PEDAGOGIKA SPECJALNA

Co to jest pedagogika specjalna?

• jest to nauka, która zajmuje się problematyką osób niepełnosprawnych.

Pedagogika specjalna jest nauką, ponieważ spełnia kryteria naukowe:

(ma swój cel, problem, metody i techniki, którymi się posługuje)

1. posiada swój przedmiot (niepełnosprawność, edukacja, wychowanie, terapia, itd.) oraz swój podmiot (osoba niepełnosprawna i jej rodzina)

Przedmiotem badań jest przede wszystkim wszelka, celowa, intencjonalna i spontanicznie podejmowana działalność na rzecz osób niep. i ich rodzin.

2. posiada swoją metodologię, należy do nauk społeczno-humanistycznych, interdyscyplinarnych, posługuje się metodami i technikami nauk socjologicznych, psychologicznych, dydaktycznych oraz ma swoją metodę: metoda indywidualnych przypadków (wyparła metody ilościowe)

Metody: obserwacja, eksperyment pedagogiczny, rozmowa (f-cja poznawcza i terapeutyczna), techniki projekcyjne.

3. posiada swoją terminologie, a więc język naukowy,

4. posiada reprezentacje instytucyjną i osobową (nauczyciele, doktorzy, profesorowie).

Cele pedagogiki specjalnej :

Celem naczelnym jest:

• przygotowanie osób niepełnosprawnych. na miarę ich indywidualnie maksymalnych możliwości do życia samodzielnego w środowisku

• zapewnienie maksymalnego i wszechstronnego rozwoju, na miarę możliwości psychofizycznych .

A. Hulek wyróżnia 2 cele:

- rewalidacyjny (rehabilitacyjny) - odnosi się do osób niepełnosprawnych;

- poznawczy - odnosi się do osób sprawnych, akcje edukacyjne, propagandowe - spektrum wiedzy o osobach niepełnosprawnych.

M. Grzegorzewska wyróżnia 3 rodzaje celów:

• humanistyczny - podkreśla podmiotowość osób niepełnosprawnych., traktowanie osób niepełnosprawnych z należytą im godnością;

• wychowawczy - jest bardziej priorytetowy, umiejętności jakie osoby niepełnosprawne są bardzo istotne, nacisk na kształcenie umiejętności znalezienia się w różnych sytuacjach życiowych.

• utylitarny (ekonomiczny) - powinien uwzględniać osoby niepełnosprawne jako potencjalnych pracowników (jeszcze w większości wypadków pozostaje celem teoretycznym)

Historia pedagogiki specjalnej

Wiek XIX przyjmuje się za okres tworzenia się PS jako nauki. Inaugurujący jest rok 1861 kiedy to ukazały się pierwsze pozycje naukowe tłumaczące podstawy tej pedagogiki - autorami byli Georgens i Deinhard. Pedagogika ta istniała pod nazwą „pedagogika lecznicza” , która to dominowała do II wojny światowej w krajach europejskich. Nazwę tę stosuje się jeszcze powszechnie w Austrii, także w Polsce tak określa się dział pedagogiki specjalnej zajmujący się dziećmi przewlekle chorymi. W Czechosłowacji nazwa ta oznacza praktyczną działalność terapeutyczną.

Niektóre działy pedagogiki specjalnej określano nazwami pochodzącymi z lecznictwa, np. pedagogika upośledzonych umysłowo nazwano psychopatologią stosowaną, pedagogikę zaburzeń mowy nazwano logopedią. Na przełomie XIX i XX wieku stosowana była nazwa „psychiatria dziecięca” rozumiana jako pedagogika lecznicza. M. Tramer stosował określenie „psychiatria nieletnich”, „psychiatria dzieci i młodocianych” w sensie pedagogiki resocjalizacyjnej.

Nazwy podkreślające leczenie i powiązanie z medycyną spotkały się z coraz ostrzejszą krytyką, czego wyrazem jest sformułowanie P. Moora (Heilpädagogik), że pedagogika specjalna jest przede wszystkim „pedagogiką i niczym innym”. W rezultacie sporów, jakie toczono na ten temat już w okresie międzywojennym, przyjmowała się coraz powszechniej w krajach europejskich nazwa: „pedagogika specjalna”. Nazwę tę stosowano także w krajach niemieckich, w krajach anglosaskich i we Francji.

U. Bleidick zwraca uwagę, ze skoro pedagogika specjalna zawiera treści ogólne dotyczące wszystkich jej podziałów, powinna nosić nazwę „ogólna pedagogika specjalna”, potem proponuje wprowadzenie nazwy „pedagogika ograniczonych”, obejmująca ogólne problemy, praktyki i teorię wychowania ograniczonych w rozwoju.

W Związku Radzieckim wprowadzono określenie „defektologia”, której przedmiotem jest rozwój wychowanie i kształcenie jednostek defektywnych.

W Holandii i w Anglii wprowadzono nazwę „ortopedagogika” (z greckiego orthos - prosty, słuszny, prawdziwy), podkreślająca, że jest to pedagogika „prostująca”, „wyrównująca”, „korygująca”. W Polsce coraz bardziej przyjmuje się określenie „ortodydaktyka” dla dydaktyki specjalnej stosowanej w szkołach specjalnych. Wydaje się, że ortopedagogika jest terminem trafniejszym niż pedagogika specjalna. „Orto” występuje zresztą w wielu wyrazach złożonych, które przyjęły się w języku polskim, np. ortofonia, ortografia, ortopedia.

Niektórzy teoretycy uważają, że stosowanie określenia „pedagogika specjalna” nie jest słuszne. Stwierdzają bowiem, że słowo „specjalna” sugeruje podział dzieci na „normalne” i „specjalne”, a stosowane środki wychowawcze i kształcenia także na środki „normalne” i „specjalne”. Tym samym, pedagogika specjalna podkreśla jakby inność dzieci z odchyleniami od normy, przyczyniając się do pogłębienia izolacji tych dzieci od normalnych, a wszystkie dzieci powinny być traktowane jako równoprawne

W Niemieckiej Republice Demokratycznej od niedawna używana jest nazwa „pedagogika rehabilitacyjna”. Nie wszyscy się jednak z nią zgadzają, gdyż rehabilitacja rozumiana jest także szerzej - jako rehabilitacja medyczna, społeczna, zawodowa, polityczna, prawna.

• Klasyfikacja uwzględniająca podmiot pedagogiki specjalnej:

1. są to osoby , u których procesy poznawcze przebiegają w sposób nieprawidłowy, na skutek uszkodzonej aparatury percepcyjnej (węch, słuch, wzrok, dotyk, itd.)

2. są to osoby, u których postrzegany obraz poznawczy jest nie adekwatny do rzeczywistości, mają nieograniczoną zdolność do działania, ekspresji i rozumowania - możemy uznać, że są to osoby poniżej normy i wykazują duże problemy adaptacyjne (przystosowawcze)

3. są to osoby mające w wyniku uszkodzenia narządu ruchu lub przewlekłej choroby ograniczoną zdolność do działania i ekspresji oraz trudności adaptacyjne w środowisku szkolnym, rodzinnym, w życiu społecznym i pracy zawodowej.

4. są to osoby, które podlegają resocjalizacji, czyli niedostosowane społecznie w skutek zaniedbań i błędów wychowawczych, zarówno przez szkołę, jak i dom, rodzinę, są to osoby wchodzące w konflikt z normami prawnymi i społecznymi

5. są to osoby znacznie przekraczające poziom normy intelektualnej i zdolności, które wymagają specjalistycznego ukierunkowania, stymulacji i specjalnego kształcenia.

Klasyfikacja M. Grzegorzewskiej (uwzględniała stopnie niepełnosprawności, na tej podst. stworzono system edukacji, wychowania oraz subdyscypliny PS):

1. oligofrenopedagogika - pedagogika dotycząca upośledzeń umysłowych

2. surdopedagogika - pedagogika dotycząca upośledzeń słuchu i mowy

3. tyflopedagogika - pedagogika dotycząca upośledzeń wzroku

4. resocjalizacyjna - pedagogika dotycząca zaburzeń w zachowaniu, na tle czynników

organicznych i środowiskowych

5. terapeutyczna z rehabilitacyjną - pedagogika dotycząca kalectwa i schorzeń

przewlekłych

6. praca socjalna

7. pedagogika korekcyjna

8. logopedia

Współczesna klasyfikacja osób niepełnosprawnych Z. Sękowskiej wyróżnia:

1. niewidomi i niedowidzący:

1. niewidomi od urodzenia lub przed 5 rokiem życia

2. ociemniali

3. niewidomi i ociemniali z dodatkowymi kalectwami

4. niewidomi i ociemniali z upośledzeniem umysłowym

5. niedowidzący

6. słabo widzący w wysokim stopniu

2. głusi i niedosłyszący:

1. głusi od urodzenia

2. głusi i niedosłyszący z dodatkowym kalectwem

3. ogłuchli mówiący

4. głusi z upośledzeniem umysłowym

5. głusi z resztkami słuchu

6. niedosłyszący

3. głucho - niewidomi

4. upośledzeni umysłowo:

1. w stopniu lekkim

2. w stopniu umiarkowanym

3. w stopniu znacznym

4. w stopniu głębokim

5. przewlekle chorzy:

1. ze względu na rodzaj schorzenia

2. ze względu na formę leczenia

6. osoby z uszkodzoną aparaturą ruchową:

1. wady, choroby, urazy i uszkodzenia kręgosłupa

2. wady postawy, deformacje, amputacje, dysfunkcje kończyn

3. porażenia, atropia (zanik mięśni)

7. nieprzystosowani społecznie:

1. z wyraźnymi zaburzeniami wyższych czynności U.N. oraz na tle endokrynologicznym (psychopaci, neuropaci, itp.)

2. przy braku wyraźnych zaburzeń O.U.N. przy istniejących zaniedbaniach środowiskowych - młodzież moralnie zaniedbana

8. osoby z trudnościami w uczeniu w skutek dysharmonii rozwojowych i mikro deficytów

Pedagogika Specjalna wspiera się kilkoma kierunkami poszukiwań i badań:

• etiologia - nauka, która próbuje dochodzić przyczyn, wyjaśnia, analizuje te czynniki, które zdeterminowały obniżenie sprawności psychicznej, nieprawidłowy rozwój, dysfunkcjonalność.

• fenomenologia - nauka, która pomaga zrozumieć zjawisko towarzyszące upośledzeniu fizycznemu i psychicznemu, interpretuje objawy i opisuje objawy współwystępujące w danym przypadku.

• profilaktyka - nauka, która próbuje zapobiegać, działania, które zmierzają do uniknięcia danego zjawiska ( patologii, dewiacji, schorzenia czy niepełnosprawności)

• terapia pedagogiczna - koryguje, usprawnia i leczy pewne odchylenia

• integracja - jest to idea, ruch zmierzający do zespolenia osób sprawnych i niep., (normalizacja - idea głoszona przez osoby niepełnosprawne.)

Różnice wśród samych osób niepełnosprawnych:

Norma jest to zbiór przepisów, zespół ogólnie przyjętych zasad ustalone przez większość.

Nienormalność występuje wówczas gdy zagraża normom, wartościom, bezpieczeństwu, przekonaniom ideologicznym czy religijnym.

Norma w Pedagogice Specjalnej:

• statystyczna

• wartościująca (oceniająca)

• idealna

Jak i dlaczego zmieniają się normy?

Pojęcie normy zależy od kryteriów oceny i wartościowania, które są zmienne i zależne od wielu czynników, m.in. od postępu wiedzy, techniki, czynników społecznych i ekonomicznych.

Na przykład w Polsce dzieci z ilorazem inteligencji poniżej 75 zaliczono do grupy upośledzonych umysłowo. Po przyjęciu w 1968 r. nowej klasyfikacji Międzynarodowej Organizacji Zdrowia, za upośledzone umysłowo uznaje się dzieci, u których iloraz inteligencji jest niższy od 68.

Innym przykładem jest: po wprowadzeniu protez słuchowych (aparatów elektroakustycznych) dzieci, które z tych protez z pożytkiem mogą korzystać z ubytkiem słuchu w granicach ­80 db, określa się jako dzieci niedosłyszące. Przed wprowadzeniem tych zdobyczy techniki dzieci z takim samym ubytkiem słuchu przyjmowano do szkół dla głuchych jako praktycznie głuche.

praktyczna PS

teoretyczna PS nauki humanistyczne, empiryczne, teortyczne

• 
  

• nauki specjalne ( z przedrostkiem pato) : dostarczają

• nauki podstawowe szczegółowych info. o sposobach prowadzenia terapii,

• ukierunkowane tłumaczą przyczyny dysfunkcji i sposoby f-cjonowania

• w różnych kręgach (socjologia społeczna, rodziny,

• pracy, pedagogika specjalna, etiologia, psych. itd.)

• 
  

• nauki podstawowe wiedza ogólna: psychologia, socjologia,

nieukierunkowane filozofia, ontologia, medycyna ogólna

pedagogika ogólna

Nauka interdyscyplinarna jest to nauka, która ściśle współpracuje i korzysta z innych nauk, na bazie których tworzy swoje teorie, oddaje swój dorobek empiryczny i naukowy innym naukom.

• Nauka praktyczna - weryfikuje swoja wiedzę na gruncie praktycznym.

Przez dziecko niepełnosprawne uważamy taką osobę, która na skutek ograniczeń pod względem fizycznym, somatycznym lub psychicznym ma znaczne trudności w wywiązywaniu się z zadań, jakie stawiają przed nią życie codzienne, szkoła, praca zawodowa i czas wolny.

• Przez specjalne potrzeby edukacyjne rozumie się potrzeby, które w procesie rozwoju dzieci i młodzieży wynikają z ich niepełnosprawności lub powstałe z innych przyczyn trudności w uczeniu się.

• Klasyfikacja dzieci (osób) o specjalnych potrzebach edukacyjnych:

• Uczniowie z uszkodzeniami sensorycznymi, do których należą:

1. osoby niewidome i słabowidzące

2. osoby niesłyszące i słabosłyszące

• Uczniowie z uszkodzeniami motorycznymi, do których należą:

• a. osoby z niepełnosprawnością motoryczną - z uszkodzeniem narządu ruchu
  b. osoby z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych

• Uczniowie z upośledzeniem umysłowym, z niesprawnością intelektualną,

• Uczniowie z zaburzeniami komunikacji językowej,

• Uczniowie ze złożonymi niepełnosprawnościami, do których należą:

• a. dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi - niep. wzajemnie się warunkującymi,

• b. dzieci z niepełnosprawnościami dodatkowymi - nakładającymi się.

• Uczniowie z zaburzeniami emocjonalnymi i zachowania,

• Uczniowie z autyzmem dziecięcym i pokrewnymi zaburzeniami (zespól Aspergera, mutyzm)

8. Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (dyslalia, dysgrafia, dysleksja, itd.)

9. Uczniowie z przewlekłymi schorzeniami somatycznymi - które cierpią na chorobę nieuleczalną albo nawracającą lub postępującą, trwającą jeden rok lub więcej.

Problem dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych był bardzo szeroko omawiany na Światowej Konferencji w Salamance (Hiszpania) w 1994 r.

Obecnie wprowadzono kodyfikację i symbolikę zaburzeń DSM IV:

• 01U - up. umysłowe

02P - choroby psychiczne

03L - wady, choroby, zaburzenia słuchu, głosu i mowy

04O - wady, choroby, zaburzenia narządu wzroku

05R - wady, choroby, zaburzenia narządu ruchu

06E - epilepsja

07S - wady, choroby, zaburzenia układu oddechowego

08P - wady, choroby, zaburzenia układu pokarmowego

09M - wady, choroby, zaburzenia układu moczowo-płciowego

10N - wady, choroby, zaburzenia układu neurologicznego

11I - inne w skład, których wchodzą choroby układu neurologicznego, enzymatycznego, endokrynologicznego, immunologicznego, odzwierzęce, zeszpecenia, AIDS, metaboliczne.


Zadania Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej:

1. Ustalenie diagnozy w aspekcie medycznym, psychologicznym, pedagogicznym i społecznym:

• bad. medyczne - jaki jest aktualny stan zdrowia dziecka;

• badanie psychologiczne - diagnozowanie zaburzeń oraz możliwości rozwojowych, typ osobowości, poziom inteligencji;

• badanie pedagogiczne - diagnoza problemów szkolnych, luki szkolne, specyficzne trudności, rozmiar zaległości;

• badanie społeczne - diagnoza f-cjonowania w różnych grupach społ.;

2. Orzekanie o formie korekcyjno-wyrównawczej (stwierdzenie czy dziecko nadaje się do

kształcenia masowego, integracyjnego czy specjalnego, czy też nauczania indywidualnego

czy zindywidualizowanego)

3. Korektura pierwotnych diagnoz (bad. Pedagogiczne powinno być powtarzane po roku,

a psychologiczne po 2 latach).

4. Działalność profilaktyczna na rzecz środowiska, organizowanie świetlic terapeutycznych,

itd., instruktaż, pomoc rodzinom, nauczycielom, wykłady, pogadanki).

• Inteligencja:

I. logiczno-matematyczna Wechsler

I. emocjonalna Goleman

I. wieloraka Gardner (językowa, przestrzenna, logiczna, kinestetyczno-ruchowa, interpersonalna, intrapersonalna, muzyczna)

Obowiązek szkolny:

- od września 2004 obowiązek uczęszczania do „0”;

• do ukończenia 18 roku życia,

• jeżeli dziecko urodziło się przed 1 września może rozpocząć edukację rok wcześniej jeżeli uzyskało opinię PP-P o dojrzałości szkolnej.

• jeżeli zachodzi potrzeba PP-P może wydłużyć okres uczęszczania dziecka do przedszkola do 10 roku życia.

• każdy etap nauczania można wydłużyć o jeden rok nauczania.

• w nauczaniu zintegrowanym dziecko nie może powtarzać klasy jeżeli rodzic nie wyrazi zgody.

Nauczanie indywidualne:

• etap”0” - tygodniowo od 4 do 6 godzin

• etap 1-3 (n. zintegrowane) - tygodniowo od 6 do 8 godz.

• etap 4-6 - od 8 do 10 godz.

• etap gimnazjum - od 10 do 12 godz.

• etap ponadgimnazjalny - od 12 do 16 godz.

Dla uczniów z etapu wstępnego „0” nauczanie indywidualne realizowane jest w ciągu 2 dni.

Dla wyższych etapów nauczania realizowane jest w przeciągu 3 dni.

Zasady pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych:

1. zasada sukcesu realnego optymizmu jako różnicowanie wymagań programowych adekwatnych do aktualnych potrzeb i możliwości dziecka (myślenie pozytywne), najbardziej motywujące są sytuacje, w których dziecko ma możliwość podniesienia własnej samooceny.

2. zasada ścisłej integracji doświadczeń percepcyjnych, ruchowych i językowych, treningu różnych funkcji praktycznych, ma zintegrować wszystkie sfery zmysłowe.

3. zasada aktywnego, wielostronnego mobilizowania i wzmacniania osiągnięć dziecka (dorosłego), przy wykonywaniu zadań poprzez stosowanie różnorodnych działań, które są związane z zainteresowaniami, potrzebami dziecka.

4. zasada doboru odpowiednich metod i technik oraz środków specjalistycznej terapii uwzględniając stopień i rodzaj upośledzenia, choroby, itd.

5. zasada wyzwolenia otwartości, bezpośredniości i spontaniczności w komunikowaniu się z najbliższym otoczeniem rodzinnym, sąsiedzkim, rówieśniczym,

6. zasada pełnej akceptacji i tolerancji,

7. zasada przyjmowania różnych zakresów wolności i autonomii osób niepełnosprawnych - to znaczy możliwości wyboru i dobrowolności podjęcia oferty współpracy.

8. zasada stopniowego, ewolucyjnego i regularnego osiągnięcia zamierzonych celów,

9. zasada uczenia się dla życia w środowisku, poprzez uczestnictwo, działanie i przeżywanie oraz dopasowywanie wymagań do poziomu rozwoju i jego następnych etapów,

10. zasada całościowego, komplementarnego, wszechstronnego i zintegrowanego podejścia do dziecka niepełnosprawnego jako całości fizycznej, psychicznej i społecznej, żyjącego w konkretnym lokalnym środowisku.

11. zasada niezbędnego optymalnego wykorzystania oprzyrządowania i oprotezowania.

• REWALIDACJA

Rewalidacja (ponownie silny, mocny, sprawny) - są to działania skierowane na dzieci i młodzież. Przywrócenie dzieciom całkowitego zdrowia, więc całkowita rewalidacji jest dostępna tylko w stosunku do dzieci przewlekle chorych (nie we wszystkich przypadkach). W stosunku do pozostałych dzieci specjalnych, pojęcie „rewalidacja” należy rozumieć w znaczeniu przenośnym. Celem wychowania specjalnego jest przywrócenie im „zdrowia” w dostępnych dla nich zakresach, a w innych, znalezienie środków kompensacyjnych. Rewalidacja jest to, więc wychowanie specjalne jednostek upośledzonych, zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju.

W latach 50-tych nastąpił rozłam, w wyniku, którego wyodrębniono z rehabilitacji (wrócić komuś godność), która jest skierowana na osoby dorosłe - rewalidację.

Twórcami polskiej szkoły rehabilitacji są Dega i Weiss, którzy wyróżnili 4 typy rehabilitacji:

• medyczna;

• pedagogiczna;

• społeczna (psychologiczna);

• zawodowa.

Rehabilitacja - to proces zmierzający do odbudowy i uzupełnienia sprawności umysłowej, fizycznej, psychicznej itp. Jest to proces, który powoduje uświadomienie sobie przez osobę niepełnosprawną możliwości rozwoju oraz dostarczenia środków do ich wykorzystania. Jest to także złożony proces obejmujący oddziaływania pedagogiczne, lecznicze, społeczne zmierzające do przywrócenia sprawności i umożliwienia samodzielnego życia w społeczeństwie człowiekowi, który takich możliwości nie miał, lub z powodu przebytego urazu czy choroby je utracił. Jest to także proces specjalnie zaprogramowanych działań wobec osób niepełnosprawnych, które muszą doprowadzić do stopniowego kompensacji ubytków rozwojowych.

Cechy polskiego modelu rehabilitacji:

• wczesność - rehabilitacja będzie przynosić pozytywne efekty kiedy będzie przeprowadzona najwcześniej

• kompleksowość - komplementarne działania prowadzone przez odpowiedni sztab ludzi TEAM (lekarz - specjalista, terapeuta, psycholog, średni personel medyczny, inna osoba niepełnosprawna)

• ciągłość - rehabilitacja powinna tak długo trwać, jak długo osoba niepełnosprawna wymaga usprawnienia psychicznego i wymaga pomocy w zaspokojeniu potrzeb (pierwotna i wtórna)

• powszechność - ogólny dostęp, każdy ma prawo do korzystania z usług rehabilitacyjnych i medycznych.

Kierunki działania rewalidacyjnego wg Lipkowskiego:

• Maksymalne wzmacnianie czyli usprawnianie tych sił, cech i zadatków wrodzonych, które są najmniej uszkodzone. Więc zadaniem najważniejszym jest, aby nieuszkodzone siły biologiczne, wykazujące najbardziej podatne możliwości rozwojowe zaktywizować i ukształtować najpełniej.

• Wzmacnianie (fortioryzacja) i usprawnianie uszkodzonych sfer psychicznych lub fizycznych. Jeżeli uszkodzenie organów poznawczych nie jest całkowite, należy dążyć do maksymalnego wykorzystania pozostałych możliwości rozwoju w każdej dziedzinie upośledzeń, np. resztki słuchu - przy prawidłowym zastosowaniu protez słuchowych i wcześnie podjętych ćwiczeniach audiologicznych i logopedycznych, mogą przyczynić się do usprawnienia lub poprawy komunikatywności jednostki niedosłyszącej ze środowiskiem, a przez to do lepszego rozumienia rzeczywistości i dostosowania się do niej.

• Wyrównywanie (kompensacja) i zastępowanie (substytucja) deficytów biologicznych i rozwojowych. Kompensacja to zastąpienie jakiegoś braku innym czynnikiem lub funkcją:

1. kompensacja wewnątrzpochodna: biologiczna, samorzutna, pozaświadoma;

2. kompensacja zewnętrzna: techniczna, medyczna, farmakologiczna, społeczna, pedagogiczna psychologiczna i zawodowa.

3. nadkompensacja (pozytywne) - wybicie się osoby niepełnosprawnej w dziedzinie dla siebie najstarszej

4. hiperkompresacja (negatywne) - stawianie sobie celu z góry skazanego na porażkę, który z racji ograniczeń fizycznych, psychicznych i społecznych nie jest w stanie zrealizować

Drogi rewalidacji Wg M. Grzegorzewskiej:

1. kompensacja

2. korektura

3. usprawnianie

4. dynamizowanie

1. o charakterze kompensacyjnym to zastąpienie jakiegoś braku innym czynnikiem lub funkcją.

2. o charakterze korekcyjnym - poprawa korygująca wady postawy, wzroku, słuchu u osób niepełnosprawnych, trzeba również korygować obraz świata i samego siebie

3. o charakterze usprawniającym - podejmowanie działań mające na celu wyćwiczenie pewnych partii mięśniowych układu ruchowego jak również organów niedomagających

4. o charakterze dynamizującym - wzbudzanie dynamizmu pozytywnego nastawienia

Dyrektywy pracy rewalidatora:

• gruntowne poznanie każdej osoby rewalidowanej, historii jej życia, warunków jej rozwoju, na poznaniu charakteru i stopnia kalectwa (upośledzenia)

• definicja środowiska - zorientowanie się w charakterze oddziaływania środowiska na osobę rewalidowaną, postawy rodzicielskie, możliwości rozwoju, f-cjonowanie w środowisku

• rozpoznanie typu układu nerwowego dziecka, osoby niepełnosprawnej

• rozpoznanie potrzeb dziecka - zorientowanie się w zachowanych przez upośledzenie potrzebach, oraz tych, które są najbardziej zaburzone.

• podnoszenie progu tolerancji na frustrację, wzmacnianie sfery psychicznej

• dostosowanie tempa pracy oraz poziomu wymagań indywidualnych predyspozycji, sił i możliwości dziecka

• organizowanie i stwarzanie sytuacji, które będą dawały dziecku nowe możliwości, nowe motywacje i impuls do działania

• wdrażanie w praktykę w całej pełni i rozciągłości metod kompensacyjnych, korekcyjnych, usprawniających, dynamizujących.

Główne zasady rewalidacji:

1. Akceptacji:

Akceptuje się dziecko takim jakie ono jest. Szkoła i społeczeństwa zobowiązane są wspierać je w rozwoju i wymagania dostosować do sił i możliwości wychowania. Pozbycie się błędu atrybucji - czyli oceniania dziecka przez pryzmat jego niedoskonałości.

2. Pomocy:

Każde dziecko ma prawo do pomocy w procesie rozwoju. Zasada pomocy w wychowaniu dziecka niepełnosprawnego ma na celu pomóc dziecku w aktywizacji jego sił biologicznych, w usamodzielnieniu go, w przezwyciężeniu trudności rozwojowych oraz trudności wynikających z upośledzenia. Stosunek do dziecka upośledzonego jest często niewłaściwy; przyczyną nie tylko jest zniechęcenie wynikające z konieczności zapewnienia mu większej opieki, ale także często nadmiar troskliwości. Z reguły doprowadza to do osłabienia aktywności dziecka i hamuje tendencje samo rozwojowe.

3. Indywidualizacji:

Zasadę tę trzeba rozpatrywać w dwu różnych aspektach:

1. jako zasadę ortodaktyczną zmierzającą do dostosowania procesu nauczania do indywidualnych potrzeb

2. jako zasadę mającą na uwadze indywidualny cel kształcenia, wychowania, rozwoju

4. Terapii pedagogicznej:

Rewalidacja dziecka upośledzonego, które często jest także dzieckiem chorym lub znajdującym się na pograniczu choroby psychicznej lub somatycznej, musi uwzględniać problem leczenia. Terapia pedagogiczna stosowana jest w przypadkach zaburzeń funkcjonalnych, na tle dewiacji środowiskowych i niepowodzeń szkolnych, które szczególnie ostro występują u dzieci z lekkim niedorozwojem intelektualnym i u dzieci z różnymi przejawami niedostosowania społecznego. Terapia pedagogiczna realizowana jest w 3 fazach:

1. wstępna: przygotowawcza, zmierzająca do ustalenia możliwie dokładnej diagnozy trudności wychowawczej, gromadzenia informacji wykorzystanych do IPETu

2. profilaktyka na rzecz środowiska: oddziaływania na środowisko wychowawcze drogą poradnictwa, zmierzającego do korekty i polepszenia sytuacji wychowawczej, w której dziecko przebywa

3. stosowania środków i metod terapeutycznych przez odpowiednią organizację pracy w grupie wychowawczej, rozmowy indywidualne, terapię zabawowe
   
   

5. Współpracy z rodziną:

Zasada terapii pedagogicznej zakłada ścisłe współdziałanie pedagoga z lekarzem specjalistą i psychologiem, a w stosunku do dziecka społecznie niedostosowanego, także z opiekunem społecznym i kuratorem sądowym. Współpraca szkoły z rodziną upośledzonego ma szczególne znaczenie. Rodzina, w której jest dziecko upośledzone, obarczona jest większym niż normalnie ciężarem materialnym i moralnym. Konieczność zaopiekowania się dzieckiem ogranicza możliwości zarobkowej pracy zawodowej, ponadto dziecko nie spełnia nadziei rodziców, a złe często prognozy rozwoju wpływają przygnębiająco na atmosferę rodzinną. Rodzice potrzebują pomocy ze strony szkoły, a przede wszystkim porady dotyczącej sposobu postępowania z dzieckiem „specjalnej troski”. Dziecko upośledzone ma z reguły trudniejszą sytuację w rodzinie aniżeli dziecko normalne. Przyczyny są różne: wynikają z trudniejszych możliwości adaptacyjnych, utrudnionego kontaktu, a przede wszystkim ze swoistego stosunku rodziców do dziecka upośledzonego. Rodzice chcieliby często za wszelką cenę, aby dziecko z objawami lekkiego upośledzenia sprostało wymaganiom szkoły. Dziecko jest nadmiernie obciążane obowiązkami, którym podołać nie może i to powoduje narastające niepowodzenia, zniechęcenie i rezygnację. Inni rodzice uważają, że upośledzenie przekreśla możliwości pomyślnego rozwoju, a więc nie podejmują starań o kształcenie dziecka, z którego i tak „nic nie będzie”. Współdziałanie nauczyciela - specjalisty z rodziną może więc przyczynić się do zmiany form postępowania z dzieckiem i do poprawy warunków rozwojowych.

Podstawowe zasady edukacji i rewalidacji osób niepełnosprawnych:

• zasada personalizacji czyli zasada ta uznaje, że osoba niepełnosprawna bez względu na rodzaj, rozległość, stopień i głębokość upośledzenia powinna być godnie traktowana

• zasada wczesnej diagnozy, normalizacji życia czyli tworzenie optymalnych warunków rozwoju prowadzących do osiągania niezależności, normalności i autonomii

• zasada odpowiedzialności odnosząca się do sfery prywatnej i publicznej osoby niepełnosprawnej

• zasada pomocniczości czyli indywidualnego uczenia się i dojrzewania każdej jednostki, jej twórczej samorealizacji i partnerskiego współdziałania z otoczeniem

• zasada rozszerzania autonomii osób niepełnosprawnych

• zasada indywidualizacji czyli dostosowanie działań terapeutyczno-wychowawczych do kategorii niepełnosprawności jak i charakteru osób objętych rewalidacją

• zasada wielospecjalistycznego podejścia i współpracy z rodziną.

Pedagogika specjalna - to dział pedagogiki ogólnej której zadaniem jest ukształtowanie człowieka, oraz szukanie i doświadczanie dróg „naprawy rzeczy ludzkiej”. Celem kolejnym pedagogiki specjalnej jest przywracanie ludziom odchylonym od normy psychofizycznej godności ludzkiej w różnych jej formatach, ponieważ każdy wychowanek powinien wychodzić z zakładu z poczuciem sensu życia - według M. Grzegorzewskiej. Pedagogika specjalna opracowuje własną teorię rewalidacji i powstaje jednocześnie w określonym stosunku współzależności z dyscyplinami najbardziej ogólnymi tj. z teorią wychowania - która określa jaki powinien być ideał wychowawczy oraz w jaki sposób zmierzać do jego osiągnięcia oraz dydaktykę (surdo, tyflo - dydaktykę), która przede wszystkim zajmuje się jak uczyć i czego uczyć.

Pedagogika specjalna ma charakter potrójny tzn:

1. nauki teoretycznej - (opisuje, wyjaśnia prawidłowości zmierzające do sformułowania teorii rewalidacji),

2. nauki praktycznej - (formułuje podstawy metodyczne oddziaływania rewalidacyjno - rehabilitacyjnego),

3. charakter sztuki - (ponieważ rehabilitacja jest rodzajem sztuki).

Jednostka odchylona od normy jako podmiot działalności pedagogiki specjalnej stanowią dzieci, młodzież i osoby dorosłe których dysfunkcja sensoryczna, choroba, lub niedostosowanie społeczne w sposób wyraźny utrudnia rozwój, kształcenie i wychowanie. Podstawowe cele pedagogiki specjalnej skupiają się wokół:

1. Pomocy jednostce upośledzonej w pełnym rozwoju osobowym i intelektualnym, aby jak najlepiej mogła spełniać swoje zadania rozwojowe. Postępowanie rehabilitacyjne polega więc na korekturze czyli usprawniania narządów artykulacyjnych, korekturze wyobrażeń przestrzennych oraz korygowanie błędnych obrazów świata i obrazów samego siebie a w tym korygowanie zaniżonych lub nadmiernie zawyżonych błędnych wyobrażeń o stosunku do siebie i do innych ludzi.

2. Usprawniania - czyli zespole czynności terapeutyczno - wychowawczych. Może ona dotyczyć funkcji organicznych, psychicznych, psychospołecznych. Przykładem może być usprawnienie dźwięków mowy poprzez liczne ćwiczenia z zakresu wychowania słuchowego, natomiast u osób niewidomych jest to korekcja orientacji przestrzennej.

3. Każdy rodzaj niepełnosprawności zamyka człowieka w swoistym układzie barier ograniczając niektóre rodzaje aktywności i kontaktów społecznych oraz utrudniając wszechstronny i harmonijny rozwój osobowy. Większość tych ograniczeń ma podłoże biologiczne lub biopsychiczne, a więc wymaga działań terapeutycznych, rehabilitacyjno - usprawniających oraz nauczanie się sztuki życia nasyconego mimo trudności wartościami, zbudowane na założeniu personalnym, oraz że osoby niepełnosprawne wymagają troski i afirmacji bez względu na stopień dysfunkcji sensorycznej i poziomu jego wyników rehabilitacji. Jego godność a nie jakakolwiek inna cecha stanowi motyw troski pedagogów oraz rodziców o właściwe warunki życia, rozwoju i wychowania. w dzieciństwie tak niewiele zależy od nas, ale od tychy co są z nami.

Pedagogika specjalna - jest dyscypliną o charakterze wielo paradygmatycznym. Jednym z kierunków eksplikacji naukowych pedagogiki specjalnej jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: jaki powinien być pedagog specjalnym jako nauczyciel i wychowawca. W świetle analizy literatury przedmiotu należy zaproponować paradygmaty charakteryzujące osobowość pedagoga specjalnego:

1. Paradygmat człowieczeństwa - tezę paradygmatu stanowi myśl, że pedagog specjalny ma większe szanse wykorzystania indywidualnych predyspozycji w zawodzie, wtedy gdy realizuje swoje oddziaływania rehabilitacyjne, zgodnie z wewnętrzną strukturą. Dobroć, życzliwość, stanowią „instrument roboczy” w działalności wychowawczej nauczyciela,

2. Paradygmat samoaktualizacji - jest to twórcze wkraczanie w fazę doświadczeń i stanowi on cel zasadniczy realizowania i wykorzystywania przez pedagoga specjalnego swych talentów, wiedzy i umiejętności,

3. Paradygmat autorytetu wyzwalającego - pedagog specjalny powinien być dla swojego wychowanka i jego rodziców autorytetem wyzwalającym,

4. Paradygmat samokształcenia - to konieczność ciągłego doskonalenia się, by czynić pracę dydaktyczną, wychowawczą coraz bardziej skuteczną,

5. Paradygmat poczucia odpowiedzialności - odpowiedzialny pedagog specjalny, który jest efektywnym organizatorem procesu nauczania i wychowania powinien posiadać takie umiejętności jak:

• Dostrzeganie i rozpoznawanie emocji drugiego człowieka,

• Dostrzegania i spełniania potrzeb ucznia oraz spostrzeganie jego mocnych i słabych stron,

• Komunikowania się z uczniem niepełnosprawnym ,

• Szanowania jego uczuć i poglądów.

System rentowy i pozarentowy w orzecznictwie:

1. Rentowy - zajmuję się tym ZUS i lekarze orzecznicy,

2. Pozarentowy - który posiada dwa szczeble tzn. powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności, które powoływane są przez starostę, ale za zgodą wojewody. Organem nadrzędnym są Wojewódzkie Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności i są one instytucjami odwoławczymi od decyzji lekarzy orzeczników. Decyzja WZONU nie jest ostateczna, ponieważ możemy się odwołać do sądu pracy. Ustalenie stopni w tym systemie nastąpiły zmiany od 1997 roku nazwy z grup inwalidzkich na stopnie niepełnosprawności, które zostały zaczerpnięte z definicji osoby niepełnosprawnej, a istnieją tu możliwości kwalifikatorów w postaci:

• możliwości podjęcia pracy zawodowej,

• zakresu wymaganej opieki,

• zdolności do samodzielnej egzystencji.

1. Stopień znaczny - oznaczał przed zmianami I grupę inwalidzką,

2. Stopień umiarkowany - oznaczał II grupę inwalidzką,

3. Stopień lekki - oznaczał III grupę inwalidzką.

Osoba ze znacznym upośledzeniem - to osoba, która nie może podjąć jakiejkolwiek pracy zawodowej, lub może zostać zatrudniona w zakładzie pracy chronionej lub w zakładzie aktywizacji zawodowej wymaga stałej lub długoterminowej pomocy osób trzecich w egzystencji- przez pojęcie rozumiemy tu możliwości i umiejętności zaspokojenia podstawowych potrzeb oraz zdolność do zabezpieczenia się przed różnymi niebezpieczeństwami rozwojowymi.

Osoba z umiarkowanym upośledzeniem - określamy osobę, która może zostać zatrudniona w zakładzie pracy chronionej lub w każdym innym zakładzie, pod warunkiem iż będzie dla niej przygotowane stanowisko pracy przystosowane do rodzaju niepełnosprawności i możliwości takiej osoby. Osoba taka wymaga okresowej i częściowej pomocy innych osób.

Osoba z lekkim upośledzeniem - określa osobę o zmniejszonej sprawności organizmu mogącej uzyskać zatrudnienie w każdym zakładzie, ale mającą trochę niższe kompetencję i możliwości w porównaniu z kompetencjami i możliwościami osób sprawnych i nie wymagających pomocy innych osób w codziennej egzystencji.

Korzyści osób niepełnosprawnych to m.in.:

• Ulgi komunikacyjne,

• Zwolnienia z opłat RTV,

• Zniżki na Internet,

• Wczasy rehabilitacyjne,

• Dofinansowania remontowe w celu przystosowania mieszkania do osoby niepełnosprawnej,

• Do 36 miesięcy na pokrycie edukacji,

• Może być zatrudniona tylko w dzień,

• Niższe oprocentowanie na samochód,

• Miejsca parkingowe.

Polski model rehabilitacji to:

• Pedagogika terapeutyczna - połączyła się z pedagogiką rehabilitacyjną. Podmiotem pedagogiki tej są osoby przewlekle chore (motorycznie i fizycznie, z problemami w komunikacji werbalnej, itp.),

• Pedagogika lecznicza - jej podmiotem są osoby w ujęciu szerszym, a więc wszystkie te, które są podmiotem w pedagogice specjalnej. Stanowi ona łącznik między szkolnictwem specjalnym a powszechnym, bo daje możliwość spełnienia obowiązku szkolnego osobom chorym.

Rodzaje terapii pedagogicznej:

• Terapia bierna,

• Terapia czynna.

Celem terapii spoczynkowej jest maksymalne odciążenie organizmu chorego od nadmiernego wydatkowania energii, celem terapii czynnej jest natomiast maksymalne nadaktywnienie osoby chorej i ukazanie jej pełni możliwości i wytyczenia nowych celów życiowych.

Formy terapii czynnej:

- terapia ruchowa

- terapia zajęciowa

- terapia zabawowa, czyli rozrywkowa

- ergoterapia, czyli terapia pracą

- terapia ruchowa

Towarzyszącą terapią jest psychoterapia, dlatego, że dla dzieci chorych przewlekle i niepełnosprawnych utrata sprawności jest sytuacją stresogenną, często mamy do czynienia z zaburzeniami psychospołecznymi, więc tym osobom potrzebne jest wsparcie psychologiczne. Nie wolno podejmować oddziaływań psychologicznych osobom, które nie SA do tego upoważnione.

Kryteria psychoterapii z uwagi na:

a)liczbę osób biorących udział w terapii

- grupowa

- indywidualna

b) na czas trwania psychoterapii

- krótkotrwała, gdzie osobom nie jest bardzo potrzebna terapia

- długotrwała (okresy remisji- ustępowania choroby)

c) na rolę psychoterapeuty

- kierowana: ma miejsce wtedy, gdy klient przychodzi do psychoterapeuty z jakimś problemem. Psychoterapeuta powinien doprowadzić do tego, aby klient sam rozwiązał problem.

- niekierowana: rola psychoterapeuty ogranicza się do słuchania klienta lub psychoterapeuta wchodzi w grupę i się z nią zlewa (grupa myśli, że jest on jednym z nich)

Awicenna wprowadził termin psychoterapia - oddziaływanie na psychikę. Rodzaje terapii psychologicznej:

- pośrednie

- bezpośrednie

- bihewioralne

- elementarne

Fazy akceptacji choroby:

- szok

- niedowierzanie

- zaprzeczanie (kwestionowanie opinii medycznej)

- poszukiwanie nowych osób, które nie potwierdzą diagnozy, powtórne badania

- faza działania: próby leczenia konwencjonalnego i niekonwencjalnego

- etap agresji, złości, która najczęściej skierowana jest na najbliższych

- faza buntu i autoagresji, która najczęściej przejawia się w zachowaniach: nie branie leków, przerywanie zabiegów (skoro i tak nie przynoszą efektów)

- faza pasywności- poddanie się, rozżalenie, pretensje do świata, odizolowanie się

- okres wyciszenia- pogodzenie się ze zbliżającym się końcem

- faza zasypiania, uciszania- godzenie się z przemijaniem

- odchodzenie

Dysstres- negatywny stres

Eustres- pozytywny stres

Długo utrzymujący się stres generuje uczucie frustracji

Potrzeby:

- wiscerogenne: potrzeby podstawowe, fizjologiczne

- socjogenne: poznawcze, estetyczne, przynależności, bezpieczeństwa, sensu życia, samorealizacji w odniesieniu do środowiska

- psychogenne: związane są z najbliższymi kręgami, z którymi osoba związana jest emocjonalnie, uczuciowo; potrzeba bezpieczeństwa, przynależności, samorealizacji, estetyczne, poznawcze, sensu życia, miłości.

U osób niepełnosprawnych już potrzeby wiscerogenne SA trudne do spełnienia, czasami SA niemożliwe do spełnienia.

Hospitalizm - choroba szpitalna, ma miejsce wtedy, kiedy okres pobytu w szpitalu jest bardzo długi, obsesyjne myślenie o swojej chorobie chorobach innych (człowiek posiada wiedzę na temat tych chorób)

Okres readaptacji i reedukacji- po powrocie do szkoły ze szpitala dziecko powinno mieć możliwość nadrobienia zaległości edukacyjnych rówieśniczych.

Wiele chorób niepełnosprawności eliminuje potrzebę zainteresowań, rozwijania talentu, predyspozycji. Sens życia zostaje podważony, kiedy spada na człowieka choroba.

System ochronny organizmu, mechanizmy:

a) negatywne:

- agresja: bunt, opór najczęściej klasyfikowana jest w formach: fizyczna, werbalna, psychiczna. Skierowana na zewnątrz lub do wewnątrz. Agresja fizyczna może ujawniać się w reakcjach bezpośrednich i może być skierowana na ludzi, przedmioty, zwierzęta (na zewnątrz) przy użyciu siły mięśni lub narzędzia, uderzenia ręką, duszenia, drapania, gryzienia. Agresja werbalna polega na krzyku, wulgaryzowaniu, plotkowaniu, obmawianiu, oczernianiu. Agresja psychiczna jest trudna do udowodnienia. Ubliżanie, zaniżanie wartości (jesteś nikim), deprecjonizowanie. Agresja psychiczna skierowana do wewnątrz: niewiara w siebie, deprecjonizowanie się. Agresja fizyczna: samookaleczenie, zadawanie sobie bólu, dla niektórych osób agresja jest ulgą. Agresja przeniesiona lub przemieszczona: jestem ofiarą i nie potrafię stawić czoła agresorowi, więc odreagowuje na czymś/kimś innym.

- regresja: zatrzymanie się w rozwoju, cofanie się w rozwoju, uwstecznianie. Sytuacja traumatyczna powoduje otępienie.

- represja: wyparcie myśli które bolą, coś co człowieka przytłacza, jest to ucieczka od problemu, a takie postępowanie może doprowadzić do depresji i zaburzeń psychicznych,

- rezygnacja: zaprzestanie działania osoby, ludzie tacy sądzą że nie ma dla nich nadziei i chcą się odizolować. Można to nazwać dekadencją - pogląd, iż nic nie warto robić bo i tak grozi nam koniec świata,

- ucieczka: świadome lub nieświadome unikanie miejsc, osób, od których otrzymaliśmy upokorzenie lub złe doświadczenia życiowe,

- projekcja: przenoszenie swych niepowodzeń na inne osoby (często występuje u osób uzależnionych od konkretnej rzeczy),

b) pozytywne

- kompensacja: to zastąpienie jakiegoś braku innym czynnikiem lub funkcją,

- transformacja: zmiana celu życia utraconego wskutek choroby na cel realny, pomimo swych

słabości można dany cel osiągnąć,

- racjonalizacja: podejście z rozsądkiem do sprawy, bilans co jest złe, a co jest dobre.

Stosowanie terapii dominuje w pedagogice humanistycznej, ogólnie stosujemy jej kilka odmian:

• Psychoterapię,

• Socjoterapię,

• Terapię pedagogiczną,

Choroby u dzieci - chorób jest bardzo wiele. Można do nich zaliczyć:

• Depresje i nerwice,

• Fobie,

• ADHD

Szerzej zostaną omówione cukrzyca i padaczka:

• Cukrzyca: objawami są m.in.. stres, zmęczenia, wyczerpanie fizyczne, występuje w postaci hipoglikemii (niedocukrzenie) oraz w postaci hiperglikemii przecukrzenie organizmu). Urządzeniem do pomiaru cukru we krwi to gleukometr. Hipoglikemia to zespół nerwowo - wegetatywny, oraz zespół objawów korowych. Przy tej chorobie występują reakcje narządów wewnętrznych, częstomocz, ślinienie, suchość w gardle, szybka utrata sił, zaparcia lub biegunka, zawroty głowy, nerwowość, złośliwość, agresywność częstość zmienności nastroju itp.

• Padaczka: występują jej dwa typy tzn: dużej czyli grandmalu oraz konwalcyjny. Ma ona postać epilepsji termicznej oraz klonicznej, gdzie występują napięcia wszystkich mięśni i zmienia się kolor skóry. Natomiast epilepsja termiczna charakteryzuję się nagłym upadkiem i uwolnieniem energii ciała, zaś sam atak padaczki tego typu nie trwa długo od kilku sekund do max 5 minut. Oczywiście stany padaczkowe w większej częstości wymagają hospitalizacji. Przyczynami padaczkami są m.in.: urazy okołoporodowe, niedotlenienie mózgu, wylew, uraz mechaniczny, oraz wiele innych przyczyn organicznych. Dziecięca epilepsja ma postać epilepsji ruchowej, która jest związana ze specyficznymi zachowaniami na całym ciele, ma również postać epilepsji umysłowej, gdzie mamy do czynienia z doznaniami czuciowymi oraz lękowymi i słuchowymi, kolejną formą padaczki dziecięcej jest padaczka wegetatywna, która wyróżnia się nieuzasadnionymi wymiotami, częstą biegunką u dziecka. Ostatnią forma padaczki dziecięcej jest padaczka mieszana, czyli połączenie wszystkich wspomnianych wyżej padaczek.

Tyflopedagogika

Klasyfikacja ONZ wad wzroku:

• Za ślepotę uznaję zupełny brak wzroku,

• Ostrość wzroku nie przekraczającą jednej - dwudziestej ostrości widzenia normalnego przy zastosowaniu szkieł korekcyjnych,

• Ograniczenie pola widzenia zawarte w 20 stopniach kąta prostego - jest to tzw. Widzenie punktowe lub lunetowe.

• Osoba ociemniała - jest to osoba która zachowała w swej pamięci resztki wrażeń wizualnych. Wśród nich można wyróżnić grupy takich osób:

1. ociemniali, którzy nagle stracili wzrok, pod wpływem np. wypadku, lub innego ciężkiego uszkodzenia wzroku,

2. szczątkowo widzący - osoby bez względu na wiek, które mają bardzo dużą, ale nie całkowitą utratę wzroku, a wśród tych osób wyróżniamy osoby które odróżniają światło od ciemności, ale nie mogą poprawić swojego widzenia okularami. Drugą grupę osób stanowią osoby, które z odległości 1 metra odróżniają zarys danego obiektu lub osoby, natomiast 3 grupę osób stanowią osoby, które widzą i odbierają obraz jakby patrzyli przez dziurkę od klucza.

Przyczyny według Polskiego Związku Niewidomych to:

• wady wrodzone,

• czynniki genetyczne,

• uszkodzenia okołoporodowe,

• choroby analizatora wzrokowego,

• choroby zakaźne przebiegające z wysoką temperaturą,

• zatrucia, zwłaszcza alkoholem,

• urazy różnego typu (mechaniczne, termiczne itp.),

• awitaminoza,

• zmiany starcze.

Klasyfikacja przyczyn głębokiej ślepoty według Rostkowskiego:

• głębokie zapalenia rogówki, siatkówki spowodowane kiłą wrodzoną,

• ubytek wrodzony tęczówki, siatkówki, rogówki, naczyniówki, nerwu wzrokowego,

• zaćma wrodzona, powstająca w życiu płodowym wskutek zaburzeń rozwojowych

• zapalenie rzeżączkowe,

• stany degeneracyjne różnych części oka,

• zwyrodnienie barwnikowe siatkówki,

• wady refrakcji (nieprawidłowy kąt padania światła),

• inkubator w przypadku wcześniaków,

• inne choroby jak np. cukrzyca, nadciśnienie.

Teoria M. Grzegorzewskiej to tzw. Teoria Wikariatu, w myśl której sugerowała autorka że uszkodzony zmysł można kompensować wysublimowaniem pozostałych zmysłów. Z kolei inna teoria jąder i elementów rozsianych - głosiła że kompensacja winna odbywać się w obrębie zmysłu uszkodzonego, poprzez wykorzystanie tzw. Ośrodków zapasowych.

Brak wzroku wpływa na dziecko bardzo niekorzystnie ponieważ:

• ogranicza myślenie abstrakcyjne,

• pojawiają się u dziecka tzw. Tiki obronne, czyli postawy pełne gotowości

• występuje tzw. Atawizm u dzieci, czyli broni się oczy mimo braku wzroku, jest to spowodowane naturalnym mechanizmem obronnym człowieka,

• dzieci niewidome wykazują chodzenie „kogucie”,

• nie występuję mimika twarzy,

• brak możliwości naśladowczych,

• brak kołysania rękoma podczas chodzenia,

• szybkie denerwowanie się dziecka,

• słuch współpracuje z tzw. Hipotetycznym zmysłem przeszkód, który posiada cztery człony: (zmysłowy, emocjonalny, intelektualny, reakcja ruchowa). Człony te pomagają dziecku niewidomemu w funkcjonowaniu w codziennym życiu.

Oligofrenopedagogika

Występują tu trzy działy:

• teoria specjalnego nauczania,

• teoria specjalnego wychowania,

• działania interwencyjne na odchylenia dodatkowe i ujemne.

Oligofrenia - pojęcia tego po raz pierwszy użył Emil Krepenin w roku 1918 w słowniku psychiatrii. Pojęcia użył w kontekście uszkodzenia mózgu we wczesnym okresie rozwojowym (filogenezy) i początkach ontogenezy, mający wspólny patomechanizm, cechujący się nieodwracalnością, niezmiennością oraz rozlanym totalnie charakterem. Poglądy jego rozpoczęły podejście statyczne do tych osób, charakteryzowało się poglądem, że możliwości tych osób są bardzo ograniczone, że nic z tymi osobami nie można osiągnąć, zaś najlepszym wyjściem dla tych osób jest tylko instytucja specjalna. Lata 50 - te XX wieku to okres odwilży w tej problematyce, w tym celu powołano zespół ekspertów na czele z Hewertem, który miał stworzyć kierunek rozwojowy dla tych osób. W 1958 roku zastąpiono klasyfikację na 4 - stopniową upośledzenia. Niestety dopiero w 1968 roku WHO zaleciła wprowadzenie tej klasyfikacji w życie, przez ten długi okres nadal obowiązywało gorsze nazewnictwo upośledzenia. Podejście dynamiczne dopiero zmieniło patrzenie na osoby upośledzone poprzez:

• odkrycie większej ilości czynników sprawczych,

• przyjęcie nowej, wnikliwej i opisowej klasyfikacji z odrzuceniem starych określeń,

• udowodnienie iż możliwości tych osób są większe niż do tej pory sądzono,

• duże różnice indywidualne pomiędzy osobami wynikają nie tylko ze stopnia upośledzenia,

• dynamicznie rozwijająca się idea integracji osób upośledzonych.

• Grosmann proponował przyjęcie nowej definicji upośledzenia, które zaczyna się dopiero od dwóch odchyleń standardowych.

Dzisiaj już dobieramy daną metodę do danego dziecka, oraz rodzina przejęła inicjatywę w stosunku do osób upośledzonych.

Od 2000 roku zaczął obowiązywać nowy termin upośledzenie umysłowe - jest to bowiem istotne ogólne obniżenie sprawności intelektualnej, współpracujące z trudnościami adaptacyjnymi, przynajmniej dwóch z następujących sfer:

• Dbanie o siebie,

• Troska o siebie,

• Troska o innych,

• Higiena,

• Dbanie o własne bezpieczeństwo,

• Życie rodzinne,

• Umiejętność korzystania z zabezpieczenia społecznego,

• Życie społeczne i komunikacja,

• Życie zawodowe,

• Życie szkolne,

• Czas wolny.

Twórcą inteligencji wielorakiej jest Gardner, który wyróżnia siedem rodzajów inteligencji:

• Językowa,

• Logiczna,

• Przestrzenna,

• Muzyczna,

• Cielesno - kinestetyczna,

• Interpersonalna,

• Intrapersonalna.

Przyczyny upośledzenia:

• Wewnątrzpochodne (empriopatia, gametopatia),

• Zewnątrzpochodne

Czynniki upośledzenia:

• Pierwotne:

1. choroba Aperta,

2. arachodektylia,

3. zrastanie palców,

4. choroba Kurzona (glezostoza),

5. skurcz Bebera,

6. choroby recesywne (oboje rodziców mają złe geny dla dziecka),

7. choroba Tizaksa

8. postać młodzieńcza i dziecięca,

9. choroba Spiemajertaksa (śmierć pomiędzy 5 a 10 rokiem trwania choroby),

10. maszkaronizm (zła przemiana tłuszczowa),

11. fenyloketonuria (nieprawidłowa przemiana fenyloaniliny)

12. choroby sprzężone z płcią,

13. zespół Lewiego,

14. moczówka prosta (nerkopochodne),

15. aberacja chromosomalna (zespół Downa),

• wtórne (nie omówione na wykładzie).

Mamy 22 pary chromosomów autosomalnych i jedną parę chromosomów płciowych:

• trisomia - niewiadomy dodatkowy chromosom,

• mozika i translokacja (przemieszczenie chromosomu na następny) - po 7,5 % całości chromosomów

• genów mamy w jenym chromosomie ponad 48 mln

• w 1861 roku został opisany po raz pierwszy przypadek Downa u dzieci przez Londona, który wyróżnił ponad 300 cech tzw. „mongolizmu” u dzieci z ta chorobą: wymienię kilkanaście przedstawionych na wykładzie:

1. dzieci rodzą się wcześniej o dwa tygodnie,

2. niższa waga urodzeniowa,

3. krótsze dziecko,

4. głowa mniejsza,

5. bardziej okrągła głowa,

6. tył głowy spłaszczony,

7. uszy mniejsze,

8. nizej osadzone uszy,

9. przyrośnięty płatek ucha,

10. małżowina uszna zniekształcona i zrolowana,

11. krótki kanał słuchowy,

12. czoło lekko uwypuklone,

13. oczy mniejsze,

14. kształt migdałowaty,

15. skośność oczu (fałda nakątna),

16. dolna powieka dłuższa,

17. rzęsy proste,

18. plamki na tęczówce,

19. trzecia powieka (błona oka),

20. oczy szerzej rozstawione,

21. nos szerszy w nasadzie,

22. tendencja do polipów,

23. brak dotyku anioła,

24. usta mniejsze,

25. hipotonia języka,

26. uszkodzone kubki smakowe,

27. podniebienie gotyckie,

28. świszczący głos,

29. rozszczep podniebienia,

30. przerost trzeciego migdała,

31. zęby szabelkowate,

32. kości policzkowe wysunięte,

33. szyja krótka i na niej fałda,

34. klatka piersiowa rozbudowana,

35. łokcie zagięte do środka,

36. dodatkowe żebro,

37. brak nadgarstka,

38. dłonie szersze,

39. chwyt obejmujący (mały palec krótszy, paliczek do środka, kciuk wychodzi niżej),

40. brak linii papilarnych,

41. wybroczyny plamkowe,

42. duży rozstaw między palcami,

43. płaskostopie,

44. dysplazja biodra (chód bujany),

45. głos niski i ochrypły,

46. rozwój płciowy u kobiet bez problemów, natomiast u mężczyzn występują plemniki martwe,

47. skóra dziecka musi być często natłuszczana,

48. dzieci z tą chorobą są uparte,

49. trudne w mobilizacji,

50. łatwo się denerwują i złoszczą.

Macierzyństwo

Narodziny dziecka niepełnosprawnego to zagrożenie genetyczne i na które nie mamy żadnego wpływu. Przeprowadza się w celach profilaktycznych badania prenatalne aby zminimalizować ryzyko urodzenia się dziecka „chorego”. Trwałe usunięcie ciąży (aborcja) przebiega tylko i wyłącznie w trzech przypadkach:

• gwałt,

• zagrożenie życia dziecka,

• w ciężkiej chorobie dziecka

Aminocenoza - najlepsza metoda w badaniach prenatalnych - jest to badanie wody płodowej kobiety.

Preimplatacyjne badanie - określenie ryzyka upośledzonego, jest to badanie komórek macierzystych.

Fazy występujące u kobiet po urodzeniu dziecka niepełnosprawnego:

• faza I to faza szoku po urodzeniu dziecka, występuje tu tzw. Trauma pierwszej informacji, dlatego lekarz mówiąc kobiecie o takiej sprawie musi być bardzo delikatny i czuły oraz powinien mówić spokojnym głosem dla jak najmniejszego stresu dla kobiety,

• II faza - to kryzys emocjonalny, bowiem diametralnie zmienia się rzeczywistość wychowania dziecka upośledzonego, i niestety w tej fazie często dochodzi do rozpadów związków małżeńskich, bowiem matka czuje się winna chorobie dziecka,

• III faza - to faza pozornej adaptacji, bowiem zaczynamy dostrzegać symptomy poprawienia się sytuacji życiowej, oraz przychodzi nadzieja matce że jej dziecko odzyska zdrowie (przynajmniej w pewnym stopniu),

• IV faza - to konstruktywna adaptacja - jest to faza korzystna dla dziecka oraz dla rodziców. Pojawia się gdy dziecko nie zajdzie dalej niż jego rodzice w rozwoju, ale że rozwija się chociaż w najmniejszym stopniu.

---