Wykład 11

Wartość firmy (dodatnia)

• tylko dodatnia wartość firmy jest zaliczana do wartości niematerialnych i prawnych, nie jest to określone w przepisach, ale w literaturze znajdziemy informacje iż ujemna nie jest w to uwzględniana

• Stanowi różnice między:

• ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części

• a niższą od niej wartością godziwą przyjętych aktywów netto (nadwyżki aktywów nad zobowiązaniami) (art.33, ust.4 UoR)

• wartość godziwa jest zawsze niższa niż cena nabycia

• wartość firmy powstaje gdy dana jednostka nabywa, kupuje inna firmę lub jej jakąś część (np. oddział)

• w momencie nabycia takiej jednostki musi być ustalona wartość po jakiej jest kupowana oraz wycenione wszystkie składniki bilansowe tego podmiotu, wyrażone w wartości godziwej (nie bierze się pod uwagi wartości księgowej!!)

• jeżeli cena, którą płacimy za ten składnik/firmę jest wyższa od wartości aktywów netto (wartości godziwej) to wtedy właśnie mamy do czynienia z DODATNIĄ WARTOŚCIĄ FIRMY

• poprzez taki zakup można uzyskać renomę, rynek zbytu, kontrahentów

Jeżeli cena nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto , to różnica stanowi UJEMNĄ WARTOŚC FIRMY i jest to wtedy element rozliczeń międzyokresowych przychodów i jest to ukazywane w pasywach.

ZADANIE 11

Spółka A nabyła jednostkę B , która posiada następujące składniki majątkowe

Składniki majątku	Wartość godziwa
Środki trwałe	150 000,-
Zapasy	40 000,-
Inwestycje długoterminowe	25 000,-
Należności krótkoterminowe	15 000,-
Zobowiązania	30 000,-

Cenę nabycia wyceniono na 300 000,- . Należy ustalić wartość firmy i ująć operację zakupu jednostki na kontach. W spółce A stany kont wynoszą :Rachunek bieżący 500 000, Kapitał podstawowy 500 000.

!!! trzeba tu stosować wartość godziwą a nie księgową!!!

wartość aktywów netto: 230.000 - 30.000 = 200.000 (nadwyżka aktywów nad zobowiązaniami)

wartość firmy: 300.000 - 200.000 = 100.000

Środki trwałe,

Rachunek bieżący kapitał podstawowy Zapasy, Inwestycje…

Sp. 500.000 300.000 (1 500.000 Sp. Należności ….

• 
  
  230.000

Zobowiązania …… Wartość firmy (WNiP)

300.000 (1 1) 100.000

To konto trzeba by rozbić na kilka

kont aktywów

• największy problemy przy ustalaniu wartości firmy jest wycena wartości godziwej

• każdy składnik majątku musi być osobno wyceniony

• wartość godziwa jest na poziomie ceny rynkowej. Ale wśród aktywów mogą być takie dla których nie istniej aktywny rynek. Wówczas trzeba tą wartość :

• na bazie podobnego składnika

• oszacować matematycznie, statystycznie

• Jeżeli mamy podane te wartości to nie ma problemu

Podsumowanie wartości niematerialnych i prawnych

(będziemy to robić przez analogie do środków trwałych)

1. wycena WNiP

1. wartość początkowa

tytuł WNiP	sposób pozyskania	wartość początkowa
prawa majątkowe	zakup	Cena nabycia
		darowizna, aport	Według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu
koszty prac rozwojowych	wytworzenie	Koszty wytworzenia (rzeczywiście poniesione koszty)
wartość firmy	zakup jednostki, otrzymanie w formie aportu, odpłatnie użytkowanie	Różnica między cena nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przyjętych aktywów netto

2. wartość bilansowa

• na dzień bilansowy WNIP wycenia się według sumowania :

- ceny nabycia lub kosztu wytworzenia (wartości początkowej)

- pomniejszonych odpisów amortyzacyjnych

- a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

!!! tutaj NIE bierzemy pod uwagi aktualizacji !!!

2. korekta wartośc WNiP

1. odpisy amortyzacyjne

2. Wszelkie zasady i ograniczenia wprowadza art. 33 UoR - są one takie same jak dla środków trwałych. Zawierają informacje m.in. o: początku u końcu tworzenia odpisów

3. Występuje głównie zużycie ekonomiczne i jest powodowane przez:

• postępem technicznym dokonującym się np. w zakresie wynalazków i powodującym ze stare rozwiązania objęte patentem licencje tracą na wartości

• warunki prawnymi związanymi np. z okresem posiadania określonych praw

• koniecznością zachowania zasady współmierności i odnoszenia do wyniku finansowego kwoty kosztów, która w danym okresie odpowiada uzyskiwanym przychodom (koszty prac rozwojowych, wartość firmy).

• Zasady amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych - zasadniczo takie same jak w przypadku środków trwałych,

Ograniczenia:

• Wartość firmy amortyzowana metodą liniową przez okres 5 lat z możliwością przedłużenia w wyjątkowych wypadkach do 20 lat ( art. 44b, ust.10),

• W wyjątkowych przypadkach można ten czas wydłużyć do lat 20

• Koszty prac rozwojowych amortyzowane przez okres 5 lat (art.33, ust.3).

• Wynika z tego iż wartość firmy i koszty prac rozwojowych zawsze amortyzujemy stawką 20%

• jednostka sama sobie może wybrać metodę amortyzacji większości wartości niematerialnych i prawnych

• najczęściej wybierana jest metoda liniowa, ponieważ prawa, licencje patenty zużywają się w miarę jednakowo w czasie (wartość firmy musi być liniowo !!)

• odpisy będą ukazywane w ewidencji na kontach „amortyzacja” oraz „umorzenie wartości niematerialnych i prawnych”

• przez rozliczenie kosztów wartości te trafią do układu funkcjonalnego „koszty zarządu”/”wydziałowe” itd.

1. odpisy z tytułu utraty wartości

• ewidencja analogiczna do rozwiązań właściwych dla środków trwałych

• dokonywany odpis z tytułu trwałej utraty wartości WNiP odnoszony jest w „pozostałe koszty operacyjne”

• zawsze jest możliwość przywrócenia odpisanej wartości i robi się to na koncie „pozostałe przychody operacyjne”

EWIDENCJA ZMIAN W STANIE WARTOŚCI WNiP

1. Konta syntetyczne:

• Wartości niematerialne i prawne

• 
  Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych, konta korygujące

• Odpisy aktualizujące wartości niematerialne i prawne mogą wykazywać tylko salda kredytowe

2. ewidencja analityczna (szczegółowa)

• powinna zapewniać prawidłową wycenę bilansową poszczególnych grup WNiP wykazywanych w bilansie oraz właściwe ujęcie skutków obrotu wartościami niematerialnymi i prawnymi w rachunku zysków i strat

Zwiększenia stanu wartości niematerialnych i prawnych:

• Zakup praw majątkowych lub otrzymaniem ich w formie aportu bądź darowizny,

• Aktywowanie kosztów zakończonych prac rozwojowych,

• Powstanie wartości firmy w związku np. z nabyciem jednostki gospodarczej,

Zmniejszenia ilościowo - wartościowe:

• Sprzedaż,

• Likwidacja,

• Przekazanie w formie aportu,

• Przekazanie w formie darowizny

Zmniejszenia wartościowe:

• Zużycie - odpis umorzeniowy,

• Trwała utrata wartości - odpis aktualizujący

Ewidencja zmian w stanie wartości niematerialnych i prawnych

3c)iorcamirzychody operacyjnenych i prawnycharszawa 1999r., s.Rozrachunki z dostawcami

Rozliczenie zakupu

Wartości niematerialne i prawne

Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych

Sp.

Sp.

(1)

(1a)

(3a)

Rozliczenia międzyokresowe przychodów

Pozostałe koszty operacyjne

(2)

(3b)

Pozostałe przychody operacyjne

Rozrachunki z odbiorcami

(3c)

1. Faktura za zakupione prawo majątkowe

1a. Przyjęto prawa do użytkowania

2. Otrzymano w formie darowizny prawo majątkowe

3a,b. Wyksięgowanie sprzedanego, likwidowanego prawa majątkowego

3c. Przychód ze sprzedaży prawa

• wszelkie zmiany i korekty wartości (sprzedaż, likwidacja) ujmowane są w segmencie pozostałej działalności operacyjnej

• jedynym wyjątkiem dotyczący operacyjnych aktywów trwałych jest koszt odpisu amortyzacyjnego - księgowany jest na koncie kosztów podstawowej działalności operacyjnej ( w układzie rodzajowym - „amortyzacja”)

INWESTYCJE

• to grupa majątku występująca i w aktywach trwałych i obrotowych (w bilansie są krótko i długoterminowe inwestycje)

• jest to grupa złożona - nie mieści w sobie jednorodnych elementów

• Zalicza się do nich zarówno składniki finansowe (np. papiery wartościowe) jak i te o rzeczowej postaci (np. nieruchomości)

• Stanowią jedną grupę w bilansie

• Gdy patrzymy na segment wyniku finansowego (tam gdzie mamy jakieś skutki wyceny lub sprzedaży) to wówczas będą to już dwie osobne grupy

Definicja inwestycji (art.3 UoR)

• aktywa posiadane w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z :

• przyrostu wartości tych aktywów

• uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożytków (również z transakcji handlowej)

• w szczególności są to aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz są posiadane w celu osiągnięcia korzyści.

• CECHA: pozyskanie składnika w jednym celu - czerpania korzyści - odróżnia inwestycje od m.in. operacyjnych aktywów trwałych

• Ustawa mówi o tym iż do inwestycji zalicza się w szczególności aktywa finansowe !

• Do inwestycji zalicza się też te wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, ale posiadane w celu osiągnięcia korzyści

Klasyfikacja inwestycji

1. z punktu widzenia okresu posiadania

1. inwestycje długoterminowe (powyżej 12 miesięcy)

2. inwestycje krótkoterminowe

2. Z punktu widzenia grupy rodzajowej:

1. inwestycje finansowe (aktywa finansowe)

• inwestycje finansowe niepieniężne - krótko lub długo (czeki, weksle)

• aktywa pieniężne - głównie krótkoterminowe (akcje, obligacje)

2. inwestycje niefinansowe

• nieruchomości inwestycyjne - długoterminowe

• wartości niematerialne i prawne o charakterze inwestycji - długoterminowe

• ruchomości inwestycyjne - krótko lub długoterminowe (np. posagi)

• Musi być wprowadzony podział na inwestycje finansowe i niefinansowe ponieważ dla każdej z tych grup jest wskazany inny model wyceny bilansowej

• Te dwa podziały nachodzą na siebie

INWESTYCJE FINANSOWE (aktywa finansowe) (art.3 ust.1 ptk. 24 UoR)

1. aktywa pieniężne

2. instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki (akcje, udziały)

3. wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych (pożyczka) lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach (instrumenty pochodne)

INWESTYCJE FINANSOWE I NIEFINANSOWE

INWESTYCJE FINANSOWE (aktywa finansowe)
Aktywa pieniężne (art.3 ust.1 pkt 25 ur)			Instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki (art.3 ust.1 pkt 26 ur)			Wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach (art.3 ust.1 pkt 23 ur)
	są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia
TAK						NIE
INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE					INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE

KLASYFIKACJA BILANSOWA AKTYWÓW FINANSOWYCH

			Aktywa finansowe
Długoterminowe (AT)								Krótkoterminowe (AO)
	W jednostkach powiązanych W pozostałych jednostkach									Aktywa pieniężne

Aktywa finansowe - finansowo-prawna forma inwestycji , ich potwierdzeniem jest umowa określana jako instrument finansowy

Instrument finansowy (art.3 ust. 1 pkt 23. UoR MSR 39) - kontrakt (umowa), który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron, pod warunkiem, że kontraktu zawartego między dwiema lub więcej stronami jednocześnie wynikają skutki gospodarcze, bez względu na to, czy wykonanie praw lub zobowiązań wynikających z kontraktu ma charakter bezwarunkowy albo warunkowy.

Np.

1. instrumentem finansowym są akcje. Nabywca akcji zanotuje aktywa finansowe. Druga strona tej umowy emituje akcje czyli ma element kapitału własnego.

2. obligacje: jedna ze stron - emitent- ma zobowiązanie; druga uzyskuje aktywa finansowe (inwestycja)

3. pożyczka: pożyczkodawca ma aktywa, pożyczkobiorca ma zobowiązanie

Przykłady aktywów finansowych:

- nabyte akcje obcych jednostek

- nabyte udziały w obcych jednostkach

- nabyte obligacje wyemitowane przez inne jednostki

- inne papiery wartościowe

- udzielone pożyczki

- pieniężne aktywa

• AKTYWA FINANSOWE jest to dla jednej ze stron skutek zawarcia umowy zwanej instrumentem finansowym

• Instrumenty są skomplikowanym elementem

• W polskim prawie bilansowym jest Ustawa o Rachunkowości ale również Rozporządzenie dotyczące zasad prezentacji, ujmowania, wyceny instrumentów finansowych (bardziej szczegółowe)

Klasyfikacja aktywów finansowych według Rozporządzenia i MSR/MSSF

- aktywa finansowe przeznaczone do obrotu

- udzielone pożyczki i należności własne

- aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności

- aktywa finansowe dostępne do sprzedaży

• UoR mogą stosować jednostki, których sprawozdanie finansowe nie jest badane

• Pozostałe jednostki muszą stosować zasady zawarte w Rozporządzeniu

• Rozporządzenie mówi m.in. iż inwestycje nie dzielą się tylko na krótko i długoterminowe jak w ustawie lecz trzeba je dopasować do jednej z 4 kategorii w zależności od cech danego aktywa.

• niemal każda kategoria ma swój model wyceny , a od tego będzie zależało jak będzie kreowany wynik finansowy w ramach prawa

Niepieniężne aktywa finansowe

• wprowadzeni aktywów finansowych do ksiąg rachunkowych - wycenę robi się po:

• CENIE NABYCIA: wartość początkowa aktywów finansowych plus koszty ich pozyskania (prowizja maklerska, opłaty dla pośredników, opłata za doradztwo inwestycyjne)

• CENIE ZAKUPU: jeśli koszt zakupu (przeprowadzenia i rozliczenia transakcji) są nieistotne; przy zachowaniu zasady istotności

• cena nabycia ma trafić na konto "aktywa finansowe"

• gdy wprowadzamy samą cenę zakupu to koszty nie tworzą wartości początkowej jednak trzeba je księgować w kosztach finansowych

• prostą rzeczą jest to, że jeśli korzystamy z kont wynikowych to korzystamy z kont to zawsze to będzie „przychody finansowe” lub „koszty finansowe”

• nie ma żadnych kont rodzajowych

Np.

Kupiliśmy akcje, które są warte 2000, do tego dochodzą opłaty i prowizje w wysokości 100.

CENA NABYCIA: To według podstawowej zasady zaksięguje ta operacje na kontach:

Rachunek bieżący aktywa finansowe

2100 21000

CENA ZAKUPU Jeśli uznam że to 100 zł jest to nieistotne to zgodnie z ustawa można to zaksięgować tak:

Rachunek bankowy aktywa finansowe koszty finansowe

2100 2000 100

Wprowadzenie aktywów finansowych do ksiąg rachunkowych

Długoterminowe/

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Różne konta bilansowe
Rachunek bieżący					Pozostałe rozrachunki				Krótko i długoterminowe aktywa finansowe
	Wpłata na poczet aktywów finansowych (1)					Potwierdzenie nabycia aktywów finansowych (2)

Modele wyceny bilansowej aktywów finansowych (art. 28 UoR)

• inne są zasady wyceny aktywów krótkoterminowych i inne długoterminowych

• prostszą grupa są krótkoterminowe aktywa finansowe

• wszystkie te modele wyceny są równorzędne (nie ma żadnych ograniczeń ani warunków)

• każda jednostka może sobie wybrać jaki model wyceny będzie dla niej wygodniejszy

AKTYWA KRÓTKOTERMINOWE:

• wybieramy wycenę po wartości godziwej lub cenie nabycia lub godziwej w zależności od tego, która z nich jest niższa (zasada niższej z dwóch cen)

• skutki korekt wartości w obu przypadkach będą wynikowe: przychody lub koszty finansowe

• czym różnią się te 2 zasady wyceny:

• wartością godziwą (ceną rynkową)

• trzeba na moment dokonywanej wyceny uwzględnić każdą korektę wartości, i tą co oznacza wzrost i tą, która oznacza spadek wartości

• jest to odnotowywane w przychodach lub kosztach finansowych

• sztucznie możemy podwyższać lub obniżać wynik finansowy

• wybór niższej ceny:

• Korekty nie uznajemy w ewidencji ponieważ wybieramy niższą cene

• nie korygujemy wartości nie ma przychodów ani kosztów finansowych

• spadek wartości: cena rynkowa jest niższa więc trzeba do niej doprowadzić , obniżymy wartość i będą koszty

• Drugi model jest bardziej ostrożny, dokładnie prezentuje dane w bilansie; co najwyżej w cenie nabycia

Inwestycje finansowe

Długoterminowe

Krótkoterminowe

Model wartości przeszacowanej

Model kosztu historycznego

Model wartości godziwej

Model kosztu historycznego

Wartość godziwa

Cena nabycia -trwała utrata wartości (-umorzenie)

Wartość godziwa

Cena nabycia lub wartość godziwa (niższa z dwóch)

Odniesienie skutków wyceny na kapitał rezerwowy (↑Cena nabycia) LUB Odniesienie skutków wyceny na wynik finansowy (↓cena nabycia)

Odniesienie skutków wyceny na wynik finansowy

Ewidencja skutków wyceny bilansowej - odpisy z tytułu aktualizacji :

• konto podstawowe : „krótkoterminowe aktywa finansowe" prezentujące cenę nabycia

• konto korygujące: "odpisy aktualizujące wartości krótkoterminowych aktywów finansowych" ujmujące zmiany wartości

• saldo Dt konta "odpisy...."

• dodamy je do salda podstawowego

• zwiększa wartość aktywów finansowych

• saldo Ct konta "odpisy...."

• odejmujemy je od salda konta „aktywów finansowych”

Aktualizacja wyceny finansowych inwestycji krótkoterminowych

Przychody finansowe			Odpisy aktualizujące wartość krótkoterminowych aktywów finansowych			Koszty finansowe
	Wzrost wartości (1)			Spadek wartości (2)

Krótkoterminowe

Aktywa finansowe

Sp. X

---