PRZYKŁAD
Stan kosztów przedsiębiorstwa produkcyjnego przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych na koniec miesiąca jest następujący:
1. materiały bezpośrednie z narzutami 50.000,-
2. płace bezpośrednie i narzuty na płace 30.000,-
3. koszty wydziałowe 10.000,-
4. koszty ogólnego zarządu 5.000,-
razem 95.000,-
Przedsiębiorstwo wyprodukowało w ciągu miesiąca 1000 szt. Wyrobów gotowych. Produkcja niezakończona nie występuje.
Rozwiązanie
1. Tabela kalkulacyjna
Pozycja kalkulacyjna |
Całkowite koszty produkcji |
Ilość (szt.) |
Jednostkowy koszt wytworzenia |
Materiały bezpośrednie |
50.000,- |
1000 |
50,- |
Płace bezpośrednie |
30.000,- |
1000 |
30,- |
Koszty wydziałowe |
10.000,- |
1000 |
10,- |
TKW |
90.000,- |
1000 |
90,- |
Koszty ogólnego zarządu |
5.000,- |
1000 |
5,- |
KWWG |
95.000,- |
1000 |
95,- |
TKW - techniczny koszt wytworzenia;
KWWG - koszt własny wyrobu gotowego;
2. Sprawdzenie poprawności obliczeń kalkulacji
95,- x 1000 szt. = 95.000,-
W podanym przykładzie jednostkowy koszt wytworzenia obliczono przez podzielenie każdej pozycji kalkulacyjnej kosztów przez ilość wyrobów a następnie dodanych uzyskanych ilorazów.
PRZYKŁAD
Stan kosztów przedsiębiorstwa produkcyjnego przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych na koniec miesiąca jest następujący:
materiały bezpośrednie z narzutami 60.000,-
płace bezpośrednie z narzutami na płace 38.000,-
koszty wydziałowe 12.000,-
koszty ogólnego zarządu 8.000,-
razem 118.000,-
Przedsiębiorstwo wyprodukowało w ciągu miesiąca 800 szt. wyrobów gotowych i 400 szt. produktów przerobionych w 50%.
ROZWIAZANIE
1. Obliczenie wielkości produkcji bieżącego miesiąca:
- 800 szt. wyrobów gotowych przerobionych w 100% 800 szt.
- 400 szt. półfabrykatów przerobionych w 50% 200 szt.
razem 1000 szt.
2. Tabela kalkulacyjna
Pozycja kalkulacyjna |
Całkowite koszty produkcji |
Umowna ilość (szt.) |
Jednostkowy koszt wytworzenia wyrobów gotowych |
Jednostkowy koszt wytworzenia półfabrykatów |
Materiały bezpośrednie |
60.000,- |
1000 |
60,- |
30,- |
Płace bezpośrednie |
38.000,- |
1000 |
38,- |
19,- |
Koszty wydziałowe |
12.000,- |
1000 |
12,- |
6,- |
TKW |
110.000,- |
1000 |
110,- |
55,- |
Koszty ogólnego zarządu |
8.000,- |
1000 |
8,- |
4,- |
KWWG |
118.000,- |
1000 |
118,- |
59,- |
3. Sprawdzenie poprawności obliczeń kalkulacji
800 szt. po 118,- = 94.400,-
400 szt. po 59,- = 23.600,-
118.000,-
PRZYKŁAD
Stan kosztów produkcji na koniec miesiąca jest następujący:
materiały bezpośrednie 40.000,-
płace bezpośrednie 20.000,-
koszty wydziałowe 15.000,-
razem 75.000,-
Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby A i B z tych samych surowców, według tej samej technologii. W miesiącu sprawozdawczym wyprodukowano:
wyrób A - 80 szt. wyrobów gotowych i 40 szt. produktów niezakończonych przerobionych w 50%;
wyrób B - 170 szt. wyrobów gotowych i 75 szt. produktów niezakończonych przerobionych w 40%;
Zużycie materiałów na jednostkę wyrobu wynosi:
wyrób A - 1 kg;
wyrób B - 2 kg;
Dla kosztów przerobu przyjęto współczynnik 3 i 2. Wielkość produkcji odpowiada normalnemu wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
ROZWIĄZANIE
1.Obliczenie wielkości produkcji bieżącego miesiąca:
wyrób A
- 80 szt. wyrobów gotowych przerobionych w 100% 80szt.
- 40 szt. półfabrykatów przerobionych w 50% 20szt.
100 szt.
wyrób B
- 170 szt. wyrobów gotowych przerobionych w 100% 170 szt.
- 75 szt. półfabrykatów przerobionych w 40% 30szt.
200 szt.
2. Tabele kalkulacyjne
Koszty materiałowe bezpośrednie
Nazwa wyrobu |
Ilość umowna (szt.) |
Współczynnik |
Ilość jednostek współczynnikowych |
Koszt wytworzenia jednostki współczynnikowej |
Koszt wytworzenia jednostki wyrobów gotowych |
Koszt wytworzenia jednostki półfabrykatów |
A |
100 |
1 |
100 x1 = 100 |
40.000,- : 500 = 80 |
1 x 80 = 80,- |
80,- x 50% = 40,- |
B |
200 |
2 |
200 x 2 = 400 |
40.000,- : 500 = 80 |
2 x 80 = 160,- |
160,- x 40% = 64,- |
|
|
|
500 |
|
|
|
Pozostałe koszty
Nazwa wyrobu |
Ilość umowna (szt.) |
Współczynnik |
Ilość jednostek współczynnikowych |
Koszt wytworzenia jednostki współczynnikowej |
Koszt wytworzenia jednostki wyrobów gotowych |
Koszt wytworzenia jednostki półfabrykatów |
A |
100 |
3 |
100 x 3 = 300 |
35.000,- : 700 = 50 |
3 x 50 = 150,- |
150,- x 50% = 75,- |
B |
200 |
2 |
200 x 2 = 400 |
35.000,- : 700 = 50 |
2 x 50 = 100,- |
100,- x 40% = 40,- |
|
|
|
700 |
|
|
|
Obliczenie łącznego kosztu produkowanych wyrobów
Koszty |
Wyrób A |
Wyrób B |
Wyrób nie zakończony A |
Wyrób nie zakończony B |
Materiały bezpośrednie |
80,- |
160,- |
40,- |
64,- |
Pozostałe koszty |
150,- |
100,- |
75,- |
40,- |
Razem koszt wytworzenia |
230,- |
260,- |
115,- |
104,- |
3. Sprawdzenie poprawności obliczeń kalkulacji
koszty wytworzenia wyrobów gotowych:
wyrobu A 80 szt. x 230,- = 18.400,-
wyrobu B 170 szt. x 260,- = 44.200,-
koszty wytworzenia półfabrykatów:
wyrobu A 40 szt. x 115,- = 4.600,-
wyrobu B 75 szt. x 104,- = 7.800,-
75.000,-
PRZYKŁAD
Spółka ABC produkuje trzy rodzaje wyrobów x, y, z z tego samego surowca w dwóch fazach technologicznych na odrębnych wydziałach produkcyjnych.
W czerwcu poniesiono koszty:
FAZA I
w tym - materiały bezpośrednie 30.000,-
- płace bezpośrednie 20.000,-
- koszty wydziałowe 28.000,-
FAZA II
w tym - materiały bezpośrednie 35.000,-
- płace bezpośrednie 25.000,-
- koszty wydziałowe 27.100,-
165.100,-
Wyprodukowano w tym samym okresie w fazie I półfabrykatów:
- wyrób x
80 szt. przerobionych w 100%
200 szt. przerobionych w 50%
- wyrób y
100 szt. przerobionych w 100%
100 szt. przerobionych w 40%
- wyrób z
70 szt. przerobionych w 100%
100 szt. przerobionych w 30%
ZAŁOŻENIA
1. Rozliczenie kosztów półfabrykatów dokonywane wg TKW.
2. Koszty fazy I rozliczane są na poszczególne półfabrykaty wg współczynników:
- koszty materiałów bezpośrednich 1 : 2 : 3
- koszty płacy bezpośredniej 2 : 3 : 1
- koszty wydziałowe 1 : 2 : 4
3. Koszty fazy II rozliczane są na poszczególne półfabrykaty wg współczynników:
- koszty bezpośrednie 3 : 2 : 7
- koszty wydziałowe 3 : 2 : 1
ROZWIAZANIE
1. Obliczenie wielkości produkcji
dla x
80 szt. x 100% + 200 szt. x 50% = 180 szt.
dla y
100 szt. x 100% + 100 szt. x 40% = 140 szt.
dla z
70 szt. x 100% + 100 szt. x 30% = 100 szt.
2. Na podstawie danych stwierdzamy, że możemy skorzystać z kalkulacji podziałowej ze współczynnikami. Tworzymy tabele kalkulacyjną dla fazy I.
Pozycja kalkulacyjna
|
Nazwa wyrobu |
Ilość umowna (szt.) |
Współczynnik |
Ilość jednostek współczynnikowych |
Koszt wytworzenia jednostki współczynnikowej |
Koszt wytworzenia jednostki wyrobu |
Materiały bezpośrednie |
x |
180 |
1 |
180 x 1 = 180 |
30.000,-:760=39,47,- |
39,47,- x 1 = 39,47,- |
|
y |
140 |
2 |
140 x 2 = 280 |
|
39,47,- x 2 = 78,95,- |
|
z |
100 |
3 |
100 x 3 = 300 |
|
39,47,- x 3 = 118,42,- |
|
|
|
|
760 |
|
|
Płace bezpośrednie |
x |
180 |
2 |
180 x 2 = 360 |
20.000,-:880=22,73,- |
22,73,- x 2 = 45,45,- |
|
y |
140 |
3 |
140 x 3 = 420 |
|
22,73,- x 3 = 68,18,- |
|
z |
100 |
1 |
100 x 1 = 100 |
|
22,73,- x 1 = 22,73,- |
|
|
|
|
880 |
|
|
Koszty wydziałowe |
x |
180 |
1 |
180 x 1 = 180 |
28.000,-:860=32,56,- |
32,56,- x 1 = 32,56,- |
|
y |
140 |
2 |
140 x 2 = 280 |
|
32,56,- x 2 = 65,12,- |
|
z |
100 |
4 |
100 x 4 = 400 |
|
32,56,- x 4 = 130,23,- |
|
|
|
|
860 |
|
|
Całkowity koszt jednostkowy półfabrykatów w fazie I (sumujemy koszt wytworzenia jednostki wyrobu poszczególnych produktów)
dla x
39,47,- + 45,46,- + 32,56,- = 117,49,-
dla y
78,94,- + 68,19,- + 65,12,- = 212,25,-
dla z
118,41,- + 22,73,- + 130,24,- = 271,38,-
Wyceniamy półfabrykaty przekazanych do fazy II
dla x
80 szt. x 117,49,- = 9.399,20,-
dla y
100 szt. x 212,25,- = 21.225,-
dla z
70 szt. x 271,38,- = 18.996,60,-
3. Tworzymy tabele kalkulacyjną jak przy fazie I, wpisując odpowiednie współczynniki dla fazy II
Pozycja kalkulacyjna |
Nazwa wyrobu |
Ilość umowna (szt.) |
Współczynnik |
Ilość jednostek współczynnikowych |
Koszt wytworzenia jednostki współczynnikowej |
Koszt wytworzenia jednostki wyrobu |
Koszty bezpośrednie (materiały bezpośrednie i płace bezpośrednie) |
x |
80 |
3 |
80 x 3 = 240 |
60.000,-:930=64,52,- |
64,52,- x 3 = 193,55,- |
|
y |
100 |
2 |
100 x 2 = 200 |
|
64,52,- x 2 = 129,03,- |
|
z |
70 |
7 |
70 x 7 = 490 |
|
64,52,- x 7 = 451,61,- |
|
|
|
|
930 |
|
|
Koszty wydziałowe |
x |
80 |
3 |
80 x 3 = 240 |
27.100,-:510=53,14,- |
53,14,- x 3 = 159,41,- |
|
y |
100 |
2 |
100 x 2 = 200 |
|
53,14,- x 2 = 106,27,- |
|
z |
70 |
1 |
70 x 1 = 70 |
|
53,14,- x 1 = 53,14,- |
|
|
|
|
510 |
|
|
Całkowity koszt jednostkowy wyrobów gotowych w fazie II (sumujemy koszt wytworzenia jednostki wyrobu poszczególnych produktów)
dla x
193,56,- + 159,42,- = 352,96,-
dla y
129,04,- + 106,28,- = 235,31,-
dla z
451,64,- + 53,14,- = 504,75,-
4. Ustalamy koszt wytworzenia wyrobu gotowego (sumujemy całkowity koszt jednostkowy wyrobu gotowego fazy I i fazy II poszczególnych produktów)
dla x
117,49,- + 352,98,- = 470,45,-
dla y
212,38,- + 504,78,- = 447,55,-
dla z
271,38,- + 504,78,- = 776,13,-
5. Sprawdzenie poprawności obliczeń kalkulacji
- koszt wytworzenia wyrobu gotowego x 80 szt. x 470,45,- =37.635,72,-
- koszty wytworzenia półfabrykatu x 100 szt. x 117,49,- = 11.748,64,-
- koszt wytworzenia wyrobu gotowego y 100 szt. x 447,55,- 44.755,22,-
- koszty wytworzenia półfabrykatu y 40 szt. x 212,25,- = 8.489,82,-
- koszt wytworzenia wyrobu gotowego z 70 szt. x 776,13,- =54.329,17,-
- koszty wytworzenia półfabrykatu z 30 szt. x 271,38,- = 8.141,43,-165.100,00,-
PRZYKŁAD
Koszty bezpośrednie przedsiębiorstwa produkcyjnego kształtują się według kart kalkulacyjnych zleceń następująco:
|
Zlecenie nr 1 |
Zlecenie nr 2 |
RAZEM |
Materiały bezpośrednie |
1.600,- |
1.200,- |
2.800,- |
Płace bezpośrednie |
800,- |
400,- |
1.200,- |
|
2.400,- |
1.600,- |
|
Koszty wydziałowe wynoszą 1.000,- i są dzielone proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich. Zakończono zlecenie nr 1 na 500 szt. wyrobów A, zlecenie nr 2 nie zakończono.
Rozwiązanie
1. Rozliczenie kosztów wydziałowych.
Wiedząc, że koszty bezpośrednie dwóch zleceń wynoszą 4.000,- możemy obliczyć, jaka część kosztów wydziałowych przypada na każde zlecenie.
(1.000,- : 4.000,-) x 100% = 25%
narzut kosztów wydziałowych na:
- zlecenie nr 1 2.400,- x 25% 600,-
- zlecenie nr 2 1.600,- x 25% 400,-
2. Tabela kalkulacyjna
Pozycja kalkulacyjna |
Zlecenie nr 1 |
Zlecenie nr 2 |
RAZEM |
Materiały bezpośrednie |
1.600,- |
1.200,- |
2.800,- |
Płace bezpośrednie |
800,- |
400,- |
1.200,- |
Koszty wydziałowe |
600,- |
400,- |
1.000,- |
TKW |
3.000,- |
2.000,- |
5.000,- |
PRZYKŁAD
Spółka Q zrealizowała produkcję asortymentu:
a - 90 szt. wyrobów gotowych i 40 szt. wyrobów niezakończonych, przerobionych w 25%;
b - 160 szt. wyrobów gotowych i 80 szt. wyrobów niezakończonych, przerobionych w 50%;
Koszty wyniosły:
materiały bezpośrednie
- na realizację asortymentu a 20.000,-
- na realizację asortymentu b 22.000,-
płace bezpośrednie
- na realizację asortymentu a 30.000,-
- na realizację asortymentu b 20.000,-
koszty wydziałowe 10.000,-
koszty zarządu 20.000,-
razem koszty 122.000,-
ROZWIĄZANIE
1. Ustalamy umowną ilość wyrobów określonego asortymentu
asortyment a
- 90 szt. x 100% + 40 szt. x 25% = 100 szt.
asortyment b
- 160 szt. x 100% + 80 szt. x 50% = 200 szt.
Kluczem podziałowym przy podziale kosztów wydziałowych i kosztów zarządu są płace bezpośrednie.
2. Rozliczenie kosztów wydziałowych
(10.000,- : 50.000,-) x 100% = 20%
narzut kosztów wydziałowych na:
- asortyment a 30.000,- x 20% 6.000,-
- asortyment b 20.000,- x 20% 4.000,-
3. Rozliczenie kosztów zarządu
(20.000,- : 50.000,-) x 100% = 40%
narzut kosztów zarządu na :
- asortyment a 30.000,- x 40% 12.000,-
- asortyment b 20.000,- x 40% 8.000,-
4. Tabela kalkulacyjna
Pozycja kalkulacyjna |
Umowna ilość asortymentu a (szt.) |
Koszt wytworzenia asortymentu a |
Koszt jednostkowy asortymentu a |
Umowna ilość asortymentu b ( szt.) |
Koszt wytworzenia asortymentu b |
Koszt jednostkowy asortymentu b |
Materiały bezpośrednie |
100 |
20.000,- |
20.000,-:100=200,- |
200 |
22.000,- |
22.000,-:200=110,- |
Płace bezpośrednie |
100 |
30.000,- |
30.000,-:100=300,- |
200 |
20.000,- |
20.000,-:200=100,- |
Koszty wydziałowe |
100 |
6.000,- |
6.000,-:100=60,- |
200 |
4.000,- |
4.000,-:200=20,- |
TKW |
100 |
56.000,- |
560,- |
200 |
46.000,- |
230,- |
Koszty zarządu |
100 |
12.000,- |
12.000,-:100=120,- |
200 |
8.000,- |
8.000,-:200=40,- |
Całkowity koszt własny wytworzenia |
100 |
68.000,- |
680,- |
200 |
54.000,- |
270,- |
Jednostkowy koszt wytworzenia
- asortymentu a
68.000,- : 100 szt. = 680,-
- asortymentu b
54.000,- : 200 szt. = 270,-
5. Obliczenie kosztu jednostkowego produkowanego asortymentu
Asortyment |
Jednostkowy koszt wytworzenia produktu zakończonego |
Jednostkowy koszt wytworzenia produktu nie zakończonego |
a |
680,- |
680,- x 25% = 170,- |
b |
270,- |
270,- x 50% = 135,- |
6. Sprawdzenie poprawności obliczeń kalkulacji
- koszt wytworzenia asortymentu a 90 szt. x 680,- =61.200,-
- koszt wytworzenia asortymentu b 160 szt. x 270,- =43.200,-
- koszt wytworzenia serii nie zakończonej asortymentu a 40 szt. x 170,- =6.800,-
- koszt wytworzenia serii nie zakończonej asortymentu b 80 szt. x 135,- =10.800,-122.000,-
8