Polityka gospodarcza

1. CZYM ZAJMUJE SIĘ POLITYKA GOSPODARCZA, JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA, JEJ RELACJE Z EKONOMIĄ I POLITOLOGIĄ?

Polityka gospodarcza jest świadomą, zorganizowaną działalnością analityczno - diagnostyczną, selekcyjną i decyzyjną państwa oraz jego organów. Organy te konsultują się lub współdziałają z partiami politycznymi i organizacjami społecznymi, które reprezentują interesy różnych grup i warstw społecznych w kraju. Interesy te dotyczą ustalania celów i głównych kierunków rozwoju gosp., a także mechanizmów i sposobów ich realizacji.

Funkcje polityki gospodarczej:

Ocena procesów i warunków społeczno - gospodarczych w kraju (ocena procesów wzrostu i podziału dochodów, sytuacji materialnej głównych grup ludności w porównaniu z założeniami, okresami wcześniejszymi i z zagranicą),

Wybór celów społeczno - gospodarczych i zakresu alokacji środków przeznaczonych na ich realizację,

Wdrażanie i koordynację ustalonych celów i kierunków polityki gospod., ich monitorowanie i ocenę, a także dokonywanie niezbędnych korekt.

2. KTO W PRAKTYCE UPRAWIA POLITYKĘ GOSPODARCZĄ (PODMIOTY TEJ POLITYKI)?.

PODMIOTAMI POLITYKI GOSPODARCZEJ SĄ:

1. Władze państwowe reprezentowane przez władze ustawodawczą i wykonawczą (rząd, prezydent)

2. Władze samorządowe tzn. sejmiki wojewódzkie, powiatowe i gminne rady ( wojewoda nie jest władza samorządową)

3. Władze przedsiębiorstw - rada nadzorcza, zarząd, właściciel, dyrektor, w spółkach akcyjnych będą to walne zgromadzenia.

4. Reprezentanci gospodarstw domowych np. pań domu

Każdy z tych podmiotów działa na swoim obszarze kompetencji tzn., że władze państwowe mają najszerszy obszar swych kompetencji, władze samorządowe trochę mniejszy, władze przedsiębiorstw jeszcze mniejszy, a reprezentanci gospodarstw domowych najmniejszy obszar kompetencji. Wyjątek to władze przedsiębiorstw np. Macdonalds maja szerszy zasięg działania niż niektóre władze państwowe.

Podmioty na niższych szczeblach hierarchii jak gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa są jednocześnie przedmiotem oddziaływań podmiotów wyżej stojących i posiadających szersze kompetencje.

Instrumenty polityki gospodarczej dzielimy na:

• nakazy i zakazy- są to elementy puli gospodarczych , są one w formie prawnej , akty normatywne są one ogólna forma wyrażania prawa

• informacje- obwieszczanie przez władze państwowe lub przedsiębiorstwa w dziedzinie gospodarczej

• bodźce ekonomiczne, instrumenty finansowe / gospodarcze/ - do tej grupy zaliczamy takie elementy jak:

• podatki i ulgi podatkowe

• interwencyjne ceny skupu wobec rolnictwa

• nagrody i premie.

Scharakteryzuj podmioty polityki gospodarczej.

Co to są podmioty gospodarcze?

Władze przedsiębiorstw

Władze samorządowe.

Przedstawiciele gospodarstw domowych

Co to są władze państwowe?

Władze ustawodawcze - sejm i senat

Co to są władze samorządowe?

Rady gminne

Sejmiki wojewódzkie

Rada powiatu

Wojewoda nie jest przedstawicielem samorządu jest przedstawicielem rządu.

3. ZAŁOŻENIA DOKTRYNALNE I PRAGMATYZM W POLITYCE SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ.

Doktryny społeczno-ekonomiczne - to zbiór twierdzeń, pojęć, założeń, pojęć opartych na naukowych potrzebach.

Doktryny obejmują aspekty: moralne, filozoficzne, światopoglądowe. Rodzaje doktryn społeczno - ekonomicznych:

-partie polityczne

-grupy polityczne

Doktryna - to zespół ideałów które jakaś grupa społeczna wyznaje są reguła, zasada, wytyczna, pogląd. Doktryna obejmuje różnorodne zjawiska.

liberalna - ingerencja państwa w gospodarkę powinna być minimalna żeby zostawić sprawy rynkowi;

socjaldemokratyczna - państwo powinno ingerować w rozwój gospodarki;

katolicyzm

-doktryna komunistyczna

-menkontylizm - zakładał rozwój handlu, gospodarki przed XVIII w.

-interwencjonizm gospodarczy - XX w. szkoła keynesowska, stwierdzał, że kapitalizm rozwija się nie płynnie, dlatego trzeba stworzyć mechanizm regulujący za pomocą państwa.

Z doktryną związane są :*słuszna cena; *uczciwa cena; *kościół i jego poglądy na temat kapitalizmu.

Założenia doktrynalne - to zespół ideałów wyznawanych przez jakąś grupę ludzi np. założenia doktrynalne typu liberalnego, typu socjalistycznego, doktryna chrześcijańska.

Pragmatyzm - to, co w praktyce jest potrzebne nie zależnie, jakie ideały wyznajemy.

4. CO TO JEST STRATEGIA GOSPODARCZA?

Strategia to zespół działań, zamierzeń podmiotów gospodarczych, takich jak: władze państwowe, władze firmy, jej całej gospodarki lub poszczególnych odcinków

Strategie dzielimy na:

Długookresowe

Krótkookresowe

Średniookresowe

Jakie są cele strategii gospodarczej?

Do 2020

Wejście do UE

Ograniczenie bezrobocia

Zapewnienie długofalowego ustabilizowanego poziomu gospodarczego i zbliżenie się do poziomu gospodarczego europy zachodniej

5. CO TO JEST KRYZYS USTROJOWY I KIEDY WYSTĄPIŁ W EUROPIE WSCH.?

Kryzys ustrojowy musi zawierać, co najmniej 3 elementy

3 elementy:

Kryzys w tzw. systemie wartości, czyli w zespole doktryn, ideałów

Kryzys władzy politycznej

Kryzys gospodarczy

Te 3 elementy muszą występować, gdy mówimy o kryzysie ustroju.

I one wystąpiły w europie wschodniej i punkt kulminacyjny nastąpił na przełomie lat 80 - tych i 90 - tych.

W Polsce znalazło to wyraz w tym, że w wyniku tzw. konferencji okrągłego stołu zmieniła się władza polityczna w, 89 r., że uprzednio już zaczęła się zmieniać doktryna i że kryzys gospodarczy, który wtedy się objawił trwał do 92 - 93 r. i znalazł wyraz w tym, że załamała się produkcja przemysłowa, eksport i cała produkcja przemysłowa.

6. CO OZNACZA DUALNY MODEL ROZWOJU GOSPODARCZEGO I JAKIE MA ZASTOSOWANIE W POLSCE.

Dualny model jest to model składający się z 2 elementów:

W naszym przypadku ten dualny model oznacza:

1/ w Polsce mamy obfitość siły roboczej i niedostatek kapitału w związku z tym pewna część gospodarki powinna tak być zaprogramowana żeby właśnie chłonęła dużą liczbę rąk do pracy, czyli dużą liczbę zatrudnionych i w miarę możliwości niewiele czasu dała np. rolnictwo usługi drobny przemysł, rzemiosło, czyli coraz bardziej chłonne dziedziny działalności.

2/ niektóre dziedziny działalności ludzkiej nie mogą być inaczej rozwijane jak w oparciu o wysoką technikę np. produkcja samochodów, elektronika, przemysł hutniczy, wymaga ogromnych nakładów na maszyny i urządzenia i albo to się rozwija wedle technologii albo nie.

7. CZYM ZAJMUJE SIĘ POLITYKA WŁASNOŚCIOWA?

POLITYKA WŁASNOŚCIOWA.

Polityka Własnościowa- polega na kształtowaniu przez władze państwowe podstawowych form własności na środki produkcji.

Wyróżnia się następujące formy:

1. Prywatną

2. Państwową

3. Samorządową

4. Spółdzielczą (własności wszelkich zrzeszeń)

Własność państwową i samorządową - tworzą tzw. Sektor publiczny w gospodarce

Własność prywatna tzw. Przedsiębiorstwa prywatne i gosp. domowe tworzą sektor prywatny w gospodarce.

W Polsce do sektora prywatnego zaliczana jest także własność spółdzielcza oraz własność wszelkich zrzeszeń w tym np. własność parafii itp.

Polityka własnościowa jest częścią składową całej polityki gospodarczej jej podmiotami są :władze państwowe i samorządowe natomiast przedmiotem jest owa struktura własnościowa na podstawowe środki produkcji .

W krajach europy wschodniej występują bardzo często specjalne powołane ministerstwa do spraw własności, albo do spraw przekształceń własność.W Polsce istniało ministerstwo prywatyzacji reprezentowało władzę wykonawcza, czyli rząd. W krajach zachodnich nie ma takich ministerstw. W ostatnich 25 latach na całym świecie występuje proces prywatyzacji własności państwowej,

W krajach zachodnich ta prywatyzacja stanowi wąski wycinek, dlatego że własność państwowa nie zajmuje dużo miejsca tym niemniej w wielu krajach zachodnich występowały i należały do przedsiębiorstw państwowych: np. koleje, telekomunikacja, poczta i w tych 20 - 25 latach następowała prywatyzacja tych przedsiębiorstw państwowych.

Sektor prywatny w Europie Wschodniej powstaje 2-ma metodami

1. Przez przekształcenie własności państwowych w prywatną, czyli prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych.

2. Zakładanie prywatnych przedsiębiorstw od podstaw jako prywatnych.

W Polsce ta 2-ga metoda stworzyła znacznie więcej przedsiębiorstw prywatnych niż pierwsza

8. GENERALNE RELACJE MIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM I PRYWATNYM.

Aspekt ilościowy - Chodzi głównie o relacje ilościowe.

Aspekt jakościowy sektor publiczny ostał się jeszcze w Polsce.

We współczesnym świecie we wszystkich krajach występuje obok siebie sektor publiczny i prywatny, ale proporcje między nimi są różne.

W krajach zachodnich tzn. w europie zachodniej, USA, Japonii przedsiębiorstwa należące do sektora publicznego wytwarzają około 10%,15% całego PKB. Natomiast w krajach europy wschodniej sektor publiczny wytwarza około 25% PKB. Wynika to z tego że europa wschodnia znajduje się w okresie przejściowym od poprzedniego ustroju socjalistycznego , w którym dominowała własność państwowa do ustroju kapitalistycznego.

9. CO TO JEST ENDOGENNY ROZWÓJ SEKTORA PRYWATNEGO?

Endogeniczny - oparty o wewnętrzne zasoby; jest to rozwój sektora prywatnego nie dzięki przejmowaniu (prywatyzacji), ale dzięki budowie od podstaw.

Endogeniczny - to oparty o wewnętrzne przesłanki

To taki rozwój, który polega na tym, że prywatne przedsiębiorstwa powstały na nowym miejscu od początku są prywatne a nie zostały przekształcone z sektora publicznego, bo gdyby zostały przemienione to byśmy powiedzieli, że jest to egzogeniczny rozwój.

Egzogeniczny - na zewnątrz.

10. POLSKA POLITYKA WŁASNOŚCIOWA NA TLE EUROPY WSCH.

W wielu krajach europy wschodniej przekształcenia wartościowe polegały na tzw. prywatyzacji obywatelskiej, czyli rozdawano kupony wszystkim dorosłym obywatelom, za które to kupony mogli otrzymać własności przedsiębiorstwa.

W Polsce ta forma też wystąpiła, ale w niewielkim zakresie. Reszta została sprywatyzowana w oparciu o sprzedaż tych przedsiębiorstw a nie o rozdawnictwo to jest podstawowa różnica prywatyzacji w Polsce i innych krajach europy wschodniej.

11. JAK MOŻNA OKREŚLIĆ WARUNKI STARTU POLSKIEJ TRANSFORMACJI USTROJOWEJ W LATACH 1989-90.

Transformacja ustrojowa była poprzedzona kilkuletnim procesacyjnym działaniem polskiej solidarności, a w 1989 r. przez porozumienie solidarności a ówczesną władzami polskimi nastąpiła zmiana władzy politycznej /solidarność w sejmie, senacie i rządzie/ i od tego czasu datuje się tzw. transformacja polegająca na prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz tzw. de regulacji gospodarki.

De regulacja gospodarcza - rezygnacja władzy państwowej z kierowania bezpośredniego gospodarki.

Załamanie gospodarcze wystąpiło w Polsce w latach 90/91 i połowa 92. Od połowy 92 datuje się ożywienie, które cechowało się wysokim tempem w tym okresie. Obecnie to tempo wzrostu gospodarczego jest niższe w granicach 1% - 1,5% ale ciągle występuje.

Warunki startu polskiej transformacji ustrojowej to:

Solidarność - związek ten nie występował w innych krajach; zmierzał on do zmiany ustroju i wprowadzenia gospodarki rynkowej;

Załamanie gospodarcze - sytuacja gosp. w Polsce w 1989 była dramatyczna. Depresja i rozkład nakazowo-rozdzielczych mechanizmów zarządzania doprowadziły do głębokich naruszeń równowagi: ogólnego niedostatku podaży towarów w stosunku do strumienia pieniądza. W I półroczu 1989 rozpoczął się spadek produkcji przemysłowej i nasiliły się procesy inflacyjne. Formowana przez ponad 40 lat struktura produkcji nie dopowiadała społecznym potrzebom ani nie była zdolna do równoważenia efektywnego popytu. Niedobór towarów był powszechny;

Zapoczątkowanie transformacji przy „okrągłym stole” - bez rozlewu krwi, jak to miało miejsce w innych krajach; PZPR zrezygnowała wtedy z monopolu władzy. Wprowadzono pluralizm polityczny i społeczno-zawodowy, przywrócono Senat i urząd Prezydenta, zdelegalizowano Solidarność i zapowiedziano formowanie „nowego ładu ekonomicznego”. W 1989 wybory do Sejmu i Senatu wygrała Solidarność.

12. JAK MOŻNA OKREŚLIĆ GŁÓWNE CZYNNIKI WYRÓŻNIAJĄCYCH SIĘ OSIĄGNIĘĆ OŻYWIENIA POLSKIEJ GOSPODARKI OD 1992R.

• 92 - to pierwszy rok ożywienia po załamaniu transformacji (89-92); od półrocza rozpoczął się wzrost gosp.;

• wzrost gosp. rozpoczął się głównie w sektorze prywatnym;

• wzrost realizował się dzięki wzrostowi wydajności pracy, a nie zatrudnieniu, bo to ciągle spadało;

• był to okres spontanicznego ruchu z drobnym handlem (handel w plecakach).

13. JAK MOŻNA OKREŚLIĆ SPOŁECZNE KOSZTY TRANSFORMACJI W POLSCE?

1/ Wzrost bezrobocia 18 - 18,5%

2/ Rozwarstwienie w dochodach i zasobach majątkowych,

3/ Pewne elementy patologii społecznej: korupcja, przestępczość itp.

14. CO TO JEST POLITYKA PRZEMYSŁOWA?

Polityka przemysłowa- jej podmiotem są władze państwowe władze reprezentowane przez ministra gospodarki a w niektórych krajach przez Ministra Przemysłu , przedmiotem tej polityki jest całokształt stosunków polegających na oddziaływanie rozwoju i strukturę przemysłu .

Wyróżniamy 2 podstawowe typy polityki przemysłowej:

1. Polityka bezpośrednia - polega na kierowaniu finansami przemysłowymi wprost przez władzę bezpośrednia polityka występuje w systemach socjalistycznych gdzie istnieje państwowa własność środków produkcji i ogólne kierowanie życiem gospodarczym

2. polityka pośrednia - polega na oddziaływaniu tych że władz na niektóre elementy takie jak system finansowy Gospodarka typu rynkowego występuje polityka pośrednia władze centralne nie wyznaczają co produkować po jakich kosztach, władze ograniczają się do pobierania określonych podatków i ceł

INSTRUMENTY POLITYKI PRZEMYSŁOWEJ WYRÓŻNIAMY:

1. Informacje ze strony władz - o zamierzeniach i oczekiwaniach tych władz kierowane są do przedsiębiorstw

2. Nakazy zakazy ze strony władz np. związane z ochrona środowiska, normy techniczne, którym powinny odpowiadać wyroby przemysłowe nakazy i zakazy dotyczą terytorialnego rozmieszczenia przemysłu

3. Bodźce materialne - które z jednej strony obejmują wszelkie podatki i opłaty a z drugiej subsydia ze strony państwa kierowane do przedsiębiorstw przemysłowych. Trwała pozycje zajmują podatki ze strony przedsiębiorstw przemysłowych dotacje i subsydia są przez rząd rzadko stosowane i odnoszą się z reguły do takich dziedzin przemysłu, które wymagają wsparcia finansowego.

PREFERENCJE POLITYKI PAŃSTWOWEJ WOBEC PRZEMYSŁU

Na jakiej podstawie władze państwowe popierają jedna dziedzinę przemysłu a druga nie -Władze państwowe w tej dziedzinie motywują się korzyściami, które ważne są dla całego kraju i w tym wypadku dążenia władz państwowych, rozbieżne interesy reprezentowane przez władze państwowe a nie przez przedsiębiorstwa

Władze państwowe mogą kierować bezpieczeństwem kraju mogą polecać lokowanie określonych przemysłów na terenach ( interesy państwa są rozbieżne z interesami przedsiębiorstw)władze państwowe mogą mieć swoje preferencje ich dążenia to zatrudnianie niepełnosprawnych, zatrudnianie ludzi młodych studentów .

PIONIERZY I NAŚLADOWCY

Pionierzy - są to kraje wysoko rozwinięte USA Japonia kraje Europy Zachodniej w śród naśladowców występują kraje nisko rozwinięte czyli kraje Europy Wschodniej kraje II-go Świata

Naśladowcy- mniej lub bardziej dokładnie naśladują pionierów są to które wstępują do Unii Europejskiej

POLITYKA PRZEMYSŁOWA W POLSCE

1. Prywatyzacje przemysłu doprowadzić do końca

2. Strukturę rzeczową przemysłu ukształtować sposób odpowiedni dzisiejszym czasom

Przemysł wydobywczy nie został sprywatyzowany (węgiel kamienny -eksport w latach 60-ch był bardzo duży)

TERYTORIALNE ROZMIESZCZENIE PRZEMYSŁU W POLSCE

Przemysł wydobywczy rozwija się tam gdzie są złoża zaś przemysł przetwórczy nie jest związany z jego miejscem jest rozłożony na terenie całego kraju

Przemysł stoczniowy jest na określonym terenie tam gdzie morze

Zachodnia Polska jest bardziej nasycona przemysłem a wschodnia jest mniej nasycona przemysłem. Przemysł upadający to siarka węgiel

Przemysł wzrastający to meblarski, chemia lekka

Polska należy do krajów przemysłowych średnio rozminiętych będzie zmierzała w kierunku krajów których udział przemysłu w tworzeniu PKB będzie się kurczył ale będzie się rozwijał sektor usług Kraje rozwinięte maja 25% przemysłu rolnictwo 3-4% usługi 70% PKB

Polska 55% usługi przemysł 29-30% rolnictwo 6-5% kurczyć się będzie przemysł wydobyw

Polityka przemysłowa - oddziaływanie organów państwa przy pomocy dostępnych środków na tempo rozwoju przemysłu, rozmieszczenie (alokacja) produkcji przemysłowej, zmiany strukturalne oraz wdrażanie procesów innowacyjnych i procesy przekształceń własnościowych. Polit. restrukturyzacji przekształceń gospodarczych.

Cele:1 Prowadzenie przekształceń własnościowych,2 Wdrażanie innowacji, postępu technicznego, 3 Zmiany struktury przemiany, 4 Poprawa konkurencyjności wyrobów, 5 Proeksportowy rozwój gospodarki 6. Poprawa ochrony środowiska, 7 Wdrażanie działów nauko chłonnych.

Pol. Skł. Się z 3 podsekcji: 1 działalność produkcyjna-przem. odtworzeniowy 85%, 2 przem. wydobywczy (górnictwo, kopalnictwo) >5%, 3 zaopatrzenia gospodarki w energię elektryczną,gaz,wodę 10%

Przedmiotem dział. Przemysłu jest: - wytwarzanie dóbr i usług(produkcja śr. prod); -świadczenie usług, które przesądzają o wielkości prod. w całej gosp, wpływają na życie gosp

15. NA CZYM POLEGA RESTRUKTURYZACJA POLSKIEGO PRZEMYSŁU.

1/ restrukturyzacja z punktu widzenia własności, czyli zmiana form własności z państwowych na prywatne

2/ restrukturyzacja rzeczowa lub technologiczna, czyli zmiana w strukturze przemysły odchodzenie od przemysłu wydobywczego na rzecz przemysłu przetwórczego.

16. CZYM ZAJMUJE SIĘ POLITYKA ROLNA.

Polityka Rolna jest częścią składową Polityki Gospodarczej. Podmiotami Polityki Rolnej są władze państwowe i samorządowe. Przedmiotem Polityki Rolnej jest oddziaływanie tych władz na wielkość produkcji rolnej i jej strukturę oraz kształtowanie podmiotów gospodarczych w rolnictwie.

Reprezentantem polityki rolnej i podmiotem na szczeblu centralnym jest Ministerstwo Rolnictwa na szczeblach niższych odpowiednie wydziały.

17. SPOŁECZNA I AGRARNA SPECYFIKA POLSKIEGO ROLNICTWA.

Co to jest struktura agralna?

1/ własnościowa?

2/ co do wielkości gospodarstw

3/ rzeczowa produkcji rolnictwa

W Polsce na każde 100 osób czynnych zawodowo w rolnictwie pracuje 26 osób. Wskaźnik ten jest czterokrotnie niższy dla krajów Unii. Spore są jednak różnice w poszczególnych państwach. Różnice w zatrudnieniu wiążą się z różnicami w wydajności pracy. W polskim rolnictwie produkcję o wartości 100 tys. ECU wytwarza 25 osób, a w Holandii, Danii czy Belgii - 2 osoby. Gorszy wskaźnik niż Polska ma tylko Portugalia.

18. UDZIAŁ ROLNICTWA W PKB I W KRAJOWYM ZATRUDNIENIU (NA TLE INNYCH KRAJÓW)

Rolnictwo ma bardzo zróżnicowany wkład do PKB w poszczególnych krajach. W Polsce udział rolnictwa w PKB to około 5-6 %. W krajach wysoko rozwiniętych 2,5 - 3 %. Zatrudnienie w rolnictwie w Polsce stanowią 25 % wszystkich zatrudnionych. W innych krajach 2-3 % zatrudnionych. Wyniki gospodarki polskiej wskazują, że pomimo zauważalnych przesłanek zwolnienia tempa wzrostu gospodarczego, Polska nadal należy do krajów o wysokiej dynamice rozwoju. Porównując gospodarki różnych krajów, jak również dokonując oceny pojedynczej gospodarki, często wskazuje się na wartość i dynamikę Produktu Krajowego Brutto (PKB), jako głównego barometru sytuacji makroekonomicznej.

Wartość PKB uzależniona jest od szeregu czynników, do których zaliczyć należy przede wszystkim :poziom inflacji, wielkość popytu, produkcję przemysłową i produkcję sprzedaną, poziom nakładów inwestycyjnych, wielkość handlu zagranicznego, poziom zatrudnienia.

19. CO OBEJMUJE POLITYKA FINANSOWA PAŃSTWA.

Przedmiotem polityki finansów jest tworzenie systemu finansowego w kraju oraz realizacja tego systemu w codziennej praktyce.

SYSTEM FINANSOWY ZAWIERA CZĘŚCI:

1. Finanse publiczne - to finanse państwa i finanse samorządów

2. Finanse prywatne - to -finanse przedsiębiorstw i gospodarstw domowych

W ramach finansów państwowych najistotniejszym elementem jest budżet państwa jest to zestawienie dochodów i wydatków państwowych w jakimś okresie czasu /okres roczny/.

Od strony prawnej budżet jest to ustawa parlamentarna, jest to akt normatywny

Od strony ekonomicznej jest to zestawienie dochodów i wszelkich wydatków.

DOCHODY = WYDATKI <= BUDŻET ZRÓWNOWAŻONY

DOCHODY > WYDATKI <= BUDŻET Z NADWYŻKĄ /NADWYŻKA/

WYDATKI > DOCHODY <= DEFICYT BUDŻETOWY

20. CO TO JEST DŁUG PUBLICZNY, JAK POWSTAJE I Z CZEGO SIĘ SKŁADA.

Dług publiczny.

Rząd zaciąga kredyty, wprowadza i sprzedaje obligacje żeby pokryć ten dług. Powstaje dług publiczny, czyli dług instytucji publicznej

Skumulowany deficyt nazywany bywa długiem publicznym, czyli zadłużeniem budżetu państwa wobec świata zewnętrznego tj. banków i innych podmiotów gospodarczych

Dług publiczny określa się jako finansowe zobowiązanie władz publicznych z tytułu zaciągniętych pożyczek. Jest najczęściej skutkiem zobowiązań państwa powstałych w wyniku: zaciągnięcia bezpośrednich pożyczek oraz kredytów; emisji papierów wartościowych, które są również specyficzną formą zaciągania pożyczek pieniężnych; nieregulowania przez jednostki sektora publicznego wymagalnych zobowiązań. Najważniejszą przyczyną powstawania długu publicznego jest jednak zaciąganie pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego. Pożyczki nie mogą być zaliczane do dochodów budżetowych i stanowią część wpływów

21. UDZIAŁ WYDATKÓW BUDŻETOWYCH W PKB W POLSCE I INNYCH KRAJACH.

Jeśli wydatki budżetowe w relacji do PKB przekraczają 50% tegoż produktu - to są tzw. duże budżety np. w Szwecji, Austrii

Jeśli wydatki budżetowe są mniejsze niż 50% PKB to mamy do czynienia z mały lub względnie mały budżetem państwa, np. w krajach anglosaskich, w Szwajcarii, w Japonii w Polsce także. My nie mamy jeszcze wydatków budżetowych przekraczających 50% PKB

Deficyt budżetowy i dług publiczny zostaje określony w ramach UE jako górnie nieprzekraczalne granice w następujący sposób:

Dług publiczny nie powinien wynosić więcej niż 60% PKB

Deficyt budżetowy nie powinien wynosić więcej niż 3% PKB

Przyjęto te zasady, dlatego że w wielu krajach zarówno dług publiczny jak i deficyt budżetowy są większe i niestety, mimo że przyjęto tę zasadę w wiele krajów nie wywiązuje się z tej zasady.

Deficyt = wydatki > dochody

Deficyt - pojawia się gdy wydatki są większe niż przychody na pokrycie tych wydatków budżet musi pozyskiwać środki postaci kredytów bankowych w postaci sprzedaży rządowych papierów wartościowych, obligacji, bonów państwowych.

W ten sposób pozyskiwane pieniądze służą do pokrycia deficytu i to nazywamy długiem publicznym .

Dług publiczny jest odbierany negatywnie jest świadectwem że państwo nie jest w stanie zgromadzić tyle środków żeby zaspokoić wydatki. Jeżeli występuje deficyt budżetowy to państwo musi zaciągać dług i występuje jako pożyczkobiorca powoduje to że małe przedsiębiorstwa są wypychane przez państwo. W krajach o dużym deficycie budżetowym są wysokie stopy procentowe

W wydatkach budżetowych występują takie elementy jak:

• wydatki na administrację państwową,

• wydatki na armię, policję i wymiar sprawiedliwości,

dopłaty do szkolnictwa, służby zdrowia, funduszy emerytalnych (te wydatki socjalne w Polsce i innych krajach z reguły są większe niż typowo administracyjne wydatki) i tempo wzrostu jest na ogół większe niż wydatków na administrację, armię czy policję.

22. KTO PROWADZI POLITYKĘ PIENIĘŻNĄ.

Politykę fiskalną w ramach rządu prowadzi minister finansów

Politykę pieniężną prowadzi Bank centralny.

Polityka Pieniężna - jest częścią składową podmiotami są władze państwowe reprezentowane przez bank Centralny

Przedmiotem jest całokształt stosunków pieniężnych czyli emisja pieniądza ilość pieniądza w obiegu

Bank centralny zachowuje daleko idącą autonomię czyli niezależność od rządu , prezes Banku Centralnego nie jest członkiem rządu czyli nie podlega premierowi

23. JAKA JEST POZYCJA BANKU CENTRALNEGO W GOSPODARCE RYNKOWEJ, JEGO GŁÓWNE FUNKCJE.

Pieniądz jest podstawą funkcjonowania gospodarki opartej na społecznym podziale pracy. Polityka pieniężna jest współcześnie jedną z najważniejszych dziedzin polityki makroekonomicznej. Polega na użyciu podaży pieniądza jako instrumentu realizacji ogólnych celów polityki gosp. Instytucja publiczną, za pośrednictwem której państwo prowadzi politykę pieniężną, jest bank centralny. W Polsce jest to NBP.

Narodowy Bank Polski - jest bankiem centralnym Rzeczpospolitej Polskiej, ma osobowość prawną, ale nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen i jednoczesne wspieranie polityki gospodarczej rządu, jeśli nie ogranicza to podstawowego celu NBP. Konstytucja RP określa cel NBP jako odpowiedzialność za wartość polskiego pieniądza.

Funkcje NBP:

• funkcja banku państwa - NBP jest najważniejszym organem wykorzystywanym przez państwo w tej dziedzinie polityki gospodarczej, która dotyczy sfery monetarnej jest więc bankiem państwa; jest odpowiedzialny za stabilizację pieniądza i nie ma drugiej instytucji w gospodarce rynkowej , która mogłaby przejąć to zadanie od niego; prowadzi rachunki bankowe dla państwa, przeprowadza w jego imieniu operacje finansowe w kraju i zagranicą, może udzielać rządowych pożyczek, dysponuje i zarządza rezerwami złota i dewiz, zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne oraz opracowuje bilans płatniczy kraju,

• funkcja banku emisyjnego - oznacza, że jedynie NBP ma przywilej emitowania pieniądza gotówkowego, zasilania gospodarki w znaki pieniężne, organizowania obiegu pieniężnego oraz regulowania podaży pieniądza.,

• funkcja banku banków - oznacza, że na rachunkach w tym banku utrzymują rezerwy pieniężne inne banki oraz że jest on dla nich źródłem rezerwy kredytowej, a więc wpływa na rozmiary ich akcji kredytowej i kreowanie pieniądza bezgotówkowego.

24. Z CZEGO WYPŁYWA POTRZEBA AUTONOMII BANKU CENTRALNEGO.

Autonomia - niezależność, odrębność

Instrumenty polityki pieniężnej:

1/ ustalanie stóp procentowych na kredyty udzielane przez BC bankom komercyjnym

2/. Ustalanie wysokości rezerw obowiązkowych przez BC bankom komercyjnym

3/ kupno i sprzedaż papierów wartościowych

Bank centralny jest naczelną instytucją systemu bankowego każdego kraju. Spełnia 3 funkcje: jest instytucją emitującą pieniądz gotówkowy; jest bankiem banków, czyli działa jako bankier dla banków komercyjnych, zapewniając sprawne funkcjonowanie całego systemu bankowego; jest bankiem państwa i sprawuje kontrolę nad podażą pieniądza oraz czasem finansuje deficyt budżetu państwa.

NARODOWA POLITYKA PIENIĘŻNA I WEJŚCIE DO UNII EUROPEJSKIEJ

Kraje Kandydujące do unii musza przyjąć pewne zasady obowiązujące UE ale nie muszą natychmiast spełniać wszystkich warunków unii monetarnej oznacza to że nowi kandydaci jak Polska 2004 roku już może być członkiem UE ale zachowa swoja walutę i swoja politykę pieniężną , w dalszej perspektywie po roku 2004 jeśli nowi kandydaci przekroczą próg i wejdą do tzw. Unii monetarnej to przyjmą Euro jako walutę obowiązującą w danym kraju i przyjmą politykę pieniężną ustaloną Brukseli dla całej UE , rola Banku Centralnego każdego kraju w stosunku do banku Europejskiego będzie mniejsza niż dzisiaj , jest prawdopodobne że kandydaci wejdą do unii monetarnej za kilka lat głównie z tego powodu ze Euro będzie stabilnym pieniądzem niż pieniądze poszczególnych krajów .

25. CZYM JEST BUDŻET PAŃSTWA.

Budżet państwa to scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa. Od strony prawnej budżet powstaje jako ustawa Parlamentu tzw. ustawa budżetowa; uchwalana jest z reguły na okres roczny i wszelkie zmiany w tej uchwale mogą być dokonywane albo bezpośrednio przez Parlament, albo z upoważnienia Parlamentu przez Rząd.

Budżet może być zrównoważony bądź niezrównoważony.

Budżet zrównoważony - występuje wtedy, gdy strona dochodowa pokrywa się ze stroną wydatków.

Budżet niezrównoważony - ma dwa rozgałęzienia może być nadwyżkowy, który powstaje wtedy, jeśli dochody są większe od wydatków, albo deficytowy gdy wydatki są większe od dochodów.

Przychody budżetowe - to wszystko, co dopływa do budżetu łącznie z pożyczkami, które trzeba będzie kiedyś zwrócić, (czyli jak gdyby czasowo coś dopłynie do budżetu, traktowane jest jako przychód).

Dochód budżetowy - jest to, co ostatecznie osiada w budżecie, którego się już nie zwraca.

Rozchody budżetowe - to wszystko, co wypływa z budżetu łącznie z udzielanymi pożyczkami przez budżet, które kiedyś wrócą do budżetu.

Wydatki budżetowe - to jest coś, co definitywnie z budżetu wypływa, odchodzi.

Finansowanie deficytu budżetu inaczej mówiąc pokrywanie luki w budżecie odbywa się poprzez zaciąganie kredytów bankowych przez budżet państwa, albo przez sprzedaż rządowych papierów wartościowych takich jak obligacje i bony skarbowe. Budżet nie wypuszcza akcji, akcje to jest przywilej przedsiębiorstw. Obligacje i bony skarbowe te papiery wartościowe mogą nabywać zarówno osoby fizyczne jaki i przedsiębiorstwa.

26. CO TO SĄ DOBRA PUBLICZNE I JAK SIĘ ONE WIĄŻĄ ZE ZJAWISKIEM ZAWODNOŚCI RYNKU.

Dobra publiczne są takie, z których może korzystać jednocześnie wiele osób

Dobra prywatne to takie dobra, z których korzystają pojedynczy ludzie i tylko oni.

Dobra publiczne to takie, które nie w pełni podlegają regulacji rynkowej tzn. nie zawsze wyceniane są pewne koszty produkcji i nie są przedmiotem obrotu.

Zawodność rynku w dziedzinie dóbr publicznych polega na tym, że gmina nie jest wstanie uregulować tej sfery i państwo włącza się do regulacji dóbr publicznych.

Przez dobra publiczne należy rozumieć tylko te dobra, które z przyczyn naturalnych (cechy fizyczne) mogą służyć zbiorowości lokalnej lub całemu społeczeństwu. Dobra są konsumowane egalitarnie przez wszystkich członków danej zbiorowości.

Istnienie tego rodzaju dobra jest przyczyną gromadzenia funduszy publicznych, koniecznych do finansowania procesów tworzenia dóbr publicznych (budowa lotnisk, dróg, portów morskich), jak też finansowania eksploatacji urządzeń publicznych.

Powstaje pytanie, czym jest dobro publiczne; występują znaczne kontrowersje odnośnie tej definicji. Wynikają one m.in. stąd, że na podstawie fizycznych cech dóbr nie zawsze można przeprowadzić ich podział na publiczne i prywatne. Istnieją pewne rodzaje dóbr, które mają charakter wyłącznie publiczny. Są to: powietrze, rzeki, jeziora, morza, parki narodowe, itp. Znaczna część dóbr z punktu widzenia cech fizycznych może być dobrem prywatnym i dobrem publicznym, np. energia elektryczna może być wykorzystywana do zaspokojenia potrzeb gospodarstwa domowego oraz do oświetlania ulic.

Najczęściej stosowanymi kryteriami decydującymi o tym, czy dobro ma charakter publiczny, czy prywatny, są:

• kryterium użyteczności (społeczne) - według niego występuje zasadnicza różnica między korzyściami, które daje dobro prywatne, a korzyściami osiąganymi z dóbr publicznych. Korzyści z dobra prywatnego ograniczają się najczęściej do jednej osoby i jeśli ona używa dobra prywatnego (np. samochodu), to jest ono niedostępne dla innych osób. W dostępie do dóbr prywatnych występuje zjawisko rywalizacji między użytkownikami danego dobra. W przypadku dóbr publicznych rywalizacja nie istnieje, bo fakt korzystania 1 człowieka z danego dobra umożliwia korzystanie z niego także innym (np. parki, jeziora);

• kryterium odpłatności (ekonomiczne) - o charakterze dobra decyduje źródło odpłatności. Dobrami publicznymi są te dobra (towary, usługi), które są finansowane przez budżet państwa, budżety samorządowe i inne fundusze publiczne. Dobra publiczne tworzą konsumpcję zbiorową społeczeństwa, która jest finansowana z funduszy publicznych. Są one dostarczane do odbiorców bezpłatnie lub za częściową odpłatnością.

27. CZY STRUKTURY MONOPOLISTYCZNE MOGĄ POWODOWAĆ ZAWODNOŚĆ RYNKU, A JEŻELI TAK TO DLACZEGO.

Monopol jest to rynek, na którym działa nie zagrożony inwazją innych przedsiębiorstw jedyny dostawca produktu w gałęzi. Monopolista nie boi się konkurencji, bo chronią go bariery wejścia.

Monopolista w odróżnieniu od przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego jest dawcą ceny, a nie jej biorcą. Brak konkurentów sprawia, ze kontroluje on całą podaż rynkową i przez to uzyskuje wpływ na cenę. Aby jednak zwiększyć sprzedaż, musi przystać na obniżkę ceny. Osiągnięty zysk monopolistyczny nie zanika w długim okresie, ponieważ na rynek nie mogą wejść konkurenci.

Monopol wielozakładowy jest najczęściej spotykanym rodzajem monopolu. Składa się z wielu zakładów wytwarzających taki sam produkt.

Monopol naturalny (jednozakładowy) to monopol, gdzie produkcja pewnego dobra jest skoncentrowana w jednym miejscu. Z powodów czysto technicznych podział urządzeń wytwórczych między samodzielne jednostki gospodarcze jest niemożliwy (np. w przypadku sieci wodociągowej).

28. CZY REGULACJĘ RYNKOWĄ NALEŻY UZNAĆ ZA WYSTARCZAJĄCĄ W FUNKCJONOWANIU CZYNNIKA PRACY.

Nie, czynnik pracy jest jednym z tych, który nie w pełni poddaje się regulacji rynkowej, tzn. że jest potrzebna ingerencja państwa ze względu na społeczną wagę tego zagadnienia.

29. CO TO JEST POLITYKA MAKROEKONOMICZNA I MIKROEKONOMICZNA?

Polityka makroekonomiczna

I.  Podział z uwagi na cele

1.Polityka systemowa - polega na wprowadzaniu zmian określonego systemu gospodarczego

2. Polityka strukturalna - polityka ingerencji państwa w różnego rodzaju proporcje gospodarcze.

3.Polityka fiskalna.

4. Polityka stabilizacyjna:

a) antyinflacyjna

b) zatrudnienia <optymalizacji stopy bezrobocia>

c) zrównoważonego budżetu

d) zrównoważonego bilansu płatniczego

II.

1.     Polityka budżetowa (związana z kształtowaniem przychodów i wydatków państwa).

2.     Polityka monetarna.

3.     Polityka dochodowa.

4.     Polityka handlu zagranicznego.

Polityka mikroekonomiczna

1. Przemysłowa.

2. Rolna.

3. Edukacyjna.

4. Zdrowotna.

30. NA CZYM POLEGA POLITYKA OCHRONY KONKURENCJI I JAKIE SĄ JEJ GRANICE.

Prawie w każdym współczesnym kraju istnieje ustawodawstwo ochrony konkurencji konsumenta oraz urzędy zajmujące się właśnie ochroną konkurencji i konsumenta. Działania zmierzające do ochrony konkurencji i konsumenta są jednocześnie skierowane jako działania anty monopolowe. W niektórych krajach urzędy zajmujące się tym nazywamy urzędami anty monopolowymi.

W Polsce po 90 roku był urząd anty monopolowy dziś przekształcono go w urząd ochrony konkurencji i konsumenta.

Konkurencja ma to do siebie, że potrafi zanikać w wyniku monopolizacji rynku. Konkurencja jest to walka pojedynczych podmiotów, w tej walce zwycięża najsilniejszy, ten najsilniejszy staje się monopolistą.

31. NA CZYM POLEGA REDYSTRYBUCYJNA FUNKCJA PAŃSTWA.

NA CZYM POLEGA REDYSTRYBUCYJNA FUNKCJA BUDŻETU PAŃSTWA?

• Państwo tworzy tzw. Infrastrukturę prawną, czyli ustala wszelkie przepisy prawne, w których działają poszczególne podmioty.

• Państwo zajmuje się redystrybucją dochodów przez to, że gromadzi w budżecie środki przez system podatkowy ściąga z jednych i przydziela drugim /np. ściąga od przedsiębiorstw przemysłowych przydziela służbie zdrowia /

• Funkcje gospodarcze tzn. bezpośrednie występowanie państwa jako podmiotu gospodarczego, albo jako współwłaściciel i współ zarządzający np. w zbrojeniówce.

W teorii finansów publicznych w ramach polityki budżetowej wyróżnia się 3 podstawowe dziedziny, inaczej funkcje: alokacyjną, redystrybucyjną i stabilizacyjną.

Redystrybucyjna funkcja polega na świadomym oddziaływaniu przez państwo na ostateczny podział dochodów indywidualnych. Niezależnie od tego, jak kształtuje się podział dochodów pierwotnych, państwo przez politykę redukowania (podatki) i uzupełniania (pieniężne transfery socjalne) dochodów indywidualnych może wpływać na kształtowanie podziału dochodów w społeczeństwie.

Wyróżniamy 3 płaszczyzny oddziaływania budżetu na podział dochodów w społeczeństwie:

1. bezpośrednia redystrybucja dochodów pieniężnych za pomocą systemu podatków i pieniężnych transferów socjalnych, obejmujących różne świadczenia społeczne;

2. bezpłatne (lub częściowo odpłatne) zaspokajanie pewnych potrzeb przez wykonywanie przez sektor publiczny określonych usług społecznych (oświata, ochrona zdrowia); świadczenia te nie zmieniają podziału dochodów pieniężnych, ale przez uniezależnienie stopnia zaspokojenia pewnych potrzeb od dochodu pieniężnego przyczyniają się do zmniejszania realnych różnic w standardzie życia;

3. oddziaływanie na warunki, w jakich kształtuje się pierwotna redystrybucja dochodów (np. wydatki na szkolenie zawodowe); przedmiotem oddziaływania jest kształtowanie warunków rynkowego podziału dochodów.

32. CO TO JEST ROLA ”STRÓŻA PORZĄDKU” JAKO JEDNEJ Z FUNKCJI PAŃSTWA W GOSPODARCE.

Rola stróżów prawa sprowadza się do funkcji - ustalenia przepisów prawnych. Doktryna liberalna jest zwolennikiem takiej roli państwa, która powinna się wyłącznie sprowadzać do ustalania przepisów prawnych.

33. JAK MOŻNA PORÓWNYWAĆ WIELKOŚCI PKB W RÓŻNYCH OKRESACH CZASU.

1/ absolutne wielkości PKB np. PKB w 2000 r. i 2003 r.

2/ można porównywać PKB przeliczony na jednego mieszkańca, np. PKB w 2000 i 2003 r.

3/ porównanie PKB w czasie z reguły dokonuje się podanego w wielkościach cen stałych

34. JAK MOŻNA OKREŚLIĆ RELACJE POMIĘDZY PKB A ZATRUDNIENIEM I WYDAJNOŚCIĄ PRACY.

Jeżeli PKB podzielimy przez liczbę zatrudnionych w danym kraju = PKB przeliczona na 1 mieszkańca

1/

PKB 2000 r. = 100 mln

Liczba pracujących = 50 mln.

100 : 50 = 2

2/

PKB 2003 r. = 150 mln

Liczba pracujących = 50 mln

150 : 50 = 3

Porównując 2000 r. = 2 i 2003 r. = 3

Wzrost PKB na 1 mieszkańca wzrósł o 50% wydajności pracy, czyli ilość PKB przypadającego na 1 mieszkańca

35. JAK MOŻNA OKREŚLIĆ SZYBKOŚĆ OBIEGU PIENIĄDZA.

T x P

M = V => wzór na ilość pieniądza w obiegu

M - masa pieniądza w obiegu P - przeciętny poziom cen w danym kraju T - wolumen transakcji oczekujących na obsługę przez pieniądz V - szybkość obiegu pieniądza

Szybkość - odwrotność ilości pieniądza w obiegu, zdolność danej jednostki pieniężnej do ogólnej transakcji.

Szybkość pieniądza:

V=(P*T)/M

Obieg pieniądza to proces przemieszczania się pieniądza między podmiotami gospodarczymi w obrębie lub poza granicami kraju emisji, (jeśli jest on stosowany w operacjach międzynarodowych), w związku z realizacją transakcji kupna - sprzedaży dóbr i usług lub regulowaniem zobowiązań.

Obieg pieniądza może mieć charakter gotówkowy, realizowany przy pomocy znaków pieniężnych, lub bezgotówkowy, realizowany przez przenoszenie depozytów z rachunku bankowego jednego podmiotu gosp. na rachunek innego. Pieniądz spełnia w obiegu funkcję środka cyrkulacji, obsługując transakcje wymiany z warunkiem natychmiastowej zapłaty, oraz środka płatniczego - w transakcjach z zapłatą odroczoną lub w płatnościach transferowych.

Wyróżnia się obieg pieniądza transakcyjny, związany z pośrednictwem pieniądza w transakcjach wymiany towarowej, i obieg dochodowy, przesuwający pieniądz pomiędzy podmiotami gospodarczymi i tworzący ich dochody redystrybucyjne.

Szybkość obiegu pieniądza, uzależniona m.in. od stopy inflacji i poziomu stóp procentowych, wpływa na relację pomiędzy zasobami pieniądza a nominalnym dochodem narodowym - im jest ona większa (im więcej transakcji kupna - sprzedaży obsłuży pieniądz) tym zasób pieniądza przy danym dochodzie narodowym może być mniejszy, tym niższe będą społeczne koszty obiegu pieniądza.

36. CO TO JEST POLITYKA HANDLOWA I CELNA?

Wiąże się z polityką handlową zagraniczną

Polityka handlowa i zagraniczna jest częścią zagranicznej polityki kraju i dotyczy wymiany towarów, czyli exportu importu.

Polityka celna - dotyczy wysokości stawek celnych z reguły importowych nakładanych przez poszczególne kraje na importerów przy przywozie towarów.

Cło jest opłatą nakładaną przez państwo na towar w chwili przekroczenia przez niego

granicy danego kraju. Cło zwiększa cenę produktu.

Polityka celna - część polityki państwowej, której przedmiotem są wywóz, przywóz i przewóz towarów przez granice państwa a w związku z tym - cła i inne opłaty celne. Za pomocą polityki celnej dokonuje się wyboru i ustala zasady stanowienia i stosowania ceł i innych opłat celnych jako środków:

• gromadzenia - dochodów państwowych przez obciążanie finansowe przywozu lub wywozu towarów przez granicę (ponieważ cło jest specyficznym rodzajem podatku, można zatem uznać politykę celną za część polityki podatkowej)

• oddziaływania na obrót towarowy z zagranicą w celu ukształtowania go zgodnie z interesami gospodarki narodowej

Polityka handlowa - polityka ta ma na celu zapewnienie szeroko rozumianej ochrony krajowej produkcji iż zatrudnienia oraz bilansu płatniczego (handlowego). Cele te mogą być osiągane zarówno przez zastosowanie środków ograniczających import (np. ceł importowych), jak i pobudzających wzrost eksportu (subsydiów eksportowych). Oprócz oddziaływania na handel zagraniczny kraj oddziałuje również na inne dziedziny swoich powiązań z zagranicą a więc prowadzi zagraniczną politykę ekonomiczną, obejmującą politykę handlową, politykę w odniesieniu do transferu kapitału, przepływu usług itp.

37. JAK ZMIENIA SIĘ GEOGRAFICZNA I TOWAROWA STRUKTURA POLSKIEGO HANDLU ZAGRANICZNEGO.

Tzw., w jakich kierunkach idzie export i w jakich kierunkach idzie import.

Do UE 70%

III świat 9%

Na wschód ok. 17%

USA, Kanada ok. 4 - 5%

Czym jest bilans płatniczy?

Wszelkie transakcje danego kraju.

1/ import - export towarów

2/ import - export usług

3/ import - export kapitałów /pożyczki itp./

Handel zagraniczny - wymiana części własnej produkcji danego kraju na dobra lub usługi wytwarzane przez inne kraje; handel zagraniczny jest wynikiem i przejawem udziału danego kraju w międzynarodowym podziale pracy; umożliwia bardziej racjonalne wykorzystanie zasobów i mocy produkcyjnych, rozwój produkcji na większą skalę, pobudza postęp techniczny, przyczynia się do zwiększenia wydajności pracy oraz efektywności gospodarowania; handel zagraniczny zwiększa również elastyczność gospodarki, umożliwiając szybsze i bardziej efektywne przystosowanie struktury podaży do potrzeb niż przez przestawienie istniejących mocy produkcyjnych lub tworzenie nowych. Handel zagraniczny dzielimy na:
- import - kupno towarów lub usług z zagranicy. Jest wynikiem międzynarodowego podziału pracy. Zaopatruje gospodarkę w towary (usługi), których wytworzenie w kraju uważa się w danych warunkach za niemożliwe lub mniej korzystne niż wykorzystanie dóbr realizowanych za granicą.
- Eksport - zorganizowana działalność polegająca na wywozie za granicę danego kraju towarów, usług oraz kapitałów. Trudni się nią zwykle zorganizowany specjalnie w tym celu podmiot gospodarczy - eksporter albo jako bezpośredni wytwórca albo jako podmiot pośredniczący w obrocie z zagranicą.

38. JAKIE SĄ RELACJE MIĘDZY CEFTA A UE.

CEFTA środkowo europejskie stowarzyszenie wolnego handlu, porozumienie podpisane w 1992 r przez Słowację, Czechy, Polskę i Węgry. Dotyczy powołania do życia sfery wolnego handlu pomiędzy krajami członkowskimi. Zawiera harmonogram redukcji stawek celnych i barier pozataryfowych (subsydia, embargo, podatki importowe itd.) we wzajemnym handlu.

Problemy związane są jedynie z liberalizacją handlu w zakresie towarów rolno - spożywczych wynikające z silnych działań w zakresie ochrony własnych rynków żywnościowych. Kraje CEFTA wspierają się wzajemnie w dążeniu do przyjęcia do unii europejskiej. W 95 do CEFTA przystąpiła Słowenia a w 97 Rumunia.

39. CO OZNACZA GOSPODARKA OTWARTA (JEJ PRZECIWIEŃSTWO).

Jeśli przepływ jest swobodny, mamy do czynienia z gospodarką otwartą. Jej przeciwieństwem jest gospodarka autarkiczna, czyli zamknięta. Otwarta i zamknięta to dwa skrajne modele gospodarek. W praktyce nie ma w pełni gospodarek zamkniętych, tylko są mniej lub bardziej otwarte. Stopień otwartości gospodarek mierzy się udziałem eksportu towarów i usług w PKB danego kraju. W Polsce - ok. 20%. Belgia - ponad 60-65%. USA - 10%.Kraje małe, zwłaszcza te, które nie mają własnych surowców i wyspecjalizowały się w pewnych dziedzinach produkcji, mają duży eksport i import. Kraje duże z własnym, rozległym rynkiem wewnętrznym i dużym zasobem własnych surowców, mają mały udział swojego eksportu w PKB.

40. NA CZYM POLEGAJĄ PROCESY GLOBALIZACJI WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE.

W ostatnim czasie obserwujemy pewne zmiany w ekonomii w skali globalnej. Widzimy, że firmy z różnych części świata pojawiają się w egzotycznych dla nich miejscach. Jednocześnie rozwój nowoczesnych technologii powoduje nasze lepsze rozeznanie o świecie i wydaje się on nam coraz mniejszy. Można stwierdzić, że te dwa procesy składają się na nowe zjawisko zwane globalizacją. Nie można w jednoznaczny sposób określić, kiedy rozpoczęły się procesy globalizacyjne "z prawdziwego zdarzenia". Niewątpliwie jednak na procesy te istotny wpływ miały i mają organizacje międzynarodowe, takie jak: - Bank Światowy - którego celem jest udzielanie pomocy w odbudowie i rozwoju krajów  członkowskich, - Fundusz Walutowy - (utworzony w 1944 r.), którego przedmiotem jest koordynowanie polityki finansowej państw członkowskich, - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)- (założona - 1960 r.), mająca na celu promowanie stałego wzrostu gospodarczego, likwidację barier protekcyjnych w handlu.

41. NA CZYM POLEGA INTEGRACJA POLSKIEJ GOSPODARKI Z UE.

Swobodny przepływ.

Swobodny - bez barier celnych

Zniesienie ceł w imporcie i exporcie

Unifikacja, zbliżenie standardów technicznych i przemysłowych.

Każdy kraj jest płatnikiem w UE.

CO TO JEST DEFLATOR I JAK OBLICZA SIĘ REALNE WARTOŚCI PKB ?

Deflator - to wskaźnik albo formuła polegająca na eliminowaniu inflacyjnego wpływu cen bieżących na obliczaną wielkość: PKB, płace, produkcja przemysłowa i in.

Możemy stosować deflator w różnych ujęciach:

Np.

PKB wzrósł w badanym okresie o 10%

Ceny bieżące wzrosły w badanym okresie o 5%

Jaka była realna dynamika PKB?

100 - podstawa

(110 : 105) x 100% = 104,76 - wskaźnik realnego wzrostu lub spadku.

To jest zastosowanie deflator do praktycznej potrzeby.

KTÓRE KRAJE WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA SĄ W FAZIE POST INDRUSTIALNEJ?

Faza post indrustialna, czyli po przemysłowa to jest ta faza, kiedy w tworzeniu PKB przewagę mają usługi a ta faza występuje dziś w krajach wysoko rozwiniętych np. w USA

9

---