Typy i gromady tradycyjnie zaliczane do bezkręgowców^[4]:

Typ: Płaskowce - Placozoa
Typ: Wielokomórkowce pośrednie - Mesozoa

Gromada: Rombowce - Rhombozoa

Gromada: Prostopływce - Orthonectida

Typ: Jednowarstwowce - Monoblastica
Typ: Gąbki - Spongaria

Gromada: Gąbki wapienne - Calcarea

Gromada: Gąbki krzemionkowo sześcioosiowe - Hexactinellida

Gromada: Gąbki pospolite - Desmospongiae

Typ: Parzydełkowce - Cnidaria

Gromada: Stułbiopławy - Hydrozoa

Gromada: Krążkopławy - Scyphozoa

Gromada: Koralowce - Anthozoa

Typ: Żebropławy - Ctenopfora

Gromada: Ramieniowe - Tentaculifera

Gromada: Bezramieniowe - Nuda

Typ: Płazińce - Platyhelminthes

Gromada: Wirki - Turbellaria

Gromada:Jednorodce - Monogenea

Gromada: Przywry - Trematoda

Gromada: Tasiemce - Cestoda

Typ: Wstężnice - Nemertea

Gromada: Anopla

Gromada: Enopla

Typ: Szczękogębe - Gnathostomulida
Typ: Wrotki - Rotatoria

Gromada: Monogononta

Gromada: Digononta

Gromada: Seisonida

Gromada: Sphaeroida (Incertae sedis)

Typ: Brzuchorzęski - Gastrotricha
Typ: Ryjkogłowy - Kinorhyncha
Typ: Kolczugowce - Loricifera
Typ: Nicienie - Nematoda

Gromada: Adenophorea

Gromada: Secernentea

Typ: Nitnikowce - Nematomorpha
Typ: Kolcogłowy - Acanthocephala

Gromada: Palaeacanthocephala

Gromada: Archiacanthocephala

Gromada: Eoacanthocephala

Typ: Kielichowate - Kamptozoa
Typ: Pierścienice - Annelida

Gromada: Wieloszczety - Polychaeta

Gromada: Skąposzczety - Oligochaeta

Gromada: Pijawki - Hirudina

Typ: Niezmogowce - Paripulida
Typ: Sikwiaki - Sipunculida

Gromada: Phascolosomida

Gromada: Sipuncula

Typ: Szczetnice - Echiurida
Typ: Stawonogi - Arthopoda

Podtyp: Trylobitokształtne (wymarłe) - Trilobitomorpha

Gromada: Trylobity - Trilobita

Gromada: Trylobitopodobne - Trilobitoidea

Podtyp: Skorupiaki - Crustacea

Gromada: Podkowiastogłowe - Cephalocardia

Gromada: Skrzelonogi - Branchiopoda

Gromada: Łopatonogi - Remipedia

Gromada: Wąsoraczki - Mystacocarida

Gromada: Splewki - Branchiura

Gromada: Widłonogi - Copepoda

Gromada: Tantulocardia

Gromada: Wąsonogi - Cirripedia

Gromada: Małżoraczki - Ostracoda

Gromada: Pancerzownice - Malacosstraca

Podtyp: Szczękoczułkowce - Chelicerata

Gromada: Staroraki - Merostomata

Gromada: Pajęczaki - Arachnida

Gromada: Kikutnice - Pantopoda

Podtyp: Tchawkowce - Tracheata

Gromada: Wije - Myriapoda

Gromada: Owady- Insecta

Typ: Pazurnice - Onychophora
Typ: Wrzęchy - Pentastomida
Typ: Niesporczaki - Tardigrada
Typ: Mięczaki - Molusca

Gromada: Jednopłytkowce - Monoplacophora

Gromada: Wielopłytkowce - Polyplacophora

Gromada: Tarczkonogi - Caudofoveata

Gromada: Bezpłytkowce - Aplacophora

Gromada: Brzuchonogi - Gastropoda

Gromada: Małże - Bivalvia

Gromada: Łódkonogi - Scaphopoda

Gromada: Głowonogi - Cephalopoda

Typ: Kryzelnice - Phoronida
Typ: Mszywioły - Bryozoa

Gromada: Podkówczaki - Phylactolaemata

Gromada: Szczupnice - Stenolaemata

Gromada: Kręźelnice - Gymnolaemata

Typ: Ramienionogi - Brachiopoda

Gromada: Bezzawiasowce - Inarticulata

Gromada: Zawiasowce - Articulata

Typ: Szkarłupnie - Echinoderma

Gromada: Liliowce - Crinoidea

Gromada: Rozgwiazdy - Asteroidea

Gromada: Wężowidła - Ophiuroidea

Gromada: Kołonice - Concentricycloida

Gromada: Jeżowce - Echinoidea

Gromada: Strzykwy - Holothuroidea

Typ: Szczecioszczękie - Chaetoghatha
Typ: Rurkoczułkowce - Pogonophora

Gromada: Drożnorurkowe - Perviata

Gromada: Niedrożnorurkowce - Obturata

Typ: Przedstrunowce - Protochordata

Gromada: Jelitodyszne - Enteropneusta

Gromada: Pióroskrzelne - Pterobranchia

Gromada: Graptolity (wymarłe) - Graptolitoida

Typ: Strunowce - Chordata (z wyłączeniem kręgowców - Vertebrata)

Podtyp:Osłonice - Tunicata

Gromada: Ogonice - Appendicularia

Gromada: Żachwy - Ascidiacea

Gromada:Łapce - Sorberacea

Gromada: Sprzągle - Thaliacea

Bezkręgowce Kręgowce

↓ ↓

Płazińce Ryby

↓ ↓

Obleńce Płazy

↓ ↓

Pierścienice Gady

↓ ↓

Stawonogi Ptaki

↓ ↓

Mięczaki Ssaki

Płazińce

- przedstawiciel tasiemiec i motylica wątrobowa

- środowisko życia z substancjami żrącymi, brak wrogów

- dostęp do składników pokarmowych

- posiadają narządy czepne: haczyki, przyssawki

- obecność naskórka ( kutikula) odpornego na działanie kwasu

- oddychają beztlenowo, redukcja narządów zmysłów

- brak układu pokarmowego u tasiemca

- układ pokarmowy niedrożny u motylicy

- są zwierzętami jajorodnymi, składają ogromne ilości jaj

- płazińce są obojnakami ( hermafrodytyzm), samozapłodnienie

- występuje zmiana żywiciela po rozmnożeniu

Obleńce

- przedstawiciele owsiki, glizda ludzka i włosień spiralny

- pasożyty, kształt owalny, wydłużony

- mlecznej barwy

- występują w dużej ilości

- drożny układ pokarmowy

- wydzielają substancje drażniące

- zredukowanie narządy zmysłów

- są rozdzielno płciowe

Pierścienice

- przedstawiciele: dżdżownica, pijawka

- w większości przypadków pierścienice należą do gatunków wolno żyjących

Dżdżownica:

- ciało podzielone na segmenty, na przekroju kształt owalny

- na powierzchni ciała ma siodełko

- posiada oczy

- jest obojnakiem (hermafrodytyzm)

- zapłodnienie krzyżowe

- posiadają układ krążenia, transportuje gazy i składniki pokarmowe

- posiada parapodia, narząd poruszania i mięsień poprzecznie prążkowany

Pijawka:

- posiada dwie przyssawki

- brzuszny układ pokarmowy

- posiadają kieszenie do przechowywania krwi

Stawonogi

Owady, Skorupiaki, Pajęczaki

-przedstawiciele: pająki, skorpion, roztocza

Budowa zewnętrzna:

- posiadają odnóża połączone stawami

- ciało twarde pokryte chitynowym pancerzem

Budowa wewnętrzna:

- układ krwionośny otwarty

- serce wielokomorowe, po stronie grzbietowej odwłoka

- dobrze rozwinięty układ nerwowy

- mają czułki, odbierają niemi bodźce

- mają oczy u większości złożone

- układ pokarmowy dobrze rozwinięty z aparatami gębowymi

- są rozdzielnopłciowe z widocznym dymorfizmem płciowym

-ciało podzielone na głowotułów i odwłok

-niektóre wstrzykują enzymy które rozpuszczają organy, potem wsysają (trawienie pozaorganizmalne)

- wstrzykują jad

- oddychają płucotchawkami

Aparat gębowy : szczękoczułki, nogogłaszczki

„Grzebyczek” złożony z ukrwionych blaszek, do którego prowadzi tchawka

Skorupiaki

-przedstawiciele: rak, pąkle, krewetki

Rak - posiada 18 odnóży : gębowe czułkowe, kroczne, odwłokowe i wachlarz

- żołądek dzieli się na 2 części żującą i filtrującą

- narządem oddychania są skrzela

- rozwój złożony

- układ krwionośny otwarty

- wzrost następuje poprzez zrzucanie pancerza (linienie)

Owady

- Ciało złożone z trzech części, głowa, tułów i odwłok

- układ pokarmowy otwarty

- układ krwionośny nie transportuje gazów

Nagłowie; obecne oczy złożone

Tułów; odnóża i skrzydła

Odnuża; kroczne, skoczne, grzebne, pływne

Skrzydła; pokrywowe np. biedronka błoniaste np. ważka, mucha kolorowe np. motyl

Aparaty gębowe:

-ssący: ćmy, motyle

-gryzący: biedronki, stonki, żuki

- kująco ssący: komar

- liżący: mucha

2 typy przeobrażeń :

- zupełne: jajo→larwa→poczwarka→dorosły osobnik (imago)

- niezupełne: jajo→larwa→dorosły osobnik (imago)

Typy larw:

Gąsienica: złożona z pierścieni, odnóża, oczy, aparat gębowy gryzący

Pędrak: duży odwłok, 3 pary odnóży, żyje w ziemi, aparat gębowy gryzący

Czerw: pszczoła, trzmiel

Mięczaki

-przedstawiciele: ślimaki, małże, głowonogi

- miękkie ciało

- organizmy wodne lub lądowe

Budowa zewnętrzna ślimak:

-worek trzebiowy

- noga, ramiona, głowa, czułki

Budowa wewnętrzna ślimak:

- na języku obecna tartka

- otwór odbytowy nad głową

-serce z jedną komorą i przedsionkiem

Narządy wymiany gazowej:

- skrzela, płuca, ukrwiony brzeg jamy płaszczowej

- u małż przez komorę serca przechodzi jelito

- większość jest obojnakami, zapłodnienie krzyżowe

- przechodzą rozwój prosty (nie ma larwy)

- najwyżej wśród bezkręgowców stoją głowonogi

* posiadają zawiązek szkieletu wewnętrznego w postaci puszki mózgowej

* posiadają 2 obiegi krwi

* układ krwionośny prawie zamknięty

* oko przypomina budowę oka ryby (konwergencja zbieżna)

Gąbki (Porifera, Spongiaria), typ osiadłych bezkręgowców, uważanych za najprymitywniejsze zwierzęta wielokomórkowe. W systematyce wyróżnia się tradycyjnie trzy gromady: gąbki szkliste, czyli sześciopromienne lub krzemionkowe (Hexactinellida; 5 rzędów), gąbki wapienne (Calcarea; 6 rzędów) i gąbki zwyczajne (Demospongiae; kilkanaście rzędów); do gąbek zaliczane bywają także wymarłe archeocjaty. Opisano ok. 7000 gatunków o rozmiarach od kilku mm do 1 m.
Zbudowane są z trzech rodzajów komórek: choanocytów o kształcie cylindrycznym, posiadających wić otoczoną kołnierzem plazmatycznym i mających za zadanie pobieranie pokarmu, pinakocytów, komórek okrywających zewnętrzną powierzchnię gąbek (u niektórych typów także wewnętrzną) oraz archeocytów, komórek pełzakowatych znajdujących się w tzw. mezoglei, śluzowatej masie wypełniającej wnętrze gąbek, pełniących rolę rozprowadzania substancji pokarmowych wychwyconych przez choanocyty. Archeocyty są formami pochodnymi dla komórek pełniących najrozmaitsze funkcje, np. ulegają przekształceniu w komórki rozrodcze, a także soryty i gemule, będącymi formami przetrwalnikowymi w procesie rozmnażania bezpłciowego czy też skleroblasty, komórki tworzące zręby szkieletu.
Gąbki są zróżnicowane zależnie od budowy na trzy warianty: askon, cechujący się kształtem workowato wydłużonym z wylotem (oskulum) w górnej części, pokryty od zewnątrz pinakocytami, od wewnątrz choanocytami; sykon, o grubszych ściankach wyścielonych wewnątrz i na zewnątrz pinakocytami, gdzie choanocyty tworzą jedynie wyściółkę komór bocznych; leukon, posiadający choanocyty wyłącznie w komorach rozmieszczonych licznie w ściankach ciała. Gąbki nie mają zdolności poruszania się.

Najbardziej znana gąbka szlachetna (Euspongia officinalis) osiągająca średnicę 15 cm pochodzi z Morza Śródziemnego, skąd wydobywana jest dla celów gospodarczych. Gąbki w średniowieczu używano jako podkładów pod zbroję rycerską, w chirurgii, w jubilerstwie jako materiał szlifierski (ze względu na obecność drobnych mineralnych igiełek, czyli spikul, zbudowanych z krzemionki lub węglanu wapnia). Gąbka Tethya crypta posiadająca szkielet krzemionkowy z uwagi na właściwości hamowania wzrostu komórek ssaków stanowiła przedmiot badań w leczeniu białaczki. Gąbki występują w wodach całej kuli ziemskiej, głównie w morzach i oceanach. W przyrodzie pełnią rolę biofiltrów, wchłaniając szczątki organiczne.

---