Kryminologia

wg Hołysta: nauka o przestępstwie i przestępcy, o przyczynach i objawach przestępczości, o innych związkach z nią związanych, zjawiskach patologii społecznej i metodach ich eliminacji oraz o funkcjonowaniu systemu sprawiedliwości karnej.

Przedmiot i działy kryminologii

Symptomatologia kryminalna - fenomenologia kryminalna zajmuje się:- formy objawowe przestępczości, - geografia przestępczości, - struktura przestępczości - dynamika przestępczości

Etiologia kryminalna - etiologia przestępczości - nauka o przyczynach przestępczości:

- kierunek socjologiczny - kierunek biopsychologiczny

Profilaktyka kryminologiczna- zajmuje się wypracowaniem metod i środków zmierzających do zapobiegania przestępczości.

Funkcjonowanie sytemu sprawiedliwości karnej-badania w celu skuteczności działania i zwiększania tzw. kontroli nad przestępczością.

Kryminologia a inne nauki

Kryminologia pozostaje w związkach z nast. naukami:- prawo karne (PKM zakreśla przedmiot zainteresowań dla kryminologii stanowiąc jakie zachowania uważane są za przestępstwa czy niezgodne z prawem. Badania kryminologiczne służą do zmian w zakresie uzupełniania części ogólnej KK. Wpływają na zmiany wysokości sankcji. Służą do wypełniania treścią przepisów o charakterze blankietowym,. Ponadto związek ten wynika z obowiązku zbierania danych osobopoznawczych o sprawcy czynu).,- prawo k procesowe (w zakresie obu nauk leży ustalenie wszelkich informacji na temat sprawcy czynu, zdarzenia przestępczego i ofiary przestępstwa. Ustalenie motywów i pobudek działania wpływa na wysokość sankcji ale również obrazuje przyczyny popełniania czynu),- PK Wykonawcze (Dotyczy głównie osoby pozbawionej wolności. Skupia się na prowadzeniu procesu resocjalizacji, jego efektów, przyczyn i trudności w tym procesie),- kryminalistyka (związek dotyczy samego miejsca zdarzenia, gdzie na podstawie wiedzy w zakresie etiologii można wnioskować na temat motywacji, wyboru sposobów popełnienia przestępstwa. W efekcie pozwala to na formowanie wersji śledczych, selekcję osób podejrzanych i w[pływa to na skuteczność procesu wykrywczego), -socjologia,- psychiatria,- farmacja,- statystyka,- informatyka

Wykorzystanie wiedzy z zakresu kryminologii

w: 1.ujawnianiu czynników kryminogennych zarówno endogenicznych jak i egzogenicznych, 2-w kształtowaniu polityki kryminalnej państwa oraz poglądów społeczeństwa na przestępczość, 3-w pracy organów ścigania, głównie Policji. Wiedza ta ma zastosowanie w pracy operacyjno rozpoznawczej, dochodzeniowej, a także szkoleniowej.

Znajomość symptomatologii pozwala na określenie zagrożeń w stosunku do pewnych miejsc (dzielnice, parki). Znajomość etiologii przestępczości na danym terenie pozwala na prowadzenie działań prewencyjnych, wpływa na skuteczne prowadzenie wszelkich działań wykrywczych.

Rodzaje badań kryminologicznych

Ze względu na przedmiot badań:- studium przypadku - badanie jednego przypadku, określonego zjawiska itp.- badanie monograficzne - badania wielopłaszczyznowe.

Ze względu na cel:- diagnostyka - sprawdzenie czy w danym środowisku występuje określone zjawisko,- eksplanacyjne - (pytanie o przyczyny) - badanie zależności,`- prognostyczne - określanie przebiegu badanego zjawiska w przyszłości (jakie będą jego formy, jakie zajdą zmiany

Koncepcje etiologii przestępstwa

Czynniki kryminogenne- zdarzenia, stany które ujawniają się w rzeczywistości jako fakty przyczyniające się do powstawania przestępczości i zjawisk jej towarzyszących.

Klasyfikacja czynników kryminogennych: 1-czynniki endogeniczne- uwarunkowania wewnętrzne sprawcy, 2-czynniki egzogeniczne- leżące w funkcjonowaniu struktury społecznej.

Podział czynników wg Malca: 1-prowadzące do demoralizacji, 2-przeciwdziałające ukształtowaniu i akceptacji wszelkich norm prakseologicznych (prawnych), 3-zaburzenia psychiczne lub choroby psychiczne, 4-tzw. presja czynników sytuacyjnych.

Zjawisko przestępczości w ujęciu biopsychologicznym jest to orientacja w której przestępstwo jak i jego sprawca uważane jest za stan choroby i wykraczający poza wszelkie normy.

Teorie:

T. przestępcy z urodzenia (Lombrozo)- czyn przestępczy to zjawisko przyrodnicze i biologiczne uwarunkowane właściwościami fizycznymi i psychicznymi sprawcy. Stworzył katalog cech i stwierdził, że jak ktoś posiada powyżej 5 to jest przestępcą z urodzenia.

T. konstytucjonalna (Kretschmera)- szukał pomostu pomiędzy obiektywnie dostrzeganą konstrukcja ciała a mentalnością, zwłaszcza temperamentu. Wyróżnił 4 typy budowy: astenik, atletyk, pyknik, dysplastyk.

T. Endokrynologiczna (Shlapp, Smith)- przypisują zaburzeniom gruczołów dokrewnych decydującą rolę kryminogenną. Stwierdzili że 1/3 przestępców wykazuje takie zaburzenia co prowadzi do destabilizacji emocjonalnej.

T. Chromosomalna Dodatkowy chromosom Y a niekiedy nawet dwa powoduje agresywność, aspołeczność, niestałość, afektywność i inne podobne cechy osobowości.

T. Agresji (Freud)- Człowiek rodzi się z dwoma instynktami: życia i miłości oraz śmierci. Energia związana z instynktem śmierci gromadzi się w organizmie i musi być rozładowana. Przejawia się to w sytuacjach agresywnych. (Lorenz)- energia związana z instynktem agresji gromadzi się w centralnych ośrodkach nerwowych i wymaga rozładowania. Wywołuje to akty agresji niezależnie od sytuacji zewnętrznej. (Dollard)- przyczyną agresji jest doznawany stan frustracji. Frustracja pobudza do zachowania agresywnego a siła tego pobudzania jest wprost proporcjonalna do wielkości doświadczonej frustracji. Frustrację wywołuje sytuacja zewnętrzna. (Berokwitz)- Frustracja wywołuje gniew a ten z kolei wpływa na zachowania agresywne.

Teoria na pograniczu tych kierunków: T. wieloczynnikowa (Bart)- każde zachowanie się człowieka także i przestępcze determinowane jest przez cały szereg czynników zarówno natury socjologicznej jak i biopsychologicznej i dopiero wypadkowa tych czynników wpływa na konkretne zachowanie się człowieka.

Zjawisko przestępczości w ujęciu socjologicznym przestępstwo jak i jego sprawca postrzegane jest jako normalny składnik struktury społecznej. Uwarunkowań oszukujemy się w wadliwym funkcjonowaniu struktury społecznej które wynika z globalnych procesów społecznych.

Teorie:

T. Anomi (Durkheim)- W okresie gwałtownych przemian społecznych dochodzi do osłabienia lub całkowitego załamania się kontroli społecznej. Stan anomi sprzyja nasilaniu i przejawianiu wszelkich zachowań dewiacyjnych.

T. Anomi (Merton)- W przypadku zbytniego akcentowania celów lub środków dochodzi do zaburzeń w funkcjonowaniu społeczeństwa w postaci załamania się struktury kulturowej. Typy adaptacji do tego stanu: konformizm, innowacja, wycofanie się, bunt.

T. Zróżnicowanych powiązań (Satherland)- Zróżnicowane powiązania oznaczają zróżnicowaną strukturę społeczną czyli sytuację w której część społeczeństwa skupiona jest wokół norm sprzyjających przestrzeganiu prawa a pozostał część wokół norm przestępczych. Uczenie zachowań następuje na drodze wzajemnej interakcji z obiema grupami społecznymi.

T. Generalnego czynnika dynamicznego (Baffi)- przestępczość podlega ciągłym przemianom i należy je obserwować jak również zachodzące w niej zmiany w ujęciu dynamicznym.

T. Generalnego czynnika genetycznego (Lerner)- U podstaw zachowania przestępczego leży doznawana pozycja nierówności i działanie przestępcze ma na celu zlikwidowanie, wyrównanie lub przewyższenie tej pozycji.

T. Ekonomiczna (Bonger)- Ogólna żądza posiadania, chciwość, nieliczenie się z innymi ludźmi, cechy charakterystyczne kapitalistycznych stosunków społecznych. Wszystko to stanowi podatną glebę dla rodzenia się i realizowania zmysłów przestępczych.

T. podkultur (Thrasher)- podkultura rekompensuje niedostatki domu rodzinnego. Dostarcza możliwości rozrywki i emocji, (Miller)- powstanie i działalność gangów młodzieżowych jest wynikiem tradycji kulturowej warstw niższych, (Cohen)- powstawanie gangów jest zbiorowym wyjściem z sytuacji dla młodzieży odczuwającej zablokowanie swych dążeń.

T. Kontroli społecznej (Hirschiego)- jednostka może dokonywać czynów przestępczych ponieważ jej więzi z porządkiem konformistycznym zostały w pewnej mierze załamane.

T. Stygmatyzacji (Lemert)- Usiłuje wyjaśnić dlaczego człowiek trwa w przestępstwie i w wyniku jakiego procesu dochodzi do uznania pewnych zachowań za przestępcze.

Charakterystyka przestępczości i sprawców

Struktura przestępczości- sklasyfikowanie poszczególnych faktów przestępczych wg przyjętego kryterium.

Dynamika przestępczości- tępo i kierunek zmian jakim ulega w czasie liczba stwierdzonych na danym terenie przestępstw.

Rozmiar przestępczości- udział zachowań przestępczych w całokształcie działalności społeczeństwa. Udział ten jest różny w zależności czy rozważamy: -przestępczość rzeczywista- ogół przestępstw popełnionych w określonym czasie na danej jednostce terytorialnej, liczba tego zbioru nie jest znaczna, gdyż część tego zbioru mieści się w problematyce przestępczości nieujawnionej, -przestępczość ujawniona-ogół czynników o których organy ścigania uzyskał informację i na tej podstawie wszczęły postępowanie przygotowawcze, zwana również pozorną bo nie wszystkie postępowania są potwierdzone w trakcie procesu, -przestępczość stwierdzona- ogół czynów których charakter jako przestępstwo został potwierdzony w wyniku prowadzonego postępowania przygotowawczego, -przestępczość osądzona- ogół czynów których sprawy zakończyły się prawomocnym wyrokiem skazującym.

Podstawowym źródłem informacji o przestępczości jest statystyka kryminalna, a w niej: statystyka policyjna, prokuratorska, sądowa, penitencjarna.

Wyróżniamy również statystykę kryminologiczną -analiza jakościowa i ilościowa.

Obszary ciemnej liczby: -przestępstwa o których informacji nie uzyskały organy ścigania, -przestępstwa które zostały ujawnione jednak nie zostali wykryci sprawcy, -przestępstwa których sprawcy zostali wykryci jednak w wyniku negatywnych przesłanek procesowych nie doszło do wniesienia aktu oskarżenia lub nie zapadł wyrok skazujący, -przestępstwa których sprawcy zostali osądzeni jednak nie wszystkie ich czyny objęte były aktem oskarżenia.

Zakres ciemnej liczby- czynniki wpływające na jej zakres leżą po stronie: pokrzywdzonych, świadków, organów ścigania (nawet wymiaru sprawiedliwości), sprawcy.

Cechy społeczne oraz stan osobowości sprawców najczęściej popełnianych przestępstw:

wiek 30lat, płeć 90% mężczyźni, 10 kobiety, status społeczno ekonomiczny 505 wykształcenie podstawowe, 35% zawodowe, 14, średnie; zawód: hydraulicy, ślusarze, tokarze; warunki materialne: nie posiadają trwałego majątku; tryb życia: pasożytniczy, młodociani -wagary, alkohol, prostytuowanie się; poziom umysłowy: przeciętny lub niski; sytuacja rodzinna: młodzi recydywiści wywodzący się z rodzin patologicznych, rozbite rodziny.

Zaburzona sfera emocjonalna i niski poziom inteligencji, nałogowcy, prosty styl życia, rzadko utrzymujący właściwy kontakt z rodziną, niepotrafiący podjąć samodzielnej pracy, skłonności do zachowań agresywnych z chwiejnym charakterem.

Ogólnie wzrost przestępczości

Zmiany w strukturze przestępczości

1.długofalowe związane ze zmianami ustrojowymi państwa, które występują w dwóch postaciach: -jakościowa- polegająca na zaniku dotychczasowych przestępstw i powstaniu nowych, -ilościowa- wzrost liczby zabójstw na skutek „porachunków mafijnych” itp.

2.średniofalowe- zachodzące wewnątrz danego ustroju państwa, które są w postaci: -zmian gwałtownych-nagłe wydarzenia w kraju (stany wojenne, kryzysy, klęski żywiołowe), -zmiany powolne- wynik normalnego rozwoju państwa,

3.krótkofalowe- tzw. sezonowe (Weekendy, święta, jeśień-zima, domki letniskowe.

Struktura przestępczości kryminalnej w Polsce charakterystyczna także dla innych krajów Europy wskazuje na stałą dominację przestępstw skierowanych na zbór mienia dokonywanych bez użycia przemocy na osobie 60% przestępstw kryminalnych stanowią kradzieże i kradzieże z włamaniem.

Przestępczość nieletnich

Wykolejenie społeczne swoisty układ zdarzeń, które obejmuje czynności antagonistyczno destrukcyjne, stany osobowości, których manifestacją są ww. czynności, przyczyny, determinanty, których manifestacją są czynności destrukcyjno antagonistyczne.

Czynności antagonistyczno destrukcyjne wszelkiego rodzaju zachowania, które odznaczają się negatywnym ustosunkowaniem się zarówno do norm prawnych jak i moralnych i obyczajowych.

Antagonizm społeczny: 1-konstruktywny polega na przeciwstawianiu się dążeniu społeczeństwa w imię wzorca ustroju niż ten który aktualnie obowiązuje, 2-destruktywny polega na przeciwstawianiu się danemu społeczeństwu niezależnie od panujących stosunków społeczno politycznych.

Wykolejenie społeczne: 1-przestępcze: przestępczość złodziejska, bandycka, chuligańska, 2-obyczajowe: zachowanie auto destrukcyjne (samobójstwa, samookaleczenia, alkoholizm), pasożytnictwo społeczne, dewiacje seksualne.

Uwarunkowania: 1-biologiczne i psychologiczne- przyczyny związane z okresem dojrzewania: infantylizm, dysmorfobia, zachowania, psychopatyczne, zaburzenia nerwicowe) -przyczyny określane mianem trwałych kalectw psychicznych (choroby psychiczne, zaburzenia psycho nerwicowe, niedorozwój umysłowy), 2-społeczne: -środowisko rodzinne (alkoholizm rodziców, rozbicie rodziny, brak opieki rodzicielskiej, inne formy patologii życia rodzinnego), -środowisko szkolne i negatywny stosunek do szkoły, -negatywny wpływ grupy rówieśniczej.

Cechy charakterystyczne przestępczości nieletnich

cechy: działalność w grupach, brutalność, agresywność w działaniu, bezwzględność, obniża się wiek niektórych przestępców.

Ogólnie wzrost przestępczości, 6-8% ogółu popełnionych przestępstw, 14% ogółu osób podejrzanych, popełnianych przestępstw ok. 70 tyś z tego ok. 60% to przestępstwa pospolite.

PATOLOGIE

Patologia społeczna (wg Podgórskiego) jest to ten typ zdarzenia, ten typ instytucji, ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego czy też ten typ jakiejś struktury społecznej, który pozostaje w zasadniczej i niedającej się pogodzić sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami przyjmowanymi i akceptowanymi w danej społeczności.

Samobójstwo

zachowania suicydalne (wg Hołysta) jest to ciąg reakcji jakie wyzwalane zostają u człowieka z chwilą gdy w jego świadomości samobójstwo pojawia się jako pożądany i antycypowany stan rzeczy, a więc jako cel. Inaczej jest to każde zamierzone samouszkodzenie, które zagraża co najmniej życiu. W Polsce 5180 zamachów samobójczych (`99r) 90% na tle zaburzeń psychicznych.

Alkoholizm

Jest to choroba woli polegająca na nadmiernym spożywaniu napojów alkoholowych. Stąd ujemne skutki zarówno dla jednostki jak i społeczeństwa.

Jest to choroba kontroli gdyż osoby uzależnione tracą jakąkolwiek kontrole i możliwość powstrzymywania się od alkoholu. Stojąc często przed wyborami pomiędzy wykonywaniem obowiązków względem rodziny, służbowych itd., a alkoholem, wygrywa alkohol.

Jest to choroba emocji z uwagi na to że alkohol wprawia w huśtawkę nasze nastroje. Pozwala na zrealizowanie potrzeby przyjaźni, zrozumienia, często po jego wypiciu następują pozytywne stany które po jakimś czasie przechodzą do depresji. Alkoholik jest początkowo pobudzony, wesoły, a po ustaniu alkoholu przeżywa różnego rodzaju napięcia.

Jest to choroba zaprzeczeń, ponieważ alkoholicy niedopuszczają do siebie żadnych informacji na temat skutków picia, zachowania się po alkoholu, odrzucają wszelkie objawy chorobowe. Alkoholik jest typowym egocentrykiem, ponieważ alkohol zdominował jego życie.

Objawy alkoholizmu

1-tzw. dominująca chęć picia- wewnętrzny przymus któremu towarzyszą doznania podobne do głodu, 2-inna tolerancja na alkohol- oznacza że te same osoby mogą wypić dużo więcej, a inne dużo mniej, 3-regularne klinowanie- usuwanie nieprzyjemnych skutków poprzez poranne picie alkoholu, 4-urwany film- niepamięć, luki pamięciowe z wydarzeń dnia poprzedniego, 5-próby odstawienia po czym następuje nawrót do picia, 6-objawy abstynencji które występują po dłuższym okresie picia. Polegają na różnego rodzaju lękach. Są to nudności, wymioty, drżenie kończyn.

Fazy alkoholizmu

Każde uzależnienie ma swój specyficzny charakter. Uzależnienie to wynika z dojrzałości organizmu, szczególnie dojrzałości ośrodkowego układu nerwowego. Badania wykazują że długotrwałe picie przed 20 rokiem życia może doprowadzić do uzależnienia po 3-4 miesiącach. Nadużywaniem pomiędzy 20-25 rokiem życia może doprowadzić do alkoholizmu po 2-3 latach, Natomiast po 25 roku życia do uzależnienia może doprowadzić kilku- kilkunastoletnie picie.

Wyróżniamy następujące FAZY: 1-F. początkowa -spożywanie alkoholu ma charakter towarzyski. Alkohol umożliwia w tej fazie uzyskanie dobrego samopoczucia, rozprężenia, łagodzi stres i napięcia. W miarę rozwoju zwiększa się tolerancja na alkohol. Osoba nie upija się całkowicie. 2-F. ostrzegawcza -następuje zmiana stosunku pijącego do alkoholu, który nabiera charakter przymusu. Osoba ma tego świadomość co rodzi poczucie winy. Zachowuje jednak zdolność krytycznej oceny sytuacji. Alkohol nie jest czynnikiem decydującym w zakresie potrzeb życiowych. W fazie tej pojawiają się zaniki pamięci. Osoba może leczyć złe samopoczucie porannymi dawkami alkoholu i jest to zwiastun kolejnej fazy. 3-F. krytyczna- następuje całkowite osłabienie woli a także krytycyzmu. Picie rozpoczyna się od porannych dawek, po czym następuje dalsze spożywanie aż do upojenia. W fazie tej pojawiają się sygnały o organicznym uszkodzeniu układu nerwowego. Organizm traci zdolność obrony przed czynnikami chorobotwórczymi. Występują objawy w funkcjonowaniu układu nerwowe, pokarmowego, oddechowego itp. Długotrwałe picie prowadzi do fizycznego wyczerpania organizmu. Jest to osoba najczęściej bezrobotna o różnych problemach społecznych. 4.F.ostateczna- określana mianem degeneracji. Do upicia wystarczy niewielka dawka alkoholu. U osoby takiej występują poważne powikłania somatyczne oraz psychiatryczne w postaci psychoz alkoholowych. Osoba nie jest w stanie wykonywać jakichkolwiek obowiązków społecznych. Upojenie może doprowadzić do śmierci.

Motywacja picia alkoholu

wg. Kępińskiego alkohol spożywany jest z następujących motywów: 1-styl picia neurasteniczny -w celu uzyskania odprężenia, redukcji stresu, napięć, 2-styl picia kontaktowy- w celu uzyskania lepszego kontaktu z ludźmi, dla dobrej zabawy, 3-motyw picia dionizyjski polega na chęci uzyskania oszołomienia i ucieczki od rzeczywistości 4-motyw heroiczny- w celu dodania sobie odwagi, siły, 5-motyw samobójczy.

Uwarunkowania alkoholizmu w Polsce

Obecnie wiadomo że na alkoholizm wpływają różne czynniki o charakterze społecznym, psychologicznym, kulturowym, które nakładają się na czynniki biologiczne osoby pijącej.

Uwarunkowanie społeczne alkoholizmu w Polsce związane są z tradycją i zwyczajami w tej dziedzinie, z łatwą dostępnością alkoholu, z niską ceną, z brakiem zasad abstynencji w naszym społeczeństwie. Wiąże się to również i przede wszystkim z oddziaływaniem rodziny która może ograniczać lub zwiększać skłonność do uzależnienia. Określa się to mianem dziedzictwa kulturowego, które polega na przenoszeniu w życie dorosłe wzorów i postaw swoich rodziców. Uwarunkowania psychologiczne. O każdym naszym zachowaniu decyduje osobowość. Natomiast większość przejawianych zachowań przez alkoholików wynika z niedojrzałości emocjonalnej. Ulega ona zaburzeniu szczególnie w okresie dojrzewania. Do czynników tych można zaliczyć różnego rodzaju lęki, stresy, skłonności do frustracji. Są to kłopoty w nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich. Nadużywanie alkoholu prowadzi do wykształcenia osobowości psychopatycznej, a więc do wszelkich zaburzeń w zakresie życia popędowo uczuciowego. Uwarunkowania duchowe. Alkohol jest tym czynnikiem który zastępuje wszelkie pozytywne doznania. Uniemożliwia funkcjonowanie na trzeźwo. Ogranicza realizację zdolności i talentów. Uwarunkowania biologiczne. Badania dowodzą że dziedziczone są skłonności do uzależnienia z uwagi na to że dziedziczeniu podlega podłoże biochemiczne organizmu. Badania genetyczne wykazują, że w układzie chromosomalnym w chromosomie 13 (jest to chromosom Y) znajdują się geny odpowiedzialne za kodowanie alkoholu. Są to tzw. enzymy ALDH. U osób u których enzymy te mają słabe właściwości rozkładania (kodowania) alkoholu, alkohol pozostaje w nadmiarze przez dłuższy czas i wchodzi w reakcje z aminami biogennymi, a nowo powstałe związki prawdopodobnie odpowiedzialne są za uzależnienie.

Związki alkoholu i przestępczości

1.Incydentalne wynikają z kształtowania przez państwo polityki legislacyjnej w zakresie alkoholu. Dzielą się na: -formalne, które polegają na spenalizowaniu pewnych zachowań lub czynności których wykonywanie musi być w stanie trzeźwym. Stan nietrzeźwości jest warunkiem wystarczającym do pociągnięcia osoby do odpowiedzialności karnej, -restrykcyjne- wynikają z kształtowania przez państwo polityki podaży i popytu na alkohol, np. ograniczenia czasowej sprzedaży alkoholu.

2.Indywidualne dzielą się na bezpośrednie- są wtedy gdy osoba popełnia przestępstwo wskutek natychmiastowej zmiany organizmu po spożyciu alkoholu, -pośrednie- polegają na tym że osoba popełnia przestępstwo wskutek zmian które zaszły w organizmie, w jego osobowości, w trakcie długotrwałego nadużywania, a nie popełniłaby ich gdyby te zmiany nie nastąpiły. Polega to również na tym że osoba nie jest w stanie zapewnić prawidłowego procesu wychowania swoim dzieciom co może prowadzić do ich wykolejenia.

3.Związek wiktymologiczny polega na tym że ofiarami są często osoby nietrzeźwe o obniżonej sprawności fizycznej i psychicznej. Dochodzi do sytuacji gdzie nietrzeźwy sprawca dokonuje ataku w wyniku którego sam staje się ofiarą. niekiedy nietrzeźwość wpływa zmniejszająco na rozmiary przestępczości, dlatego że osoby nietrzeźwe często nie potrafią rozpoznać znamion czynu zabronionego oraz zgłaszają o przestępstwie ale nie potrafią podać żadnych istotnych szczegółów odnośnie przebiegu zdarzenia.

Ok. 26% wszystkich przestępstw w Polsce popełnianych jest pod wpływem alkoholu. `97r. Zabójstwa 53%, zgwałcenia 40-45%, rozboje i wymuszenia 30%, udział w bójce uszkodzenie ciała 35%, kradzieże włamania 20%,czynna napaść, czynny opór 70-80%

Recydywa

35%-40% wszystkich przestępstw popełnianych w Polsce to recydywa.

Recydywę należy rozpatrywać w ujęciu kryminologicznym, penitencjarnym i prawnym.

Recydywa najogólniej oznacza ponowne popełnianie przestępstw. Wywodzi się od łac. słowa recedeve, które oznacza ponowne podpadanie pod pewne sytuacje, powrót do pewnych zachowań, nawyków, itp. Recydywa w ujęciu kryminologicznym oznacza każde ponowne popełnienie przestępstwa przez tę samą osobę i przyjmuje się ją bez względu na to czy sprawca został skazany, jaka to była kara i jaki okres upłynął od jej odbycia. Recydywa w ujęciu penitencjarnym oznacza każde ponowne odbywanie kary pozbawienia wolności i świadczy o nieskuteczności kary i oddziaływań resocjalizacyjnych. Recydywa w ujęciu prawnym: Wyróżniamy dwa rodz. recydywy: 1-recydywa ogólna, 2-recydywa specjalna. Recydywa ogólna polega na popełnieniu przez tego samego sprawcę dwóch kolejnych przestępstw przy czym za pierwsze z nich sprawca został skazany bez konieczności odbywania kary pozbawienia wolności a drugie z nich popełnił przed u[upływem terminu skazania za pierwsze. Recydywa specjalna polega na tym, że ten sam sprawca popełnia dwa kolejne przestępstwa. Za pierwsze z nich został skazany na karę pozbawienia wolności z czego musiał odbyć minimum 6 m-cy tej kary, a drugie przestępstwo jest popełnione w okresie 5 lat od odbycia kary pozbawienia wolności.

Przyczyny recydywy w Polsce

Przyczyny są złożone i muszą być rozpatrywane łącznie z przyczynami, które doprowadziły do pierwszego przestępstwa. można wymienić uwarunkowania psychologiczne które nakładają się na uwarunkowania środowiskowe. Wśród czynników psychologicznych na szczególną uwagę zasługuje fakt psychicznego oddziaływania drugiego życia (inaczej grypsery) w zakładach karnych. W psychologii wpływ ten określany jest za pomocą teorii dysonansu poznawczego Festingera. Autor twierdzi, że jednostka na skutek uwięzienia załamuje się psychiczne, przeżywa myśli samobójcze, czuje się przegrana a do tej pory w środowisku postrzegana była jako ktoś ważny, sprytny. Grypsera pozwala takiej osobie na odzyskanie równowagi psychicznej poprzez tłumaczenie że nic się nie stało że był to tylko wypadek przy pracy, nadal jesteśmy wielcy, itd. Grypsera posiada funkcję przenoszenia recydywy na przyszłość. Jej członkowie zakładają spółki przestępcze, doskonalą się w zakresie sposobów i technik popełniania przestępstw, przechodzą edukację prawniczą, dokonują konstruktywnej krytyki niepowodzeń. Są solidarni i zobowiązani do pomocy po wyjściu na wolność.

Środowiskowe uwarunkowania recydywy

Wynikają głównie z sytuacji społeczno gospodarczej kraju, braku programów resocjalizacyjnych i tzw. pomocy postpenitencjarnej. Na szczególną uwagę zasługuje wykolejenie i przestępczość nieletnich, która prowadzi do recydywy młodocianych. Etiologia tych zachowań związana jest bezpośrednio i pośredni ze środowiskiem rodzinnym. Bezpośrednio wtedy gdy rodzice są wykolejeni i nie potrafią zapewnić dziecku prawidłowego wychowania, np. alkoholicy, przestępcy, rodziny rozbite. Pośrednio wtedy, gdy rodzice nie są w stanie uchronić dzieci przed negatywnym wpływem środowiska.

Cechy społeczne recydywistów

98% recydywistów to mężczyźni, wiek: 60%-40-45 lat, 30%-45-55 lat, 10%-osoby młode, pochodzenie społeczne; 90% wywodzi się z rodzin chłopsko robotniczych, wykształcenie: 60% osoby z niepełnym lub podstawowym wykształcenie.

Stan osobowości -Większość z nich przejawia trwałe zaburzenia od okresu dzieciństwa. Są to zaburzenia psychopatyczne. Osoby takie cechuje nieufność, trudności w nawiązywaniu kontaktów. Są to osoby wybuchowe o dużych skłonnościach do stresu, frustracji niskiej samooceny, agresywne wobec otoczenia jak i wobec siebie co przejawia się np. w tatuażach, samouszkodzeniach, skłonnościach samobójczych oraz skłonnościach homoseksualnych. 60% z nich nadużywa alkoholu a ok. 30% to nałogowi alkoholicy. W ich sytuacji głównym motywem działania przestępczego jest zdobycie pieniędzy lub alkoholu.

Prostytucja

Prostytutką jest osoba, która zaspokaja potrzeby seksualne przygodnych partnerów za zapłatą bez zaangażowania uczuciowego i bez wyboru.

Prostytutka zawodowa to osoba dla której zaspokajanie potrzeb seksualnych przygodnych partnerów stanowi stałe i wyłączne źródło dochodów.

Systemy regulacji prawnej prostytucji na świecie:

Prohibicjonizm tzw. system represyjny. Dominował głównie w średniowieczu. Uznawał prostytucję za przestępstwo. Represjonował tylko prostytutkę, Kary w zależności od okresu w dziejach były różne: więzienie, publiczna chłosta, pędzenie nago, banicja, kary cielesne, obcinanie uszu itp.; Reglamentacja wyszła z założenia, że karanie jednego uczestnika procederu jest niesprawiedliwe. Nie zmniejsza to rozprzestrzeniania się chorób wenerycznych i pobyt w więzieniu nie prowadzi do resocjalizacji prostytutek. Głównymi założeniami były postulaty: ochrona zdrowia, stwierdzenie że popęd seksualny jest naturalnym składnikiem życia zwłaszcza mężczyzn. Wówczas prostytutki skupiane były w domach publicznych, rejestrowane przez policję, musiały przeprowadzać badania lekarskie. Państwo czerpało zyski z domów publicznych; Neoreglamentacja modyfikacja poprzedniego rejestracji dokonuje czynnik lekarski. Zniesiono domy publiczne. W Polsce w okresie międzywojennym; Abolicjonizm 1949 zgromadzenie ogólne ONZ wprowadziło konwencję w sprawie zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji. Polska ratyfikowała we 1952r. Prostytucja nie jest przestępstwem, nie jest to karalne. karalne są czyny około prostytucyjne. Prostytutka nie może być rejestrowana . Nie ma obowiązku przeprowadzania badań lekarskich. państwo ma obowiązek nastawić się na profilaktykę społeczną przeciwko prostytucji.

W Polsce od kilku lat jest ok. 10-12 tyś prostytutek z czego ok. 2-2,5 tyś rosyjskojęzycznych. Skupione są głównie w dużych aglomeracjach miejskich. Większość w wieku 35 lat z czego od 18-25 to 34% ogółu prostytutek, 26-35 to 42% powyżej 35 lat ok. 18%. Dominuje prostytucja heteroseksualna ok. 90% oprócz tego prostytucja homoseksualna i biseksualna. Ze względu na miejsce pracy wyróżniamy: call girls, zatrudnione w agencjach towarzyskich salonach masażu itp., zatrudnione w barach hotelach, prostytutki uliczne, prostytutki na trasach komunikacyjnych.

Związki prostytucji z przestępczością

Jakakolwiek prostytucja w świetle kk nie jest przestępstwem to osoby uprawiające nierząd często dopuszczają się czynów kolidujących z prawem. najczęściej są to wykroczenia przeciwko porządkowi publicznemu (awantury, bójki, opór wobec funkc. policji, wybryki chuligańskie), przestępstwa p-ko mieniu (kradzieże, rozboje, pasrestwo), oraz przestępstwa związane z eksploatacją prostytucji (sutenerstwo, kuplerstwo, stręczycielstwo). Ponadto prostytucja łączy się z przestępstwem dopuszczenia się czynu lubieżnego wobec osoby poniżej lat 15 oraz rozpowszechnianiem pism, druków, fotografii lub innych przedmiotów mających charakter pornograficzny.

Narkomania

Narkomania a przestępczość

Związek bezpośredni -pod wpływem narkotyków lub na głodzie narkotykowym, Związek pośredni- związany z produkcją narkotyków.

Toksykomania jest to nawyk do okresowego lub stałego zażywania środków o działaniu szkodliwym dla ustroju człowieka powodującego uzależnienie i degradację organizmu. Wg Komitetu ds. Narkotyków Światowej Organizacji Zdrowia toksykomania dzieli się na 1-narkomanię czyli nałogowe zażywanie narkotyków klasycznych, 2-lekomanię czyli nadużywanie leków , 3-zażywanie innych związków chemicznych o podobnym działaniu.

W Polsce Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii stwierdza, że narkomania jest to stałe bądź okresowe zażywanie w celach niemedycznych środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w wyniku czego powstaje lub może powstać zależność.

Zależność ta charakteryzuje się niezwalczonym pragnieniem potrzeby lub wewnętrznym przymusie stałego zażywania środka i zdobywania go wszelkimi sposobami za każdą cenę, stałym zwiększeniem dawki, występowaniem zależności psychicznej lub fizycznej albo obu razem, występowaniem objawów zespołu abstynencji w razie nieotrzymania odpowiedniej dawki środka i ujemne skutki dla jednostki i społeczeństwa.

Klasyfikacja środków odurzających:

1-opiaty-czyli opium i jego pochodne: morfina, heroina, metadon- powodują silne uzależnienie psychiczne i fizyczne jak również tolerancję a także możliwość śmiertelnego przedawkowania zwłaszcza heroina,

2-barbituranhy czyli pochodne kwasu barbiturowego lub barbituro podobne tj diazepan, meprobamat, relanium, luminal- powodują silne uzależnienie psychiczne, dłuższe używanie- uzależnienie fizyczne. Do tej grupy zalicza się też alkohol,

3-Amfetamina oraz jej pochodne mogą powodować zależność psychiczną lub fizyczną,

4-Kokaina- pochodna liścia krzewu koka- zależność jedynie psychiczna bez tolerancji,

5-krak odmiana kokainy,

6-Cannabis przetwory konopi indyjskich: marihuana i haszysz- lekkie uzależnienie psychiczne bez fizycznego. Tolerancja,

7-Khat wytwarzany z roślin o nazwie khataedulis środek pobudzający powoduje uzależnienie psychiczne i tolerancję,

8-halucynogeny pochodzenia naturalnego tj. psylocybina, meskalina, i syntetycznego LSD. Powodują zależnośc psychiczną,

9-Inhalanty szeroko dostępne środki chemii gospodarczej zawierające np. toulen, benzen, aceton, które używane są jako zamienniki. Środki wziewne, Zależność psychiczna.

Kryterium działania środka

1-stymulanty czyli środki działające pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy: kokaina, krak, amfetamina i jej pochodne khat, 2-deprasanty czyli środki obniżające funkcjonowanie oś ukł nerw: opiaty, barbiturany, 3-środki halucynogenne powodują przede wszystkim zmiany w sposobie postrzegania otoczenia: LSD, meskalina, psylocybina.

Ok. 60 tyś narkomanów wymaga leczenia stacjonarnego. Kontakt z narkotykiem miało ok. 0,5mln. Narkomania w Polsce: duża- zażywanie środków klasycznych, -mała- lekomania, -młodzieżowa- zażywanie środków wziewnych.

Obecnie w Polsce produkuje się narkotyki na eksport i potrzeby wewnętrzne kraju. Produkcja głównie kompotu, amfetaminy, extasy. Polska znajduje się na szlaku przemytniczym narkotyków. Młodzi zażywają głównie konopie, leki uspokajające, amfetaminę, środki wziewne. Motywy sięgania po narkotyki: ciekawość, przekonanie że daje to przyjemność, za namową, kłopoty rodzinne, problemy intymne, inne. Wzrasta zażywanie narkotyków. Wzrasta również dostępność: ulica, parki, szkoła, dyskoteki, mieszkania dilerów. Wzrasta przestępczość.

Zagadnienia wiktymologii

Cele i zadania

Zasadniczym celem wiktymologii jest wypracowanie mechanizmów powstrzymujących i eliminujących wszelkie zagrożenia. Podstawową metodą działania jest prognoza oparta na przewidywaniu. Jest to analiza i uruchomienie mechanizmów przeciwdziałania, które muszą być włączone do ogólnych środków prewencji zjawisk patologii społecznej. Finalnym celem jest stworzenie polityki antywiktymizacyjnej zarówno w mikro jak i makro skali.

Wymienia się ponadto podcele.

1.stałe badania cech ofiary i ofiar które z uwagi na pewne wyróżniające je cechy stają się bądź mogą się stać w konkretnym czasie i miejscu ofiarą przestępstwa.

2.jest to stała i wszechstronna analiza wartości występujących w danym społeczeństwie. Jest to poszukiwanie sposobów powstrzymywania od zachowań dewiacyjnych, które w pewnym momencie prowadzą do konfliktów kulturowych i dewiacji.

3.jest to badanie i analiza cech konkretnych grup społecznych mogących stać się ofiarami pod względem kondycji biologicznej, np. płeć, wiek, sprawność fizyczna; kondycji ekonomicznej świadczącej o pewnym standardzie życia, kondycji kulturowej, np. światopogląd, ideologie, obyczaje,; kondycji społecznej, np. zamieszkiwanie w określonych miejscach, utrzymywanie odpowiednich kontaktów, wykonywanie określonych zawodów.

4.stałe podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie istniejących zagrożeń, sposobów samoobrony ale także w zakresie umożliwienia pełnego powrotu ofiar do społeczeństwa.

Rodzaje wiktymologii

1.w. indywidualna -zajmuje się badaniem konkretnych cech konkretnych ofiar w celu ich opisania, zbudowania modelu teoretycznego, np. ofiary gwałtu, rozboju, itp.

2.w. grup społecznych -zajmuje się konkretnymi kategoriami społecznymi, np. rodziną, które pośrednio lub bezpośrednio są narażone na fakt pokrzywdzenia poprzez czyn skierowany na jednego członka danej grupy.

3.w. społeczna -zajmuje się badaniem społeczeństwa, cechami narodów oraz ludzkości z punktu widzenia zachowania najważniejszych celów i priorytetów, np. jest to potrzeba zachowania życia, rozwoju, postępu, podnoszenie jakości twego życia czego zaprzeczeniem jest, np. stałe zanieczyszczanie środowiska.

4.w. kryminalna -zajmuje się cechami konkretnych osób, które doznały pokrzywdzenia i przeżywają fakt nieuzasadnionego cierpienia. Nie obejmuje ona osób pośrednio narażonych na niesprawiedliwość i krzywdę.

5.w. penalna -jest to dziedzina zajmująca się badaniem roli ofiary w genezie przestępstwa ale również możliwościami zadośćuczynienia i restytucji na rzecz ofiar.

Podstawowe pojęcia wiktymologii

ofiara z uwagi na to, że wiktymologia przypomina, że oprócz czynu są również społeczne konsekwencje, które kogoś dotykają. Ofiara ujmowana jest w trojaki sposób:

1-jest to spersonalizowana osoba czyli konkretna jednostka fizyczna,

2-jest oto dana grupa społeczna lub całe społeczeństwo,

3-jest to tzw naruszony interes społeczny traktowany jako dobro abstrakcyjne w kk jest to np. porządek publiczny. Dominuj pogląd, że ofiarą może być tylko konkretna osoba lub grupa społeczna pod warunkiem przeżywania krzywd i niesprawiedliwości wynikającej z pokrzywdzenia, np. nie może być ofiarą przedmiot materialny.

Badania w wiktymologii wskazują, że niektóre osoby przyczyniają się do faktu zaistnienia przestępstwa. Jest to tzw. wiktymność -i jest to proces przekształcenia potencjalnej ofiary w ofiarę rzeczywistą. Wiktymność oznacza również występowanie charakterystycznych cech, które w konkretnych sytuacjach prowadzą do powstawania, np. zagrożenia dla życia, zdrowia, nietykalności. Wiktymność określana jest również jako zjawisko społeczne na które nakłada się występowanie ofiar oraz czynników warunkujących przestępczość.

Wiktymność rozpatrywana jest w 4 płaszczyznach:

1. biologiczna, np. określony wiek, płeć, niepełnosprawność. Jest to czasowe ograniczenie funkcji organizmu wskutek zażycia alkoholu i narkotyków które to czynności ograniczają lub uniemożliwiają zdolność obrony, ucieczki, zdolności do przeciwagresji, a także do rozpoznawania wszelkich zagrożeń,

2. psychicznej, np. wszelkiego rodzaju choroby psychiczne ograniczają mechanizmy do samoobrony oraz zwiększają ryzyko stania się ofiarą przede wszystkim przestępstw o charakterze seksualnym,

3. ekonomicznej. Fakt posiadania określonych dóbr, majątku i wysokiego stanu ekonomicznego wzbudza zazdrość i często agresję,

4. społecznej -polega na utrzymywaniu różnych kontaktów koleżeńskich, zamieszkiwaniu w określonych miejscach. Wynika również z faktu wykonywania określonych zawodów, np. taksówkarze, konwojenci, ochroniarze, listonosz, a także osoby pracujące w systemie zmianowym.

Elementy sytuacji wiktymologicznej.

Badania dowodzą, iż w niektórych sytuacjach niektóre ofiary przyczyniają się do zaistnienia przestępstwa. W aspekcie tym wyłania się wina ofiary jako przyczynienie się do faktu pokrzywdzenia. W każdym przestępstwie można odnaleźć elementy sytuacji wiktymologicznej na które składają się:

Wiktymność -oznacza zespół cech osoby lub osób a także jest to sytuacja społeczno zawodowa osób które uprawdopodobniają fakt stania się ofiarą w stosunku do osób tych cech nie posiadających, np. jest to młodu lub starczy wiek, stan zdrowia lub rodzaj wykonywanej pracy. Wiktymizacja oznacza proces przekształcenia ofiary potencjalnej w ofiarę rzeczywistą. Nieostrożność -oznacza takie lub inne zachowanie ofiary przyczyniające się do pokrzywdzenia. Jest to sytuacja w której ofiara bezzasadnie uważa, że uniknie zagrożenia.

Nieostrożność może mieć dwojakiego rodzaju charakter: 1-incydentalny-zachodzi gdy jednostka jednorazowo swoim zachowaniem stwarza dla siebie zagrożenie, 2-trwały -gdy osoba permanentnie i systematycznie stwarza takie zagrożenie, np. poprzez zawieranie znajomości w kawiarniach, na dworcach, spożywa alkohol z osobami nieznanymi, spacery w porze nocnej.

Predestynacja -polega na występowaniu szczególnych cech u osób które z tego powodu są szczególnie narażone na pokrzywdzenie. Można mówić o predestynacji zawinionej, która np. wynika z cech charakteru, tj. awanturnictwo, skłonność do agresji. Może wynikać również z cech osobowości jak skłonność do nadużywania alkoholu, narkotyków oraz różnego rodzaju zaburzeń osobowości o charakterze psychopatycznym. Predestynacja może być również niezawiniona. Związana jest z wiekiem, ze stanem fizycznym. Osoby te często nie potrafią rozpoznać zagrożeń lub nie potrafią się skutecznie przed nimi bronić. Związana jest ponadto z sytuacja społeczną osób, np. z wykonywanym zawodem lub sytuacją ekonomiczną.

Prowokacja - polega na świadomym lub nieświadomym zachowaniu ofiary, która często poprzez swój wygląd, ubiór, zachowanie wzbudza zainteresowanie sprawcy. W sytuacji tej bardzo często ofiara jest uprzednio sprawcą przestępstwa, np. poprzez obrażanie sprawcy, grożenie mu, rozpoczęcie bójki, itd.

Związki ofiary i sprawcy

W literaturze wymienia się przede wszystkim reakcje oparte na kryterium winy ofiary (podział wg Mendelsona): 1-jest to ofiara całkowicie niewinna, 2-ofiara własnej ignorancji, 3-winna w równym stopniu jak sprawca np. bójka, 4-winna w większym stopniu niż sprawca np. bójka z większym skutkiem, 5-całkowicie winna pokrzywdzenia np. wypadek drogowy, jazda po pijaku. Drugi rodzaj związków ofiary ze sprawców to kwalifikacje wg Schafera: 1-osoby, które nie pozostają w żadnym, związku ze sprawcą a sprawca wykorzystuje jedynie nadarzająca się okazję, 2-osoby, które ze sprawcą łączą stosunki współuzależnienia, np. rodzinne -przemoc, 3-osoby prowokujące, które swoim zachowaniem przyczyniają się do przestępstwa, 4-ofiary przyśpieszające, które często są inicjatorami zdarzenia przestępczego, 5-osoby słabe biologicznie z uwagi na wiek, płeć, zdrowie fizyczne, 60ofiary słabe społecznie, które traktowane są jako mniej wartościowe, 7-ofiary samowiktymizacji są to osoby które uprzednio były sprawcami przestępstwa, 8-ofiary polityczne, które cierpią z rąk oponentów politycznych.

Zapobieganie przestępczości

Jest to system środków organizacyjnych społecznych i przede wszystkim państwowych skierowanych na niedopuszczenie do powstawania przestępczości, a także działania skierowane na usuwanie przyczyn i skutków przestępczości. Całokształt tych środków realizowany jest przez organy państwowe takie jak: 1-Ministerstwo Sprawiedliwości: Sąd, Prokuratura, Policja; 2-ministarstwo Zdrowia: cały system działań realizowanych przez psychologów, psychiatrów, lekarzy pierwszego kontaktu i pielęgniarki środowiskowe; 3-MSW, 4-M. Oświaty: przychodnie i poradnie, pedagodzy i psycholodzy; 5-Administracja, 6-Samorządy i lokalności społeczne.

całokształt środków w teorii nazwany jest Polityka Kryminalną Państwa, która składa się z następujących dziedzin: 1- profilaktyka kryminalistyczna jest to zespół środków i metod zmierzających do niedopuszczenia lub utrudnienia realizacji akcji przestępczej. Dominują w niej metody mechaniczne i fizyczne polegające np. na zabezpieczeniu obiektów, stosowanie nowoczesnych systemów antywłamaniowych; 2- polityka karna, która oznacza dostosowanie wysokości kary do rodzaju przestępstwa, stopnia zawinienia sprawcy, jego osobowości, warunków materialnych i rodzinnych tak by ta kara realizowała założenia prewencji szczególnej i ogólnej. Szczególnej w zakresie umożliwienia powrotu skazanego do społeczeństwa; ogólnej w zakresie zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i sprawiedliwości społeczeństwa. Jest to również związane z działalnością organów ścigania czyli Policji, ponieważ wskaźnik wykrywalności może służyć jako czynnik odstraszający potencjalnych sprawców; 3- profilaktyka penitencjarna skupia się na samym przebiegu odbywania kary pozbawienia wolności. Zasadą jest stosowanie środków indywidualnie do każdej osoby uwzględniając potrzeby psychologiczne a także społeczne skazanego dążąc do umożliwienia powrotu skazanego do społeczeństwa, 4- profilaktyka kryminologiczna jest najbardziej prężna i skuteczną dyscypliną ponieważ w jej ramach przeprowadza się badania w zakresie struktury dynamiki i rozwoju zjawisk patologii społecznej. Podstawa tych wyników stanowi wykładnię wszelkich działań zapobiegawczych, które powinny dążyć do zmiany wszelkich ujemnych postaw i tendencji jednostek a także grup społecznych. Są to badani w zakresie ciemnej liczby przestępstw a także ciemnej liczby ofiar. Ostatnie badania w latach 90 wykazują że na 100 ofiar przestępstw tylko ok. 20 osób zgłasza o popełnionym przestępstwie.

Rodzaje działalności zapobiegawczej

1-profilaktyka predeliktualna -polega na stosowaniu przedsięwzięć w ramach znanych środków w stosunku do osób, które do tej pory nie popełniły przestępstwa ale również do osób które nie są uzależnione od alkoholu i narkotyków. 2- profilaktyka postdeliktualna -jest to działalność skierowana na osoby które co najmniej raz weszły w konflikt z prawem a także osoby które nadużywają alkoholu i środków odurzających.

W ramach tych środków można wyróżnić: działalność określaną jako specjalne lub ogólne środki profilaktyki.

Specjale środki mieszczą się w zakresie profilaktyki kryminalistycznej a także kryminologicznej i polegają na działaniach bezpośrednio skierowanych w konkretna dziedzinę patologii, np. prostytucji, alkoholizmu, lub konkretny rodzaj przestępczości, np. p-stwa p-ko mieniu. Ogólne środki zapobiegania przestępczości dotyczą działalności społecznej, organizacyjnej i ekonomicznej organów państwowych, instytucji społecznych i rządowych, samorządów oraz każdego obywatela.

Strategie działań zapobiegawczych

Strategia kreatywna- polega na stosowaniu długoterminowej polityki w zakresie poprawy warunków bytowych, podnoszenia poziomu życia, zwalczania bezrobocia, wspierania prywatnej inicjatywy, budowanie zaplecza i bazy materiałowej dotyczącej ośrodków i miejsc rehabilitacji osób uzależnionych i z zaburzeniami psychicznymi. Jest to strategia realizowana przez państwa zachodnie. W Polsce natomiast dominuje strategia destrukcyjna w której przede wszystkim twórcy prawa skupiają się na efektach doraźnych które są tańsze i spektakularne od jakiejkolwiek polityki społecznej.

Strategia destruktywna -polega na stosowaniu przymusu państwowego wobec społeczeństwa w postaci przewidzianych kar. W Polsce dominuje ta strategia z uwagi na to, że brak jest środków dotyczących podwyższenia poziomu życia oraz środków w zakresie polityki socjalnej.

- 1 -

---