólną percepcję kobiecości i męskości, podstawy i poglądy w dziedzinie seksu ( ważny jest tutaj WIEK telewidza- rozróżnianie fikcja- fakt, PŁEĆ, OGÓLNA TENDENCJA DO STEREOTYPIZACJI) ; wiarygodność przekazu nie zależy od wieku, a od czasu spędzanego przed TV

SYMBOLICZNA ANIHILCJA- symboliczne ignorowanie, trywializowanie i deprecjonowanie poszczególnych grup społecznych.

SEKSIZM: PERSPEKTYWA ZINTEGROWANA

Uprzedzenie - negatywna postawa wobec osoby lub grupy, jej podłożem jest proces dokonywania porównań społecznych, w którym własna grupa traktowana jest jako punkt odniesienia przy ocenianiu osób lub grup.

KASIA P.: u mnie w notatkach z zajęć: może być też pozytywne uprzedzenie, a niektórzy mówią, że uprzedzenie to tylko emocjonalny komponent postawy.

Dyskryminacja - subiektywne, nieuzasadnione, negatywne zachowanie w stosunku do członka danej grupy. Odmawianie jednostkom lub grupom jednostek prawa do równego traktowania. Celem jest zachowanie uprzywilejowanej pozycji własnej grupy kosztem grupy porównywanej.

Seksizm - uprzedzenie i dyskryminacja w stosunku do kobiet, jako grupy społecznej, że płeć uzasadnia niższość grupy.

1. Indywidualny - postawy i zachowania poszczególnych osób

- ja indywidualnie mam przekonanie w stosunku do osób

- nie potrzebna obecna obecność przedstawiciela tamtej grupy - „zaocznie”

2. Instytucjonalny - manipulowanie polityką prowadzoną przez instytucje społeczne, zmierzającą do nieuczciwego ograniczania szans kobiet.

3. Społeczno - kulturowy - niepisane normy.

4. Kulturowy - uzasadnienie niższej pozycji 1 płci z powodu przekonań w kulturze.

5. Tradycyjny - otwarte przyznawanie się do tradycyjnych ról płciowych.

6. Współczesny (neoseksizm) - zaprzecza się dyskryminacji kobiet, jednocześnie negatywne nastawienie do kwestii uprawnienia i posługiwanie się tradycyjnymi seksistowskimi przekonaniami, np. odrzucanie ustaw mających na celu poprawę sytuacji grupy dyskryminowanej. „Pod skórą”.

AD. 1. - SEKSIZM INDYWIDUALNY

1)Deformacje ocen polegają na ocenianiu w odmienny sposób pracy lub osiągnięć mężczyzn i kobiet.

Deformacje atrybucji - tendencja do przypisywania odmiennych przyczyn identycznym zachowaniom mężczyzn i kobiet (np. kobieta zawdzięcza swój sukces bardziej wysiłkowi, łatwości zadania lub szczęściu oraz czynnikom zewnętrznym).

Płeć a typ zadania. Istnieją zadania typowo męskie i typowo kobiece.

Płeć a atrakcyjność fizyczna. Cechy męskie preferowane są na stanowiskach kierowniczych.

Przynależność do grupy mniejszościowej. Biały mężczyzna robiący karierę ma większe zdolności, wkłada mniejszy wysiłek w osiąganie sukcesu w mniejszym stopniu zawdzięcza go szczęściu niż mężczyzna czarnoskóry, biała lub czarnoskóra kobieta.

- Większą winą obarcza się ofiary płci żeńskiej (obwinianie charakterologiczne, z powodu niepożądanych cech osobowości).

- Mężczyźni-odpowiedzialność behawioralna (znalezienie się w niewłaściwym miejscu).

- Gdy obrońcą gwałciciela jest kobieta, zwiększają się szanse na ułaskawienie.

- Teoria sprawiedliwości - chcemy ustalić przyczynę złego wydarzenia - ustalić zasadę - jeśli my jej będziemy przestrzegać, to nam nic złego się nie stanie.

2)Deformacje ocen a zatrudnianie pracowników

Kobiety częściej spotykają się z dyskryminacja niż mężczyźni. Sposób poinformowania, że się ktoś nei dostał do pracy, gdy miał inną płeć niż „pasująca” do zawodu :

- U kobiet dyskryminacja pośrednia (nie wprost - mówienie o np. praca za trudna)

- u mężczyzn bezpośrednia (indywidualnie - praca za łatwa/za mało płatna).

Im mniejszy odsetek kobiet wśród kandydatów tym mniej korzystnie oceniane są podania o pracę kobiet.

Płeć kandydata oraz jej dopasowanie do wymogów danej pracy odgrywa istotną rolę w podejmowaniu decyzji przez pracodawców.

Podania kobiet, których życiorysy przejawiały popieranie ideologii feministycznej są rozpatrywane mniej przychylnie.

3) Dlaczego kobiety są wynagradzane gorzej.

Racjonalna eksploatacja selektywna - pracownicy o wysokich kwalifikacjach i o większej dyspozycyjności przyznawano większe wynagrodzenia niż pracownikom o takich samych kwalifikacjach ale nie dyspozycyjnych.

Kobietom częściej oferuje się inne możliwości nagradzania niż podwyżki pensji.

Prace wykonywane przez mężczyzn uważa się za bardziej odpowiedzialne i wymagające większego wynagrodzenia niż takie same prace wykonywane przez kobiety.

Cackowska. Kw III

Charakterystyka ilustrowanych książek dla dzieci

• manifestują się w nich różne ideologie i koncepcje dziecka- jego rozwoju i wychowania, formułowane przez rozproszony podmiot jest medium kulturowym

• książka zanim trafi do dziecka, podlega „dorosłej” interpretacji

• uniwersalna wartość książek dla dzieci- morał, przesłanie, kanon znaczeń- pomagające w tworzeniu więzi międzypokoleniowej i transmisji danych kultury

• dziecięce kattegorie estetyczne: słodkość, barwność, gladkość, eksponowanie piękna

• „dzieci lubią to, co im się przedstawia, a przedstawia się im, to, co się uważa, że dzieci lubią

• tematyka zdominowana władzą popularnego sądu estetycznego dorosłych

• kulturowe wzorce ról rodzajowych

• a) polski rynek książek dla dz.- charakteryzuje: tradycyjny przekaz, poprawność ideologiczna konserwatywnie zorientowana, połączona z niską, płytką sztuką, nie rozwija wyobraźni, oparty w dużej mierze na konwencji Disneya, a także estetyką radzieckich bajek

• b) niemiecki- rozwija się konsekwentnie i stabilnie; otwartość w poruszaniu tematów tabu, łamanie patriarchalnych, stereotypowych wzorców rodziny, afirmują rzeczywistość, koncentrują się na rzeczywistych problemach dzieci

• c) korea płd- odzwierciedla wszystkie światowe i europejskie tendencje i społeczne zmiany, obecność liberalnych tematów mimo szacunku do tradycji własnej kultury

-Zagadnienie różnic/ podobieństw w aktywnościach dziewczynek i chłopców- jako wzorców/ wiedzy o rolach płciowych

1. przykład polski- dominacja jednej płci i ugruntowanie stereotypów- książka „perfidna”- tania, dostępna nawet dla zapóźnionych edukacyjnie odbiorców- „Kim będę”- wyraźnie podzielone zawody na damskie- o niższym prestiżu i męskie, również książka „Zabawy chłopców” i „Zabawy dziewczynek”

• kształtują seksizm- już u 5- letniego dziecka widzimy sztywność i schematyczność w postrzeganiu ról przypisanych płciom

2. przykład niemiecki- równościowy „Co robią chłopcy” i „Co robią dziewczynki”- nie ma podziału, dz. Od ch. Nie różnią się w aktywnościach codziennych, w stanach emocjonalcnych, w zdolnościach isprawnościach fizycznych i intelektualnych, w potędze bogactwa wyobraźni

3. przykład koreański- bohaterowie książki, ich rekwizyty odwracają ustalony porządek

Płeć w myśleniu, przekonaniach i działaniu: podejście poznawcze.

1. Według podejścia poznawczego istotne różnice w zachowaniu mężczyzn i kobiet wynikają ze sposobu, w jaki płeć jest przedstawiana w umyśle ludzkim oraz sposobu, w jaki nadajemy jej znaczeniu.

Płeć jako wytwór społeczny i poznawczy.

1. Poznawcze podejście do kwestii rodzaju zakłada, że płeć jest podstawaową kategorią stosowaną do zrozumienia naszego środowiska społecznego i nawiązywania interakcji.

2. Badania sugerują, że wpływ biologii na różnice pomiędzy płciami jest stosunkowo nikły, a jednak kultura nadal wyolbrzymia te różnice.

3. Człowiek jako „skąpiec poznawczy” musi myślec kategoriami, schematami, stereotypami ułatwiającymi kontakt ,w obliczu tak wielu napływających informacji.

Płeć a sposób myślenia o innych.

Płec jako główna kategoria pojmowania świata.

1. Płeć jest jedną z podstawowych kategorii rozumienia świata społecznego -prymitywna kategoryzacja.

2. Płeć jest główną kategorią myślenia o innych, gdyż łatwo ją rozpoznać na podstawie zewnętrznych wskazówek, takich jak wygląd.

3. Wiele aspektów życia tradycyjnego wiąże się z jedną lub drugią płcią (stoisko z narzedziami obsługiwane przez meżczyzn, przez kobiety kuchenne rzeczy), schematy związane z płcią narzucają się jako pierwsze i z nich najłatwiej czerpać informację o człowieku.

Płeć jako stereotyp lub schematami

4. Kategorie męski i kobiecy są tak istotne ze względu na mnogość znaczeń, jakie wiążę się z etykietami rodzajowymi. Do każdej kategorii płci są określone cechy, role, zachowania i zajęcia, które składają się na stereotyp .

5. Stereotypy płci przyswajamy bardzo wcześnie poprzez bezpośrednią naukę lub obserwację związanych z płcią ról i zadań społecznych.

6. Właściwie nie da się uniknąć oceniania ze względu na płeć, gdyż kategoria ta uruchamia się w sposób automatyczny u dorosłych.

7. Osoby, które mają dobrze wykształcone schematy własnej przynależności do danej płci, mają tendencję do spostrzegania innych w kategoriach tego schematu.

Rola schematów płci w przetwarzaniu informacji.

8. Okazuję się, że w niektórych sytuacjach bardziej niż w innych ludzie są skłonni stosować schematy płci. Jeśli w danej sytuacji nasza własna płeć wybija się na plan pierwszy , to zaczynamy myśleć o innych również w kategoriach ich płci. Ale jeśli w danej sytuacji to raczej poglądy innych na ich płeć uwydataniją się najbardziej, to nie stosujemy już tak chętnie płci jako kategorii identyfikujących innych szczególnie gdy najistotniejsza jest przynależność do grupy własnej.

9. Prawdopodobieństwo spostrzegania kogoś w określonych stereotypowych kategoriach rodzaju może niec się zmniejszyć, jeśli w danej sytuacji znaczenia nabierają inne kategorie lub jeśli nasze zasoby poznawcze są wyczerpane.

10. Okazuje się jednak, że jeśli ludziom dano szansę uaktywnienia stereotypów a później ich czymś zajęto, częściej niż osoby niezajęte posługiwały się stereotypami.

Sądy oparte na schematach.

11. Schematy, gdy już zostaną uaktywnione, kierują naszą uwagę na bodźce w jakiś sposób wiążące się z nimi, natomiast ignorujemy informacje nieistotne.

12. Schematy płci w podobny sposób wpływają na ocenę zachowań innych. Historia Hopkins i rola schematów na interpretację wydarzeń.

13. Schematy wpływają na ocenę zachowan indywidualnych (dziewczyna a zadania matematyczne -udało jej się rozwiązać)

14. Można stwierdzić, że w naszej kulturze cechy mężczyzn są uznane za standard, a różnice wynikają z „niedoskonałości” kobiet.

Pamięć na podstawie schematów.

1. Jeśli z powodu płci danego człowieka nasza uwaga skupiona jest na konkretnych przejawach jego zachowania lub osobowości, to zwiększa się prawdopodobieństwo zapamiętania tych cech.

2. Schematy są strukturą organizazowania informacji pozornie ze sobą nie zwiaązanych (głasaknie kota, jedzenie ciasteczek -etykietka babcia)

3. Czasami używamy schematów do uzupełnania luk w pamięci bądź wychodzenia poza dane inforamcje.

4. Chociaż informacje zgodne ze schematami są łatwo zapamietane i przechowywane, są sytuacje, gdzie szybko zapamiętuje się informacje z nimi niezgodne. Informacje niezgodne ze schematem zapamiętamy wtedy, musimy włożyc w myślenie dodatkowy wysiłek -jesli próbujemy coś zracjonalizować lub wyjaśnic. Informacje niezgodne ze schematem mogą wpływać w przyszłosci na zindywidualizowanie lub personalizację obiektu. → indywidualizacja może być czynnikie przeciwdziałającym stereotypizowaniu.

W jaki sposób schematy płci kierują naszym zachowaniem?

5. Dzięki schematom mamy pewne oczekiwania co do zachowań innych i ludzie na ogół zachowują się w sposób zgodny z tymi oczekiwaniami. -->podobnie: dana osoba zaczyna zachowywać się w sposób potwierdzający zastosowany schemat. → oczekiwania stały się samospełniającym się proroctwem.

Kategoryzacja może być unikniona?.

1. Wykazano, że w myśleniu o obiekcie badani nie wykorzystują stereotypów płci, jeśli są dostępne indywidualne inforamcje diagnostyczne na jego temat. Jeśli osoba ma motywację, to może nawet zwracac uwage na cechy nie zwiazne ze schematem.

2. Jeśli osoby mają świadomość, że będą musiały uzasadnić swoje sądy, nie opieraja się na schematach tylko.

3. Wpływ schematów osłabia fakt, jeśli zdajemy sobie sprawę ze sposobów, w jaki schematy zniekształcają nasze myślenie.

Zmiana schematów.

1. Jednym ze sposobów zmiany schematów jest tworzenie się podtypów. (budowlaniec a jednak lubi muzyke, a jednak umie gotować itd., to zmiana myślenia o budowlancach jako grupie :Pp)

2. Kontakt z wieloma zachowaniami zaprzeczającymi schematowi, może doprowadzić do zmiany.

3. Zmiana najbardziej prawdopodobieństwa, jeśli obserwujemy przez dłuzszy czas wielu człownków grupy zachowujący się w sposób przeciwny stereotypowi i zachowania te przypisujemy czynnikom wewnętrznym.

Płeć a obraz samego siebie.

1. Płeć wywiera wpływ na obraz naszej osoby na 2 sposoby:

*ma znaczenie dla treści obrazu samych siebie -płeć oraz związane z nią cechy, zachowania i skłonności stają się częścią tego wyobrażenia.

*płeć może warunkować sposoby interakcji społecznych i wywierać wpływ na funkcjonowanie i strukturę Ja.

Badania na temat znaczenia płci dla określenia tożsamości.

1. Jeśli obraz własnej osoby jest u kobiet budowany i definiowany na podstawie związków międzyludzkich, to zwracanie bacznej uwagi na innych jest kobietom niezbędne.

2. Badania dotyczace emaptii. Kobiety przewyższają mężczyzn.

3. Badania na temat stylów komunikacji mężczyzn i kobiet potwierdzają, że styl wypowiedzi kobiet odzwierciedla ich wrażliwość i poczucie łącznści z innymi.

Segregacja płciowa:

1. w strukturze zawodowej

- stopień dominacji 1 z płci w określonym zawodzie - zasadnicza przewaga m/k.

- miara segregacji: wskaźnik nierównoważności = wskaźnik segregacji - % pracowników danej płci, która musiałaby podjąć zatrudnienie w zawodzie, gdzie płeć ta jest niedoreprezentowana, po to , aby nastąpiło pełne wyrównanie proporcji m i k w nim pracujących.

2. w obrębie przedsiębiorstwa/całej gałęzi przemysłu

- Gdy m i k formalnie zajmują to samo stanowisko, ale w praktyce wykonywana przez nich praca jest odmienna.

- K zwykle podejmują takie aktywności w obrębie danego zawodu, które są mniej płatne.

Molestowanie seksualne

- 1 z najpoważniejszych konsekwencji segregacji płciowej w strukturze zawodowej.

- nieakceptowany przez daną osobę sposób:

- wpatrywania się w nią

- wypowiadania seksualnych komentarzy lub sugestii

- względnie kontakt fizyczny.

- M rzadko ofiarą molestowania w miejscu pracy ze strony kobiet.

- K pracujące - bardzo często - we wszystkich typach zawodów, także w zawodach cieszących się szacunkiem społecznym (np. prawo, medycyna).

- Molestowanie jest szczególnie widoczne w zawodach zdominowanych przez mężczyzn wobec nowo przyjętych kobiet, niezależnie od tego czy praca jest fizyczna/ umysłowa. Może to więc być forma potwierdzenia dominacji i kontroli w miejscu pracy m nad k po to, aby nie uzyskały one równego statusu.

- wyniki badań stwierdzające, że w zawodach dla kobiet nietypowych, środowisku zdominowanych przez m, występuje więcej przypadków molestowania seksualnego niż wobec k pracujących w zawodach uznanych za odpowiednie dla jej płci.

- molestowania doświadczają również K pracujące w zawodach typowych dla kobiet, ale jednocześnie wymagających częstych kontaktów z mężczyznami.

DETERMINANTY MOLESTOWANIA:

- jeden z najczęstszych determinantów molestowania - częstotliwość i zasięg kontaktów między m i k w miejscu pracy.

- TO GDZIE K PRACUJE JEST WAZNIEJSZE NIŻ RODZAJ WYKONYWANEJ PRACY ( w kontekście groźby molestowania).

- „kultura pracy” panująca w danej firmie bądź gałęzi przemysłu.

Np. K pracujące przy obsłudze domen internetowych szczególnie narażone na molestowanie, gdyż

1. stanowiska takie zdominowane przez m.

2. w firmach takich często próbuje się tworzyć antykorporacyjne warunki pracy - bez wyraźnych zasad i reguł,c o ułatwia molestowanie.

- Przejściowy (umowa tymczasowa) charakter zatrudnienia zwiększa ryzyko różnorodnego wykorzystywania kobiet, w tym również molestowania.

- bycie imigrantką i wykonywanie nisko płatnej pracy w fabrykach/rolnictwie (nieznajomość prawa, swoich praw, języka).

KONSEKWENCJE MOLESTOWANIA

- dolegliwości fizyczne, m.in.: bóle szyi, pleców, żołądek, jelita, zaburzenia jedzenia i snu.

- nerwowość, negatywne emocje, depresja.

KILKA MOŻLIWYCH SPOSÓB REKACJI PRACODAWCZY NA OFICJALNIE ZGŁOSZONY FAKT MOLESTOWANIA:

- „wyciszenie sprawy” poprzez osobistą mediację

- skuteczniejsze: działania zdecydowane - „upubliczenie” każdego przypadku.

- unikanie spraw sądowych o molestowanie - czasami poprzez takie środki jak:

- zakaz jakichkolwiek stosunków seksualnych w pracy, w tym za obópólną zgodą

- gdy są stosunki seksualne między pracownikami, podpisanie porozumienia w sprawie dobrowolnych relacji”.

DYSKRYMINACJA STATYSTYCZNA - gdy pracodawca podejmuje decyzje o zatrudnieniu na podst. Cech wyróżniających grupę społeczną, do której należy kandydat. Czyli pracodawczy nie zatrudniają osoby wchodzącej w skład grupy uważanej za mało wydajną. Szybkie narządzie diagnostyczne, nie wydaje się być przesycona stereotypami. Ale w partykularnych decyzjach menedżerowie stosują ją w kontekście stereotypów płciowych. 2 kandydaci o takich samych kwalifikacjach - wezmą m, a nie k. Bo k pójdzie na wychowawczy….

DUALISTYCZNY RYNEK PRACY - rynek, na którym istnieją 2 typy zawodów i stanowisk pracy. Te o niższym statusie i gorzej płatne - domena kobiet.

KONSEKWENCJE PŁCIOWEJ SEGREGACJI ZAWODOWEJ:

1. SZKLANY SUFIT - niewidzialne bariery ograniczające awans zawodowy - zwykle kobiet i osób z mniejszości rasowych, etnicznych . Napotykanie „szklanego sufitu”, gdy tylko kobieta chce awansować na wyższy szczebel hierarchii zawodowej.

2. Mężczyźni pracujący w zawodach nietypowych dla swej płci, w momencie, gdy starają się o pracę, są często traktowani w sposób preferencyjny oraz nie tylko nie napotykają szklanego sufitu, ale wręcz oferuje się im SZKLANĄ WINDĘ, gdy podejmują próbę uzyskania wyższego stanowiska. SZKLANA WINDA oznacza też, że na mężczyzn jest wywierana subtelna, a czasami bezpośrednia presja w zakresie awansu.Taka presja może przybierać formy pozytywne (doradzanie i motywowanie ze strony przełożonych) lub negatywne (stereotypy o mężczyznach podejmujących pracę w zawodach typowo kobiecych - też poza tą firmą).

- Gdy mężczyzna jest zatrudniany w kobiecym zawodzie, w którym istnieją niewielkie/żadne możliwości awansu - podejmuje on strategie, które mają potwierdzić jego męskość - próbuje podporządkować sobie kobiety, opisywać swoją pracę w bardziej męskich kategoriach, posiadanie gotowego „społecznie akceptowanego” wytłumaczenia dlaczego zdecydowali się na taką pracę, a nie na „prawdziwie męską”.

3. K tracą w środowisku pracy zdominowanym przez mężczyzn POCZUCIE KONTROLI, czują się zastraszane i , natomiast mężczyźni w środowisku zdominowanych przez kobiety, poczucie te zachowują.

4. Ograniczone możliwości w sferze ZATRUDNIENIA.

TOKENIZM - zjawisko prowadzące do marginalizacji statusu w miejscu pracy tych pracowników, którzy jako grupa znajdują się w zdecydowanej mniejszości. Osoby takie, wyróżniają się w pracy i:

- częściej mogą być monitorowani, kontrolowani,

- powstaje wokół nich atmosfera presji na doskonałe wykonywanie obowiązków -> stres!

- nastawienie na wyznaczanie granic - dominująca grupa pracowników permanentnie wyolbrzymia różnice istniejące między nimi, a osobami naznaczonymi. Np.

- k są w miejscach pracy pozbawiane dostępu do formalnych kanałów przepływu informacji

- k są często wykluczane z nieformalnych układów społecznych

KW 5 SPOJRZENIE NA PŁEĆ PRZEZ PRYZMAT INNYCH KULTUR

Tekst 1: PERSPEKTYWA MIĘDZYKULTUROWA (z Wojciszke)

Psychologia międzykulturowa bada, w jakim stopniu procesy psychiczne oraz zachowania są względnie niezmienne w różnych kulturach lub w jaki sposób systematycznie się zmieniają pod wpływem czynników kulturowych.

Ta gałąź psychologii wiąże się z problemami natury metodologicznej. Niezwykle ciężko jest stworzyć narzędzie, dzięki któremu będziemy w stanie określić, które z zaobserwowanych różnic wynikają
z odmienności kultury, a które mają zupełnie inne (co gorsza nie wzięte przez nas pod uwagę) źródło.

Psychologowie międzykulturowi używają rozróżnienia emikalny - etikalny (na wykładzie u Grażyny mowa była o emice i etyce, tam odniesiono to do systemu norm ;)). Kwestie emikalne dotyczą ważności wewnątrzkulturowej, a kwestie etikalne skupiają się na ważności ponadkulturowej. Kwestie emikalne zawsze poprzedzają etikalne, oznacza to, że naukowcy powinni najpierw się upewnić, czy stosowane przez nich procedury są właściwe w kontekście każdej z kultur, które badają. Dopiero po uzyskaniu takiej pewności można przejść do kwestii etikalnych i zadać sobie pytanie, czy zastosowane metody pozwalają na dokonywanie pełnoprawnych i wiarygodnych porównań między różnymi grupami kulturowymi.

Najlepsze badanie międzykulturowe to takie, które obejmuje wiele różnych grup badawczych (10 lub więcej), co pozwala na skorelowanie zaobserwowanych różnic z porównawczymi zmiennymi kulturowymi, takimi jak poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego. Jeżeli różnice w sposób istotny korelują z porównawczymi zmiennymi kulturowymi, to można uznać, że są odbiciem rzeczywistych różnic kulturowych.

Badania na temat rodzaju prowadzone z udziałem dorosłych

Męskie wartości związane z płcią (Hofstede)

Porównał wartości związane z pracą w 40 krajach. Jedna ze skal przez niego stworzona wyrażała stopień, w jakim wartości takie, jak asertywność, pieniądze i przedmioty dominują w społeczeństwie nad takimi wartościami, jak wychowanie i edukacja, jakość życia i ludzie. Nazwał ją „Skalą Męskości” (MAS), ponieważ wykazano, że mężczyźni zwykle przywiązują większą wagę do pierwszego zestawu wartości,
a kobiety do drugiego. Hofstede obliczył wskaźnik MAS dla każdego z 40 krajów. Najwyżej znalazły się Japonia, Austria, Wenezuela, Włochy i Szwajcaria, a najniżej - Szwecja, Norwegia, Holandia, Dania
i Finlandia.

Kraje o wysokim wskaźniku MAS:

- osoby na kierowniczych stanowiskach dążą do przywództwa, niezależności i samorealizacji

- wiara w indywidualne podejmowanie decyzji

- silniejsza motywacja do odnoszenia sukcesu

- sukcesy definiowane w kategoriach uznania i bogactwa

- praca w centrum życia człowieka

- ludzie wolą więcej zarabiać niż krócej pracować

- akceptuje się interwencję firmy w życie prywatne

- większa rola społeczna przypisywana firmie niż innym instytucjom

- większy stres związany z pracą

- sceptycyzm co do czynników powodujących wysuwanie się na czoło

- osoby na kierowniczych stanowiskach mniej zainteresowane sprawowaniem funkcji służebnej

- większe różnice w wartościach uznawanych przez mężczyzn i kobiety wykonujących tę samą pracę

- większe zróżnicowanie ról płciowych w książkach dla dzieci

Kraje o niskim wskaźniku MAS dokładnie odwrotnie.

Preferencje w doborze partnerów (Buss)

Badano pod tym względem 33 kraje. Okazało się, że preferencje kobiet i mężczyzn co do cech potencjalnych partnerów są w wysokim stopniu zgodne. Przedstawiciele obu płci na pierwszym miejscu stawiają życzliwość i wykazywanie zrozumienia, na drugim inteligencję, na trzecim ekscytującą osobowość, na czwartym dobry stan zdrowia, a na ostatnim miejscu - religijność. Mimo to wykazano, że tradycyjnie kobiety zazwyczaj bardziej niż mężczyźni cenią u swoich partnerów możliwości uzyskiwania wysokich zarobków, natomiast mężczyźni na ogół bardziej niż kobiety przywiązują wagę do wyglądu zewnętrznego. Z drugiej strony odnotowano, że kultura wywiera wpływ na niemal wszystkie zmienne analizowane w badaniu, a wielkość tego wpływu jest w różnych kulturach odmienna.

Ideologia ról płciowych (Best i Williams)

Dotyczy indywidualnych przekonań o właściwych relacjach między mężczyznami i kobietami. Tradycyjne ideologie zakładają, że mężczyźni są „ważniejsi” od kobiet i że właściwe jest to, by dominowali nad kobietami i sprawowali nad nimi kontrolę. Natomiast ideologie postępowe reprezentują bardziej egalitarny punkt widzenia - kobiety i mężczyźni uważani są za równych i odrzuca się wszelką dominację jednego rodzaju nad drugim.

Badania przeprowadzono w 14 krajach obu Ameryk, Europie i Azji. Analiza wyników ujawniła istotne różnice pomiędzy nimi. Stwierdzono też, że kobiety miały na ogół bardziej postępowe poglądy niż mężczyźni - choć nie dotyczyło to wszystkich krajów. Mimo tego to kultura okazała się mocniej oddziaływać na wyniki niż płeć. Pomiędzy średnimi wynikami mężczyzn i kobiet w poszczególnych krajach występuje duża zgodność. Łatwym do przewidzenia jest, że ideologia ról płciowych była zazwyczaj bardziej postępowa w krajach bardziej rozwiniętych (Holandia, Niemcy, Finlandia, Anglia).

Stereotypy płci (Best i Williams)

O patrzeniu przez pryzmat stereotypów może świadczyć postrzeganie przedstawicieli obu płci za odmiennych pod względem cech psychicznych (cechy „typowo męskie” i „typowo kobiece”). Kobiety
i mężczyźni uważani są za najbardziej odmiennych w Holandii, Norwegii i Niemczech, a za najmniej odmiennych w Szkocji, Boliwii i Wenezueli. Przedstawiciele obu płci są postrzegani jako różniący się od siebie bardziej w krajach protestanckich niż katolickich. We wszystkich krajach cechy stereotypowo męskie były aktywniejsze i silniejsze, a punkty dotyczące stereotypów żeńskich bardziej pasywne
i słabsze. Nie stwierdzono ponadkulturowego wpływu w wypadku wartościowania: w niektórych krajach bardziej były faworyzowane męskie stereotypy (np. Japonia, RPA, Nigeria), w innych żeńskie (np. Włochy, Peru, Australia).Według badaczy występujące w wielu krajach podobieństwa stereotypów płciowych wynikają z podobieństw czynników biologicznych i socjologicznych, którym wszystkie grupy społeczne muszą stawić czoło, jeśli chcą przetrwać.Wyższemu poziomowi rozwoju ekonomicznego
i edukacyjnego towarzyszy obniżenie tendencji do spostrzegania mężczyzn jako silniejszych i bardziej aktywnych od kobiet.

Podsumowanie ponadkulturowych podobieństw w stereotypach cech płciowych
Bardziej męskie	Bardziej kobiece	Neutralne
Znaczenia afektywne:
Aktywność	Pasywność	Wartościowość
Siła	Słabość
Stany ego:
Krytyczny rodzic	Opiekuńczy rodzic	Niezależne dziecko
Dorosły	Przystosowane dziecko
Potrzeby psychiczne:
Dominacja	Samoponiżanie	Porządek
Autonomia	Okazywanie szacunku
Agresja	Pomaganie		Intracepcja
Pokazywanie się	Opiekuńczość
Sukces	Afiliacja		Zmiana
Wytrwałość	Heteroseksualność

Obraz samego siebie (Best i Williams)

Badani studenci i studentki z 14 krajów opisywało swoje „Ja rzeczywiste”, a potem swoje „Ja idealne” za pomocą testu przymiotnikowego (300 przymiotników, które zastosowano też w badaniu stereotypów płciowych).

Analiza wyników w każdym z krajów pozwoliła na określenie efektów płci i typu obrazu samego siebie (realnego i idealnego). Jak można było się spodziewać wykazano większą „męskość” respondentów mężczyzn niż kobiet. Z drugiej strony efekt typu obrazu samego siebie wykazał, że przedstawiciele obydwu grup chcieli być „bardziej męscy” niż, według nich, byli w rzeczywistości. Może być to związane z faktem, że stereotyp męski jest silniejszy i bardziej aktywny od stereotypu kobiecego, a są to pożądane cechy.

Różnice pomiędzy obrazami samych siebie mężczyzn i kobiet były większe w krajach mniej rozwiniętych, a mniejsze w krajach, w których kobiety pracowały poza domem i w których był duży odsetek kobiet studiujących na wyższych uczelniach oraz w krajach o stosunkowo nowoczesnej ideologii ról płciowych.

Badania na temat rodzaju prowadzone z udziałem dzieci

Pomiar stereotypów płci

Badanie dotyczyło przypisywania określonych cech sylwetkom męskim lub żeńskim. Przeprowadzono je na dzieciach w różnym wieku, od przedszkola do szkoły średniej. Wiedza na temat stereotypów wykazuje regularną tendencję wzrostową zależną od wieku (z czasem uczymy się stereotypów). Najbardziej istotny wzrost wiedzy na ten temat następował w pierwszych klasach szkoły podstawowej, a wyniki osiągały optimum w młodszych klasach szkoły średniej. Zauważono, że młodszym dzieciom nieco lepiej znane były stereotypy męskości niż kobiecości, ale różnica ta stopniowo się zmniejszała i prawie zanikała
w starszym wieku.

Cechy stereotypowe w opisach samego siebie i rówieśników

Badanie przeprowadzono na amerykańskich dziewięciolatkach. Stwierdzono, że cech, które dzieci przypisują swoim rówieśnikom (dziewczynkom i chłopcom), są bardzo podobne do cech przypisywanych przez nich dorosłym mężczyznom i kobietom.

Obecność stereotypów w opisach samego siebie nie była zbyt duża, zaobserwowano jednak ciekawą asymetrię. Opisując siebie, dziewczynki wykorzystywały więcej nazw cech żeńskich niż męskich, natomiast chłopcy używali tyle samo nazw cech męskich co żeńskich. Być może wynika to z faktu, że naturalne cechy młodszego dziecka są zgodne bardziej ze stereotypem kobiecości niż męskości.

Rozwój stereotypów płci z perspektywy międzykulturowej

Badania amerykańskie wykazały, że dzieci lepiej znają stereotyp męskości niż kobiecości, jednak badania międzykulturowe zaprzeczają tym wnioskom. Stereotyp kobiecości jest lepiej znany w takich krajach jak Niemcy, Portugalia, Brazylia. Ciekawym jest, że dwa europejskie kraje sąsiadujące ze sobą (Niemcy
i Francja) mocno ze sobą kontrastują pod tym względem, dzieci francuskie dużo lepiej kojarzą stereotyp męskości.

Największą wiedzę na temat stereotypów płci przejawiają dzieci z Pakistanu.

W krajach muzułmańskich dzieci uczą się ster. (szczególnie męskich) znacznie wcześniej niż dzieci z krajów niemuzłumańskich.

Na rozwój pojęcia płci mają dominujący wpływ czynniki poznawczo-rozwojowe, a wpływ czynników specyficznych dla poszczególnych kultur jest przy tym niewielki.

Kw 5 Ranzetti 80-99

Mit początku - ok. 12-28 mln lat temu nasi małpi przodkowie zostali zmuszeni do "zejścia z drzew" ze względu na zmiany klimatyczne. Wymusiło to zmianę pozycji ciała, powstał chód dwunożny zaczęto używać narzędzi, jednak negatywnym skutkiem było to, że dzieci rodziły się nieprzystosowane do samodzielnego życia i kobiety musiały zrezygnować z poszukiwania pożywienia na rzecz opieki nad dziećmi. Rolę żywicieli przejęli mężczyźni, a że na sawannie

trudno było zdobyć pożywienie, to musieli wykształcić sposoby na polowanie, mięso stało się głównym składnikiem pożywienia. Mężczyźni wynaleźli narzędzia, usprawnili komunikację (rozwój języka), a kobiety tylko przygotowywały potrawy. Rola mężczyzn sprowadzona do żywicieli i obrońców, kobiet do zajmowania się domem i wychowywania dzieci. To się sprawdzało, a potem wykształciły się odmienne cechy osobowości u płci, bazujące na pełnionych rolach (kempatia, opiekuńczość, zależność; m - odwaga, agresja, brak emocji).

2 uprzedzenia w teorii Mężczyzny -Myśliwego wg feministycznych antropologów:

Etnocentryzm - spostrzeganie własnych przekonań i praktyk kulturowych jako nadrzędnych wobec innych. Przekonanie, że takie stosunki między k a m, jakie teraz panują w Zachodniej Europie i USA panują wszędzie i są prawidłowe, oraz, że zawsze w historii takie stosunki miały miejsce.

Androcentryzm - umieszcza mężczyznę w centrum wszechświata, wszystko co dobre, rozwój

cywilizacji - pochodzi od m, k jest tylko "pasywną rodzicielką".

Alternatywne wyjaśnienia - Ludzie "wyszli z lasu", gdyż wzrosła liczebność stad i była zbyt duża konkurencja. Znaleźli nowe pożywienie i eksploracja otoczenia wymusiła zmianę pozycji i fizjologii. K nie uzależniły się od m tylko same aktywnie poszukiwały pożywienia i przemieszczały się z dziećmi, więc musiały rozwiązywać różne problemy, zatem wymyślały dużo nowych sprzętów, narzędzi ułatwiających życie. Mięso było tylko dodatkiem do diety, główne pożywienie zdobywały kobiety - zbieraczki. Tu też jest uprzedzenie: gynocentryzm - kobieta w centrum wszechświata.

Prymatologia - badania nad żyjącymi nadal naczelnymi (aby uzyskać dane o ludziach prehistorycznych). Mamy bardzo podobne DNA, szczególnie z szympansami i bonobo, to pozwala nam wyciągnąć wnioski o nas na podts. ich zachowań. Jest to obarczone błędami, bo badacze mają swoje przekonania i poglądy i one mogą wpływać na badania. Poza tym naczelne są bardzo zróżnicowane, więc ciężko jednoznacznie stwierdzić, do których gatunków należy porównywać ludzi. Poza tym naczelne też ewoluowały przez te kilka mln lat. Wśród 200 gatunków aż w 40% dominują samice lub są równe samcom. W większości struktura matrycentryczna. Władza nie zależy od wielkości osobnika, samice często inicjują kontakty seksualne, a samce czekają na swoją kolej. Samice i samce zdobywają pożywienie równorzędnie, są wszystkożerne, tak jak my.

M. Mead badania w Nowej Gwinei - to od mężczyzna oczekiwano nieśmiałości i opiekuńczości, a kobiety były agresywne i współzawodniczące. To obala etnocentryzm.

Są społ. Aparesh - wszyscy są łagodni; Dugamor albo Mundugamor - wszyscy wojują; Tchambuli - k walczą, a m zajmują się pielęgnowaniem siebie, czyli odwrócenie ról. Płeć kulturowa we współczesnych społ. koczowniczych: (zbieracko - łowieckich):

Najczęściej m polują na duże zwierzęta, a k na małe zwierzęta i zbieractwo, opieka nad dziećmi, budowa domów, przygotowywanie posiłków.

Gilmore - "krzyżowanie się ról" często stosowana taktyka np. u:

1. Eskimosi - m polują, k przygotowują łup do spożycia. K zależna od m, ale m zależny od k.

Oboje są niezbędni, choć m mają więcej prestiżu. Podział obowiązków wyraźny - m polują, k szyją ubrania dla nich, zbierają rośliny, małe polowania. Ich praca też b. ważna.

2. Ju/hoanosi - mężczyźni polują, k zbierają. K dostarczają 70% pożywienia. K są szanowane za swoją wiedzę i informacje z wypraw zbieraczych dla myśliwych. Sprawiedliwy dostęp do nagród i dóbr społ. Dzieci wychowują obie płcie, często wymieniając się rolami. Są sobie równi, kultura przeciw agresji.

3. Aka - środkowa Afryka - m i k wspólnie zbierają i polują - ogólnie wszystko wspólnie, a nawet

m większa czułość i kontakt z dziećmi.

4. Agta - Filipiny - m i k wspólnie zbierają i polują - jw., egalitaryzm

5. Vanatinai - egalitaryzm, choć m bardziej polowanie a k bardziej dzieci, ale pomagają sobie chętnie.

To kolejny dowód na odrzucenie etnocentryzmu.

Wielorakie płcie kulturowe:

Nie wszędzie płeć jest dychotomiczna. Czasem są 3 lub 4 typy płci.

1. berdesze - rejony azjatyckie i północnoamerykańscy Indianie. Oni przyswoili sobie zachowania przypisywane płci przeciwnej. Najczęściej dotyczy to m, choć k też mogą nimi być. Płeć to wytwór kultury, oni sami sobie wybierają kim chcą być. Do 6 lat dziecko nie ma płci. Są traktowani normalnie nie jak dewianci, mogą wiązać się z k, z m, między sobą.

2. Mohawkowie: Alyha i Hwame. Chłopcy w wieku dojrzewania przechodzą inicjacje (jesli chcą) i stają się alyha - poślubiają mężczyzn, malują się, udają miesiączkowanie, symulują ciążę i "rodzą" martwe dzieci - wszystko to jest akceptowane społecznie i są specjalne ceremonie i sposoby na wyjaśnianie tych zjawisk. Kobiety natomiast mogą podczas inicjacji stać się Hwame - zaczynają

żyć jak m, polują, są szamankami, ale nie mogą być przywódcami i barć udziału w wojnie. Można też stać się hwame już po urodzeniu dzieci.

3. Hua - płec kulturowa jest zmienna w czasie życia jednostki. K są skalane, ale silne, a m są słabi, ale mają prestiż. K rodząc córkę przekazują jej część kobiecości, tak samo jak m, gdy mają syna to przy dorastaniu oddają mu męskość. Po kilku dzieciach k i m wyzbywają się swojej własnej płci i muszą zacząć zachowywać się jak płeć przeciwna. Tak naprawdę nadal nie wiadomo, jak wyglądały społ. prehistoryczne, to wszystko tylko domniemania, trzeba wypośrodkować androcent. i gynocent. Poza tym nie wiadomo dlaczego jest taki model jak teraz w naszym kręgu kulturowym, jeśli mit początku miałby być nieprawdziwy.

---