RODZAJNIK -

wyraz ale tzw. pomocniczy, czasem nazywany partykułą, wyraz pomocniczy, określający, determinujący rzeczownik albo grupę imienną- zestaw co najmniej dwóch wyrazów, wśród których musi być rzeczownik. Grupa imienna- może składać się z rzeczownika i przymiotnika albo w postaci innego rzeczownika wprowadzonego np. z przymiotnikiem.

Rodzajnik wskazuje na dwa aspekty: rodzaj (męski i żeński) i liczbę (poj. mn.)

Rodzajnik jest charakterystyczny dla języków pochodzenia łacińskiego (neoromańaskich), w nich regularnie pochodzi od liczebników oraz od serii zaimka wskazującego przymiotnego.

( łac.) - ille/ illa/ illud - ten/ ta/ to -- Ta seria dała w jęz. wł. rodzajnik określony

łac. unum -- dało rodzajnik nieokreślony

Rodzajnik jest integralną częścią rzeczownik, morfemem, który składa się na całość

uno (rodzajnik Ø ) + [„S” „z”, ”ps” „y” `x” „pn” „gn” ] + impure

r. męs. il/ lo/ l' i- il, gli- lo/l'

r. żeń. la/ l' le- la/l'

Formy rodzajnika zależą od liczby rodzaju i jego formy ortograficznej wyrazu. Występują wyrazy bez rodzaju.

Rodzajnik Ø po:

-wyróżnik l. mn (nie istniejący rodzajnik)

una casa Ø cose (r. nieokreślony, zerowy)

avere Ø fame

ascoltare Ø musica

studiare Ø legge

Rodzajnik cząstkowy (partytywny).
Formy tego rodzaju to:
l.poj. l.mn.

del- il/un dei-del

dell'- l' (r. męs/r. żeń) degli-dell'(r.męs,l.poj)

della- la/una dello (r.męs)

dello- lo/uno delle- della/dell'

FUNKCJE RODZAJNIKÓW

1. Partytywna - wskazywanie na jakąś część bliżej nieokreśloną, ilość zarówno w l. poj jak
i w l. mn. Np.:
del carbone del pane

del burro

della marmelatta

dell'olio

Te rodzajniki stoją przed rzecz. określającym żywność/ materiały

2. Druga funkcja dotyczy l.mn. wówczas użycie rodzajnika nieokreślonego spełnia funkcję niejako rodzajnika nieokreślonego, którego tu w rodzajniki włoskim nie ma.

Ø ragazzi = dei ragazzi

Ø mele = delle mele

Ø przed wyliczaniem

Formy rodzajnika cząstkowego są identyczne z formami przyimka “di” ściągniętego z rodzajnikiem określonym.

della pera (kawałek nieokreślonej gruszki)

il colordella (przyimek ściągnięty”di”) pera ≠ della pera (r. cząstkowy)

• Rodzajnik stawiany jest przed grupą nominalną (rzeczownikiem). W jęz. włoskim w grupie nominalnej rodzajnik może być oddzielany od rzeczownika przy pomocy jakiegoś przymiotnika.

una casa una bella casa

• Rzeczownik może być oddzielony od rodzajnika imiesłowem przymiotnym odczasownikowym.

L'autore il suddetto autore

• Rzeczownik od rodzajnika może być oddzielony przysłówkiem

Il capo del gioverno

L'allora capo del gioverno

Il gia` menzionato argomento (oddzielenie rodzajnika od grupy nominalnej przez”gia`”)
* un eccezionalmente scritto testo- (napisany wyśmienity tekst)

Rodzajnik niekiedy decyduje o właściwej formie rodzajowej i liczbowej rzeczownika bo:

nipote/nipoti

il nipote ≠ la nipote

i nipoti ≠ le nipoti

UŻYCIE RODZAJNIKÓW

1. Użycie rodzajnika określonego- używamy gdy uchwycona jest tożsamość rzeczy, zjawiska, pojęcia. Tożsamość w kontekście lub niepowtarzalnym występowaniu, np. Questo e` il guaderno di Marco. (Tożsamość wynikająca z kontekstu).-identita contestiale

Tożsamość związana z niepowtarzalnością dotycząca takich elementów, które występują w rzeczywistości pojedynczo, np. il sole. la luna

Również ogólnie rozumiane substancje jak:
l'oro - złoto

l'acqua- woda

[gatunek/generalizacja/uogólnienie]
L'uomo e` dotato di ragione (człowiek posiada umysł).

[Gatunek - człowiek/generalizacja]

-dotyczy to przypadku gdy mówimy o typie/klasie/gatunku

-służy do wskazywania ogólnych pojęć abstrakcyjnych:

La pazienza e` una grande virtu` (cierpliwość to wielka cnota)
“La”- Pojęcie abstrakcyjne, rozumiane ogólnie
[ inne: l'amore/la merita/l'amicizia]

-użycie wskazujące, np.

• Hai visto il proffessore - „il nostro” „questo” „quelloche aspettiamo”

• Entro la settimana - (do końca tego tygodnia) “questa”

• Sentilo l'ipocrita ! (posłuchaj go-tego hipokryty) “questo”

• Dammi il guaderno (daj mi ten zeszyt)
  

- funkcja dystrybutywna, np. w wyrażeniu:

• Ricevo il martedi (w każdy wtorek) “ogni”

• Costa due Euro il chilo (ile za kilo)
  

- inne funkcje zazwyczaj mówią o częściach ciała, używa się rodzajnika określonego

• Mi fa male la testa

• Ho il naso starto (mam krzywy nos)

- funkcja temporalna, np :

• Partiro` il mese prossimo (f. temporalna - czasowa)

Rodzajnik określony używamy przed nazwami własnymi części i stron świata, nazwami państw, krajów, regionów.

un'Europa l'Europa la Masovia

il Tenere -Tybr la Silesia

le Alpi - Alpy la Grande Polonia

gli Appennini la Piccola Polonia

le Marche la Pomerania

il Lazio- Lazio la Mazuria

il Rysy

lo Śniardwy

- przed nazwami miast, przed nazwami osobowymi -- rodzajnika brak

- rodzajnik wrośnięty :

L'Aguila (rodzajnik jest tu częścią genetycznej…. )- wrośnięty

La Spezia - (jeśli miasto dookreślane to rodzajnik zostaje)

• Ø Roma la Roma Antica

• Ø Europa „Vecchia” l' Europa „Vecchia”

• La Varsavia del dopo guerra

• La bella Parigi

• La Milano di quelli anni (tempi)
  

WYJĄTKI:

a) użycie dialektalne- przed imionami żeńskimi

la Natalia/la Olga/la Maria -- użycie dialektalne(potoczne)

Ø Pietro e` venuto. Il nostro caro Pietro e` apparso. // [grupa nominalna]

b) przed nazwiskami rodzajnika nie ma, rodzajnik genetycznie związany z nazwiskami, wrośnięty w nazwisko
Antonio La Rosa [część nazwiska]

Latenda

Lo Nero

-Na Pd Włoch nazwiska mają wrośnięte formy historyczne

-Mówiąc o postaciach historycznych stosuje się niekiedy przed ich nazwiskami rodzajnik szczególnie wówczas gdy nazwisko było postrzegane jako pseudonim:

L'Alighieri Il Tintoretto Il Rafaello

Colombo Giuseppe Garibaldi

Odstępstwa od reguły:

-unika się zazwyczaj rodzajnika przed nazwami rodów arystokratycznych

-reguła- przed nazwiskami kobiet można i używa się rodzajnika określonego:

Le lezione della Sypniewska (zajęcia p. Sypniewskiej)

La Thatcher era un grande primo ministro bratanico.

Il weekend l'hamburger

lo sceriffo l'hobby

L'harem lo iato

lo gnocco lo yogurt

lo xilofono lo ugoslavo

il/lo pneumatico lo scialle

lo studio il dio/gli dei -wyjątki! gli iddei (l.mn.bogowie)

l'hashis dio-iddio(redukcja) gl'iddei

gli dei

2. Użycie rodzajnika nieokreślonego

- wskazuje na wewnętrznie postrzegane, ogólny jeszcze nie znany wprowadzony dopiero do tekstu element ,o którym się nie mówiło wcześniej, np.

• chiamero` un medico

ma se il medico non viene (ten który ma przyjść)

- użycie emfatyczne- dla podkreślenia mocy wypowiedzi:

• Ho una paura! (ja to się dopiero boję!)

• Questa e` una donna. (to jest kobieta)

- rodzajnika nieokreślonego używamy w grupie nominalnej z przymiotnikiem

• un tavolo

• un grande tavolo

ale: una porta la porta aperta

- funkcja dystrybutywna, np.:
un giovane vuole divertirsi

Nel cortile risuonano le grida dei bambini. preposizione articolata “di” complemento

Nel cortile giocano dei bambini. articolo partitivo (funge da articolo indeterminativo)

Il comportamento dei tuoi amici mi ha offeso. preposizione articolata “di” complemento

Dei tuoi amici mi hanno affeso con il loro comportamento. articolo partitivo/articolo indeterminativo

Sulla tovaglia e` stato versato del sale. articolo partitivo

Il sapore del sale non e` sempre gradito. preposizione articolata (complemento)

RODZAJNIK CZĄSTKOWY- wskazuje na pewną nieokreśloną ilość, na część pochodzącą z jakiejś całości (masy) szczególnie w l. poj. Np.

del pane= un po' di pane

w l. mn. rodzajnik cząstkowy spełnia funkcję nieokreślonego i oznacza jakieś/jacyś/niektórzy/iluś(niewiadomo ilu konkretnie).

OPUSZCZANIE RODZAJNIKA (omissione del articolo)

opuszczamy rodzajnik:

- w wyrażeniach skostniałych, np.

in fondo a…. (w głębi czegoś) / a proposto/ andare a zonzo (włóczyć się)

- w wyrażeniach przysłówkowych, które mają wratość przysłówków sposobu, np. inteligentemente (inteligentnie)/ con inteligenza (rodzajnik tu opuszczamy regularnie) /con coraggio (odważnie) /con audaca (śmiało)

-w dopełnieniach, które są okolicznikami miejsca ,np.

in chiesa/ a casa/ stare in campagna/ andre in centro

- w wielu powiedzeniach, przysłowiach, np.

“Fare Ø buon viso a cattivo gioco”-robic dobrą mine do złej gry.

“Essere come Ø cane e Ø gatto” - drzeć się jak pies z kotem.

„Essere Ø culo e Ø ciamcia”- pasować jak ulał.

„Tornare a Ø bomba”- wracać do tematu.

- w wyrażeniach, w których jakiś rzeczownik dopełnia znaczenie drugiego, np. wtedy gdy używamy przyimka „da”

carte da Ø gioco - karty do gry

sala da Ø pranzo - jadalnia

abito da Ø sera - strój wieczorowy

- w dopełnieniach predyktowanych (dopełnieniach czasownika kiedy jest używany przyimek „da” dookresla się w ten sposób wartość czasownika)

comportarsi da Ø gentiluomo (galantuomo)- zachowywac się jak dżentelman

parlare da Ø esperto - mówić jak expert

fare da Ø padre- robić za ojca

- po przyimku”da” w okolicznikach wskazujących na pewien okres życia albo sposób postępowania, np.

da Ø bambino - od dziecka/jako dziecko

da Ø espert- jako export

da Ø adulto- jako dorosły

-w wyrażeniach, które stanowią predykat- niejako tworzą jedno z czasownikiem są elementem znaczącym czasownika., np.

avere freddo (predykat nierozerwalny)

avere fame/ partone sollievo (predykaty skostniałe)

prendere compedo

- wyrażeniach złożonych z czasownika, przyimka prostego i rzeczownika, np.

parlare di Ø sport

giocare a Ø carte

- po czasowniku ”parlare” przed nazwą języka, np.

Parlare italiano/inglese

odstępstwo od tej reguły w tym przypadku: parlare bene l'italiano (rodzajnik wraca)

- po przyimku „senza”, możliwe użycie rodzajnika nieokreślonego i rzeczownika po „senza”, np.:

girare senza meta (wałęsać się)

girare senza una meta

offendersi senza motivo particolare

offebdersi senza un motivo particolare

- w wyliczeniach, tam gdzie używamy paru elementów(po przecinku)

ci sono , Ø mele, Ø carote, Ø albicocche

mi interesso di Ø storia, Ø biologia, Ø ekologia

- przed tytułami książek. Tytuł traktuje się wówczas jako napis

- w formach wołacza, przed wyrażeniami grzecznościowymi, np:

Signor Kowalski

Signora Martini

Proffessore Albino

Rodzajnik ten powraca jeśli cytujemy tę osobę w jakiejś wypowiedzi:

la Signora Martini e` una brava persona

il professor Eco lavora a Bologna.

- przed liczebnikami:

tre Ø finestre

le tre finestre di questa stanza sono grandi(wszystkie 3 okna w tej Sali są duże)

Przed liczebnikami rodzajnik jest jeśli ilość jest policzona konkretnie.

„due colori della bandiera polacca”- dwa kolory flagi polskiej

- przed zaimkami wskazującymi

questo zaino/ quella settimana

-przed przymiotnikami ilościowymi, tj. poco/tanto/troppo/molto

poca acqua/molto denaro/tante speranze

Rodzajnik może występować przed molto, poco, tanto w l. mn w kontekście bardzo dookreślającym nawiązującym do czegos wcześniej powiedzianego.

Le tante speranze che avevo in Te non contanto piu'- tych wiele nadziej które w Tobie pokładałam.

- przed zaimkami przymiotnymi dzierżawczymi lub rzeczownikami wskazujące pokrewieństwo rodzinne.

tuo padle/sua cugina

odstępstwo od tej reguły:

*zdrobnienia (la mia mamma/il nostro babbio)

*w l. mn rodzajnik wraca (i miei nonni)

* forma „loro” (il loro cugino)

* wyraz rzeczownik wystepuje z jakimś dopełnieniem (la mia sorella maggiore/ il nostro vecchio nonno) la nostra cugina Anna

-przed nazwami dni tyg oraz miesięcy

odstępstwo od tej reguły:

*Sono nato un giovedi- urodziłem się w (jakiś) czwartek

*Ci vediamo il giovedi- Widujemy się w każdy czwartek

* La domenica vado a chiesa.

*Tutta la domenica./tutti sabati

Nazwy miesięcy

Ø Maggio e' bello quest'anno

Il maggio e' un dei mesi piu' belli.

- w wyrażeniach ilościowych kiedy używamy prostego przyimka “di”

una Ø bottiglia di latte

pieno di Ø errori

un po' di Ø verde

- w przeczeniach absolutnych wykluczających szczególnie w konstrukcji non + avere

Non ho Ø machina

Non ho la machina (nigdy w życiu nie miałam samochodu /zostawiłam gdzieś)

Non ho Ø soldi

Non c'e' vino

Non c'e' problema

Non c'e' acqua

PRZEKONANIA ABSOLUTNE

- po przysłówku przeczenia “ ne´ ”

“Ne´ Ø cane ne´ Ø pesce”- ni pies ni wydra

Non ho trovato (visto) ne´ aghi ne´ spilli- nie znalazłam ani igieł ani szpilek

- przed wieloma zaimkami nieokreśonymi przymiotnymi

certe circo stanzo (niektóre okoliczności)

altri Ø giorni (inne dni)

diversiØ uomni (różni mężczyźni)

parecchi Ø casi (wiele przypadków)

alcuneØ situazioni (niektóre sytuacje)

z „qualche” qualche Ø giorno

- po czasownikach wskazujących na stan:

essere Ø studente- być studentem

essere Ø catolico - być katolikiem

diventare Ø mago- stać się magiem

e' stato nominatoØ diretto/ e' diventatoØ direttore/ zawód: sono Ø barbiere

odstępstwo od tej reguły:

*przed rzeczownikiem wskazującym na stan :

jesteśmy jednym ze studentów (wtedy rodz. nieokreślony)

e' un attore grande

e' un attore di talento

sono un catolico non practicante

e' il ministro dall'educazione

- w odpowiedziach/wtrąceniach, np .

Marco artista non e' venuto (Marek nasz artysta nie przyszedł)

- ze względów stylistycznych rodzajnik opuszczany jest przed rzeczownikiem na początku zdania jeśli chcemy ten rzecz. wyróżnić

Ø pace e' una grande causa humana- pokój to wielka ludzka sprawa

- w prawach ogólnych

uomo e' donna si completano (kobieta i mężczyzna dopełniają się)

- w nazwach własnych, (instytucje), nazwy traktowane są jak tytuły, szyldy

Banca d'italia e' una granda instituzia

La banca. D'Italia e' una grande istutizione

(ale La Banca d'Italia)

FIAT- (la) Fabbrica Italiana (di/degli) Automobile (di)Torino

rodzajnik + przyimek zredukowane do zera

NOME (rzeczownik)

Nome- sostantivo (rzeczownik) - sostanza dell oggetto (istota, treść przedmiotu)

• indica una sostanza materiale o non materiale (wskazuje na rzecz materialną lub

niematerialną)

Differisce dall oggetto che funge da epiteto per il sostantivo coie implica una sfumatura del significato del sostantivo. (oddziela przedmiot zastępujący epitet od rzeczownika, tzn zawiera podtekst <odcień> znaczenia rzeczownika)

Differisce poi dal verbo, che a sua volta indica l'azione (różni się od czasownika, który wskazuje akcję)

Verbo - “processo” , azione ( czasownik - proces, akcja)

CLASIFICA DEI SOSTANTIVI (I NOMI) (klasyfikacja rzeczownikow):

OTTO GRUPPI che si mettono in paia ( osiem grup które się łączą w parach)

I gruppo : I NOMI COMUNI (rzeczowniki pospolite) e I NOMI PROPRI (nazwy własne)

I nomi comuni - designano genericamente ogni possibile rappresentante di una categoria o una specie, tipo: u tavolo, un cane, gli occiali, il fiore

I nomi propri - non hanno significato e designano un individuo o un oggetto individuale( są oznaczeniami jednostkowymi, określona nazwa dla określonej rzeczywistości językowej)

Si dividono (dzielą się na):

• ANTROPONOMI -nomi propri di persona (nazwy wlasne osób) ANTROPONIMI COL LETTIVI (np. Polacy, Włosi)

• TOPONIMI- nomi propri di luoghi - senso spaziale (nazwy własne miejsc) - nomi dei paesi, delle regioni, dei monti, del terreno, delle strutture fisiche

• IDRONIMI - nomi propri dei corsi, recipienti d'aqua (nazwy własne odpowiedników wodnych) - nomi dei fiumi, dei laghi, mari, oceani

• NOMI DI BATTESIMO (imiona ze chrztu)

• COGNOMI (nazwiska)

• PSEUDONIMI- artistici ( pseudonimy artystyczne)

• NOMIGNOLI ( przezwiska)

• SOPRANOMI (przydomki, przezwiska)

• ASTRONOMI -nomi propri dei corpi astrali, delle pianete (nazwy wlasne ciał niebieskich, gwiazd)

• CREMATONIMI nomi propri delle strutture sociali (nazwy własne struktur społecznych) - nomi delle ditte, dei prodotti, delle associazioni degli eventi culturali

II gruppo: I NOMI INDIVIDUALI e I NOMI COLLETTIVI (rzecz. indywidualne i zbiorowe)

I nomi individuali - indicano una sola cosa un solo oggetto, un rappresentante(un uomo, una donna, un cane)

I nomi collettivi - un nome collettivo designa un gruppo di rappresentanti di una categoria (un popolo, un orchestra, una mandria, una collezione, la fauna, la flora, il pubblico)

III gruppo: I NOMI CONCRETI e I NOMI ASTRATTI (rzecz. Konkretne i abstrakcyjne)

I nomi concreti - Sono delle realta che si possono percipire sensorialmente cioe usando i nostri sensi Una mela, una parete, l'aria, il vino, Tutti oggetti individuali

I nomi astratti - sono concetti (pojecia) quindi della realta che si possono raffigurare con la nostra mente -p.es. la bellezza, il peccato, il terrorismo

IV gruppo:I NOMI NUMERABILI e I NOMI NON NUMERABILI ( rz.policzalne i niepoliczalne)

i nomi numerabili - Sono delle entita che si possono delimimitare seguendo qualifiche di misura,di forma (scuola, dito, orologio, etc)

i nomi non numerabili -

- sono i nomi che indocano sostanze senza dimensione particolare, sono le cosi dette parole di massa, nomi di massa (acqua, sabbia, sale, legno, oro, etc)

- i nomi non numerabili non possiedono ilplurale (nie ma liczby mnogiej)

-al singolare possono essere preceduti daalcuni modificatori di quantita (molto latte,poco latte, MA NON: molto orologio,molta mela !!!)

-i nomi numerabili non possono prendere l'articolo partitivo al singolare (l'articolo partitivo usato al plurale,p.es. delle scuole)

-prendono facilmente articolo partitivo: dell'acqua, del sale, del prosciuttoe

IL GENERE DEL NOME (rodzaj rzeczownika)

I nomi degli organismi variano nel genere secondo i loro sesso

Il padre - MASCHILE

La madre - FEMINILE

A VOLTE: una recruta (rekrut) una guardia (straż) una sentinella (strażnik) il/la vedetta (gwiazda) la sosia (sobowtór) la spia (szpieg)

MASCHILE (rodzaj męski)

Secondo il significato sono maschili i nomi:

• degli alberi (l'abete - świerk, l'impino - sosna, il melo - jabłoń)

• dei metalli e degli ellementi chimici ( il rame-miedź, l'ossigeno - tlen

• dei giorni e dei mesi - tranne la Domenica

• dei monti, mari , laghi

• punti cardinali geografici

np. Tevere ALE La Senna (sekwana) Punti cardinali geografici

Po (Pad) La Vistola il Nord- il Settentrione

I Pirenei La Loira (Loara) il Sud - Il Meridione

Gli Appenini Le Alpi l'Est-l'Oriente

Il Como Le Dolomiti

Il Garde Le Ande (Il levante - o słońcu, wstawać

Lo Śniardwy Il ponente - kłaść się, zachodzić)

Il Tamigi

L'Oder (Odra)

FEMINILE ( rodzaj żeński)

• i nomi della frutta ( la mela, la banana, la pera) ma: il dattero, il limone, il fico, il mandarino !!!

• i nomi delle scenze, delle ideologie ( la matematica, la filosofia, la fede, la pace, la giustizia)

• i nomi delle regioni, dei paesi ( la Polonia, la Francia, L'Albania) ma: il Portogallo, il Peru, il Brasile, il Giappone, il Belgio, il Piemonte, il Lazio

• i nomi delle isole( la Sicilia, L'Elba, La Gran Bretagnia) ma: Il Capri, Il Madagascar, Cipro <senza articolo>

1. ci sono delle parole che hanno la medesima forma nel maschile o in feminile, sono i cosi detti omografi (są słowa, które mają jednakową formę w rodz. Męskim i żenskim)

il / la fine

cel koniec

il / la fronte

front czolo

wojenny

il / la capitale

kapitał stolica

il / la cenere

szczątki popiół

il / la finale- zakończenie

np.książki np. zawodow sport.

2. la maggior parte dei nomi di esser animati passano dal maschile al feminile mutando la desinenza cioe passando da una -o a una -a, oppure aggiungendo un soffisso(wiekszosc rzeczownikow żywotnych przechodzą z r.ż. w r.m. zmieniajac końcówkę lub dodając sufiks)

ragazzo/ragazza

lupo/lupa

- da -o a un soffisso , o -> essa

medico/ medicessa

avvocato/avvocatessa

filodofa/ filosofessa (filosofa)

diavolo/diavolessa

-da a (maschile) -> essa (feminile)

il poeta/ la poetessa

il duca/ la duchessa

-omografi ( -cida, -ista) M=F

l'omicida - zabójca, zabójczyni

il / la dentista

il / la giornalista

• e (masch) -> a (femin)

padrone - padrona

marchese - marchesa (markiza, markiz)

infermiere - infermiera

• e (masch) -> essa (femin) nomi di carica, di proffessione, di titolo

studente - studentessa

oste - ostessa

presidente - presidentessa

principe - principessa

conte - contessa

leone - leonessa

elefante - elefantessa

• -tore (masch) - trice (feminile)

attore - attrice

autore - autrice

imperatore - imperatrice

lettore - lettrice

wyjatek: dottore - dottoressa

• - tore (m) -> tora (f)

traditore - traditora

stiratore - stiratora

pastore - pastora

tintore - tintora

• -sore (m) -> -ditrice (f)

difensore - difenditrice

posessore - posseditrice

ma: professore - profesoressa , uccisore - uccisora

CASI PARTICOLARI (przypadki szczególne)

• feminile particolare che non segue il feminile di:

Dio - Dea

Re - regina

Erue - eruina

Stegone - strega

Doge - dogaressa

Bade - badessa

Zar - Zarinas

Padre - Madre

Pappa - Mamma

Montone - Pecora

Toro -mucca, vacca

Fuco -ape (truteń - pszczpla)

• qualche nome animale - della specie (nazwy gatunkow zwierzat)

l'aquila (m=f) il serpente (wąż) (f=m)

la giraffa lo scorpione

la pantera il falco (sokół)

la hiena il carvo (kruk)

la volpe l'usignolo (słowik)

• nomi di parentela (nazwy członków r

la/il parente

la/il nipote

• certi nomi di proffessione

il/la cantante (f=m)

agente

assistente

insegnante

custode (kustosz)

LE ECCEZIONI IN “o” CI SONO FEMINILI (wyjątki - rzeczowniki r.ż z końcówką o)

La mano

La dinamo

La foto

La radio

La moto

L'eco (echo) gli echi

LE ECCEZIONI IN “a”CI SONO MASCHILI (wyjątki rzeczowniki r.m z końcówką o)

Il problema

Il poema

Il diploma

Il vaglia

Il pigiama

Il clima

Il panorama

LE ECCEZIONI IN “i” CI SONO FEMINILI (wyjątki - rzeczowniki r.ż z końcówką i)

La crisi

La diagnosi

L'analisi

L'oasi

La tesi

NOMI TRONCHI IN tà, tù, CON ACCENTO (rzeczowniki z akcentem pisanym na ostatniej sylabie)

La servitù niewolnictwo

La gioventù mlodziez

La verità

La bontà

LA FORMAZIONE DEL PLURALE (zamiana na liczbe mnogą)

LE REGOLE GENERALI (główne zasady)

- a (f) e -o (m) i

-e (f) i - e (m) i

- a (m) i

I NOMI (rzeczowniki z wybranymi końcówkami)

• - ista, - cida

m f

giornalista -i -e

suicida -i -e

• 
  -co chi (m)

-ca che (f)

-go ghi (m)

-ga ghe (f)

monarca - monarchi, monarche

stratega - strateghi, strateghe

Belgo - Belgi

Belga - Belghe

• 
  -cio cii (m) CON ACCEBTO A -IA

-cia cie (f)

-gio gii (m)

-gia gie (f)

farmacia - farmacie

pedagogia - pedagogie

legio - legii

la scia - le scie

bugia - bugie

• 
  -cia

SENZA ACCENTO ( bez akcentu na -IA)

-gia

plurale - cie [t ʃ e]

-gie [dʒe]

plurale: -ce [t ʃ e]

-ge [dʒe]

• 
  - co -chi

-go ghi

-co ci (parole sdrucciole)

-go gi accento - terzultima sillaba (3 od końca)

medico - medici

oastrologo - astrologi

sindaco - sindaci

1.Nomi sovrabbondanti - rzeczowniki które posiadają podwójną forme w l. mnogiej i zamieniają znaczenie w zależności od formy ( w l. pojedyńczej - tylko jedno znaczenie)

il braccio - i braci (podłokietniki oparcia), le braccia (ramiona)

l'orecchio - le orecchia (uszy) gli orecchi (uszy od dzbanka)

il ginocchio - le ginocchia ( kolana)

la labbra - usta

i labbri di una ferita

il corno - i corni (rogi - instrument dęty)

le corna ( poroża)

il fondamento - i fondamenti ( podstawy, baza) le fondamenta(fundamenty)

il grido - i gridi (odgłosy zwierząt) le grida (krzyki ludzkie)

Il riso- śmiech; ryż- le risa(i risi)- śmiechy ludzkie (gatunki ryżu)

Gli ossi( kości zwierzęce)- le ossa(szkielet)

Il frutto(owoc)- i frutti del lavoro- la frutta(poj.owoc)- le frutte(owoce słodkie)

2) IL NOME COMPOSTO (rzeczowniki złożone)

-due sostantivi (se è composto di due sostantivi solamente questo secondo elemento cambia al plurale) 2 rzeczowniki- tylko drugi element zmienia się w liczbie mnogiej

l'arcobaleno- gli arcobaleni

-aggettivo con sostantivo(przymiotnik i rzeczownik)- cambia solamente il secondo elemento

l'altoparlente- gli altroparlanti

-sostantivo con aggettivo (rzeczownik i przymiotnik)- cambiamo i due elementi (zmieniają się obydwa elementy)

la cassaforte- le casseforti

-verbo con sostantivo plurale- la forma ottenuta è invariabile (czasownik +rzeczownik w l. mnogiej -forma otrzymana jest niezmienna)

giradischi (girare+dischi)

-verbo +sostantivo femminile- composizioni sono invariabile (czasownik +rzeczownik r.ż)

guardacosta; guardaroba (al. Plurale nan cambia)- nie zmieniają się w l. mn.

-verbo+verbo ; avverbio; preposizione +avverbio -sono invariabili

l'/gli andirivieni; andare- rivenire

ECCEZIONI(wyjątki)

-portacenere (popielniczka)-portaceneri (l.mn)

-co najmniej 3 elementy :fico-d-india->fichidindia (owoc kaktusa)

-il fiordaliso-> i fiordalisi (chaber bławatek)

-la messinscena-> la messinscene (reżyseria)

-il pomodoro-> I pomidoro; i pomodori; i pomidori

3) NOME ALTERATO (zmieniony) -una sfumatura (odcień, przejscie tonalne)del significato, notato da una speciale desinenza, da un soffisso

nome derivato leggere- lettura; lettore (2 nomi derivati)

libro; libretto

a) SEI DIMINUTIVI (zrobnienia)

-etto/-etta

-otto/-otta

-ello/-ella(albero/alberello)

-occio/-occia

-uccio/-uccia

-ucolo/-ucola

-cchiotto/-cchiotta

-ino/-ina)letto/lettino)

b) GLI ACCRESCITIVI (zgrubienia)

-one(m=f), --ona

la finestra/ il finestrone; la finestrona

la porta/ il poltrone( drzwi główne)

il coltello(nóż)/ il coltellino (diminutivo)

c) GLI GLI SPEREGIATIVI/ PEGGIORATIVI (rzeczowniki przekształcone z zabiarwieniem negatywnym)

-accio/-accia

il tempo/ il tempaccio(brzydka pogoda)

il quadro/ il quadraccio(nieudany obraz)

AGGETTIVO-PRZYMIOTNIK

parte del discorso variabile nel genere e nel numero; serve a modificare il significato del nome

le funzioni fondamentali:

1. funzione attributiva (il collegamento con il nome e diretto-połączenie z rzeczownikiem jest bezpośrednie) : una bella casa;

2. funzione predicativa (il collegamento con il nome per mezzo di un verbo -połączenie z rzeczownikiem odbywa się za pomocą czasownika): questa casa e bella

Le categorie dell'aggettivo:

1. aggettivi qualificativo - okreslające, cechujące: esprimomo particolari qualita' delia cosa, delia persona o del concetto: bello, brutto, cattivo, interessante, grande, ricco, verde, piacevole...

2. aggettivi determinativi - zaimki przymiotnikowe: aggiungono al sostantivo una determinazione per meglio individuarlo: dimostrativi, possessivi, numerali, indefiniti: // rnio gatto, guesta settimana, un altro giorno

Aggettivi qualificativi: prendono le desinenze come' I sostantivi: piccolo, piccola, piccoli,

piccole; forte, forte, forti, forti

La desinenza dell'aggettivo non deve essere uguale alla desinenza del sostantivo: una

grande casa, grandi case, un padre cattivo, padri cattivi

Alcuni aggettivi prendono al sing. la desinenza -a per ii m. e per il f.: idiota, ipocrita,

entusiasta, surrealista, suicida, omicida; al plurale queste forme seguono la regola -i/-e:

idioti/idiote, ipocńfi/ipocrite, entusiasti/entusiaste, sunealisti/sunealiste...

Gli aggettivi composti mutano al plurale soltanto la desinenza del secondo elemento: ragazzi

sordomuti, ragazze sordomute, probierni socioeconomici, dottrine socioeconomiche,

tradizioni afroamericane, relazioni italopolacche, partiti socialdemocratici

Sono invariabili al sing. e al plur. gli aggettivi seguenti: pan, impari, dispari (numeri pari, numeri pari); le locuzioni awerbaili dappoco, perbene (indMduo dappoco, persona perbene); alcuni aggettivi indicanti colore: rosa, vio/a, arancia, marrone, verde bottiglia, bianco scuro, verde pallido; l'aggettivo anosto (carne arrosto, maialini arrosto); composto con il prefisso -anti (fari antinebbia, sistemi antifurto)

Gli aggettivi bello, buono, grande, santo subiscono l'elisione o il troncamento: bel giardino, bello scialle, bell'armadio, bella stagione, bell'acqua, bei giardini, begli scialli, begli armadi, belle stagioni, belle acque..

Posizione dell'aggettivo qualificativo - pozycja przymiotnika do zeczownika: sia prima sia dopo il sostantivo: posto dopo il nome ha una funzione distintiva(jeśli jest za ma funkcje opisującą):una ipotesti azzardata; posto prima del nome (przed ma funkcje przenosną)

assume una funzione descrittiva( accessoria):una nuova soluzione. Cosi esiste, una grande differenza

p.s. tra: un uomo buono e un buon uomo, un uomo povero(biedny) e un pover'uomo (biedaczek) uomo grande e un grand'uomo, un gentiluomo e un uomo gentile, un proprio apprtamento (własny)e un appartamento proprio.. (czysty)

L'aggettivo> qualificativo si nominalizza facilmente(przymiotnik cechujący staje się rzeczownikiem): un ricco, i francesi, il giornale, la metropolitana, la fiorentina (bistecca)

Puó svolgere anche la funzione dell'ravverbio(funkcja przysłówka)

: dire chiaro e tondo, andare piano, continuare diritto

E' usato come sostantivato in varie locuzioni awerbiali(jako urzecznikowiony w wyrazach przysłówkowych): all'antica, alt'improviso, per le buone

Gradi dell'aqqettivo

1. grado positvo lontano;

2. grado comparativo: piu lontano (di maggioranza), meno lontano(di minoranza);

3. grado superlativo: il piu Iontano, il menolontano (relativo), lontamissimo (assoluto)

II grado comparativo stabilisce un confronto tra due termini: sostantivi e pronomi sono paragonati per l'uso delia preposizione "di"; aggettivi, awerbi, verbi e complementi prepositivi sono paragonati per l'uso delia congiunzione "che":

La radio e piu utile delia TV; Mario e piu inteUigente di Paolo; (io) Sono meno bravo di lei; E' piu conveniente tacere che dire stupidaggini: E' un'estate piu umida che calda: Lo fa piu istintivamente che razionalmente; Canta piu per suo piacere che per piacere altrui.

II grado comparativo di uguaglianza: per mezzo dell'avverbio quanto o come, eventualmente in correlazione con tanto o cosi; Sono stanco quanto te = Sono stanco come te = Sono tanto stanco come/quanto te = Sono cosi stanco come/quanto te.

II grado superlativo relativo deve essere accompagnato dalfarticolo determinativo posto

davanti allintero gruppo nominale: l'italia e // piu bel paese d'Europa; Jon Voight e l'attore

meno adatto per il ruolo di Giovanni Paolo II.

NB! Si dice: l'uomo piu ricco di tutti o l'uomo piu ricco fra. tutti

NB! Dopo il grado superlativo si usa il congiuntivo: E' il libro piu brutto che io abbia mai letto.

II grado superlativo assoluto in -issimo variabile non instaura relazione con altri concetti: E' una donna bellissima; Sono libri interessantissimi.

Alcuni superlativt assoluti si formano per mezzo delia desinenza -errimo: acre- accerrimo, "celebre - celeberrimo, misero - misemmo; altri per mezzo di -entissimo: benefico -beneficentissimo, benevolo - benevolentissimo, malevolo - malevolentissimo.

NB! l'intensificazione del significato si puó instaurare anche in altro modo: Sono molto contento; II tuo compito e assai buono; Sono davvero arrabbiato; Un abbraccio forte forte.

NB! Certi aggettivi non hanno gradazione: enorme, eccezionale, divino, cubico, immenso, straordinario, chimico, francese, annuale, bronzeo...

Comparativi e superiativi		organici: il modello latino
positivo	comparativo	superiativo relativo	superl. assoluto
buono	migliore	// migliore	ottimo
cattivo	peggiore	il peggiore	pessimo
grande	maggiore	il maggiore	massimo
piccolo	minore	il minore	minimo
molto	piu (piu case)	■il(la) piu.	il piu
poco	meno (meno soldi)		il meno

Ma! Sono anche possibili: piu buono, il piu buono, buonissimo; piu cattivo, il piu cattivo, cattivissimo; piu grande, il piu grande, grandissimo; piu piccolo, il piu piccolo, piccolissimo.

le forme latineggjanti hanno ,anche al comparativo e/o al superativo gli aggettiviseguenti: anteriore; esteriore - estremo; inferiore - infirmo : interiore - - intimo; posteriore-postremo/postumo; superiore - supremo/sommo; ulteriore -ultimo

ZAIMKI PRZYMIOTNE-AGGETTIVI DETERMINATIVI

( służą do indiwidualizowania, determinacji)

Dzierżawcze - possessivi: il mio, la mia, i miei, le mie... + nome; indicano il possessore; si accordano nel numero con il possessore, nel genere con l'oggetto posseduto. "loro" e invariabile: il loro, la loro, i loro, le loro

Usati con gli articoli; 1'articolo si omette davanti ai nomi di parentela (mia madre, suo fratello...) con quache restrizione (il mio fratello maggiore...)

"Proprio" e "altrui" possono svolgere la loro funzione: "stare nella propria casa", "bisogna rispettare le opinioni altrui

"

Wskazujące - dimostrativi Non preceduti dagli articoli:

di vicinanza: questo, -a, -i, -e ,(quest')

di vicinanza: quel, quello, quell', quella/quell; ąuei, quegli,quelle

di vicinanza a chi ascolta codesto, codesta, codesti, codeste (lett:, Toscana) Preceduti dagli articoli:

di identita. stesso, modesimo: essere delio stesso segno zodiacale; avere le medesime idee

Questo si abbrevia nella 1. parlata: 'sto, 'sta, 'sti, 'ste (lessicalizzati in stamattina, stasera)

Pytajne - interrogativi: quale (m=f), quali (m=f) + che (universale all'orale); quanto, -a, -i, -e

Quale giorno e oggi? = Che giorno e oggi?

Quanti uomini sono venuti? Quanta birra hai bevuto?

Wykrzyknikowe - interiettivi: che + quale, quali; ąuanto Che vergogna!

Qual onore mi fete! Quanta acqua!

Nieokreślone - indefiniti

sing.m.	sing.f.	plur.m	plur.f
ogni-każdy	ogni	-	-
ciascuno - każdy	ciascuna	-	-
qualunque -jakikolwiek	quałunque	-	-
qualsiasi -jakikolwiek	qualsiasi	-	-
qualsivoglia - jakibądź	qualsivogłia	-	-
nessuno - żaden	nessuno
ąualche - jakiś/parę/kilka	qualcbe	-	-
alcuno - żaden	alcuna	alcuni-niektórzy	alcune
taluno - pewien	taluna	taluni	talune
certuno - pewien	certuna	certnni	certune
certo - jakiś (+ art indet)	certa	certi	certe
tale - ów/pewien/taki (+ art indet)	tale	tali	tali
poco - mało	poca	pochi	poche
alquanto - dość dużo	alquanta	alquanti	alquante
parecchio - sporo	parecchia	parecchi	parecchie
molto - dużo	molta	molti	molte
tanto - dużo, mnóstwo	tanta	tanti	tante
troppo - b. dużo/za dużo/ zbyt dużo	troppa	troppi	troppe
altrettanto - tyle samo	altrettsnta	altrettanti	altrettante
tutto - cały	tutta	tutti - wszyscy	tutte
altro - inny/odmienny/różny/nie taki	altra	altri	altre
diverso - różny/różnorodny
vario - liczy/różnorodny	diversa	drversi	diverse
	varia	vari	varie

Ogni donna ha gli stessi diritti come gli uomini.

Qualunque proposta tu mi fai, io 1'accetto

*E'un libro qualunąue.

Scrivimi ąualche lettera!

Qualche persona e venuta.

Non le piace nessun uomo.

Nessuna lampada e accesa.

Alcuni studenti non hanno fatto il compito.

Talune critiche non sono molto giustificate.

Ti wiole vedere quel tale signor Marcom.

Con una tale voglia tu non riesci ad averlo.

Ha una certa idea.

*E' 1'idea certa!

Fuori c 'e parecchia gente.

Ha poca voglia di vivere.

Ho lavorato tutta la giornata.

Tutti gli studenti sonopregati di uscire.

Ha forse un 'altra matita?

In altre situazioni si comporta in modo diverso.

Ho conosciuto diverse persone.

Ci sono vari probierni.

Liczebniki - numerali: cardinali (główne); ordinali (porządkowe)

cardinali NB!

„uno" come l'art. indet. e variabile ventuno, quarantuno; ventotto, cinquantotto ventitre mille = tysiąc; duemila = dwa tysiące

senza articolo ma! : i tre moschettieri, i dieci comandamenti, le duefinestre delia tua camera

(coś co zawsze znamy i wiemy że tak jest)

si scrivono attaccati fino a milione: un milione, due miliom', dieci miliardi

usati per indicare le date e le ore: E' il 7(il giorno sette) aprile; Sono le 12 (le ore dodici); nel (nell 'anno) 2004 (duemilaquattro)

ordinali NB!

primo, secondo, terzo, qucarto, quinto, sesto, settimo, ottavo, nono, decimo, undicesimo, dodicesimo...

ventesimo, ventunesimo, centesimo, duecentesimo, millesimo

uso: Abito al primo piano; Benedetto XVI(też decimosesto)ii tredicesimo secolo (il Duecento- 1200-1299 Zawsze z dużej litery Quattrocento-XV renesans)viaggare inseconda classe

altre forme: primario, secondario, terziario, ultimo, penultimo, terzultimo;

ąuaresima (sost!); doppio, triplo, auadruplo (zwielokrotniony do 2, 3,4); duplice, triplice, auadruplice (podwójny, potrójny...); ambedue (m=f): ambedue ifratelli = tutt'e due fratelli, entrambi/entrambe: entrambe le mani, entrambi i sessi = ambo i sessi

*Numerali frazionari (ułamki): un(licznik)terzo(mianownik) = jedna trzecia; due terzi = dwie trzecie

♦Numerali collettivi (zbiorcze): sono sostantivi: un paio (due paia), una coppia, una decina, una dozzina, un migliaio (migliaia), un centinaio (centinaia); il biennio, il triennio, il decennio, ii millennio; il bimestre, il trimestre, il semestre; un duetto, un trio, un quartetto, un quintetto; una settimana, un triduo, la novena

PRONOMI-ZAIMKI RZECZOWNE

1. pronomi personali: funzione i soggetto o cmplemento

1. pronomi personali soggetto

(w funkcji podmiotu)

: io, tu, egli/lui, esso; ella; noi; voi; loro/essi; esse+ lei/ella. Loro di cortesia (ella nel linguaggio amministrativo; loro in disuso)

uso: `(io) sono bravo': pronome soggetto aliso= sottinteso

` ci va lui, non ci vado io': la messa in rilievo

a volte `io' e `tu' sono sostituiti con `me' e `te': `tu non puoi essere come me', `beato te'. `sono contento quanto te'

2. pronomi personali complemento

(w funkcji dopełnienia)

A.forme toniche:

(akcentowane)

-me, te, lui/essa, lei; riflessivo se; noi; voi; loro/essi; esse; riflessivo se uso: ‚cercavano me', ‚stanno parlando di se', ‚ha troppa stima di se', ‚pensa a me' rafforzati da ‚stesso': me stesso, te stessa, noi stessi

B forme atone

(nieakcentowane)

-pronomi personali atoni complemento oggetto diretto COD (nieakcentowane dopełnienia bliższego): mi, ti; lo/la/l';ci, vi; li/le

-pronomi personal atoni complemento oggetto indiretto COI (nieakcentowane dopełnienia dalszego): mi, ti; gli/le; ci, vi, gli/loro(loro usato solo dopo il verbo: ` ho dato la tua lettara')

il posto dei pronomi atoni COD, COI:

proclitici (davanti al. verbo) nelle forme dell' indicativo: `gli parlero'; `la cerchero'; `non ti voglio piu bene'

• enclitici( posposti al. verbo) nelle forme impersonali del verbo e dell'imperativo

• -indiretto o dell'indiretto: ‚postso parlargli', ‚avendolo comprato'; `mi dica', `non lo dire!'='non dirlo'

NT! `lo' neutro: `non lo so'

`la' neutro: ` non ce la faccio', `se la cava bene'

3. pronomi riflessivi (dei verbi riflessifi) con la funzione di COD, COI o senza funzione particolare (morfema del verbo riflessivo): ;mi lavo'; `si susseguono' `ti alzi'

II. pronomi avverbiali: l particelle `ci, e `ne

-`ci': funzione locativa (il moto a luogo) e i complementi preceduti dalla preposizione `a', `in', `su', :'non ci vengo con te', `non ci penso piu'

-`ne': funzione locativa (il moto da luogo) l'indicazione quantitative e I complementi preceduti dalla preposizione ;di;: `non ne torna domani'(=da Varsavia), `appena l'ho conosciuta, ne sono stato affascinato', `ne prendo due', `non ne voglio nessuno'

III. I pronomi combinati/ le forme accoppiate:

- mi+lo=me lo; mi+la=me la; me li; me le; mi+ne=me ne; te lo; te le; te li; te ne; si+lo=se lo; se la; se li; se le; se ne; ci+lo=ce lo…;vi=lo=ve lo

- gli/le+ lo/la/li/le/ne- glilo, gliela, gliel', glieli, gliele, gliene

uso: `glielo darai' (dasz mu/jej/im to) `non me ne parlare =non parlarmene

IV. pronomi possessivi

: il mio, ilm tuo, il loro…

V. pronomi dimostrativi:

questo/a/i/e; codesto/a/i/e; costui, costei. Costoro; colui; colei, coloro; questi (ten, letterario); cio (ten/co, invariabile)= quello che

VI. pronomi indefiniti:

uno (forme impersonali: `uno vive', `uno sa'); qualcosa; qualcuno; alcuni/e; chiunque (ktokolwiek); ognuno(każdy); ciascuno(każdy); niente; nulla; altro (un altro, altri, l'altro, l'altra; gli altri, le altre)

VII. pronomi relativi:

- semplici: che(funzione del soggetto e dell'oggetto): `la donn che vedi è mia moglie', `la donna che ti sta guardando è mia moglie'; chi distributivo e per esseri animati soggetto: `chi vuole. Chi non vuole', `chi studia sara promosso'

- composti: il quale, la quale, i quali, le quali

NB! I composti sono usati con le prepozizioni: al quale, della quale, aui quail, delle quail, fra le quail…

NB! I composti possono essere sostituiti della forma `CUI': a cui=cui; di cui, in cui, da cui; per cui; su cui; su cui; con cui; fra cui; `la donna di cui= della quale ti sto parlando è mia moglie'

NB! Cui puo riferirsi al possessore: `l' autore il cui nome è sul libro verra da noi sabato' (autor którego nazwisko jest na książce przybędzie do nas w sobotę)

- anche `quanto' puo essere considerato un pronome relativo (=dimostrativi-relativo): `faró quanto è possibile' , `per quanto mi riguarda','questo è quanto'

VIII. pronomi interrogativi: chi: quanto/a/i/e; che cosa (cosa); quale/i

AVVERBIO-PRZYSŁÓWEK

Parte del discorso invariabile

1. tipi

-avverbi semplici: pormalmente, gia, qui, piu…

-avverbi composti: perfino, dappertutto, infatti

-avverbi derivati: formalmente, allegramente, ciondoloni

-locuzioni avverbiali: all' improvviso, poco, fa, di frequente

2. formazione

derivati: forma femminile dell' aggetivo ₊ `-mente', `-oni' (letterario)

allegro-allegra-allegramente

forte- fortemente

NB! aggettivi in -le, -re, : generale- (general)- genaralmente; locale-(local)- localmente

Maggiore- (maggior)- maggiormente

Tastare- tastoni (dotykając po omacku)

Ginochio- ginochhioni (klęcząc na kolanach)

Cavallo- cavalcioni (okrakiem)

Altre formale: leggermente, violentemente, parimenti, altrimenti

Aggettivo= avverbio: `dire chiaro', `andare piano', `vestire giovane;, ;partire veloce'

3. gradazione: tardi, piu tardi/meno tardi, il piu tardi, tardissimo

le forme organiche:

bene, meglio, il meglio, ottimamente, benissimo

male, peggio, il peggio, pessimamente, malissimo

molto, piu, il piu, moltissimo

poco, meno, il meno, pochiissimo

grandemente, maggiormente, massimamente

4. Forme alterate

Bene: benone, benino

Male: maluccio, malaccio

Poco: pochino, pocino, pochetto

Tardi: tardino, tarduccio

Presto: prestino, prestuccio

5. Classificazione

• avverbi di luogo: qui, qua, li, la, lontano, vicino…

• avverbi di tempo: ora, adesso, ieri, allora, sempre, ancora…

• avverbi di modo/ giudizio: certo, proprio, probabilmente, ovviamente

• avverbi di quantita: molto, poco, assai, abbastanza

21

Vocale + desinenza (samogłoska + końcówka)

La camicia - le camicie

La valigia - le valigie

Consonante + desinenza (społgłoska + końcówka)

La provincia - le province

La spiaggia - le spiagge

La frangia - le frange

(nelle parole piane)

accento - penultima sillaba (akcent na przedost. sylabe)

cuoco - cuochi

fungo - funghi

l'albergo - gli alberghi

---