Ogólne pytania
Wyjaśnij pojęcie elastyczności popytu i podaży oraz dokonaj charakterystyki podstawowych kategorii elastyczności popytu.
Elastyczność popytu - relacja między wyrażaną w procentach zmiana popytu, a wyrażaną w procentach zmiana czynnika, który tę zmianę wywołał. Elastyczność popytu można określić tylko w odniesieniu do tych czynników kształtujących popyt, które da się zmierzyć.
Elastyczność podaży - jest miarą względnej zmiany podaży wywołanej względną zmianą określonego czynnika wpływającego na podaż. Informuje o wrażliwości podaży na zmiany czynników ją kształtujących. Podaż dobra jest elastyczna, gdy ilość oferowanych do sprzedaży dóbr może być łatwo i szybko zmieniona.
Podstawowe kategorie elastyczności popytu:
Popyt elastyczny - gdy jedno procentowa zmiana czynnika powoduje zmianę popytu większa niż jeden procent, np. gdy 1% zmiana ceny po
woduje 7 % spadek popytu, mówimy wówczas, ze poziom elastyczności cenowej popytu na dany towar jest wysoki.
Popyt nieelastyczny - gdy jedno procentowa zmiana czynnika wywołuje zmianę ceny mniejszą niż jeden procent, np. wzrost ceny o 1% powoduje spadek popytu jedynie o 0,5%.
Popyt o elastyczności jednostkowej - gdy jedno procentowa zmian czynnika powoduje zmianę popytu dokładnie o jedne procent.
Porównaj wskazując na cechy charakterystyczne model konkurencji doskonałej i monopolu.
Konkurencja doskonała
- Wielu producentów, rozproszenie po stronie producenta.
- Przedsiębiorstwa są małe, produkują na niewielką skalę, nie osiągają zwyczajowo korzyści skali.
- Udział pojedynczego przedsiębiorstwa w łącznej podaży dobra jest niewielki.
- Pojedynczy producent nie ma wpływu na cenę, jest biorca ceny rynkowej.
- Producent może sprzedać każda ilość swojego produktu po tej samej cenie, nie działa klasyczne prawo popytu i podaży.
- Utarg całkowity przedsiębiorstwa wzrasta wraz ze wzrostem sprzedaży, krzywa jest linia prostą o nachyleniu dodatnim.
- Utarg przeciętny i krańcowy są sobie równe, kształtują się na poziomie ceny rynkowej, krzywe są liniami prostymi poziomymi.
- Nie występują bariery wejścia i wyjścia z rynku.
- Podstawowym celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku. Typowe przedsiębiorstwo nie osiąga zysku nadzwyczajnego ani straty nadzwyczajnej. Występuje sytuacja z zerowym zyskiem nadzwyczajnym, zysk jest ukryty w koszcie alternatywnym.
- Duże rozproszenie po stronie konsumenta.
- Cena najniższa z możliwych, a ilość największa.
Monopol
- Jeden producent, pełna koncentracja po stronie producenta.
- Przedsiębiorstwo duże lub bardzo duże, produkujące na dużą skalę. Mogą osiągać korzyści skali.
- Przedsiębiorstwo jest gałęzią danego dobra, które wytwarza.
- Monopolista ma wpływ na cenę, po której sprzedaje, jest dostawcą ceny.
- Cena po której sprzedaje, zależy od ilości przez niego zaoferowanej, wraz ze wzrostem ilości cena spada, działa klasyczne prawo popytu i podaży.
- Utarg całkowity nie wzrasta w nieskończoność wraz ze wzrostem sprzedaży. W początkowej fazie następuje jego wzrost, potem osiąga on maksimum, aby następnie ulec zmniejszeniu.
- Utarg przeciętny i krańcowy nie są sobie równe, utarg przeciętny jest funkcją malejącą i jest równy cenie. Natomiast utarg krańcowy jest funkcją malejącą położoną poniżej utargu przeciętnego.
- Występują bariery wejścia i wyjścia z rynku.
- Celem działalności przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku.
- Typowe przedsiębiorstwo osiąga zysk nadzwyczajny.
- Monopol naturalny - popyt na takim poziomie pozwoli przetrwać tylko jednemu dostawcy.
- Monopson - konsumenci nie są rozproszeni.
Wyjaśnij pojęcie inflacji i przedstaw podstawowe jej rodzaje.
Inflacja - zjawisko monetarne wywołane szybszym przyrostem ilości pieniądza niż produkcji, na rynku występuje długotrwały wzrost średniego poziomu cen, obniża się siła nabywcza pieniądza.
Rodzaje inflacji:
1. ze względu na tempo:
Inflacja pełzająca - nie rodząca zbyt negatywnych skutków - do 5%.
Inflacja krocząca - wzrost cen osiąga kilka procent w skali roku - 5% - 10%.
Inflacja galopująca - wzrost cen od kilkudziesięciu do stu procent w ciągu roku.
Hiperinflacja - wzrost cen o więcej niż 50% w skali miesiąca, działa destrukcyjnie na gospodarkę, osłabia wiarygodność finansową u wierzycieli.
ze względu na czynnik ją wywołujący:
monetarna teoria inflacji - im więcej pieniądza w obiegu w tym wyższy poziom cen.
inflacja ciągniona przez popyt - zderzenie dużych wydatków pieniężnych z ograniczoną podażą dóbr, jaka może być wytworzona przy pełnym zatrudnieniu
inflacja pchana przez koszty - koszty produkcji rosną szybciej, chociaż nie występuje nadwyżkowy popyt na dobra czy czynniki wytwórcze.
Scharakteryzuj klasyczne metody liczenia dochodu narodowego.
Metoda MPS- metoda produktu materialnego- metoda ta zakłada, że nie każdy kto pracuje wytwarza dochód narodowy. Dochód narodowy wytwarzają tylko pracownicy wykonujący prace produkcyjne czyli polegające na wytwarzaniu dóbr materialnych. Stąd w rachunku dochodu narodowego uwzględniamy tylko efekty pracy produkcyjnej. W praktyce stosowano tzw. kryterium zakładowe polegające na sumowaniu produkcji podmiotów gospodarczych zaliczanych do sfery produkcji materialnych.
Metoda SNA- system rachunkowości społecznej- każdy kto pracuje (legalnie) wpływa na wysokość dochodu narodowego
Cykl koniunkturalny - pojęcie i fazy.
Cykl koniunkturalny to okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej. Przebieg cyklu jest nieregularny. Nie ma dwóch identycznych cykli, gdyż różnią się one długością poszczególnych faz oraz amplitudą wahań. Występują cztery fazy cyklu koniunkturalnego: faza kryzysu (recesji), faza depresji (zastoju), faza ożywienia oraz faza rozkwitu między którymi zachodzi związek przyczynowo - skutkowy. Oznacza to, że mechanizmy i procesy zachodzące w jednej fazie cyklu mają wpływ i warunkują mechanizmy i procesy w następnej fazie cyklu.
Fazy cyklu
Zwykle występują cztery fazy cyklu koniunkturalnego- faza kryzysu (recesji), faza depresji (zastoju0, faza ożywienia oraz faza rozkwitu- miedzy którymi zachodzi związek przyczynowo- skutkowy. Oznacza to, ze mechanizmy i procesy zachodzące w jednej fazie cyklu mają wpływ i warunkują mechanizmy i procesy w następnej fazie.
Faza kryzysu (recesji) - jest to faza w której występują nadwyżki produkcyjne, a więc popyt globalny jest mniejszy od podaży globalnej. W takich warunkach producenci podejmują decyzję o ograniczeniu produkcji a tym samym ograniczają poziom inwestycji, zmniejszają zatrudnienie. W efekcie tych działań produkcja globalna albo spada albo też rośnie ale wolniej niż trend (to kierunek rozwoju, przejaw długookresowej zmiany w górę lub w dół). Ograniczenie produkcji trwa tak długo, aż gospodarka osiągnie dno cyklu i rozpocznie się nowy cykl koniunkturalny.
Faza depresji (dno koniunktury) - w poprzedniej fazie zamierają inwestycje, spada poziom produkcji, co powoduje, że gospodarka wchodzi w fazę cyklu koniunkturalnego w której osiąga najniższy poziom produkcji. Następuje stabilizacja gospodarki ale na najniższym poziomie. Jest to tzw. dolny punkt zwrotny gospodarki. W fazie tej bezrobocie jest wysokie a majątek produkcyjny jest wykorzystany w niewielkim stopniu. Na skutek ograniczenia dochodu czynników wytwórczych (pracy, kapitału) spada popyt a tym samym nie ma presji na podwyżki cen a więc inflacja spada i obniżane są stopy procentowe. Taka sytuacja jest sygnałem dla przedsiębiorstw. Na skutek spadku cen i płac ograniczane są koszty produkcji. To co nie było opłacalne w dotychczasowych warunkach staje się opłacalne. Na skutek spadku oprocentowania koszt pozyskania kapitału poprzez kredyt maleje. Przedsiębiorstwa w takiej sytuacji widzą szanse na tanie zmodernizowanie swego aparatu wytwórczego. Zaczyna się więc od inwestycji modernizacyjnych, które mają spowodować aby produkcja była jak najtańsza (nawet taki motyw powoduje wzrost inwestycji). Dodatkowo popyt zgłaszany przez przedsiębiorstwa jest pozytywnie odbierany przez inne przedsiębiorstwa dostarczające owe maszyny i urządzenia czy technologie. Pojawia się mechanizm zachęcania do inwestowania. Pojawiają się zyski tych przedsiębiorstw. Rozpoczynają się inwestycje, tworzone są nowe miejsca pracy - początkowo w sektorze wytwarzającym dobro inwestycyjne. Jednocześnie rosną ceny tych dóbr bo zasoby są ograniczone i rośnie inflacja. Oczekiwania co do dobrej koniunktury przyspieszają wzrost gospodarczy i wchodzimy w fazę ożywienia gospodarczego.
Faza ożywienia - cechuje się wzrostem poszczególnych wskaźników aktywności gospodarczej. Rośnie produkcja, inwestycje nabierają tempa, rosną płace, wzrasta poziom zatrudnienia (bezrobocie może spadać). Gospodarka przekracza linię trendu i zaczyna się okres rozkwitu czyli boom gospodarczy.
Faza rozkwitu (boomu) - to część cyklu koniunkturalnego, kiedy gospodarka osiąga najwyższy poziom produkcji tzw. górny punkt zwrotny. W tej fazie inwestycje z poprzedniej fazy cyklu zaczynają przynosić efekty- na rynek trafia produkcja w coraz większej ilości. Jednak popyt globalny nie nadąża ze wzrostem podaży globalnej. Pojawiają się stałe nadwyżki na rynku, a nieplanowane zapasy rosną. Kłopoty ze sprzedażą powodują ograniczenie wielkości produkcji, zamykanie zakładów oraz ograniczenie zatrudnienia. Nierównowaga się pogłębia i zaczyna się kolejna faza cyklu- recesja.
Bezrobocie, rodzaje i przyczyny.
Bezrobocie to taki stan w gospodarce, w którym liczba osób poszukujących pracy jest większa od wolnych miejsc pracy i w związku z tym część osób poszukujących pracy nie otrzymuje jej. Mówiąc inaczej: podaż siły roboczej jest większa od popytu na siłę roboczą, przez co powstaje nadwyżka podaży nad popytem. Bezrobocie więc można zdefiniować jako zjawisko polegające na tym, że część ludności w wieku produkcyjnym, zdolnej do pracy i gotowej do jej podjęcia pozostaje bez pracy mimo poszukiwań.
Rodzaje bezrobocia
Bezrobocie dobrowolne - oznacza osoby, które nie chcą podjąć pracy za stawkę płacy obowiązującą na rynku. Występuje ono również wówczas, gdy rynek pracy jest w równowadze.
Bezrobocie przymusowe - są to osoby pozostające bez pracy mimo tego, ze są gotowe ja podjąć za stawkę płacy obowiązującą na rynku. Nie ma wolnych miejsc pracy. W stanie równowagi rynku pracy bezrobocie przymusowe nie występuje.
Bezrobocie długookresowe - rodzaj bezrobocia, który obejmuje osoby pozostające bez pracy przez 6 do 12 miesięcy.
Bezrobocie ukryte - dotyczy ludzi nie ujętych w statystykach dotyczących bezrobocia, ponieważ są oni zatrudnieni w niepełnym wymiarze mimo chęci i gotowości do pracy w pełnym wymiarze lub nie pracują na stanowiskach zgodnych z ich kwalifikacjami.
Bezrobocie strukturalne - wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.
Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne) - wywołane jest poprzez okresowe spadki aktywności gospodarczej (koniunktury). Wynika z faktu, ze łączny popyt na pracę jest niski. Są to pracownicy zwalniani z zakładów pracy w wyniku redukcji zatrudnienia i ograniczenia produkcji bądź też zamykania zakładów ze względu na recesję.
Bezrobocie sezonowe- to rodzaj bezrobocia, który jest uwarunkowany porą roku i związanymi nią zmianami pogodowymi, wegetacji roślin itp. Występuje w zakładach pracy sezonowej. np.: w budownictwie, rolnictwie i innych. Sezonowy charakter ma również bezrobocie absolwentów, których wejście na rynek pracy dokonuje się stopniowo i jest związane z terminem zakończenia nauki w szkołach. wynika ze sezonowości produkcji w niektórych dziedzinach gosp. uzależnionych od warunków klimatycznych.
Bezrobocie neoklasyczne - wielu ekonomistów uważa, że w długim okresie podstawową przyczyną bezrobocia jest nieelastyczny rynek, który powoduje, że płace są nieelastyczne w długim okresie. Niska elastyczność oznacza, że płace nie dostosowują się do zmian warunków rynkowych i w ten sposób nie zapewniają równowagi popytu i podaży. Bezrobocie to występuje także w przypadku, gdy proponowana płaca jest zbliżona do płacy minimalnej.
Bezrobocie frykcyjne (przejściowe) - obejmuje osoby zmieniające pracę lub przemieszczające się z jednego regionu do drugiego. Jest to bezrobocie krótkotrwałe i ma charakter okresowy. Wywołują je krótkookresowe wahania podaży i popytu na produkty.
Bezrobocie z wyboru - zjawisko, w wyniku którego osoba bezrobotna świadomie rezygnuje z szansy podjęcia pracy. Powodem dla którego osoba jest bezrobotna z wyboru jest system socjalny, który pozwala na otrzymywanie zasiłków na tyle wysokich, aby zrekompensować utratę stałego zarobku i tym samym stworzyć zachętę do pozostawania zawodowo bezczynnym.
Przyczyny bezrobocia
Neoklasycy - niedostateczna elastyczność płac realnych
Neokeynesiści - niedostateczny popyt na dobra i usługi
Niedostateczna mobilność siły roboczej
Niewielka różnica miedzy wysokością zasiłku a płacą minimalną
Trendy demograficzne
Likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa
Zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi
Ograniczanie produkcji
Brak informacji o miejscach pracy
Przeniesienie zakładu do innego rejonu
Niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników
Zmiany w technologii
Wysokie obciążenia fiskalne
Skutki bezrobocia:
-likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa,
-zmniejszenie popytu na dobra i usługi,
-ograniczenie produkcji,
-brak mobilności bezrobotnych,
-zmiany w technologii,
-wysokie obciążenia fiskalne,
-przeniesienie zakładu do innego rejonu
Polityka budżetowa kraju, jej rodzaje i oddziaływanie.
inaczej polityka fiskalna prowadzona przez rząd. Polega na regulowaniu poziomu wydatków rządowych, podatków i innych elementów m.in. polityki regulacyjnej w celu osiągnięcia wysokiego i stabilnego poziomu zatrudnienia, produkcji oraz stabilnego poziomu cen i wzrostu.
Rodzaje polityki budżetowej:
Stymulująca polityka fiskalna- ma na celu pobudzenie aktywności gospodarczej. Prowadzona jest poprzez zmniejszenie wpływów budżetowych - obniżki podatków i innych opłat odprowadzanych do budżetu państwa - oraz wzrost wydatków rządowych. Jej efektem może być deficyt budżetowy. Taka polityka prowadzi do wzrostu wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Jej efektem jest wzrost produkcji i zatrudnienia. Zjawiskom tym towarzyszy jednoczesny wzrost cen - inflacja.
Restrykcyjna polityka fiskalna - ma na celu hamowanie aktywności gospodarczej i prowadzona jest przez zwiększenie wpływów budżetowych (rosną podatki, opłaty) i ograniczenie wydatków. Efektem tej polityki może być ograniczenie deficytu budżetowego lub osiągnięcie nadwyżki budżetowej. Polityka ta prowadzi także do ograniczenia wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Jej efektem jest spadek produkcji i zatrudnienia i jednoczesny spadek cen oraz wzrost bezrobocia.
Polityka pieniężna kraju, jej rodzaje i oddziaływanie.
inaczej polityka monetarna prowadzona przez państwową instytucję finansową - zazwyczaj bank centralny. W Polsce jest to Narodowy Bank polski i jego organy - Rady Polityki Pieniężnej. Jest to polityka związana z regulowaniem stopy wzrostu krajowej podaży pieniądza w celu osiągnięcia stabilizacji przy użyciu dostępnych instrumentów takich jak: podstawowe stopy procentowe, operacje otwartego rynku, stopa rezerw obowiązkowych, depozyty obowiązkowe, interwencje na rynku walutowym.
Rodzaje polityki pieniężnej:
Restrykcyjna polityka monetarna- to polityka drożejącego pieniądza. Powoduje m.in. poprzez zmniejszenie podaży pieniądza, wzrost stopy procentowej czyli ceny kredytu. W efekcie maleją rozmiary rozciąganych i udzielanych kredytów, spada poziom inwestycji, popyt globalny, poziom zatrudnienia, produkcja a także dynamika wzrostu cen. Powyższa sekwencja celów jest możliwa do osiągnięcia m.in. gdy:
- bank centralny będzie sprzedawał papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku
- zwiększy stopę rezerwy obowiązkowej
- podniesie podstawowe stopy procentowe.
Polityka ta ma sens gdy popyt globalny jest mniejszy od podaży globalnej, bądź gdy gospodarka znajduje się w fazie rozkwitu lub boomu.
Ekspansywna polityka monetarna- to polityka danego pieniądza. Powoduje m.in. poprzez zwiększenie podaży pieniądza spadek stopy procentowej czyli ceny kredytu. W efekcie rosną rozmiary zaciąganych i udzielanych kredytów, wzrasta poziom inwestycji, popyt globalny, poziom zatrudnienia, produkcja a także rosną ceny. Powyższa sekwencja celów jest możliwa do osiągnięcia m.in. gdy:
- bank centralny będzie skupował papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku
- obniży stopę rezerwy obowiązkowej
-obniży podstawowe stopy procentowe
Polityka ta ma sens gdy popyt globalny jest większy od podaży globalnej, bądź gdy gospodarka znajduje się w fazie recesji lub depresji.
Pieniądz i jego funkcje.
Pieniądz to pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczenie dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań np. spłacamy dług. Współcześnie wyróżniamy pieniądz gotówkowy, bezgotówkowy i elektroniczny.
Funkcje:
Środek wymiany (środek cyrkulacji) - pośredniczy w wymianie, ułatwia handel i sprzyja produkcji
Jednostka rozrachunkowa (rozliczeniowa) (miernik wartości)- jest to jednostka w której wyrażane są ceny i w której prowadzone są rozliczenia - dzięki niej wyrażamy niewspółmierne wartości. Pieniądz jest akceptowany przez wszystkich uczestników i za jego pomocą dokonujemy płatności lub wywiązujemy się ze zobowiązań.
Środek przechowywania wartości (środek tezauryzacji)- jest to funkcja polegająca na tym, że pieniądz jest postrzegany jako jeden ze sposobów lokowania czy gromadzenia oszczędności. Jest to pewna forma lokaty.
Miernik odroczonych płatności (środek płatniczy)- jest to pełnienie roli jednostki rozrachunkowej w długim okresie. W pieniądzu wyrażamy i regulujemy wszystkie nasze zobowiązania (przyszłe i przeszłe) z tytułu regulacji towarów, usług, podatków.
Pieniądz światowy- wypełnianie czterech wcześniejszych funkcji pieniądza ale w obrotach międzynarodowych.
Pojęcie PKB i metody jego liczenia.
PKB jest to łączna wartość produkcji wytworzona w jakimś okresie czasu przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju bez względu na to, kto jest ich właścicielem.
Metody wyliczania:
Metoda sumowania produktów polega na dodawaniu wartości produktów i usług wytworzonych w gospodarce w ciągu roku
Metoda sumowania wydatków polega na dodawaniu do siebie wydatków na dobra finalne (dobra nabywane przez ostatecznego użytkownika) wytworzone przez przedsiębiorstwo krajowe
Metoda sumowania dochodów polega na dodawaniu dochodów z czynników produkcji (płace, renty, procenty, zyski) powstających w procesie wytwarzania produktów i usług w danym roku.
PKB liczymy trzema metodami:
a) jako suma wydatków różnych podmiotów
PKB w cenach rynkowych (PKBmp)
PKBmp=C+I+G+NX
C-konsumpcja
I- inwestycje (wydatki przedsiębiorstw)
G- wydatki rządowe, panstwa
NX-eksport netto
PKB w cenach czynników produkcji (PKBfp)
PKBfp=C+I+G+NX-Te czyli PKBfp=PKBmp-Te
Te-podatki pośrednie
PNB w cenach rynkowych (PNBmp)
PNBmp=C+I+G+NX+Dw czyli PNBmp=PKBmp+Dw
Dw- dochody netto z własnością za granicą
PNB w cenach czynników produkcji (PNBfp)
PNBfp=C+I+G+NX+Dw-Te tak więc
PNBfp=PNBmp-Te lub PNBfp=PKBfp+Dw
Dochód narodowy DN inaczej Produkt Narodowy netto PNN
PNNfp=PNBfp-Amortyzacja
jako suma produkcji różnych gałęzi (suma wartości dodanej)
Wartość dodana- różnica między przychodem ze sprzedaży danego dobra a sumą jaką musi dane przedsiębiorstwo zapłacić innym przedsiębiorstwom za zużyte przez siebie dobra pośrednie.
jako suma dochodów czynników wytwórczych - wynagrodzenia i płace pracowników, zyski będące dochodem właściciela, czynsze płacone przez najemcę właścicielowi za wynajem, renta gruntowa, spłacane odsetki od pożyczek bankowych.
Oligopol i jego cechy.
Oligopol- istnieje ograniczona liczba producentów a każdy z nich stwierdza, że osiągana przez niego cena zależy nie tylko od jego produkcji lecz także od działań konkurencji z tej gałęzi np. rynek samochodowy. Charakterystyczna cechą dla oligopolu jest brak konkurencji cenowej między uczestnikami takiego rynku. Rywalizacja przedsiębiorstw odbywa się na innych płaszczyznach (jakość, reklama, usługi dodatkowe). Istnieją tutaj duże bariery wejścia i wyjścia. Oligopol jest forma konkurencji niedoskonałej, charakteryzuje się najwyższym stopniem monopolizacji.
Forma konkurencji niedoskonałej
Na rynku występuje niewielka liczna producentów, którzy opanowali cały rynek danego produktu
Po stronie konsumenta występuje duże rozproszenie
Konsumenci są biorcami ceny rynkowej
Swoboda wejścia na rynek jest ograniczona głównie względami ekonomicznymi i technologicznymi
Produkty wytwarzane przez oligopol mogą być zarówno jednorodne jak i zróżnicowane. W praktyce spotyka się najczęściej zróżnicowane, które są bliskimi substytutami np rynek samochodowy, komputerów
Producenci i konsumenci mają doskonałą informację o rynku
Firmy posiadają dużą siłę roboczą i maja znaczący wpływ na podaż i ceny, przy czym jednocześnie ze sobą konkurują
Jedną z najbardziej istotnych różnic między konkurencja doskonałą a oligopolem odnosi się do kształtowania się cen. W konkurencji doskonałej ceny zmieniają się często a firmy reagują elastycznie zmianami cen na wszelkie zmiany w popycie i kosztach produkcji. W oligopolu ceny zmieniają się rzadko a firmy reagują tylko na stosunkowo duże zmiany
Między firmami występuje silna współzależność gdyż:
- na rynku jest kilka firm i każda z nich ma duży udział w rynku
- każda z firm musi brać pod uwagę nie tylko własne decyzje, ale także decyzje i działania podejmowane przez inne przedsiębiorstwa działające na rynku (cena, reklama)
- żadna z firm nie może ignorować decyzji podejmowanych przez konkurencję. Dlatego też, nie ma jednej ogólnej teorii dotyczącej równowagi oligopolu, co wynika z tego, że decyzje co do ceny i wielkości produkcji są zdeterminowane reakcjami i zachowaniami ich rywali
Firmy oligopolistyczne częściej naśladują swoich rywal wtedy, gdy obniżają oni ceny niż wtedy gdy je podnoszą. W efekcie ceny w warunkach oligopolu są względnie stabilne pomimo dużych zmian kosztów produkcji
Firmy porozumiewające się w sprawie wielkości sprzedaży osiągają korzyści wynikające z tytułu ich monopolistycznej pozycji. Zawsze istnieje jednak pokusa nie przestrzegania umowy i sprzedawanie większej ilości produktów zwłaszcza w sytuacji gdy śledzenie zachowania różnych firm jest utrudnione.
Dobra komplementarne i substytucyjne na rynku.
Dobra komplementarne - to dobra wzajemnie się uzupełniające, które musza być wykorzystywane w połączeniu z innym dobrem (np. samochód - paliwo, piec - węgiel)
Dobra komplementarne to dobra, które uzupełniają się w zaspokajaniu konkretnej potrzeby. Wzrost (spadek) ceny jednego z dwóch dóbr, które są względem siebie komplementarne przy innych czynnikach stałych spowoduje spadek (wzrost) popytu na to dobro, a tym samym wywoła spadek (wzrost) popytu na drugie dobro. Stąd też zmiana ceny jednego dobra wpływa na zmianę popytu na drugie.
Dobra substytucyjne - to dobra wzajemnie się zastępujące, konsumpcja jednego z nich nie wymaga jednoczesnej konsumpcji dobra drugiego (słodzik - cukier, masło - margaryna) W związku z tym, że dają podobne korzyści, wzajemnie się zastępują. Gdy rośnie popyt na dobro A, maleje popyt na dobro B.
Bank centralny i jego funkcje.
Bank Centralny- jest głównym podmiotem rynku pieniężnego odpowiedzialnym za emisję pieniądza bankowego oraz politykę pieniężną państwa. Przypisuje mu się rolę banku emisyjnego, banku banków i banku państwa.
Do podstawowych funkcji Banku Centralnego zalicza się:
Jest bankiem banków ( odpowiada, czy system bankowy jest stabilny)
Jest bankiem państwa (prowadzi rachunek skarbu państwa; gromadzi fundusze państwa; prowadzi rozliczenia z różnymi podmiotami; jest odpowiedzialny za emisję papierów wartościowych; odpowiada także za ich rozprowadzenie; odpowiedzialny za obrót i skup papierów wartościowych; ma możliwość przekazania całości lub części zysku do budżetu państwa)
Jest kredytodawcą ostatniej instancji dla sektora bankowego
Określa realną podaż pieniądza (zgodnie z przyjętym agregatem)
Funkcja emisyjna znaków pieniężnych
Emisję banknotów oraz regulowanie i zapewnienie bezpieczeństwa obiegu pieniądza gotówkowego
Kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej kraju
Współudział w kształtowaniu kursu walutowego
Realizacja polityki dewizowej kraju
Określenie form i zasad rozliczeń pieniężnych w gospodarce
Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa
Nadzorowanie działalności banków
Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie
Kształtowanie warunków niezbędnych do rozwoju systemu bankowego
Opracowanie bilansu płatniczego kraju oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa
Wykonywanie innych zadań określonych ustawami.
Na czym polega przewaga kosztów komparatywnych?
Teoria kosztów komparatywnych - teoria ekonomiczna wyjaśniająca mechanizm obustronnie korzystnej międzynarodowej wymiany handlowej w sytuacji znacząco niższych kosztów produkcji dóbr po stronie jednego z partnerów wymiany. Stanowi podstawę do osiągania korzyści w handlu zagranicznym, nawet przez kraje znajdujące się na niższym poziomie rozwoju. Teoria kosztów komparatywnych jest uzasadnieniem liberalnej praktyki w wymianie międzynarodowej. W znacznie korzystniejszym położeniu stawia się kraje wysoko rozwinięte niż słabo rozwinięte. Teoria kosztów komparatywnych jest uogólnieniem teorii kosztów absolutnych Adama Smitha, zgodnie z którą w wymianie handlowej decyduje poziom bezwzględnych kosztów produkcji, a większe korzyści z wymiany będzie odnosił partner, który potrafi wytworzyć dobra mniejszym nakładem. Koszty komparatywne są bardzo istotną kategorią teorii handlu międzynarodowego.
Teoria opiera się na kilku założeniach, które w większości mają za zadanie uproszczenie rozumowania.
Pełne zatrudnienie
Niezmienność warunków produkcji wpływających na różnice w kosztach wytwarzania
Pełna równorzędność krajów
Pełna swoboda decydowania o strukturach wymiany
Z jakich elementów składa się sprawozdanie finansowe?
Jest to zestawienie informacji, które charakteryzuje stan majątkowy, sytuacja finansowa oraz efekty działalności finansowej. Sprawozdanie finansowe jest sporządzane na określony moment i w określonej formie. Zasadnicze jest sporządzanie na koniec roku obrotowego. Ten element rachunkowości jest ściśle związany z księgowością i rachunkiem kosztów. Informacyjna struktura rachunkowości jest zdeterminowana usługowym charakterem.
Sprawozdanie finansowe obejmuje:
- bilans
- rachunek zysków i strat (rachunek wyników)
- informacje dodatkowe
- sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych
Co to jest bilans?
Bilans - jest to syntetyczne zestawienie sporządzone na określony dzień np. koniec okresu sprawozdawczego (obrachunkowego) ujmujące po lewej stronie majątek (aktywa), po prawej stronie kapitał (pasywa) organizacji, czyli źródła finansowania majątku. Suma bilansowa po stronie aktywów jak i suma pasywów zawsze są równe.
Dokument ten jest sporządzany na określony dzień i według znormalizowanego wzoru.
Bilans spełnia podwójne zadanie:
-jest dokumentem księgowym
-jako główny element sprawozdania finansowego
Prawidłowo sporządzony bilans spełnia następujące określone wymogi formalne:
1.dokładne oznaczenie podmiotu gospodarczego
2.określenie dnia bilansowego
3.wskazanie jednostek liczbowych
4.wyszczególnieenie nazw i wartości poszczególnych grup aktywów i pasywów
5.wartości te wyrażane są w walucie polskiej a bilans wykonany w języku polskim
6.podpisy osób odpowiedzialnych
7.data sporządzenia
Bilans może być sporządzany w wersji:
-uproszczonej
-pełnej
Co to jest rachunek zysków i strat?
Jest drugim co do ważności podstawowym elementem sprawozdania finansowego sporządzanego na dzień bilansowy. To głównie źródło informacji o wynikach działalności gospodarczej jednostki. W rachunku zysków i strat wykazywane są pozycje dotyczące osiąganych przychodów i zysków, poniesionych kosztów i strat oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego. Ostatnia pozycja tego rachunku to zysk lub strata netto.
Rachunek może być sporządzony następującymi metodami:
1.metoda brutto- wykazuje się w niej odrębnie przychody i koszty określonych rodzajów działalności
2.metoda netto- jeśli zamieszcza się tylko wynik tj. stratę lub zysk z poszczególnych rodzajów działalności jednak bez wyszczególnienia przychodów i kosztów, które tworzą ten wynik
3.metoda mieszana- zgodnie z którą pewne pozycje są ujmowane według metody brutto, inne według metody netto.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości w Polsce rachunek zysków i strat jest sporządzany metodą brutto. Wykazuje się w nim wielkości liczbowe za bieżący i poprzedni rok obrotowy z wyodrębnieniem przychodów i kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego.
Rachunek zysków i strat można przedstawić w postaci dwustronnej tabeli. Jest to układ sprawozdawczy. Jedna strona służy do ujmowania kosztów i strat nadzwyczajnych, druga zaś do przychodów = zysków nadzwyczajnych.
Rachunek zysków i strat powinien spełniać określone wymogi formalne, tzn. zawierać:
1.okreśłenie podmiotu dla którego jest sporządzony
2.określenie roku obrotowego, którego dotyczy
3.datę sporządzenia i podpisy osób odpowiedzialnych za gosp. finansową jednostek
4.dane liczbowe wyszczególnione w odpowiednim określonym porządku.
Rachunek Sysków i strat może być sporządzony w jednym z dwóch wariantów:
1.wariant kalkulacyjny
2.wariant porównawczy
Rodzina polska w świetle prawa - Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy - to akt normatywny będący podstawowym źródłem polskiego prawa rodzinnego, w sposób kompleksowy regulujący stosunki rodzinne, uchwalony przez Sejm w dniu 25.02.1964 roku, wszedł w Zycie w dniu 01.01.1965 roku.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje kwestie związane z zawieraniem małżeństw, praw i obowiązków małżonków, ojcostwa, stosunków między rodzicami a dziećmi, przysposobienia dzieci, obowiązku alimentacyjnego, opieki nad dziećmi, itp., koedukacji, wspólnego nauczania i wychowania dziewcząt i chłopców. Stwarza warunki kształtowania prawidłowych stosunków między obu płciami.
Rodzina to pojęcie bliskie każdemu człowiekowi, decydują o tym nie tylko względy emocjonalne, ale również powody historyczne i społeczne. Jest to bowiem najstarsza i najpowszechniejsza forma życia powszechnego.
Rodzina jest określana jako najmniejsza a zarazem podstawowa komórka społeczna. Termin „komórka” został zapożyczony z biologii. Wiemy, że aby organizm był zdrowy muszą się prawidłowo rozwijać wszystkie jego elementy. Zdrowie społeczeństwa jako całości tez jest zależne, od tego czy poszczególne komórki, czyli rodziny rozwijają się prawidłowo.
Rodzinę tworzą kobieta i mężczyzna połączeni prawnym węzłem małżeńskim oraz pozostające na ich utrzymaniu dzieci. Stosunki rodzinne czyli relacje między mężem a żoną, rodzicami a dziećmi, czy też między rodzeństwem określane są przez formy moralne, obyczajowe, religijne. Prawo rodzinne i opiekuńcze normuje ogół stosunków wynikających z małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia oraz zawiera przepisy dotyczące instytucji opieki i kurateli. Źródłem prawa rodzinnego jest kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Małżeństwo to trwały, równoprawny związek mężczyzny i kobiety, powstający w sposób uregulowany normami prawnymi oraz powodujący przewidziane prawem skutki. Musi być zawarty przed urzędnikiem Urzędu Stanu Cywilnego w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Ślub kościelny może zostać zawarty z własnej woli zgodnie z wyznaniem religijnym. W przypadku ślubu konkordatowego formalności związane z zawarciem małżeństwa mogą być załatwione w parafii.
Stosunki rodzinne są regulowane w prawie polskim z poszanowaniem konstytucyjnej zasady równych praw kobiet i mężczyzn we wszystkich dziedzinach życia: rodzinnym, publicznym, społecznym i gospodarczym. Równe prawa do kształcenia, zatrudnienia i awansów.
W trosce o dobro rodziny, państwo powinno dążyć do poprawy sytuacji mieszkaniowej, winno rozwijać i popierać formy budownictwa mieszkaniowego.
Konstytucja RP stanowi, że małżeństwo, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką RP. Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami.
Zgodnie z Konstytucją RP państwo gwarantuje rodzicom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, wielodzietnym i niepełnym szczególną pomoc. Zapewnia dziecku prawo do ochrony prze przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
Ubóstwo absolutne i względne. Mierniki ubóstwa.
Ubóstwo absolutne - rozpatruje się w ujęci szerszym i węższym. W ujęciu węższym ubóstwo absolutne oznacza stan niezaspokojenia minimalnych potrzeb biologicznych, zaś w szerszym jest to stan niezaspokojenia potrzeb uznawanych w danym społeczeństwie i w danym czasie za minimalne.
Ubóstwo absolutne to pojęcie stosowane również w statystykach międzynarodowych na oznaczenie krańcowej biedy.
Ubóstwo względne - to nadmierna rozpiętość w poziomie życia. Ma zmienną wartość i odnosi się do przeciętnego poziomu życia w danym kraju, mierzonego na ogół wysokością przeciętnych dochodów (wydatków). Zwolennicy pojęcia względnego upatrują przyczyny ubóstwa przede wszystkim w funkcjonowaniu systemu społeczno - ekonomicznego. Na pierwszym miejscu wśród jego przyczyn wymieniają bezrobocie jako zjawisko niezależne od ubogich, na drugim miejscu są niskie płace, występujące w pewnych zawodach. Brak odpowiedniego dochodu wynikającego z okoliczności niezależnych od świadomości i woli ubogich jest pierwotną przyczyną ubóstwa.
Mierniki ubóstwa:
Zasięg ubóstwa obrazuje miernik nazywany stopą ubóstwa, wskazuje jaki stopień ludności, rodzin bądź gospodarstw domowych żyje poniżej linii ubóstwa.
Głębokość ubóstwa - obrazuje jak dużo musiałaby przeciętnie otrzymywać każda osoba żyjąca w strefie ubóstwa aby tę strefę opuścić, to znaczy aby znaleźć się dokładnie na granicy ubóstwa. Wskaźnik ten podawany jest w procentach a jego mniejsza wartość oznacza mniejszą głębokość ubóstwa.
Minimum socjalne - umownie ustalony poziom zaspokojenia potrzeb jednostki, uznawanych za społecznie niezbędne.
Relatywna granica ubóstwa - dochód niższy niż 50% średnich dochodów gospodarstw domowych odpowiedniego typu.
Mierniki ubóstwa w USA
Miernik absolutny - oparty na kryterium niskich dochodów - urzędowa granica ubóstwa.
Miernik relatywny - niski budżet rodziny czteroosobowej.
Wymień i omów ekonomiczne funkcje państwa.
Funkcja alokacyjna - Polega na podejmowaniu działań sprzyjających optymalnej alokacji zasobów gospodarczych. Funkcja ta obejmuje działania państwa, których celem jest stworzenie przesłanek i warunków rozwoju gospodarczego przez rozbudowę infrastruktury ekonomicznej i społecznej, politykę strukturalną oraz politykę prewencyjną w zakresie ochrony środowiska.
Funkcja redystrybucyjna - obejmuje działania w sferze zabezpieczenia społecznego oraz inne mające na celu zmniejszenie nierówności wynikających z działania czynników rynkowych w zakresie majątkowym i dochodowym.
Funkcja stabilizacyjna - Stabilizacyjna funkcja państwa obejmuje najważniejsze cele makroekonomiczne państwa. Jej zadanie polega na podejmowaniu działań mających ograniczać lub eliminować inflację i bezrobocie, osiąganiu i utrzymywaniu w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, zmniejszaniu amplitudy wahań koniunkturalnych, czyli zachowaniu ogólnej równowagi rynkowej.
Czym jest zarządzanie w przedsiębiorstwie i jakie pełni funkcje?
Zarządzanie w przedsiębiorstwie to zestaw działań obejmujących planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, prowadzenie czyli kierowanie ludźmi i kontrolowanie.
Działania te skierowane są na zasoby przedsiębiorstw (ludzkie, finansowe, rzeczowe, informacyjne) i wykonywane są z zamiarem osiągnięcia celów przedsiębiorstwa w sposób sprawny i skuteczny.
Za realizację procesu zarządzania odpowiada menadżer czyli osoba, która planuje i podejmuje decyzje, organizuje, przewodzi ludziom oraz kontroluje zasoby ludzkie finansowe, rzeczowe i informacyjne.
Funkcje zarządzania:
Planowanie - to określenie celów działania, a następnie decydowanie o wyborze najlepszego sposobu realizacji założonego celu. Planowanie pozostaje w ścisłym związku z procesem podejmowania decyzji z określonego zbioru dostępnych rozwiązań. Poznanie otoczenia, w którym działa przedsiębiorstwo pozwala skutecznie określić plan działania.
Organizowanie - proces porządkowania, przydzielania, koordynowania działań i zasobów poszczególnym członkom organizacji, nawiązywanie współpracy w ramach określonej struktury, stosunków, wprowadzanie określonego ładu. Jest to także zagospodarowanie, które w najlepszy sposób pozwoli realizować określony plan. Ważnym działaniem jest rekrutacja nowego personelu, dobór nowej obsady jest poprzedzany projektowaniem stanowisk pracy, tj. określeniem zakresu obowiązków pracownika na podstawie specjalizacji, czy rozszerzenie zakresu pracy. Ważnym elementem jest delegowanie, proces polegający na rozkładzie władzy, przekazywaniu części swoich obowiązków innym pracownikom.
Kierowanie - przewodzenie - motywowanie załogi do pracy w interesie organizacji. Określa w jaki sposób kierownik powinien kierować podwładnymi, a także jego stosunki z pracującymi dla niego ludźmi. Jego zadaniem jest zachęcanie do wspólnego wykonywania potrzebnych zadań i wspólnego osiągania celów. Odpowiednia atmosfera ułatwia pracownikom najefektywniejsze wykonywanie pracy.
Kontrolowanie - końcowa faza zarządzania pozwala na bieżąco obserwować uzyskiwane postępy aby zdobyć pewność, że uzyskiwane wyniki pozwolą dotrzeć do punktu docelowego w wyznaczonym czasie, zgodnie z planem. Kontrola niezbędna jest w sytuacji zmiany otoczenia przedsiębiorstwa, złożoności organizacji, nieuchronności błędów.
Co to jest przedsiębiorstwo? Rodzaje przedsiębiorstw.
Przedsiębiorstwo (lub inaczej jednostka gospodarcza) - wyodrębniona prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie jednostka, prowadząca działalność gospodarczą. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku lub zaspokajanie potrzeb konsumentów. W jego skład mogą wchodzić mniej lub bardziej odrębne jednostki gospodarcze. Przedsiębiorstwo posiada samodzielność ekonomiczną. Może również, lecz nie musi, posiadać osobowość prawną.
Rodzaje przedsiębiorstw
Ze względu na formę własności:
Państwowe
Komunalne - właścicielem są mieszkańcy pewnej okolicy, np. gmina
Prywatne
Spółdzielcze - posiadaczami spółdzielni są reprezentowani przez zarząd pracownicy
Ze względu na formę organizacyjno - prawną:
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
Spółki osobowe
Spółka cywilna
Spółka jawna
Spółka partnerska - spółka handlowa
Spółka komandytowa - spółka handlowa
Spółka komandytowo - akcyjna - spółka handlowa
Spółki kapitałowe
Spółka z o. o.
Spółka akcyjna
Rodzaje przedsiębiorstw (kryterium liczba zatrudnionych osób)
1. Mikro przedsiębiorstwa (zatrudnia od 1 do 9 pracowników), pracowników tym samo zatrudnieni
- (0 zatrudnionych)
2.Małe przedsiębiorstwo
-(zatrudnia od 10 do 49 pracowników)
3.Średnie przedsiębiorstwo
-(zatrudnia od 50 do 249 pracowników)
4. Duże przedsiębiorstwo
-( zatrudnia powyżej 250 pracowników
Podaj definicję gospodarki światowej.
Gospodarka światowa - system powiązań produkcyjnych, technologicznych, handlowych, finansowych i instytucjonalnych miedzy gospodarkami narodowymi różnych krajów, na różnym poziomie rozwoju społeczno - gospodarczego, włączając je w ogólnoświatowy proces produkcji i wymiany. Gospodarka światowa to zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji, które funkcjonują na poziomach krajowych oraz na szczeblu międzynarodowym. Elementami gospodarki światowej są podmioty - przedsiębiorstwa krajowe, międzynarodowe, gospodarki narodowe wraz z instytucją państwa, ugrupowania integracyjne, organizacje międzynarodowe. Powiązania ekonomiczne to: przepływy towarowo - usługowe, kapitałowe, siły roboczej, myśli naukowo - technicznej. Gospodarka światowa jest kategorią dynamiczną, gdyż podlega zmianom w czasie i historyczną, gdyż pojawia się na pewnym etapie rozwoju historycznego
Jak należy rozumieć pojęcie zagraniczne stosunki gospodarcze?
Zagraniczne stosunki gospodarcze - określają pewne prawidłowości gospodarcze w stosunku do danego kraju. To gospodarka zagraniczna danego kraju. Zagraniczne stosunki gospodarcze obejmują powiązania gospodarki określonego kraju lub ugrupowania krajów z zagranicą - wielkość importu i eksportu, ich miejsce w produkcji i dochodzie narodowym danego kraju, rola w zaopatrywaniu rynku krajowego, bilans obrotów zagranicznych kraju z innymi krajami. Międzynarodowe stosunki gospodarcze określają prawidłowości i powiązania gospodarcze w skali światowej.
Co to jest międzynarodowa integracja gospodarcza i co ją odróżnia od zwykłej współpracy międzynarodowej?
Międzynarodowa integracja gospodarcza - proces obejmujący odpowiednie zmiany w strukturach gospodarczych poszczególnych krajów w wyniku ich wzajemnych powiązań w kierunku wytwarzania jednolitej struktury ekonomicznej i w oparciu o nią jednolitego organizmu gospodarczego przełomowe znaczenie dla integracji miało przyjęcie przez państwa tworzące ugrupowania dla celów integracyjnych, a wśród nich celu wyrównania poziomu rozwoju gospodarczego państw członkowskich. To wyrównanie poziomów odróżnia integrację gospodarczą od zwykłej współpracy międzynarodowej.
Proces integracyjne są świadome i nadzorowane przez państwa tworzące ugrupowania oraz wspólne instytucje, występuje swobodny przepływ siły roboczej, jest dobrowolne ograniczenie suwerenności. Państwa w drodze cedowania części ich kompetencji własnej na rzecz wspólnych instytucji, które mogą z większą skutecznością nadzorować działalność korporacji ponadrzędowych.
Stadia integracji:
Strefa wolnego handlu
Unia celna
Wspólny rynek
Unia gospodarcza
Unia polityczna
Co to jest globalizacja ?
Globalizacja jest pojęciem używanym do opisywania zmian w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyśpieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”. W szerszym znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej. W skrócie : jest łączeniem się i przenikaniem systemów gospodarczych.
Wymień i krótko scharakteryzuj podstawowe rodzaje transakcji w handlu zagranicznym.
Transakcja w handlu zagranicznym to działania, które zmierzają do zawarcia kontraktu (umowy kupna - sprzedaży) i jego realizacji. Strony umowy mają siedziby na terenie różnych obszarów celnych.
Rodzaje transakcji:
- eksport - działalność polegająca na wywozie za granicę danego kraju towarów i usług
- import - to kupno towarów i usług z zagranicy
- reeksport - to proces w którym surowce nieprzetworzone sprzedawane są do kraju , gdzie są poddawane procesom przetwarzania na produkty gotowe i eksportowane do innych krajów
- proces uszlachetniający - polega na odpłatnym przerobie lub uszlachetnieniu towarów przywiezionych w tym celu z zagranicy lub wywiezionych za granicę
- obrót naprawczy - polega na odpłatnej naprawie maszyn, urządzeń lub środków transportu
- tranzyt - to usługa polegająca na umożliwieniu innym krajom przewozu osób lub ładunków przez swoje terytorium.
Jakie są rodzaje pośredników finansowych?
Pierwszymi pośrednikami finansowymi były banki komercyjne. Przyjmujące wkłady i udzielające kredytów, dość wcześnie odkryły możność udzielenia więcej kredytów niż gromadzenia wpłat. Jest to podstawą kreacji pieniądza kredytowego. Banki są nazywane instytucjami depozytowymi albo pośrednikami w sensie węższym. Pozostałe instytucje nazywane są nie depozytowymi lub pośrednikami w szerszym sensie.
Pośrednicy w szerszym sensie to giełdy towarowe i papierów wartościowych, banki inwestycyjne, biura maklerskie, agenci i brokerzy ubezpieczeniowi, firmy auditynngowe- rzeczoznawcy, firmy konsultingowe- doradcy finansowi, firmy ratingowe- ryzyko, ubezpieczyciele, instytucje udzielające odpłatnie gwarancji kredytowych. Oprócz wyodrębnienia pośredników w węższym i szerszym sensie proponuje się jeszcze podział na 3 grupy zależnie od przedmiotu działalności:
grupa pośrednictwo w zawieraniu umów między dawcą a biorcą środków finansowych oraz pośrednictwo w przenoszeniu już istniejących roszczeń z jednego podmiotu na drugi.
Tworzenie i rozpowszechnienie informacji istotnej dla rynków finansowych.
Odpłatne przejmowanie ryzyka finansowego.
Jakie są zadania pośredników finansowych?
Pośrednicy finansowi usprawniają i podtrzymują obieg pieniądza oraz zmniejszają koszty transakcyjna czyli koszty przenoszenia praw własności, zawierają w sobie konkretne nakłady wyceniane w pieniądzu i tzw. cenę czasu potrzebnego do przeprowadzenia transakcji. Jest to czas potrzebny na dojazdy, spotkania, negocjacje, czynności proceduralne, także wysiłek związany z koncentracją uwagi, stresem itd.
Pośrednicy finansowi wykreowali specjalne produkty finansowe tak jak kredyty inwestycyjne, konsumpcyjne, rachunki bankowe, bieżące, terminowe, powiernicze, polisy ubezpieczeniowe, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych i emeryturach, różnego rodzaju papiery wartościowe.
Zadaniem pośredników finansowych jest przekształcenie wielkości pożyczek i depozytów, transformacja terminów płatności, transformacja struktury depozytów w przestrzeni ( np. obligacje emitowane na Śląsku mogą być kupione w szczecinie), transformacja płynności roszczeń finansowych, transformacja potrzeb informacyjnych, ograniczenie kosztów transakcyjnych dzięki efektywności skali.
Jakie są rodzaje operacji bankowych?
Oferta bankowa to nic innego jak propozycja wykonania przez bank odpowiednich czynności- operacji bankowych.
Operacje bankowe można określić jako stosunki umowne pomiędzy bankiem i klientem w których bank oferuje swoje usługi, a klient jest usługobiorcą
Operacje bankowe mają określony związek z finansami często określa się jako produkty bankowe .
Operacje bankowe są realizowane w ramach rachunków bankowych.
Rodzaje operacji bankowych.
Operacje bierne (depozytowe)- ich celem jest gromadzenie przez bank środków pieniężnych poprzez zaciąganie zobowiązań to przyjmowanie wkładów, emisja papierów wartościowych oraz zaciąganie kredytów w innych bankach, w tym w banku centralnym. Umożliwiają klientowi przekazanie bankowi czasowo nie potrzebnych mu środków w celu ich wykorzystania na cele inwestycyjne czy konsumpcyjne.
Operacje czynne ( finansujące)- mają na celu wykorzystanie środków zgromadzonych w wyniku operacji biernych oraz kapitałów własnych dla osiągnięciu dochodu. Polegają na udzielaniu kredytów oraz dokonywaniu lokat (zakup papierów wartościowych, dyskonta weksli). Prowadzą również do natychmiastowego lub w ustalonym terminie późniejszym zwiększaniu środków płatniczych klienta.
Operacje usługowe (związane z obsługą obrotu płatniczego) są to czynności wykonywane przez bank na rachunek i zlecenie klientów. Obliczyć tu można min. dokonywanie rozliczeń gotówkowych i bezgotówkowych, operacje kupna i sprzedaży papierów wartościowych, realizację zleceń płatniczych w obrocie zagranicznym.
Operacje inne- np. pośrednictwo w operacjach papierami wartościowymi, doradztwo
Ze względu na rodzaj wyróżniamy
- bilansowe
-pozabilansowe
Ze względu na formę rozliczeń
- gotówkowe
- bezgotówkowe
Ze względu na rodzaj waluty
- w walucie polskiej
- w walucie obcej
Ze względu na rodzaj podmiotów
- własne
- klientów
-obce
Pojęcie stosunku cywilnoprawnego.
Stosunek cywilnoprawny- to stosunek społeczny regulowany normami prawa cywilnego, istnieje zasada równorzędności stron żadna nie jest uprzywilejowana. Ma charakter majątkowy, istnieje swoboda w zawieraniu i kształtowaniu treści. Przedmiot stosunku cywilnoprawnego to to na co skierowane są obowiązki i uprawnienia podmiotów tego stosunku np. umowa kupna- sprzedaży ( zapłacenie, wydanie) uprawnienia prawa i obowiązki stron, prawa jednej ze stron odpowiada obowiązek strony drugiej ( prawo kupna, obowiązek zapłaty).
Każda osoba fizyczna może być podmiotem stosunku cywilnoprawnego decyduje o tym zdolność prawa. Zdolność do czynności prawnych to możliwość nabywaniu praw i zaciąganiu zobowiązań oraz rozporządzaniu własnymi prawami poprzez działanie. Pełną zdolność posiadają osoby pow. 18 lat i małoletnie które zawarły związek małżeński, ograniczoną zdolność które ukończyły 13 lat oraz osobom częściowo ubezwłasnowolnionym. Podmiotem stosunku cywilnoprawnego może być także osoba prawna która posiada zdolność prawną.
Skarb Państwa, jako osoba prawna.
Skarb Państwa to osoba prawna szczególnego rodzaju ponieważ nie stosuje się tutaj przepisów o powstaniu bądź ustaniu osoby prawnej. Skarb państwa jest podmiotem praw i obowiązków w zakresie tego mienia państwowego, które nie należy do żadnego przedsiębiorstwa państwowego. Przedsiębiorstwa państwowe nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez skarb państwa. Nadzór nad majątkiem skarbu państwa sprawowany jest przez ministra skarbu.
Skarb państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych chyba że przepis odrębny stanowi inaczej.
Funkcje prawa.
Kontrola zachowań - zachowanie w sposób pożądany, powstrzymywanie się od zachowań niewłaściwych. Osiąganie tego stanu możliwe poprzez zawarcie w przepisach nakazów, zakazów, dozwoleń. Motywacje i gratyfikacje, odznaczenia, awanse, ulgi podatkowe - za przestrzeganie praw.
System represyjny - sankcje i zakazy
System promocyjny - nagrody i nakazy.
Rozdział dóbr i ciężarów - trzeba podzielić między obywateli obowiązki i dobra. Podział ten będzie miał charakter sprawiedliwy. W prawie mówimy o trzech typach sprawiedliwości:
Dystrybutywna (rozdzielcza) - różne zasady, np. każdemu stosownie do pracy wynagrodzenie, każdemu wedle jego potrzeb, zasług, pozycji społecznej.
Wymienna (komutatywna) - sprawiedliwym podziałem jest taki, który wynika z dobrowolnie zawartej umowy.
Proceduralna - jak zorganizować proces podejmowania decyzji, aby decyzja uchodziła za sprawiedliwą, jak przeprowadzić procedurę, aby wyrok był sprawiedliwy: bezstronność sądów, niezawisłość, zasada równości stron, domniemanie niewinności, prawo do obrony, oraz do samodzielnej obrony.
Regulacja konfliktów - najważniejsza funkcja prawa - konflikty są naturalne, podstawowe. Problemem jest to, ze nie ma metody rozwiązywania konfliktów:
Tryb kontraktowy - strony konfliktu same go rozwiązują, ustalając zasady.
Tryb mediacyjno - koncepcyjny - występuje mediator, który jest pomocnikiem stron, jest doradcą, ułatwia rozwiązanie sporu, ale nie może podjąć decyzji.
Tryb arbitrażowy - strony same wybierają kogoś, kto ma być arbitrem, oraz drogę rozwiązania problemu. Arbiter ma pozycję władczą, strony mają obowiązek dostosowania się do jego decyzji.
Tryb adiukacyjny - sądowy - strony nie mają wpływu na wybór sędziego, możemy wyróżnić dwa elementy:
Mediacyjny - dążenie do ugody sądowej, postępowanie pojednawcze
Kontraktowy - występuje w postępowaniu cywilnym, sąd może zawiesić sprawę na wniosek obu stron.
Pojęcie aktu prawnego.
Akt prawny - to tekst zawierający sformułowane w języku prawnym normy postępowania. Normy te najczęściej mają charakter generalny i abstrakcyjny, a także sposób postępowania.
Sposób postępowania - to zdarzenie zmierzające do wywołania skutków prawnych, np. wypowiedzenie umowy o pracę.
Pojęcie akt prawny odnosi się do aktów indywidualnych i normatywnych:
Indywidualny akt prawny - ustanawia on indywidualne reguły działania, sprawy jednostkowe, np. decyzje organów państwowych rodzących skutki prawne, np. orzeczenie sądowe do określonego adresata, decyzja administracyjna. Indywidualne możemy podzielić na jednostronne i dwustronne.
Jednostronne - decyzje organów państwowych dochodzące do skutku na podstawie oświadczenia woli jednej strony, np. testament.
Dwustronne - decyzje organów państwa wywołujące następstwa prawne na wniosek osoby zainteresowanej, np. pozwolenie na budowę, mogą powstawać na drodze oświadczenia woli dwóch stron, np. umowa cywilno - prawna.
Normatywne akty prawne - tworzone są przez organy państwowe, np. sejm, rząd. Posiadają cechy ogólne, generalne. Normatywne akty prawne to: Konstytucja, Ustawy, Rozporządzenia
Sposoby rozwiązywania kolizji obowiązywania norm prawnych.
Norma prawna to reguła zachowania, która została skonstruowana na podstawie przepisów prawnych. To treść prawa, reguła, która zawiera warunki właściwego zachowania i konsekwencje niezachowania się do wymogów.
Kolizja obowiązywania norm prawnych - to bałagan w prawie, adresat nie wie, do których przepisów ma się zastosować, bo obowiązuje ich kilka do jednego zachowania.
Wyróżniamy kilka metod rozwiązywania kolizji, te metody opierają się na następujących kryteriach:
Kryterium hierarchiczności - norma prawna wyższa w hierarchii uchyla normę niższą.
Kryterium chronologiczności - akt prawny wydany później uchyla akt prawny wydany wcześniej. Akty muszą być równe rangą.
16