referat -alkoholizm, Materiały WSPOL, Kryminologia


ALKOHOLIZM - uzależnienie i współuzależnienie

UZALEŻNIENIE - to powstanie stanu silnej zależności od jakiejś substancji, istnienie silnej, nieodpartej chęci ciągłego jej przyjmowania. To pragnienie może wynikać z chęci: a) doznania skutków przyjmowania tej substancji lub b) uniknięcia lub ucieczki od niechcianych doznań powodowanych jej brakiem.

Współuzależnienie - utrwalona forma funkcjonowania w długotrwałej, trudnej i niszczącej sytuacji związanej z patologicznymi zachowaniami uzależnionego partnera, ograniczająca w sposób istotny swobodę wyboru postępowania, prowadząca do pogorszenia własnego stanu i utrudniająca zmianę własnego położenia na lepsze.

Alkohol, jak każda substancja psychoaktywna, w sposób istotny oddziałuje na sprawność psychofizyczną człowieka, ograniczając zarówno jego kontrolę wolicjonalną, jak i przyczyniając się do niekorzystnych skutków dla całego jego funkcjonowania. Ryzyko nadużywania alkoholu zwiększa to, iż większość dorosłych odczuwa w zasadzie przyjemne efekty po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu, a czytelne granice bezpiecznego picia są właściwie nie do ustalenia. Ta sama osoba może rozmaicie zareagować na porównywalną dawkę alkoholu (zależy to m.in. od właściwości samego trunku, stanu sytości, kondycji fizycznej i psychicznej, ilości tkanki tłuszczowej, przemiany materii, a nawet pogody). Utrata kontroli nad piciem w najłagodniejszej postaci prowadzi do upojenia alkoholowego, a w najpoważniejszej do uzależnienia ze wszystkimi jego negatywnymi skutkami, ze śmiercią włącznie.

Istnieją dość dokładne ustalenia dotyczące zmian w funkcjonowaniu jednostki pod wpływem określonej ilości spożytego alkoholu, jednak ostatecznie specyfika tych zmian jest zawsze kwestią indywidualną. Najistotniejszym modyfikatorem reakcji organizmu na alkohol jest niewątpliwie stężenie etanolu we krwi mierzone w promilach. Statystycznie rzecz biorąc, można zaobserwować następujące objawy spożycia alkoholu, mierzone w promilach godzinę po spożyciu:

stan ciężkiego zatrucia,

Jak więc widać, im większa dawka jednorazowa spożytego alkoholu, tym większe upośledzenie sprawności psychofizycznej i intelektualnej człowieka. Szkodliwość długotrwałego wadliwego spożywania alkoholu jest niezaprzeczalna.

Istnieją trzy podstawowe, powtarzające się wzorce picia alkoholu:

1. Picie ryzykowne.

2. Nadużywanie alkoholu.

3. Uzależnienie od alkoholu.

Z piciem ryzykownym mamy do czynienia wówczas, kiedy następująca po nim aktywność, np. prowadzenie samochodu, praca przy niebezpiecznych maszynach, w szczególnych warunkach klimatycznych, na wysokości, z prądem, zwiększa ryzyko powstania szkód zdrowotnych. Wszędzie tam, gdzie obniżenie koncentracji i sprawności fizycznej, będące naturalną konsekwencją spożytego alkoholu, zwiększa zagrożenia zdrowotne dla jednostki. Picie ryzykowne pojawia się w momencie zdecydowania się na pierwszy kieliszek, jeżeli wiemy, że po nim podejmiemy aktywność wymagającą od nas pełnej koncentracji, szybkiego refleksu lub precyzji. Ryzykowne może się okazać spożycie nawet niewielkiej ilości alkoholu jednorazowo.

Nadużywanie alkoholu jest już powtarzającym się nieprawidłowym wzorcem picia prowadzącym do klinicznie znaczących szkód fizycznych, psychicznych lub cierpienia.

Kryterium rozpoznania jest wystąpienie w ciągu 12 miesięcy przynajmniej jednego z wymienionych objawów:

powstałych, bądź utrzymujących się w wyniku picia.

O nadużywaniu mówimy wówczas, kiedy mamy do czynienia z pewnym utrwalonym nawykiem wadliwego zachowania, który jednak nie spełnia jeszcze kryteriów uzależnienia

Diagnoza uzależnień

Najpoważniejszą formą wadliwego używania alkoholu jest zespól uzależnienia od alkoholu, popularnie zwany alkoholizmem. Nazwa zespól uzależnienia od alkoholu pojawiła się w nazewnictwie klinicznym dość niedawno. I chociaż doniesienia na temat klinicznego podłoża alkoholizmu znajdujemy już w literaturze medycznej XVIII w., kiedy to B. Rush podjął próbę odróżnienia zwykłego pijaństwa od pijaństwa przewlekłego, chorobowego , to jednak dopiero w latach 60. i 70. XX w. dokonano swoistego przewrotu mentalnego w społeczeństwach europejskich, utrwalając w świadomości

społecznej przekonanie, że alkoholizm jest chorobą, a nie po prostu brzydkim nawykiem. Istotne są tu dokonania Jelinka (1969) Portnowa i Piątnickiej (1977). Nazwa zespól uzależnienia od alkoholu wprowadzona została w III wersji klucza diagnostycznego - DSM w 1980 r., wypierając tym samym tradycyjną nazwą alkoholizm. Obecnie zespól uzależnienia od alkoholu jest dość dobrze opisaną formą zaburzenia, zdefiniowaną, jako wadliwy wzorzec zachowania, powodujący ewidentne szkody fizyczne, psychiczne i społeczne, którego objawami osiowymi są: utrata kontroli nad piciem oraz włączenie alkoholu w strukturę potrzeb jednostki.

Typologie alkoholizmu

Do klasycznej należy typologia Jelinka (ibidem), który wyodrębnił pięć typów alkoholizmu, uwzględniając specyfikę kulturową.

1. Alfa - życie na rauszu, jednostka kontroluje ilość wypijanego alkoholu i raczej nie dopuszcza do stanu upojenia, a tym bardziej ciężkich zatruć. Alkohol służy rozluźnieniu, odreagowaniu stresów czy złagodzeniu bólu fizycznego. Przyjmowany jest jako specyficzny środek znieczulający. Picie ma podłoże psychologiczne ucieczkowe i jego szkodliwość najsilniej ujawnia się w zaburzeniu stosunków międzyludzkich, w konfliktach. Psycholodzy ten typ zachowania nazywają piciem problemowym.

2. Beta - jest całkowitym przeciwieństwem alkoholizmu typu alfa. Alkohol spożywany jest nieregularnie, ale za to w dużych ilościach i to często przy jednoczesnym niedożywieniu. Dlatego bardzo szybko pojawiają się problemy zdrowotne, zapalenie błony śluzowej żołądka, przełyku, marskość wątroby, stany zapalne nerek i pęcherza, uszkodzenie trzustki, problemy z układem nerwowym itp. Potrzeba picia ma również podłoże psychologiczne i może prowadzić do uzależnienia fizycznego.

3. Gamma - pełnoobjawowe uzależnienie fizyczne i psychiczne, które przejawia się m.in. w utracie kontroli nad piciem, wzrostem tolerancji na alkohol, zespołem abstynencyjnym i głodem picia. Alkohol wypijany jest w coraz większych ilościach, prowadząc tym samym zarówno do zmian metabolicznych w organizmie, zmian osobowościowych, jak i dotyczących środowiska społecznego osoby pijącej.

4. Delta - cechą charakterystyczną jest picie systematyczne przy jednoczesnym kontrolowaniu ilości wypijanego alkoholu. Mamy tu do czynienia z zależnością fizyczną i psychiczną, zespołem abstynencyjnym i nieudanymi próbami zaprzestania picia w ogóle. Ten typ picia wcześniej czy później prowadzi do poważnych następstw zdrowotnych.

5. Epsilon , czyli opilstwo okresowe - wyróżnia się tzw. ciągami alkoholowymi, kiedy to dłuższe lub krótsze okresy abstynencji przerywane są kilkudniowymi nawrotami pijaństwa.

Pretekstem do picia są różne imprezy towarzyskie lub uroczystości rodzinne. Jelinek podejrzewał, że epizody dipsomanijne wcześniej czy później przerodzą się w systematyczne picie. Chociaż autor słusznie zwrócił uwagę na kulturowe uwarunkowania wadliwych wzorców picia, to jednak nie sposób oprzeć się wrażeniu, że niektóre typy alkoholizmu stanowią w istocie fazę rozwoju uzależnienia (ibidem).

MECHANIZMY UZALEŻNIEŃ

I. SYSTEM NAŁOGOWEGO REGULOWANIA UCZUĆ

  1. Alkohol staje się dla alkoholika podstawowym źródłem stanów pozytywnych.

  2. Alkoholik nie potrafi łagodzić stanów przykrych inaczej niż alkoholem.

  3. Im dłużej alkoholik pije, tym bardziej zmniejsza się jego odporność na cierpienie.

  4. Alkoholik chce kontrolować swoje uczucia za pomocą alkoholu i traci kontrolę nad piciem.

II. SYSTEM ILUZJI I ZAPRZECZANIA

  1. W umyśle alkoholika tworzy się mechanizm, który chroni uzależnienie (nie osobę
    uzależnioną).

  2. Umysł alkoholika produkuje myśli służące piciu.

  3. Alkoholik za pomocą iluzji i zaprzeczeń stara się: