Wykład I

Finanse - ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i wydawaniem zasobów pieniężnych.

Pieniądz -to specyficzny towar pełniący funkcję (rolę) powszechnego ekwiwalentu .

Pieniądz jest prawnie i powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym, który może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość i którego wartość jest ściśle związana z realnym produktem społecznym brutto.

Funkcje pieniądza:

1. miernik wartości - (mierzy wartość wszystkich towarów i usług; nadmierna jego ilość w obiegu powoduje zwiększenie cen)

2. miernik wymiany (cyrkulacji) - (obsługuje transakcje pomiędzy kupującymi a sprzedającymi; wymiana zostaje rozdzielona na odrębne akty sprzedaży i kupna, które nie muszą się pokrywać w czasie ani miejscu).

3. miernik środka płatniczego - (zdolność pieniądza do regulowania różnych zobowiązań).

4. miernik środka tezauryzacji (oszczędności) - (traktowanie zasobu pieniądza jako skarbu; najlepiej tę funkcję spełnia pieniądz pełnowartościowy tj. złoto).

5. miernik pieniądza światowego - (pieniądz krajowy może pełnić funkcję pieniądza światowego pod warunkiem, że Państwo prawnie gwarantuje jego wymienialność zewnętrzną po kursie rynkowym).

Finanse - ogół zjawisk związanych z tworzeniem (emisją), przepływem, gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych.

Wykład II

SYSTEM FINANSOWY - w ogólnym ujęciu to ogół norm prawnych oraz instytucji finansowych, których zadaniem jest gromadzenie, dzielenie i wydatkowanie zasobów pieniężnych w skali np. państwa, przedsiębiorstwa, określonej jednostki organizacyjnej.

System finansowy - zespół wzajemnie nakładających się elementów z różnych podukładów (społecznego, prawnego) w taki sposób, że stanowi on mechanizm, dzięki któremu świadczy się usługi pozwalające na krążenie siły nabywczej z gospodarce. System finansowy jako część systemu ekonomicznego (gospodarki) ma swoja specyfikę, a jego najistotniejszą cechą wyróżniającą jest to, że stwarza on możliwość współtworzenia pieniądza przez niefinansowe podmioty gospodarcze oraz możliwość przepływu strumieni pieniężnych między nimi.

Na system finansowy składają się dwa segmenty:

RYNKOWY SYST. FINANSOWY,

PUBLICZNY SYST. FINANSOWY.

Funkcje systemu finansowego:

- monetarna,

- kapitałowo- redystrybucyjna,

- kontrolna.

Podmiotowe ujęcie zjawisk finansowych pozwala wyodrębnić kilka ogniw systemu finansowego:

- syst. fin. państwa,

- finanse gospodarstw konsumentów (ludności),

- finanse przedsiębiorstw.

SYSTEM FINANSOWY PAŃSTWA - zbiór norm prawnych, ustalających przede wszystkim społeczne organy, (instytucje), których zadaniem jest wykonywanie czynności związanych z gromadzeniem oraz podziałem zasobów pieniężnych. Tworzą go następujące podsystemy:

- budżetowy,

- kredytowy,

- ubezpieczeniowy,

- podatkowy,

- walutowy.

SYSTEM FINANSOWY JEDNOSTKI GOSPODARCZEJ - zbiór norm prawnych i niekiedy zwyczajowych oraz zasad ekonomicznych, których zadaniem jest regulowanie czynności związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych w tej jednostce.

GOSPODARKA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTWA - to czynności związane z przygotowaniem i realizacją operacji pieniężnych obejmujących gromadzenie, podział i wydatkowanie środków pieniężnych w związku z realizacją celów działalności przedsiębiorstw.

SAMOFINANSOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA- a ekonomicznego punktu widzenia główne zadania systemu finansowego- polega na pokrywaniu wszelkich wydatków z własnych przychodów pieniężnych

RYNEK FINANSOWY - określa się jako ogół transakcji pieniężnych i kapitałowych, które są instrumentami udzielania kredytów krótko- i długoterminowych. Rynek finansowy koncentruje podaż i popyt na kapitał pożyczkowy. Podaż i popyt na kapitał ułatwiają wycenę kapitału, stąd tez na rynku tym dochodzi do transakcji po cenach ustalonych przez podmioty uczestniczące w transakcji. Rynek finansowy obejmuje: rynek pieniężny oraz rynek kapitałowy.

Rynek finansowy:

I. rynek pieniężny (krótkoterminowych operacji pieniężnych)

II. rynek kapitałowy:

1. rynek nieruchomości,

2. rynek kredytów,

3. rynek papierów wartościowych:

a) pierwotny,

b) wtórny (giełdowy, pozagiełdowy, prywatny).

III

RYNEK PIENIĘŻNY- oznacza tę część rynku finansowego, na której podmioty dokonują handlu walorami krótkoterminowymi, takimi jak weksle handlowe, weksle skarbowe, akcepty bankowe, zbywalne certyfikaty depozytowe, lokaty, pożyczki międzybankowe

RYNEK FINANSOWY:

I. Rynek pieniężny (krótkoterminowych operacji finansowych);

II. Rynek kapitałowy.

Rynek pieniężny podmioty dokonują handlu krótkoterminowego, pożyczki, kredyty, łatwo zamienialne na pieniądze.

Rynek kapitałowy transakcje walorami długoterminowymi; termin wykupu przekracza jeden rok.

RYNEK KAPITAŁOWY- obejmuje transakcje walorami długoterminowymi, których termin wykupu jest dłuższy od jednego roku. Środki uzyskane na rynku kapitałowym przeznaczone są przez podmiot gospodarczy na finansowanie działalności inwestycyjnej, wspierającej rozwój danego podmiotu.

PODSTAWOWYMI SEGMENTAMI RYNKU KAPITAŁOWEGO SĄ:

• rynek papierów wartościowych:

- pierwotny;

- wtórny: giełdowy, poza giełdowy, prywatny.

• Rynek hipoteczny (nieruchomości)

• Rynek skryptów dłużnych (kredytów)

RYNEK KREDYTOWY- obejmuje pożyczki międzybankowe, transakcje zawierane pomiędzy bankami, dużymi firmami oraz różnego rodzaju kredyty bankowe, głównie długoterminowe

W funkcjonowaniu rynku kapitałowego najważniejszymi jego elementami są:

• Papiery wartościowe podlegające transakcjom kupna i sprzedaży

• Obsługa kredytowa

Obrót papierami wartościowymi określa się jako rynek papierów wartościowych. Przedmiotem obrotu na rynku papierów wartościowych są walory, które dokumentują:

- uprawnienia ich posiadacza do współwłasności majątkowej np. akcje, opcje

- wierzytelność pieniężna ich posiadacza np. obligacje, weksle, bony skarbowe, losy loteryjne

Do najpopularniejszych papierów wartościowych będących przedmiotem obrotu na rynku papierów wartościowych zalicza się:

- akcje

- obligacje

- opcje

AKCJA- jako papier wartościowy jest dokumentem stwierdzającym udział w spółce akcyjnej, która jest własnością akcjonariuszy. Liczna akcjonariuszy danej spółki akcyjnej może być nieograniczona. Każdy z akcjonariuszy jest właścicielem części kapitału danej spółki. Każda spółka akcyjna posiada wartość nominalną, wynikającą z prowadzonej księgowości oraz wartość rynkową (rzeczywistą). Wartość rynkowa nie jest wielkością stałą. Lecz zmienia się w zależności od popytu i podaży.

Każda akcja ma wartość:

- nominalną o znaczeniu tylko księgowym

- rzeczywistą (rynkową), która nie jest wielkością stałą lecz zmienia się w zależności od popytu i podaży

Akcje emitowane są przez spółkę, a środki uzyskane z ich sprzedaży tworzą kapitał akcyjny spółki.

Akcjonariusz- z chwilą przejęcia akcji- nabywa on określone prawa i obowiązki jak:

- prawa do własności części majątku na spółce akcyjnej

- prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu z prawem głosu

- prawo do udziału w zysku rocznym (dywidenda)

- prawo poboru akcji nowych emisji (niezwykle istotne dla akcjonariusza)

- prawo do udziału w kwocie likwidacyjnej na wypadek likwidacji spółki

- akcjonariusz ma prawo do zwrotu wypłaconego kapitału po pokryciu przez spółkę jej zobowiązań

Akcje są niepodzielne. Jeżeli ktokolwiek zbywa akcje, to musi być ona przekazana w całości. Gdy akcja stanowi współwłasność kilku osób, to muszą one swoje prawa w spółce wykonywać razem.

IV

Rynek papierów wartościowych - pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce utworzona w 1917r. Na rynku podmiotem obrotu są papiery wartościowe, które mają dwojaki charakter:

- te które dają uprawnienia do współwłasności majątkowej, np. akcje;

-te które dokumentują różnego rodzaju wierzytelności ich nabywcy (posiadacza), np. obligacje, weksle, bony skarbowe, bony loteryjne.

Rynek papierów wartościowych:

pierwotny - te części rynku na którym remitent papierów wartościowych zbiera, gromadzi kapitał; tu uczestniczy tylko emitent i pierwotny nabywca);

wtórny - odnosi się do tej części rynku na której obrót papierami wartościowymi odbywa się tylko między inwestorami i pierwotnymi nabywcami; nie ma już emitenta).

Akcje- najbardziej znane papiery wartościowe. Ich nabywca staje się współwłaścicielem, udziałowcem. Akcja daje pełne uprawnienia. Spółka akcyjna jest własnością akcjonariuszy.

Emitent - uzyskuje kapitał na działalność gospodarczą, część zysku wpłaca w formie dywidendy akcjonariuszom, jest zobowiązany do respektowania decyzji akcjonariuszy.

Akcjonariusz - jest udziałowcem w kapitale spółki; ponosi ryzyko strat firmy do wysokości udziału w kapitale spółki.

Wartość nominalna akcji - księgowa, jest wartością stałą.

Wartość rzeczywista akcji - ta po której jest kupowana, sprzedawana, jest wielkościa amienną, zależy od popytu i podaży danej akcji.

Akcje dzielimy na:

1. na okaziciela -> gotówkowe: zwyczajowe, uprzywilejowane.

2. imienne.

Obligacje - remitent jest pożyczkobiorcą, wykorzystuje pożyczkę na z góry określone cele, płaci odsetki, zwraca pożyczkę (wykupuje obligację) w ustalonym terminie. Posiadacz jest pożyczkodawcą (wierzycielem) ma zapewniony dochód, odsetki. Nie ponosi odpowiedzialności materialnej za straty emitenta.

Obligacje - reprezentuje wierzytelności pieniężne nabywcy, nabywca jest pożyczkodawcą, a remitent pożyczkobiorcą. Obligacje mogą być sprzedawane a dyskontem. Emisja obligacji może wystąpić od trzech grup remitentów: skarb państwa, gminy posiadającą osobowość prawną, organizacje społeczne; fundacje, które prowadzą działalność gospodarczą; a także podmioty gospod. Posiadające osobowość prawną.

Certyfikaty - nazywane czasem bonami, jest to potwierdzenie bankowego wkładu terminowego, ale łatwiejszy do upłynnienia, szczególną formą mogą być certyfikaty pieniężne, sprzedawane z dyskontem. Bony pieniężne są zdobywane na rynku pierwotnym

Bony skarbowe- emitowane przez skarb państwa o dużej stabilności i wiarygodności, ale mniej interesujące.

Weksle - są egzekwowane przez komornika bez orzeczenia sądu.

Lokacyjne papiery wartościowe:

Oficjalnym indeksem akcji notowanych na giełdzie warszawskiej jest Warszawski Indeks Giełdowy (WIG). Formuła jego obliczania / zgodna ze standardem międzynarodowym, jest następująca:

K₁- współczynnik korygujący wartość nowelującą wpływa zewnętrznych czynników na porównywalność WIG w czasie, jak np. wpływ nowych emisji akcji, spadek cen akcji związany z wypłatą dywidend, emisją prawa poboru akcji z nowej emisji.

M₁- aktualna wartość rynkowa akcji notowanych na giełdzie

M_2- wartość rynkowa akcji notowanych na giełdzie 01.04.1991 (pierwszy dzień giełdy)

V

Przedsiębiorstwo w obszarze nauk ekonomicznych określa się jako podmiot gospodarczy prowadzący na własny rachunek działalność produkcyjną, handlową lub usługową w celu osiągnięcia określonych korzyści, ponoszący ryzyko i odpowiedzialność zgodnie z przepisami prawa.

Działalność gospodarcza - jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż; a także działalność zawodowa. Cechą tej działalności jest wykonywanie jej w sposób zorganizowany i ciągły.

Przedsiębiorcą jest:

- osoba fizyczna,

- osoba prawna,

- oraz nie mająca osobowości prawnej jednostka organizacyjna, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. kodeks spółek handlowych przyznaje taką zdolność spółce jawnej) i wykorzystującą we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Podmioty te uzyskują podmiot przedsiębiorcy po dokonaniu wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Mikroprzedsiębiorca- jest to przedsiębiorca, który co najmniej w jednym z dwóch ostatnich obrotowych:

1. zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz

2. osiągnął

• roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro

• lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro

Mały przedsiębiorca - który co najmniej w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

1. zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracownikow oraz

2. osiągnął

• roczny obrót netto ze sprzedaży towarów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w 10 milionach euro

• lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro

Pozostałe - poza zwiększonymi limitami zatrudnienia, przychodów oraz sumy aktywów - reguły dotyczące małego przedsiębiorcy są takie same jak mikroprzedsiębiorcy

Średni przedsiębiorca - taki przedsiębiorca, który co najmniej w jednym z dwóch lat obrotowych

1. zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz

2. osiągnął

• roczny obrót netto ze sprzedaży towarów wyrobów i usług oraz operacji finansowychnie przekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro

• lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat przekroczył równowartości w złotych 43 milionów euro

Wykład VI

Spółki osobowe:

- sp. jawna,

- sp. partnerska,

- sp. komandytywna,

- sp. komandytywno- akcyjna.

Spółki kapitałowe:

- sp. akcyjne S.A.,

- sp. z ograniczoną odpowiedzialnością sp.z.o.o.

Typy przedsiębiorstw z punktu widzenia form własności:

- własność indywidualna,

- spółki osobowe,

- spółki kapitałowe,

- spółdzielnie,

- przedsiębiorstwo państwowe,

- franchising.

Koncesje

Uzyskanie koncesji wymaga wykonywania działalności gospodarczej w zakresie:

1. poszukiwania lub rozpoznawania złóż, kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotwórcze, w tym podziemnych wyrobiskach górniczych,

2. wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,

3. wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucji i obrotu paliwami i energia;

4. ochrony osób i mienia;

5. rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych;

6. przewozów lotniczych

Koncesji udziela się na okres nie krótszy niż 5 lat, nie większy niż 50 lat.

Zezwolenia i licencje

Zezwolenie wymagane jest na prowadzenie działalności w następującym zakresie:

handel alkoholem, Hazard, Narkotyki

prowadzenie lecznicy dla zwierząt,

prowadzenie targowiska,

przewozy statkami żeglugi śródlądowej, Poczta;

wytwarzanie wyrobów tytoniowych;

Atom, Cła, Finanse, GMO, Lasy, Nauka jazdy, Pasze.

Podatki definiowane są jako:

-publicznoprawne,

- nieodpłatne,

- przymusowe,

- bezzwrotne.

Świadczenie pieniężne za rzecz Skarbu Państwa lub gminy wynikającej z ustawy podatkowej.

Nakładanie podatków i innych danin publicznych musi być określone i musi następować wyłącznie w drodze ustawy

- podmiotów opodatkowania,

- przedmiotów opodatkowania,

- stawek podatkowych,

- kategorii podmiotów zwolnionych od podatku,

- zasad przyznawania ulg i umorzeń podatkowych.

Podatnikiem jest:

- osoba fizyczna,

- osoba prawna,

- jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw obowiązkowi podatkowemu.

Podmiotem opodatkowanym może być:

- obrót,

- dochód,

- majątek (nieruchomości, spadków i majątków),

- czynności.

Podatki samorządowe:

- od nieruchomości,

- od środków transportowych,

- od dochodów osób fizycznych opłacany w formie zryczałtowanej,

- rolny, leśny,

- od spadków i darowizn.

Podatki państwowe:

- w całości zasilają budżet,

- w przeważającej części zasilają budżet.

Cele przedsiębiorstwa:

- maksymalizacja wyniku finansowego,

- osiągnięcie zadowalającego dochodu,

- osiągnięcie zakładanego udziału w rynku,

- przetrwanie przedsiębiorstwa,

- stabilizacja przychodu.

Funkcje zarządzania finansowego:

- określenie spodziewanych kosztów i korzyści, w wymiarze krótko- i długoterminowym;

- alokacja środków oraz określenie jej kosztów- wybój przedsięwzięcia inwestycyjnego.

- wybór źródeł finansowania i sposobów wykorzystania dostępnych środków zgodnie z celami firmy,

- szacowanie i ocena przychodów i związanego nim ryzyka.

Wykład VII

Instrumenty zarządzania finansowego

Wykorzystując określone techniki czy reguły wspierające podejmowanie decyzji finansowych np. rachunek ekonomiczny, kalkulacje nie można pominąć znaczenia i wagi takich podstawowych zagadnień jak:

ryzyko w decyzjach finansowych - związek ryzyka z dochodami z punktu widzenia współwłaścicieli przedsiębiorstwa.

czas a wartość pieniądza- inwestycje rozpatrywane w kategoriach pieniężnych, polega na zaangażowaniu posiadanej obecnie sumy pieniędzy i celu uzyskania większej sumy w przyszłości.

przepływy pieniędzy jako źródła przychodów przedsiębiorstwa - ze szczególnym uwzględnieniem ich wielkości i rozkładu w czasie.

Ryzyko - w decyzjach to taka sytuacja, gdy co najmniej jeden z elementów spodziewanej sytuacji nie jest znany, ale znane jest prawdopodobieństwo tego wystąpienia. W sytuacji ryzyka istnieje zatem możliwość nie uzyskania zamierzonych efektów lub poniesienia nieplanowanych strat.

Rodzaje ryzyka:

1. Ryzyko gospodarcze (ekonomiczne) łączące się na przykład z możliwym zmniejszeniem zbytu, wzrostem konkurencji, oznacza możliwość osiągnięcia gorszych wyników od zamierzonych lub poniesienia nieprzewidywalnych strat przy założeniu, że cały majątek firmy byłby finansowany wyłącznie jej własnym kapitałem.

2. Ryzyko finansowe związane ze strukturą kapitału- występuje w razie częściowego pokrycia majątku obcymi kapitałami (zobowiązaniami) i łączy się z określonym uzależnieniem firmy od jej kredytodawców. Wówczas pojawia się dopiero problem terminowego regulowania zobowiązań oraz potrzeb synchronizowania wpływów pieniężnych z wydatkami, nasilająca się w miarę wzrostu zadłużenia. Wtedy także ujawnia się zależność między możliwością kontynuowania działalności firmy a chęcią udzielania przez wierzycieli kredytów.

Ryzyko utraty płynności finansowej - tj. zdolności do terminowego regulowania przez firmę zobowiązań. Przejawia się ono w rozkojarzeniu terminów wpływów gotówki; zapadających terminowo płatności na rzecz wierzycieli. Ryzyko to oznacza także utratę zdolności do uzyskiwania kredytów i pożyczek. Może się ono pojawiać także w przedsiębiorstwach osiągających wysokie zyski jeśli naruszona zostanie równowaga.

3. inne: ryzyko rynku, inflacji, kredytu, regulacji rządowych, waluty

Trafność podejmowanych decyzji finansowych w przedsiębiorstwie zależy od szeregu uwarunkowań:

- wewnętrznych

- uwarunkowań wewnętrznych

Uwarunkowania zewnętrzne, jakie osoba podejmująca decyzje finans. powinna uwzględnić przy podejmowaniu decyzji należą:

- koniunktura gospodarcza

- polityka fiskalna i monetarna państwa

- interwencjonizm państwowy

- inflacja i inne pośrednie formy interwencjonalizmu

Formy interwencjonalizmu państwowego przy wykorzystaniu instrumentów finansowych mogą występować w postaci:

- ulg podatkowych,

- subwencjonowania kredytów udzielanych przez banki na ważne cele społeczne na preferencyjnych warunkach,

- polityki celnej, wywierającej wpływ na finansowanie operacji towarowych z zagranicą,

- wpływania na kształtowanie się kursów walutowych.

Zarządzanie finansami firmy polega na sterowaniu pozyskiwaniem niezbędnych dla funkcjonowania firmy kapitałów, tj. źródeł finansowania jej działalności oraz ich racjonalnym lokalizowaniu w składnikach majątkowych; głównym zaś celem zarządzania finansami jest wzrost wartości firmy, prowadzący do maksymalizacji korzyści.

MAJĄTEK PRZEDSIĘBIORSTWA:

I. AKTYWA:

1. trwałe: aktywa operacyjne i inwestycyjne.

2. obrotowe: aktywa operacyjne i inwestycyjne.

II. PASYWA:

1. kapitał własny : kapitał zakładowy, i pozostałe kapitały własne,

2. kapitał obcy: zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe.

AKTYWA- zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości.

Aktywa operacyjne - te które jednostka wykorzystuje do swojej działalności, prowadzące do wytworzenia dóbr: grunty własne, budynki i maszyny, samochody.

Aktywa inwestycyjne- dają możliwość czerpania korzyści z samego posiadania np. lokaty w banku, akcji innych firm, nieruchomości lokalne.

AKTYWA TRWAŁE:

1. Wartości niematerialne i prawne.

2. Rzeczowe aktywa trwałe (środki trwałe, środki trwałe w budowie, zaliczki na środki trwałe).

3. Należności długoterminowe.

4. Inwestycje długoterminowe ( nieruchomości, długoterminowe aktywa finansowe).

5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

AKTYWA OBROTOWE:

1. Zapasy (materiały, produkty gotowe i półprodukty, towary).

2. Należności krótkoterminowe (z tytułu dostaw, publicznoprawne, pozostałe należności).

3. Inwestycje krótkoterminowe (udziały, akcje i inne aktywa finansowe; środki pieniężne).

4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

PASYWA:

I. Kapitały (fundusze) własne:

1. k. podstawowy,

2. k. zapasowy i rezerwowy,

3. k. z aktualizacji wycen,

4. zysk/ strata netto (roku obrotowego).

II. Zobowiązania (długoterminowe, krótkoterminowe; rezerwy na zobowiązania):

- kredyty bankowe i pożyczki,

- zobowiązania wobec dostawców,

- pozostałe zobowiązania,

- fundusze.

KAPITAŁY:

I. Własne: kapitał podstawowy, i rezerwowy.

II. Obce: kredyty bankowe, handlowe.

Kapitał - w ujęciu finansowym - to suma środków, które zostały postawione do dyspozycji przedsiębiorstwa (lub mogą zostać pozostawione) w celu realizowania określonych zamierzeń (kapitały własne i obce).

Kapitał - w ujęciu bilansowym - kapitał oznacza źródła pochodzenia majątku z punktu widzenia prawa własności i konieczności zwrotu (pasywa).

Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa:

I. Kapitały (fundusze) własne:

- wpłaty wspólników, udziałowców,

- zysk netto pozostający w firmie,

II. Zobowiązania- obce źródła finansowania:

- kredyty bankowe,

- kredyt dostawczy (handlowy),

- emisja obligacji,

- emisja krótkoterminowych papierów wartościowych,

- Leasing,

- faktoring - obrót wierzytelnościami w Polsce/ z innymi krajami.

- franchising,

- venture capital (kapitał bardzo wysokiej technologii).

Wykład VIII

BANK Osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Banki są:

- jednostkami samodzielnymi (mają odrębny majątek), są samofinansujące; posiadają osobowość prawną, działają na podstawie ustawy prawo bankowe i innych ustaw.

Rodzaje banków:

NBP jako centralny bank państwa,

Banki komercyjne:

- w formie spółek akcyjnych,

- banki państwowe, np. Bank Gospodarstwa Krajowego.

banki spółdzielcze - a Polsce głównie na obszarach wiejskich. Obecnie a kraju- 584 banki spółdzielcze.

Dwupoziomowa struktura organizacyjna sektora bankowego w Polsce:

I. banka centralny- NBP (funkcja emisyjna, banku banków, banku państwa)

II. banki komercyjne (uniwersalizm, samodzielność, samofinansowanie, konkurencyjność, komercjalizm)

Operacje bankowe- usługi oferowane przez bank klientom, powiązane z określonymi świadczeniami wzajemnymi obu stron np. bank udzielając kredytu dostarcza klientowi środki finansowe w zamian za co ten płaci odsetki

STATUT BANKU- opracowany na podstawie prawa bankowego jest zbiorem przepisów regulujących zasady organizacji i działalności banku jako osoby prawnej.

Statut banku określa:

- nazwę banku (konieczna jest w nazwie słowo „bank” i forma prawna) oraz siedzibę;

- przedmiot i zakres działalności banku,

- organy o organizację banku,

- zasady sprawowania kontroli wewnętrznej,

- wielkość i rodzaj funduszy,

- zasady gospodarki finansowej m. in. podziału zysku ew. pokrywania strat.

DZIAŁALNOŚĆ BANKÓW

Prawo bankowe wymienia czynności, do których wykonywania upoważnione są banki. Najważniejsze z nich to:

- przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,

- prowadzenie innych rachunków bankowych,

- udzielani kredytów i pożyczek pieniężnych,

- udzielanie gwarancji bankowych,

- prowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych,

- wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w innych ustawach.

Ustawa przewiduje również szereg czynności szczegółowych. W grupie czynności dozwolonych, poza bankami, dla innych podmiotów gospodarczych znalazły się:

- udzielanie pożyczek pieniężnych,

- operacje czekowe lub wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty,

- wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,

- terminowe operacje finansowe,

- nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

- przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek,

- prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,

- udzielanie i potwierdzanie poręczeń,

- wykonywanie czynność zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,

- pośrednictwo w wykonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.

Do podstawowych obowiązków banków należy:

- utrzymanie płynności płatników, dostosowanej do rozmiarów i rodzajów prowadzonej działalności,

- zachowanie tajemnicy obrotów i stanów rachunków bankowych.

PRODUKTY BANKOWE

Produktem bankowym określamy wyraźnie określoną pod względem formalnym i cenowym usługą bankową, która jest przedmiotem oferty bankowej. Produktem bankowym będzie każda usługa finansowa oferowana odpłatnie lub nieodpłatnie przez bank.

Szczególne cechy produktu bankowego wynikają z faktu, że usługi te są: - niematerialne, - nierozdzielne,

- niejednorodne, - nietrwałe.

Produkty bankowe:

- produkty kredytowe (np. kredyt inwestycyjny, hipoteczny, itp.);

- produkty depozytowe (np. 6tyg. lokata terminowa);

- produkty rozliczeniowe (np. polecenia przelewu, regulowanie płatności z kartą);

- produkty parabankowe (np. opracowanie biznesplanów, doradztwo finansowe);

- inne produkty bankowe (np. skup/ sprzedaż walut obcych).

OPERACJE BANKOWE - usługi oferowane przez bank klientom, powiązane z określonymi świadczeniami wzajemnymi obu stron.

Wyróżniamy następujące rodzaje operacji bankowych:

- czynne (aktywne, kredytowe)

- bierne (pasywne, depozytowe)

- usługowe (pośredniczące, rozliczeniowe, obsługi obrotu płatniczego)

OPERACJE BANKOWE:

I. CZYNNE:

- kredyty: komercyjne, obrotowe, inwestycyjne, dyskontowy, lombardowy, hipoteczny,

- gwarancje bankowe,

- Leasing,

- Factoring.

II. BIERNE:

- depozyty a vista;

- przyjmowanie depozytów terminowych,

- emisja własnych papierów wartościowych.

III. USŁUGOWE:

- otwieranie rachunków bankowych,

- prowadzenie rachunków bankowych złotowych i walutowych,

- dokonywanie rozliczeń pieniężnych,

- inne czynności zlecane przez klienta.

Funkcje banku centralnego:

1. Banku emisyjnego,

2. Banku banków,

3. jako bank gospodarki narodowej i bank państwa,

4. Bank przechowujący rezerwy dewizowe państwa,

5. funkcja licencyjna - wydaje pozwolenia na istnienie banku komercyjnego.

6. regulacja środków pieniężnych na rynku.

Zadania NBP:

- emisja znaków pieniężnych,

- udzielanie kredytu refinansowego innym bankom,

- organizowanie polityki pieniężnej i rozliczeń pieniężnych,

- ustalenie zasad obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych,

- obsługa kasowa budżetu państwa,

- obsługa walutowo- dewizowa ludności,

- zabezpieczanie interesów państwa we współpracy z bankami zagranicznymi.

Organy wykonawcze narodowego banku polskiego:

Prezes Narodowego Banku Polskiego (kadencja 6 lat),

Rada Polityki Pieniężnej,

Zarząd Narodowego Banku Polskiego.
System bankowo- kredytowy określa uprawnienia i obowiązki banków w zakresie kontroli i metod oddziaływania banku na gospodarkę finansową osób fizycznych i prawnych oraz podmiotów gospodarczych nie posiadających osobowości prawnej. W ramach systemu bankowo- kredytowego wyodrębniane są zespoły urządzeń i norm prawnych dotyczących zakresów działalności banku. Można więc mówić o systemie kredytowym, systemie rozliczeń finansowych itp. Np. system kredytowy określa regulamin kredytowania system kredytowy rolnictwa jest bardzo ważnym narzędziem ekonomicznym, którego zadaniem jest wspieranie polityki rolnej.

Funkcje kredytu:

Kredyt - stosunek ekonomiczny wynikający z odstąpienia poprzez wierzyciela (bank) drugiej stronie, dłużnikowi (kredytobiorcy) określonej sumy środków pieniężnych na warunkach zwrotu równowartości łącznie z odsetkami w ustalonym terminie.

1. Kreatywna - polega na tworzeniu pieniądza. Bank udzielając kredytu działa podobnie jakby emitował pieniądz, bowiem kwota udzielonego kredytu jest przeznaczona na określone wydatki i działa tak jakby kredytobiorca otrzymał określoną kwotę pieniężną. Funkcja ta może być przyczyną inflacji, ponieważ jej skutkiem może być nadmierna ilość pieniądza w obiegu.

2. Płatnicza - polega na umożliwieniu kredytobiorcy zapłacenie swoich płatności wierzycielom.

3. Finansowa - polega na stworzeniu możliwości finansowania przedsiębiorstwom określonych przedsięwzięć związanych z prowadzoną działalnością.

4. Kontrolna - wynika z trybu jego udzielania przez bank. Bank może udzielić kredytu jedynie wiarygodnym kredytobiorcom. Kredyt umożliwia bankom wgląd w gospodarkę kredytobiorców, sprawowanie kontroli nad prawidłowością tej gospodarki i wywieraniu wpływu na ich decyzje gospodarcze.

Kredyty mogą mieć różny wpływ na niektóre sektory gospodarki narodowej, w szczególności na podmioty w niej funkcjonujące. W odniesieniu do podmiotów rolniczych,

najważniejsze funkcje kredytu rolniczego:

- proefektywnościowe np. na zakup bardziej efektywnych maszyn);

- modernizacyjne,

- przekształcające sektor rolnictwa i gospodarki żywnościowej.

Rodzaje kredytów:

Przedmiotem udzielania kredytów mogą być:

- przedsięwzięcia rozwojowe o charakterze inwestycyjnym,

- zapasy (szeroko rozumiane) o charakterze stałym, przejściowym (sezonowym) oraz związane z rozwojem prowadzonej działalności lub też warunkujące podjęcie działalności,

- należności za wykonane roboty, dostawy i usługi;

- wymagalne zobowiązania z różnych tytułów ( występujące w sytuacji przejściowego barku środków);

- inne potrzeby związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Klasyfikacji kredytów:

I. Wg charakteru i postaci kredytu rozróżnia się następujące kredyty:

- gotówkowe i bezgotówkowe,

- załotowe i dewizowe,

- komercyjne i preferencyjne,

- obrotowe i inwestycyjne,

II. Wg przeznaczenia:

- kredyty gospodarcze (dla podmiotów gospodarczych);

- kredyty dla ludności (gotówkowe , lombardowe, ratalne);

- budowlano- mieszkaniowe (na budowę domu, mieszkania);

III. Wg form zabezpieczenia:

- hipoteczne,

- wekslowe,

- lombardowe,

IV. Wg okresu na jaki jest udzielany kredyt:

- krótkoterminowe - termin spłaty do roku,

- średnioterminowe- okres spłaty do 1-3 lat,

- długoterminowe- powyżej 3 lat,

- płatniczy- termin spłaty do 1 miesiąca,

V. Wg formy realizacji kredytu:

- w rachunku kredytowym,

- w rachunku pieniężnym.

Warunki udzielania kredytu:

- negocjowanie warunków umowy,

- metody oceny zdolności kredytowej,

- zdolność kredytowa podmiotu gospodarczego,

- umowa o kredyt bankowy,

- prawne formy zabezpieczenia kredytu,

- metody oceny wykorzystani kredytów,

Procedura przyznawania kredytu:

Podmiot gospodarczy zamierzający uzyskać kredyt powinien wstąpić do oddziału banku z odpowiednim wnioskiem kredytowym (wg wzoru banku udzielającego kredytu).

We wniosku kredytowym należy określić:

- cel, na jaki ma być zaciągnięty kredyt,

- przewidywany efekt gospodarczy i finansowy,

- wysokość kredytu,

- terminy postawienia kredytu do dyspozycji kredytobiorcy,

- proponowane terminy spłaty,

- wysokość ewentualnego zadłużenia w innych bankach,

Wniosek o kredyt płatniczy może być sporządzony w dowolnej formie, ale powinien zawierać także niezbędne elementy jak:

- kwota kredytu,

- rodzaj wymaganych zobowiązań,

- ostateczny termin całkowitej spłaty tego kredytu,

Wniosek o kredyt na finansowanie działalności inwestycyjnej oprócz nazwy zadania inwestycyjnego, określenia jego wartości kosztorysowej (kosztu) i wysokości wnioskowanego kredytu, powinien zawierać m.in. także podstawowe dane jak:

- wiodący cel inwestowania,

- planowany cykl realizacji inwestycji,

- wnioskowany okres kredytowania,

- kalkulacyjny okres kredytowania,

- wskaźnik ekonomiczny efektywności inwestycji,

- ewentualne inne wskaźniki charakteryzujące celowość i efektywność inwestycji,

- deklarowany udział środków własnych i transze kredytowe.

UMOWA KREDYTU

Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy.

Zdolność kredytowa - zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.

Formy zabezpieczeń osobistych:

- poręczenie wg prawa cywilnego,

- poręczenie wg prawa wekslowego,

- weksel własny inblanco,

- gwarancja bankowa,

- przelew wierzytelności,

- przystąpienie do długu,

- przejęcie długu.

Formy zabezpieczeń rzeczowych:

- kaucja,

- blokada środków na rachunkach bankowych i depozytowych,

- zastaw na majątku ruchomym,

- Przywłaszczenie rzeczy ruchomych na na zabezpieczenie,

- hipoteka.

1

OBLIGACJE

Inne przywileje

W podziale majątku

W dywidendzie

W głosowaniu

Aportowe

Gotówkowe

Imienne

Na okaziciela

AKCJE

Zwyczajowe

Uprzywilejowane

O STAŁYM DOCHODZIE

LOKACYJE PAPIERY WARTOŚCIOWE

Akcjonariusz:

- jest udziałowcem w kapitale spółki

- ma szanse wzrostu wartości akcji i otrzymania dywidendy

- ponosi ryzyko strat firmy do wysokości udziału w kapitele spółki

Emitent:

- uzyskuje kapitał na działalność gospodarczą

- część zysku wypłaca w formie dywidendy akcjonariuszowi

- jest zobowiązany do respektowania decyzji akcjonariuszy

AKCJE

Posiadacz:

- jest pożyczkodawcą (wierzycielem)

- ma zapewniony dochód (odsetki)

- nie ponosi odpowiedzialności materialnej za straty emitenta

Emitent:

- jest pożyczkobiorcą

- wykorzystuje pożyczkę na z góry ustalone cele

- płaci odsetki

- zwraca pożyczkę (wykupuje obligacje) w ustalonym terminie

O ZMIENNYM DOCHODZIE

- obligacje

- listy zastawne

- renty kapitałowe

POŻYCZKOWE

krótkoterminowe

- bony (weksle) skarbowe

- bony bankowe

DOPUSZCZONE DO PUBLICZNEGO OBROTU

- certyfikaty inwestycyjne

- akcje

UDZIAŁOWE

długoterminowe

- obligacje

- listy zastawne

- akcje

- certyfikaty inwestycyjne

- renty kapitałowe

NIE DOPUSZCZENIE DO PUBLICZNEGO OBROTU

---