Socjologia, studia UMK, Podstawy socjologii


SOCJOLOGIA I PRZEDMIOT JEJ BADAŃ

Socjologia - łac. socjo - społeczeństwo, grecki logia - nauka, wiedza. Wymyślone na początku wieku XIX - odnosiło się do nauki o społeczeństwie, ale to czym zajmuje się socjologia jest bardziej specyficzne

Nauki socjologiczne to nauki empiryczne i nauki o społeczeństwie

Nauki nomotetyczne zajmują się normowanie praw o charakterze ogólnym, uniwersalnym

Nauki idiograficzne - opis, wyjaśnianie jednostkowych zjawisk, np. historia

Nauki socjologiczne są po części nomotetyczne, a po części idiograficzne

Socjologia jest nauką społeczną.

Przedmiotem zainteresowań socjologii jest społeczeństwo nowoczesne, wszelkie formy organizacji międzyludzkiej:

Perspektywa etyczno-wartościująca

Perspektywa ponadjednostkowa - nie jest ważne jak dana rzecz wygląda z perspektywy danej osoby, ale z perspektywy danej zbiorowości

Emile Durkheim - skupił się na zagadnieniach, które mają charakter ponadjednostkowy, prowadził badania w końcu wieku XIX. Pokazywał bardzo silne powiązania między tym jakiej płci była dana osoba a jak wygląda liczba samobójstw. Pokazał, że najwięcej samobójstw popełniają protestanci, a mniej katolicy. Pokazywał, że zmienną jest spójność grupy. Gdy grupa jest bardziej spójna to jest mniejsze prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa. Na samobójstwa można patrzeć jak na zjawisko społecznościowe, a nie jednostkowe. Czynniki indywidualne stają się czynnikami drugorzędnymi.

Najistotniejsza jest umiejętność porzucenia swojej pespektywy na rzecz perspektyw grupowych.

Perspektywa psychologiczna - patrząc na pewne konkretne jednostki trzeba patrzeć na nie w kontekście szerszej zbiorowości

Podział na klasy społeczne - jednostki mają większe szanse na osiągnięcie sukcesów. Nieważne jest czy dana osoba osiągnie sukces czy nie, bo to może zależeć od cech jednostkowych. Regułą jest, że pozycje społeczne w najczęstszych przypadkach są pozycjami dziedzicznymi.

Socjologia odpowiada na 3 pytania:

Perspektywa socjologiczna - jakie typy ludzi są przywoływane do porządku, a jakie są aprobowane. Odnosi się do mechanizmów kontrolnych

Nauki społeczne i przyrodnicze - elementem jest podział języka, którym posługuje się dana dyscyplina naukowa

Języki naturalne - potoczny, posługujemy się nim na co dzień. Duża jego część opiera się na metaforach, np. nauki społeczne

Język formalny - używa się pewnych symboli, np. filozofia, biologia

Społeczeństwo - odnosi się do dużych zbiorowości ludzkich wyodrębnionych od innych typów zbiorowości w sposób naturalny - granice między tymi zbiorowościami nie są sztucznie wytworzone. Trwa przez dłuższy czas.

Konflikt społeczny - wyróżnia się wizje: konduktowe i funkcjonalne. Konflikt występuje wszędzie, na wszystkich poziomach. W pewnych okolicznościach konflikt wzmacnia spójność grup społecznych. Konflikty są normalne i powszechne. Powinien być zawsze brany pod uwagę.

Konflikt w kontekście socjologii - interesy grup są ze sobą sprzeczne

Konflikt behawioralny - działania rozmaitych grup skierowane przeciwko sobie

Wizja konduktowa - konflikty są anomaliami, które są częste, ale nie są konieczne

Z perspektywy funkcjonalnej - społeczeństwo jako zbiór grup, jednostek itd. które ze sobą współdziałają

Funkcja społeczna - odnosi się do właściwości i instytucji organizacyjnych. Każda istniejąca organizacja społeczna spełnia określoną funkcję.

Zmiana społeczna - ma charakter kierunkowy i prowadzi do osiągnięcia celu. Przejście od form prostych do form złożonych. Zmiana społeczna to zmiana form organizacji życia zbiorowego. Np. w jakim sposób mamy do czynienia z przemianami ubioru studentów na zajęciach.

Socjologia jako dyscyplina naukowa ukazała się w XIX wieku.

KRÓTKA HISTORIA MYŚLI SOCJOLOGICZNEJ

EWOLUCJONIZM
Pierwszą szkołą była szkoła z poł XIX wieku i do końca XIX była podejściem dominującym w obrębie socjologii. Tą szkołą badawczą był ewolucjonizm. To podejście miało swoje korzenie wśród myślicieli końca XVIII wieku.
Herbert Spencer - czołowy przedstawiciel ewolucjonizmu. Publicysta.
Próby charakterystyki społeczeństwa - społeczeństwo było porównywane do organizmu. Każda zbiorowość traktowana jest jak organizm. Społeczeństwo to organizm, a podstawowym elementem organizmu są komórki - rodzina. Organizm społeczny jest podobny do organizmu biologicznego.
Jest stan normalny i patologia.
Neorewolucjonizm - nowy nurt oparty na ewolucjonizmie
Nauka jest w stanie w sposób adekwatny określić społeczeństwo
Postrzeganie rzeczywistości społecznej jako ciągłe zmiany
Ewolucja oznacza zmianę, która jest zmianą ukierunkowaną i względnie powolną
Kierunek ewolucji był z góry określony
Ewolucja ma charakter endogenny - zmiany ewolucji są wewnętrzne, instrumentalna cecha systemu społecznego
Przejście od form prostych do form złożonych
Ewolucja to zmiana powolna
Rewolucja jest nienaturalna i sprzeczna ze stanem rzeczy. To nagła zmiana, gwałtowna, jest pewną patologią, bo zmiany są dość szybkie
Ewolucjonizm bardzo dobrze uzasadniał zjawisko kolonializmu
Ewolucjonizm to była pewna idea w służbie interesów jakiegoś podmiotu

KAROL MARKS
Interesowała go specyfika społeczeństwa nowoczesnego. Było to społeczeństwo kapitalistyczne - oparte o relacje o charakterze gospodarczym. Podział zbiorowości ludzkich na ant agoniczne elementy. Konflikt między społeczeństwem, które posiada zasoby a społeczeństwem, które ich nie posiada. Każdy człowiek prędzej czy później będzie należał do burżuazji albo do proletariatu.
Są pewne zjawiska, determinanty życia społecznego, które mają charakter ezogenny, np. technologia, determinant technologiczny - relacje między życiem społecznym a technologią
Pojawili się ludzie, którzy sprzedawali swoją pracę
Marks interesował się tym w jaki sposób funkcjonują w obrębie życia społecznego ideologie
Nierówności społeczne nie były uzasadniane poprzez religię
Zachwycał się kapitalizmem

NIEMIECKA SZKOŁA HUMANISTYCZNA
Kolejne pokolenie badaczy pojawiło się na przełomie XIX i XX wieku. Nurt powstał na niemieckiej socjologii humanistycznej. Pojawił się w Niemczech - Max Webber
Socjologia i wszelkie nauki społeczne to powinny być nauki wolne od wartościowania - badacze powinni starać się żeby cała procedura badawcza unikała wysnuwania wniosków o charakterze normatywnym. Socjologia powinna pokazywać jak jest a nie jak powinno być. Powinna się zajmować próbą rekonstrukcji danego stanu rzeczy.
Weber twierdził, że od wartościowania nie da się do końca uciec - tym momentem nieodłącznym wartościowaniu jest wybór zjawisk do badania
Sposób prowadzenia badań - jednym z podstawowych narzędzi do badania jest wykorzystywanie typów idealnych - pewien konstrukt pojęciowy, który ma charakter skrajny - pewne własności jakiegoś obiektu zostały w taki sposób doprowadzone do skrajności, że ten konstrukt nie jest w stanie funkcjonować w rzeczywistości empirycznej. Trzeba pamiętać, że typ idealny to nie jest typ pożądany, ku któremu należy dążyć, np. wolny rynek, student. Typ idealny pozwala się na uwolnieni się od kwalifikacji uznających za punkt wyjścia pewne średnie. Typ idealny to pewna karykatura podkreślająca specyficzne cechy danego zjawiska - bo nie jest to obraz realistyczny
Przejście ze świata „zaczarowanego” do „odczarowanego” - działania racjonalne stają się działaniam kluczowymi.

FRANCUSKA SZKOŁA SOCJOLOGICZNA I SCOJOLOGISTYCZNA
Emile Durkheim - rzeczy związane z metodologią i z jego własnymi badaniami. Twierdził, że rzeczywistość społeczna jest rzeczą oczywistą, jedne zjawiska społeczne trzeba wyjaśniać poprzez inne zjawiska społeczne, gdy się nie da to przeskakuje się na zjawiska przyrodnicze, fizyczne itp. Pierwszy badacz, który chciał wprowadzić pewną systematykę. Przejście między społeczeństwem tradycyjnym a nowoczesnym to przejście między dwa typami solidarności społecznej.
Solidarność mechaniczna - tradycyjne społeczeństwa - niski podział pracy, doświadczenia osób są podobne, podobny światopogląd. Nie mogło być indywidualizmu. Społeczeństwo spójne
Solidarność organiczna - nowoczesne społeczeństwa - każdy wykonuje inną pracę, doświadczenia są od siebie odrębne i istnienie jednej ideologii w obrębie społeczeństwa jest praktycznie niemożliwe, spójność ideologiczna pęknie, nie ma charakteru naturalnego. Pod względem ideologicznym rośnie niespójność społeczeństwa. Społeczeństwo niespójne. Pod względem ekonomicznym jednostki są od siebie zależne.
Im bardziej jest społeczeństwo rozbudowane tym bardziej jest zróżnicowany podział
Zmienia się więź społeczna w danych zbiorowościach

GRUPY SPOŁECZNE

Ludzie są uformowani w pewna zbiorowości. W tradycyjnym ujęciu podstawową formą zbiorowości są grupy społeczne, bo:

To co jest w człowieku powtarzalne to, co on dzieli z innymi ludźmi

Współcześnie zamiast o grupach społecznych mówi się o sieciach społecznych

Grupę społeczną trzeba odróżnić od zbiorowości społecznych - wyodrębniona z grupy społecznej, np. wszyscy noszący okulary, wszyscy leworęczni; zbiorowość która zostaje powołania przez osobę, która chce czegoś dostrzec, te osoby łączy jedna cecha nie będąca nawet istotną dla tych osób, sztucznie wyodrębniona z mniejszych lub większych całości

Warunki, które muszą być spełnione by mówić o grupie społecznej

  1. Aby mówić o grupie społecznej muszą być przynajmniej 3 osoby

Układ diadyczny - relacje

Układ triadyczny - każda z osób ma wpływ na osoby i na relacje między tymi osobami. Istnieją nie tylko relacje ale też silny ich wpływ na daną osobę. Nasze zachowanie jest niezależne od relacji między osobami, ale kompleksem powiązań, które są w danym miejscu

Im większa grupa społeczna tym struktura staje się bardziej autonomiczna

Kiedy mamy dolną granicę grupy społecznej, to jest też górna - mała grupa liczy do 150 osób - nasze naturalne środowisko funkcjonowania - nie są potrzebne żadne mechanizmy kontrolne w grupie, która liczy 150osób

Problem gapowicza - osoba korzysta z pracy innych a sama się do niczego nie dokłada

  1. Posiadanie wspólnych wartości w obrębie tej zbiorowości, które są posiadane przez osoby z tej grupy

  2. Poczucie przynależności do grupy społecznej

  3. Musi być podział na „my” i „oni”

  4. Obiektywne kryteria - takie, które obserwator zewnętrzny może ujrzeć, np. pokrewieństwo

Grupa społeczna jest zbiorowością naturalną. Naturalne formy za pomocą, których ludzie się organizują

3 podstawowe struktury małych grup społecznych

Bardziej efektywne są struktury komunikacyjne niedemokratyczne, ale ich dłuższe funkcjonowanie powoduje wzrost niezadowolenia ludzi, bo poszczególne osoby nie wiedzą co się w ich obrębie dzieje

Trudno jest uzyskać wzrost efektywności i zadowolenia naraz

Czym większa grupa , czym więcej wyborów tym trudniej przedstawić graficzny obraz grupy i wtedy wykorzystuje się tabele.

Małe grupy społeczne dzieli się na :

Drugi podział :

Ten podział jest istotny z tego powodu , że część grup stanowi punkt odniesienia dla funkcjonowania pewnych osób. Najczęściej takimi grupami są grupy ekskluzywne.

SIECI SPOŁECZNE

KIEDYŚ: Podejście sieciowe jest pewnym sposobem analizy, prowadzenia badań - procedura badawcza, której celem badań były powiązania między jednostkami.

Duncan Watts - fizyk i socjolog, który jest uznawany za człowego badaczy starających rozwiająać się podejście sieciowe w obrębie nauk społecznych.

Sieci społeczne - taki typ sieci, w którym mamy do czynienia ze zbiorem węzłów i krawędzi, w przypadku których role węzłów pełnią organizacje albo poszczególne jednostki. Każda struktura powyżej 3 osób, w przypadku możemy dokonać wizualizacji tej struktury w kategoriach węzłów czy krawędzi. Grupa społeczna jest traktowana jako specyficzny rodzaj sieci

Barry Wellman - zachowanie poszczególnych osób czy też organizacji jest ujmowane przez pryzmat strukturalnych ograniczeń ich działania.

Do rysunku:

Konsekwencja analizy sieciowej - próbuje odpowiedzieć jaki jest wpływ struktury na zachowanie jednostki

Każda zanalizowane struktura jest traktowana jak sieć. Każda struktura sieciowa może być podzielona na mniejsze struktury sieciowe. Od badacza zależy od jakiego poziomu chce dane sieci analizować

Punkt wyjścia do badań nad sieciami społecznymi - jedną z podstawowych inspiracji dla badań zjawisk usieciowienia świata społecznego było badanie, które zostało przeprowadzone przez Stanleya Milgrama - przeprowadzony w roku 1977 - dotyczył powiązań między jednostkami. Polegał na tym, że wybrał kilkaset osób z dwóch miejscowości w USA i te osoby dostały listy, które miały przekazać do maklera giełdowego mieszkającego w Bostonie. Osoby mogły te listy przesyłać tylko przez swoich znajomych, by to doszło w końcu do tego maklera giełdowego w Bostonie. Ostatnia osoba musiała znać adres tego maklera, żeby w końcu do niego dotrzeć. Milgrama interesowało ile osób pośredniczących będzie między dwoma osobami (na początku a na końcu). Zdaniem Milgrama liczba kroków między tymi osobami wynosi 6 osób - list z jednego miejsca dotarł za pomocą 6 ogniw pośrednich do Bostonu. Następnie to badanie było przeprowadzone w kilku innych kontekstach i zwykle z tego badania wychodziło, że te 6 ogniw pośredniczących jest pewnym standardem.

Zjawisko małego świata - mamy do czynienia z silnym powiązaniem lokalnym, ale z przeskokiem na poziom globalny

Problem małego świata - w jaki sposób wyodrębniać osoby, które mają masę rozmaitych powiązań

Mark Granovetter - zajmował się empirycznymi analizami w latach 70. Dotyczących funkcjonowania rozmaitych systemów społecznych. We wszystkich analizach sieciowych mamy do czynienia z powiązaniami różnego rodzaju między jednostkami:

Badania Granovettera dotyczące pracy - przy szukaniu pracy osoby, które posiadały słabe więzi były w stanie szybciej i efektywniej znaleźć pracę, a w przypadku silnych więzi było na odwrót. Im wyższa klasa społeczna, im wyższe wykształcenie, tym większe znaczenie miały więzi słabe, a im niższa klasa społeczna, im niższe wykształcenie, tym większe znaczenie miały więzi silne. Analizując sieci społeczne należy wyodrębniać te dwa typy więzi.

Lepszą strategię osiągania sukcesów jest zawieranie dużo powierzchownych znajomości - szukanie osób, z którymi można na krótko nawiązać jakiś kontakt, np. duża szansa na znalezienie pracy. Dla funkcjonującej jednostki przynależenie do grupy ma większe znaczenie, niż zawieranie krótkotrwałych znajomości.

Pespektywa sieciowa - była bardzo ograniczona wcześniej, bo nastąpiły pewne przemiany społeczne, które sprawiły, że powiązania sieciowe stały się bardziej istotne niż to było wcześniej. Wspierana przez nowe systemy komunikacyjne.

Społeczeństwo oparte na grupach a społeczeństwo oparte na sieciach

RÓŻNICE

SPOŁECZEŃSTWO OPARTE NA GRUPACH

SPOŁECZEŃSTWO OPARTE NA SIECIACH

Dominującą formą kontaktu są kontakty twarzą w twarz

Dominującą formą kontaktu są kontakty zapośredniczone

Istnienie wyraźnej hierarchii - społeczeństwo hierarchiczne

Spłaszczenie istniejących hierarchii

Rodzina miała charakter wspólnotowy

Narastające zjawisko seryjnych małżeństw (małżeństwo - rozwód - małżeństw - rozwód), struktura otwarta - więzi silne mieszają się z więziami słabymi

Pierwszym punktem odniesienia jednostki jest wspólnotowa w której funkcjonuje

Pierwszym punktem odniesienia jednostki jest własna, osobista sieć, która może mieć charakter rozproszony

Dominują pozycje mające charakter przypisany

Zwiększa się znaczenie pozycji osiąganej - nie mamy do czynienia z eliminacją pozycji przypisanych, ale większe znaczenie odgrywają pozycje osiągane

Grupa samowystarczalna - zapewnia jednostce wszystko

Niemożliwość istnienia samowystarczalności na poziomie grupowym

Fundamentalne granice

Brak fundamentalnych granic

? Spójność wewnętrzna nie jest bardzo duża ?

Bardziej elastyczne - lepiej dostosowują się do nowych warunków

Grupy społeczne obejmują większą liczbę aktywności danych osób

Każda jednostka może funkcjonować w sieciach pers olanych i dane osoby pod względem formalnym mogą utworzyć rodzinę, a te same osoby mogą uczestniczyć w odmiennych sieciach nieznanych przez innych członków rodziny

Ograniczona ilość ról społecznych

Dana jednostka może jednocześnie odgrywać jakąś ilość ról, które mogą być ze sobą sprzeczne, tak naprawdę może być kimś innym - nie ma ograniczeń

Przejście od społeczeństwa opartego na grupach do społeczeństwa opartego na sieciach - prywatyzacja relacji społecznych - w przypadku społeczeństw opartych na grupach relacje, które tam zachodziły zależały od grupy - to grupa decydowała o pewnych cechach jednostki i w jaki sposób jednostka funkcjonuje w obrębie danej zbiorowości. Cechą charakterystyczną zjawiska prywatyzacji relacji społecznych jest to, że mamy do czynienia z sytuacją, w której jednostka dokonuje częściowo selekcji relacji, które chce podtrzymywać, a te których nie chce może w sposób rozmaity ograniczyć wchodząc na poziom empiryczny

Istota grup opartych na sieciach - patrzeć na jednostki w kontekście sieci, które zbudowały, nie jednostkowo

Społeczeństwo, które nas otacza i formy zbiorowości życia są inne niż te, z którymi mieliśmy do czynienia wcześniej

Przejście od grup społecznych do sieci społecznych można nazwać rewolucją

Struktury sieciowe mają negatywny wpływ na jednostkę - funkcjonowanie w sieciach ma czynniki stresogenne

Przemiana w kierunku sieciowym nie jest dokonana do końca

Naturalną formą organizacji są grupy społeczne, w ich ramach wytwarzane są mechanizmy kontrolne. W przypadku małych grup społecznych możemy mówić o bardzo silnym powiązaniu miedzy jednostkami, które mogą mieć charakter emocjonalny.

W jaki sposób funkcjonują grupy pierwotne? Pojecie grupy pierwotnej odnosi się do takich naturalnych zbiorowości ludzkich, które są najistotniejsze jeśli chodzi o proces socjalizacji dzieci.

3 podstawowe rodzaje: rodzina, grupa sąsiedzka, grupa rówieśnicza.

Grupa odniesienia - pojęcie wprowadzone przez amerykańskich socjologów w II poł. XX w.; związane z próba poszukiwania, w jaki sposób ludzie poszukują pewnych wzorców w codziennym zachowaniu; pewne osoby kategoryzują siebie nie tylko w kategoriach w jakich funkcjonują, lecz odnoszą swoje zachowanie do grup, do których aspirują ???

W latach 60,70 i 80 podstawową grupą odniesienia była grupa sąsiedzka, do której albo się należało albo aspirowało; od lat 90 punktem odniesienia przestały być grupy o charakterze bardziej lokalnym, grupy odniesienia zostały zastąpione przez jednostkę odniesienia; punktem odniesienia przestała być konsumpcja dokonywana przez sąsiadów (sąsiad ma fajny samochód, to ja też chcę), tym punktem stały się pewne gwiazdy medialne, zbiorowości klasy wyższej; nastąpiło dość radykalne rozbudzenie pewnych form konsumpcji;

Badania armii amerykańskiej - przyniosły dość zaskakujące wyniki; w okresie II WŚ żołnierze, którzy służyli w jednostkach, gdzie łatwo można było awansować, postrzegali armię USA za najbardziej niesprawiedliwą, natomiast żołnierze z tych jednostek, gdzie awansować było bardzo trudno, postrzegali armię amerykańską za bardzo sprawiedliwą.

SIEĆ SPOŁECZNA

Kategorią, która lepiej oddaje rzeczywistość jest sieć społeczna. Występuje w kilku znaczeniach. Grupy społeczne są traktowane jako specyficzny rodzaj sieci społecznych, który charakteryzuje się tym, ze miedzy poszczególnymi członkami występują silne powiązania.

Całkiem niedawno wskutek rozmaitych zmian nastąpiła zmiana - grupy społeczne przestały mieć znaczenie fundamentalne, przestały być najważniejszą formą organizacyjną.

Sieć społeczna - zbiór węzłów (ludzie, instytucje) połączonych za pomocą krawędzi (powiązania); analizowany jest albo poziom organizacji albo poziom jednostkowy.

Charakteryzują się kilkoma elementami:

  1. kwestia „małego świata” - pomiędzy dwoma dowolnymi osobami istnieje bardzo niewiele ogniw pośredniczących; za pomocą 6 ogniw pośredniczących można ze sobą powiązać dwie dowolne osoby; istnieje pewna liczba osób, które określane są jako tzw. osoby wpływowe, centra sieci, punkty kluczowe sieci

  2. sieci bezskalowe - odporne na przypadkowe ataki, zerwanie relacji między poszczególnymi węzłami

  3. charakter niehierarchiczny - hierarchia nie jest tak wyraźna, jednoznaczna

  4. na lokalnym poziomie mają charakter otwarty, wchłaniają nowe elementy

  5. są bardzo elastyczne, dostosowują się w sposób płynny do zmian otoczenia i wszelkich innych zmian; grupy społeczne są pod tym względem bardziej trwałe, niezmienne, konserwatywne

  6. jako pierwsze w ten sposób zaczęły funkcjonować organizacje przestępcze i grupy terrorystyczne; zwiększyło to ich efektywność i utrudniało ich rozbijanie

  7. nie są losowe, nie mają charakteru przypadkowego

Indywidualizm sieciowy - Barry Wellman; nacisk kładziony jest na zewnętrzne kontakty jednostki, nie wewnętrzne cechy jednostki; dla każdego człowieka można stworzyć indywidualną sieć za pomocą więzi silnych lub niepogłębionych; istotne jest to, w jaki sposób człowiek zarządza swoją siecią, w jaki sposób decyduje o nawiązywaniu nowych relacji lub ograniczeniu istniejących już relacji, ile sieć posiada powiązań;

Mark Granovetter - interesowało go badanie tego, w jaki sposób ludzie szukają i znajdują pracę; punktem odniesienia był podział na więzi silne i więzi słabe; większość osób znajdowało pracę dzięki więziom słabym; przynależność do danych grup społecznych ma charakter drugorzędny w porównaniu do liczby powiązań słabych, jakie dana jednostka posiada- im więcej przelotnych znajomości, tym większe szanse na odniesienie sukcesu, znalezienie pracy, na lepszą pozycję społeczną. Konsekwencją tych badań było stwierdzenie, że liczba powiązań i sposób tworzenia sieci osobistych jest związane z położeniem klasowym danych osób - im ktoś był wyżej w hierarchii społecznej, tym większe znaczenie miały dla niego więzi silne.

Sieci społeczne są w pewnym sensie nieprzyjazne dla jednostek, gdyż nie tworzą bezpiecznego środowiska, nie dają pewnego oparcia. Społeczeństwo, w którym dominują grupy jest społeczeństwem zdrowszym, istnieje korelacja pomiędzy formą organizacyjną, w której człowiek funkcjonuje i jego stanem zdrowia (w społeczeństwie, gdzie dominują sieci, częstsze są choroby serca, stres itp.)

Sekty lub ruchy kultowe - efekt pojawienia się sieciowej struktury organizacyjnej; dają one bezpieczeństwo ontologiczne, bezproblemowy sposób funkcjonowania;

Kluczowe stają się pozycje, które łączą rozmaite sieci ze sobą. Pomiędzy wszelkimi powiązaniami lokalnymi istnieją pewne obszary, które są obszarami przynajmniej potencjalnie niezagospodarowanymi - tzw. luki strukturalne. Istnienie tych luk i określenie, gdzie te luki się znajdują jest z jednej strony źródłem sukcesu niektórych osób (niektóre jednostki, które są w stanie zauważyć te luki i je zapełnić, znajdują się w uprzywilejowanej pozycji, gdyż łączą jakieś dwie sieci), z drugiej strony osoby które zaczynają funkcjonować w miejscu luk funkcjonalnych stają się ogniwami kluczowymi, od których zaczyna zależeć funkcjonowanie struktury w szerszym kontekście. Ma to wymiar praktyczny i poznawczy.

Przejście od społeczeństwa opartego na grupach do społeczeństwa opartego na sieciach ma liczne konsekwencje - rosnący proces indywidualizacji, fragmentaryzacji społecznej, coraz większy problem z przestrzeganiem norm społecznych, utrzymaniem ładu społecznego.

PROCES SOCJALIZACJI. TOŻSAMOŚĆ.

Skupimy się na 4 typach zagadnień

  1. Proces socjalizacji - uspołecznienie

Debata dotyczy tego czy istnieją jakiegoś rodzaju powszedniki kulturowe

[Znaczący skok kulturowy nie jest związany z pewnymi zmianami o charakterze biologicznym, 100tys. Lat temu funkcjonował taki sam człowiek ale był on znacznie inny pod względem kulturowym];

Kwestie kulturowe mogą odgrywać znaczenie w procesie socjalizacji; wg zwolenników tezy, istnieje tu fundamentalna różnica pomiędzy człowiekiem, a innymi naczelnymi bądź innymi zwierzętami. To co najistotniejsze i charakterystyczne dla człowieka nowoczesnego jest tym co pojawiło się nagle i nie było związane z czynnikami biologicznymi, a mianowicie to np. pojawienie się kompetencji kulturowych, przekazywanych w ramach socjalizacji pierwotnej.

( do czego nas to prowadzi? Prowadzi nas to do takiego punktu widzenia -> przez pierwsze lata życia człowiek staje się członkiem zbiorowości, zyskuje/zdobywa pewne kompetencje kulturowe, bez których nie mógłby funkcjonować w zbiorowościach/ środowisku ludzkich/m)

Internalizacja - oznacza tyle, że wytwarza się wspólna perspektywa z innymi, przyjmowane jest wspólne znaczenie. Dotyczy tego co jest oczywiste. Pewne przedmioty materialne zaczynają być traktowane jako przedmioty posiadające znaczenie, następuje pewna kategoryzacja pewnych spraw, które są dla nas oczywiste (np. zwierzęta i rośliny różnią się od ludzi); Internalizacja oznacza to, że pewien oczywisty kontekst traktujemy jako coś naturalnego, oczywistego, zależy to od socjalizacji pierwotnej, wytwarzana jest wspólna perspektywa z innymi, reprodukuje się pewien ład społeczny ( ze środowisk …)

Skąd się bierze ład społeczny? W jaki sposób Możliwy jest porządek społeczny? - odpowiedzi na te pytania poszukiwał T. Hobbes.

Reprodukcja kulturowa jest reprodukcją kulturową tego co ma charakter przypadkowy, to sprawia, że społeczeństwa ludzkie różnią się od innych społeczeństw np. od społeczeństwa zwierząt, w której te relacje także zachodzą, następują ciągłe mutacje.

  1. Tożsamość - mówimy o niej kiedy pojawia się uogólniony inny, kiedy wiemy, że nie robi się czegoś, istnieje pewien byt abstrakcyjny , punkt odniesienia dla naszych zachowań, nie robi się tego, nie robi się czegoś tamtego. Jak się te uogólnienie inne pojawia to możemy powiedzieć, że proces socjalizacji się zakańcza.

Telewizja/ media współcześnie pełnią ważną rolę w procesie socjalizacji.

W społeczeństwach współczesnych występuje podział pracy i podział kompetencji, trzeba się wiec przystosowywać. Aparat przystosowawczy jest rozwinięty i działa przez cale życie. Socjalizacja wtórna oznacza możliwość zdystansowania się względem świata jedynego, tu leży różnica między podejściem deterministycznym a niedeterministycznym. Istnieje możliwość kontrolowania tego, co zostało przyswojone w ramach socjalizacji pierwotnej.

  1. Kontrola społeczna

  2. Funkcjonowanie organizacji.

Kontrola społeczna jest pewnym kompleksem pewnych działań, które sprawiają że jednostka zachowuje się w sposób podobny.

Mamy do czynienia z kontrolą wtórną pierwszego stopnia (są wszyscy członkowie danej grupy; mamy tu do czynienia z kontrolą, która ma charakter bezpośredni; ma charakter indywidualizujący; za to samo przewinienie rozmaite jednostki mogą być spotykane przez różne sankcje) i drugiego stopnia. Różnią się one pod wieloma względami.

Cechą charakterystyczną jest to, że tak rozumiany system kontroli społecznej nie jest związany z żadnymi wyspecjalizowanymi działaniami.

Cecha charakterystyczną kontroli 1-wszego stopnia jest to, że działa w warunkach przezroczystości struktury społecznej, jasne jest kto jakiej sankcji powołuje, kto działa, a kto nie działa. Od momentu istnienia zbiorowości ludzkich ta kontrola istnieje. To ten typ kontroli społecznej który powstaje w sposób spontaniczny, nie jest potrzebna żadna kodyfikacja, nie są potrzebne żadne elementy normatywne; może to przybierać różne formy; ona sprawnie funkcjonuje na poziomie małych grup społecznych, czym więcej osób tym mniej skuteczne są te mechanizmy które związane są z kontrolą pierwotną (z kontrolą pierwszego stopnia) -> nie jest to co istniało tylko w społeczeństwach tradycyjnych, jest to coś co istnieje cały czas w obrębie małych grup społecznych jest naturalnym mechanizmem przywiązywania do porządku.

Kontrola wtórna różni się od kontroli pierwotnej tym, że:

  1. Kontrolę wtórną charakteryzuje formalizm, jej punkt odniesienia nie jest spontaniczny czy zmienny, jej punktem odniesienia jest pewne spisane prawo, pewne kodyfikacje które mają charakter utrwalony. Sankcje są arbitralne

  2. Kontrola 2. Ma charakter odpersonalizowany - istniejące sankcje są niezależne od jednostek do których te sankcje się odnoszą (np. policjant wypisuje mandat -> nie wymyśla jego wielkości tylko ta podstawa jest określona wg kodyfikacji tychże działań)

  3. Kontrola wtórna jest wyspecjalizowana przez wyspecjalizowany do tego aparat (organizacje itp.) aparat kontrolny powstaje w ramach takich struktur, każda struktura jest strukturą złożoną, czym bardziej złożone społeczeństwo-> tym więcej instytucji które są kontrolują inne instytucje (np. od aparatu ścigania, sądownictwa po Sanepid, ZUS, NIK itp.)

  4. Kontrola społeczna 1.stopnia przywołuje do porządku ludzi, a 2. Ludzi i instytucji

  5. Mechanizmy kontrolne mogą występować poza percepcją poszczególnych jednostek cześć instytucji kontrolnych może działać w trybie tajnym (np. służby specjalne)

  6. Kont. Spol. 2 stopnia charakteryzuje się także tym, że nie jest powszechnikiem kulturowym w takim sensie jak kontrola pierwotna - kontrola wtórna pojawiła się dopiero w momencie rewolucji neolitycznej gdy zaczęło powstawać pierwsze organizmy społeczne o charakterze złożonych i było to związane z pojawieniem się gospodarki opartej na rolnictwie. Mechanizmy kontrolne mają działać na rzecz społeczności, mają utrzymywać jej stabilność

Kontrola 3 stopnia wg Adama Podgóreckiego - pewne mechanizmy kontrolne, formalne w ramach kontroli 2 stopnia zostają przyjęte przez pewne osoby aby przechwycić przez inne osoby

Nie musi istnieć sprzeczność między kontrolą 2 i 3 stopnia.

W społeczeństwach nowoczesnych następują wyraźne procesy rozdzielenia się instytucji państwowych od innych instytucji zajmujących się kontrolowaniem.

Najbardziej rozpowszechnione formy kontroli społecznej:

  1. Przemoc, która jest w pewnym sensie ostateczną formą/ instancją przywołującą do porządku, jest najbardziej fundamentalną formą kontroli społecznej, ma charakter ponadkulturowy, mechanizm ten jest zrozumiały, jest on uniwersalny niezależny od środowiska socjalizacyjnego, działa we wszystkich kontekstach ludzkich; kiedy mowa jest o przemocy to mamy do czynienia z sytuacjami, w których tracą na znaczeniu inne elementy, które mogłyby otrzymywać porządek społeczny

Instytucja posiadająca monopol na stosowanie przymusu na danym obszarze jest suwerenem m na danym obszarze; jest kluczowym elementem/ mechanizmem zarówno w kontroli pierwotnej, wtórnej i 3 stopnia

Na poziomie kontroli drugiego stopnia jest presja ekonomiczna, która jest ujmowana różnie natomiast chodzi tu o wszelkie sankcje które dotyczą uzyskiwanych przez jednostkę dochodów albo związane są z nakładami karami o charakterze finansowym(np. mandaty). Najczęściej stosowaną formą jest forma kontroli 2. Nie mają charakteru pnadkulturowego. Groźba mandatu, groźba kary -> jest to presja ekonomiczna (która jest charakterystyczna także dla kontroli 3 stopnia)

Na poziomie kontroli pierwotnej maja znaczenie nieformalne mechanizmy kontroli np. ośmieszenie, pogarda, plotka -> działają one na poziomie kontroli 1. Stopnia

Pewne grupy powoływane są do porządku za pomocą mediów. Media są pewnym rodzajem kontroli, raczej 2 stopnia ponieważ wolność mediów jest pewnym spisanym prawem. Część mediów działa w trybie kontroli społecznej odwołując się do mechanizmów kontroli pierwotnej, np. ośmieszenie, wywołanie pogardy, plotki itp. Występuje to odnośnie polityków i celebrytów. Mechanizmem kontrolnym są fundamentalne podziały no. System klasowy, kastowy, rasowy, stanowy (zależy to od danego typu społeczeństwa) wybór ścieżki życiowej jest też z tymi mechanizmami kontroli powiązany.

Znaczna część kontroli społecznej 2 stopnia opiera się współcześnie na instytucjach biurokratycznych, które w dużej mierze zajmuje się gromadzeniem i przetwarzaniem danych w sposób systematyczny, mają rozbudowane archiwa, bazy danych - one również są pewnymi mechanizmami kontroli społecznej, gdyż przechowują dane na temat jednostek

STRUKTURA SPOŁECZNA

Utrwalone nierówności społeczne są powszechnikiem kulturowym, bo występują we wszystkich znanych nam zbiorowościach.

Kiedy mówimy o strukturze społecznej, to oznacza to podział społeczeństwa, zbiorowości na części pozostające ze sobą w relacjach nadrzędności i podrzędności.

Podstawowe typy nierówności:

Kiedy mowa jest o nierównościach społecznych w społeczeństwie nowoczesnym, które jest klasowym nierówności są utrwalone w pewnej hierarchii i zawsze dotyczą szczególnych aspektów.

Mierzenie nierówności na poszczególnych podejściach. 3 podstawowe modele nierówności społecznych w kontekście społeczeństw nowoczesnych:

  1. Równość wobec prawa

  • Równość szans