Zad. 1 - Podmiotowy zakres finansów publicznych w świetle ustawy o finansach publicznych (art.9 ustawy z dnia 27.08.2009)

Art. 9. Sektor finansów publicznych tworzą:

1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;

2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

3) jednostki budżetowe;

4) samorządowe zakłady budżetowe;

5) agencje wykonawcze;

6) instytucje gospodarki budżetowej;

7) państwowe fundusze celowe;

8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

9) Narodowy Fundusz Zdrowia;

10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

11) uczelnie publiczne;

12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

Zad. 2 - Formy organizacyjno - prawne jednostek sektora finansów publicznych

Jednostka budżetowa - jednostka organizacyjna, nie posiadająca osobowości prawnej. Wszystkie swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu, natomiast wszystkie dochody takiej jednostki odprowadzane są odpowiednio albo na rachunek budżetu państwa, albo na rachunek jednostki samorządu terytorialnego. Rozlicza się metodą brutto, tzn. że całością swoich wydatków i przychodów wchodzi w budżet. Jednostki budżetowe mogą być państwowe (np. urząd ministerstwa, urząd wojewódzki, kancelaria sejmu i senatu) i samorządowe (np. urząd marszałkowski, szkoły podstawowe i gimnazjalne)

Samorządowy zakład budżetowy - jest jednostką organizacyjną, która nie posiada osobowości prawnej. Rozlicza się z budżetem metodą netto. Odpłatnie wykonuje zadania w zakresie np. gospodarki mieszkaniowej, wodociągów i zaopatrzenia w wodę. Pokrywa koszty swojej działalności z przychodów własnych. Może otrzymywać dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Państwowe fundusze celowe - są stworzone do finansowania takich zadań należących do organów publicznych (państwowych lub samorządowych), które mogłyby być finansowane z budżetu, lecz z pewnych względów uznano, iż dla ich realizacji należy stworzyć odrębne budżety. Fundusze celowe charakteryzuje celowe przeznaczenie gromadzonych w nich dochodów. Są tworzone na podstawie odrębnych ustaw (ustawa powołuje konkretny fundusz). Przychody funduszy pochodzą z dochodów publicznych. Fundusze celowe dzielą się na państwowe lub samorządowe (odpowiednio: gminne, powiatowe lub wojewódzkie). Np. fundusz pracy, fundusz gwarantujący świadczenia pracownicze, wszystkie fundusze społeczne, fundusz emerytalny i rentowy

Instytucja gospodarki budżetowej - tworzona w celu realizacji zadań publicznych, wykonuje je odpłatnie i z uzyskanych przychodów pokrywa koszty oraz zobowiązania. Osobowość prawną nabywa z chwilą wpisu do rejestru KRS. Tworzyć je mogą Minister lub szef kancelarii premiera za zgodą Rady Ministrów.

Agencje wykonawcze - Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa. Np. Agencja Rynku Rolnego

Zad 3 - Definicja i zakres przedmiotowy finansów publicznych w świetle ustawy o finansach publicznych (art.3 UFP)

Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, w szczególności:

1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych;

2) wydatkowanie środków publicznych;

3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;

4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne;

5) zarządzanie środkami publicznymi;

6) zarządzanie długiem publicznym;

7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.

Zad.4 - Porównanie finansów publicznych i finansów prywatnych (zasadnicze różnice)

Finanse publiczne - zajmują się tworzeniem funduszy publicznych, która wynika z konieczności finansowania różnych dóbr publicznych, np. obrona narodowa. Są to finanse państwa i samorządu terytorialnego

Finanse prywatne - pozyskiwanie i wydatkowanie zasobów pieniężnych przez podmioty prywatne (osoby publiczne i prawne)

Różnice między finansami publicznymi a prywatnymi:

1. Przymusowy charakter gromadzenia środków pieniężnych przez państwo w przeciwieństwie do osób prywatnych, np. na które prawo nie nakłada obowiązku posiadania dochodu

2. Wykorzystywanie środków finansów publicznych służy realizacji także określonych prawem zadań państwa dotyczących ogółu obywateli, podczas gdy finanse prywatne służą do zaspokajania potrzeb pojedynczych obywateli

3. Finanse publiczne poddane są społecznej kontroli, podczas gdy środki prywatne poza ich pewną częścią (podatek) kontroli nie podlegają.

4. Środki publiczne nie są gromadzone w celu osiągnięcia zysków, a prywatne tak;

Zad.5 - Istota funkcji fiskalnej jako najważniejszej funkcji finansów publicznych

Funkcja fiskalna (alimentacyjna) polega na dążeniu do gromadzenia dochodów do budżetów publicznych, zapewnienia odpowiedni wysokich wpływów umożliwiających dostarczenie budżetom publicznym wystarczających środków na realizację zadań podmiotów publicznych

Zad 6 - Funkcje pozafiskalne finansów publicznych

1. Alokacyjna - państwo dysponując zasobami pieniężnymi w formie budżetu może przemieszczać środki finansowe na zadania, które może spełniać, albo też na dziedziny wymagające dofinansowania, bądź też na dziedziny, które ze swojej istoty nie przynoszą zysku, a ich prowadzenie jest konieczne dla istnienia państwa i zbiorowych potrzeb obywateli.

2. Redystrybucyjna - tzw. wtórny podział PKB. W każdym współczesnym społeczeństwie istnieją potrzeby zbiorowe, które państwo powinno zaspokajać, co rodzi potrzebę stosowania mechanizmu podzielenia środków uzyskanych w sferze produkcyjnej do sfery nieprodukcyjnej. Funkcja ta jest podstawą funkcji finansów publicznych.

3. Stabilizacyjna - spełnianie przez finanse publiczne funkcji kontrolnej powoduje materializowanie się funkcji stabilizacyjnej. Polega ona na tym, że prawidłowe alokowanie środków, ich redystrybucja oraz wnikliwa kontrola umożliwia wypełnianie przez państwo celu nadrzędnego, tzw. stabilizacji gospodarczej - zmniejszenie bezrobocia, regulowanie popytu publicznego. Mechanizm tej funkcji polega na tym, że państwo poprzez dobór odpowiednich źródeł swoich dochodów oraz ustalenie kierunków ich wydatkowania może zachęcać lub zniechęcać podmioty do aktywności gospodarczej.

Zad 7 - Pojęcie środków publicznych

Środki publiczne przeznaczone są na wydatki i rozchody publiczne.

Środkami publicznymi są:

1. Dochody publiczne.

2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi.

3. Przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych pochodzące:

• za sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych;

• z prywatyzacji majątki Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego;

• za spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych;

• z otrzymanych pożyczek i kredytów;

4. przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną działalnością oraz pochodzące z innych źródeł.

Zad.8 - Źródła dochodów publicznych

Dochody publiczne (art.5 ust.2)

1. Danina publiczna - obligatoryjność, obowiązkowa wg ustaw, nieodpłatność

2. Pozostałe dochody publiczne:

• Spadki, zapisy, darowizny w formie pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych

• Odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych (np. za zniszczenie mienia)

• Dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych (wpływy z umów najmu, dzierżawy, itp.)

• Wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych

• Dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów z prywatyzacji

Zad 9. - Dochody publiczne a dochody prywatne - różnice

F. publiczne - obejmują zasoby pieniężne związków publ-prawnych tzn. Państwa, samorządów terytorialnych, samorządów gospodarczych i zawodowych oraz zasoby pieniężne (budżety) ubezp. społ., fundacji, związków wyznaniowych. Dochody ekonomiczne mają przede wszystkim charakter transferów występujących głównie w formie podatków i opłat publicznych obciążających przedsiębiorstwa, instytucje finansowe i ludności. Specyfiką dochodów publicznych jest dominacja płatności o charakterze transferów ( w postaci dotacji, zasiłków, stypendiów, emerytur i rent) nad wydatkami ekwiwalentnymi.

Finanse prywatne (ludności) swoje dochody czerpią z pracy. Uzyskują w ten sposób wynagrodzenia, które mogą się kształtować pod wpływem mechanizmów rynkowych lub też podlegają regulacji prawnej (dotyczy pracowników sfery budżetowej)Gosp. domowe mogą otrzymywać dochody transferowe z tytułu zasiłków, emerytur, rent, stypendiów, dywidend. Ludność może korzystać z kredytów bankowych, szczególnie na działalność inwestycyjną (np. budownictwo mieszkaniowe) lub zakup dóbr trwałego użytkowania oraz uzyskiwać odszkodowania od zakładu ubezp. w przypadku strat losowych. W skład wydatków transferowych wchodzą głównie podatki i opłaty publiczne oraz składki ubezp. społ. Ludność obciążona jest też opłatami za usługi społeczne.

Zad. 10 - Istota i rodzaje danin publicznych

Daniny publiczne, do których zalicza się:

• podatki, w tym cła, akcyzy

• składki

• opłaty

• inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw niż ustawa budżetowa.

Danina publiczna powinna mieć charakter:

• przymusowy (obowiązkowy)

• bezzwrotny (przepływ o charakterze definitywnym)

• nieodpłatny (nie przysługuje za nią świadczenie wzajemne)

Zad. 11 - Rodzaje wydatków publicznych

1. Świadczenia społeczne (emerytury, renty)

2. Ochrona zdrowia

3. Edukacja

4. Obsługa długu publicznego

5. Obrona narodowa
   Bezpieczeństwo publiczne

6. Fundusz pracy

Zad. 12 - Pojęcie i rodzaje rozchodów publicznych (w świetle art. 6 UFP)

Rozchody publiczne (art. 6 ust. 2) - są to spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów, wykup papierów wartościowych i inne operacje finansowe oraz udzielone przez j.s.t. pożyczki.

1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów,
2) wykup papierów wartościowych,
3) udzielone pożyczki,
4) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego,
5) inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym i płynnością.

Zad. 13 - Deficyt i nadwyżka sektora finansów publicznych

Jeżeli dochody publiczne powiększone o bezzwrotne środki z UE i innych krajów nie wystarczają na wydatki publiczne - mamy wtedy DEFICYT. Powoduje to nacisk na szukanie środków w zwrotnych środkach publicznych. Jeżeli dochody są większe, mamy wtedy nadwyżkę i możemy ją przeznaczyć na rozchody publiczne.

Nadwyżka sektora finansów publicznych - dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego, który wynosi zazwyczaj 1 rok.

Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy jednostkami tego sektora.

Deficyt sektora finansów publicznych - ujemna różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego, który wynosi zazwyczaj 1 rok.

Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy jednostkami tego sektora.

Zad. 14 - Pojęcie i funkcje budżetu państwa

Budżet - najważniejsza instytucja w zakresie gromadzenia środków

• plan finansowy państwa

• zestawienie dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów budżetowych

• plan roczny - rok budżetowy jest rokiem kalendarzowym w Polsce

• odpowiednia formuła prawna - ustawa budżetowa

Funkcje budżetu:

1. finansowe

• fiskalna

• pozafiskalna

2. ogólne

• ekonomiczne - zatrudnienie w administracji zwiększa rynek pracy, budżet zamawia produkty, przez co zmienia i kształtuje się to, co się dzieje w gospodarce

• prawne - budżet jest aktem prawnym wysokiej rangi, ma moc prawnie wiążącą

• polityczne - jest narzędziem walki politycznej

Zad. 15 - Zasady budżetowe dot. treści budżetu - zasada powszechności oraz równowagi

1. Zasada powszechności - zasada finansowania brutto - jednostki organizacyjne wchodzą do budżetu całością swoich wydatków i przychodów

2. Zasada równowagi - postulat zachowania odpowiednich relacji pomiędzy ogólną kwotą dochodów i wydatków budżetowych. Równowaga budżetowa zachowana jest, gdy dochody budżetu są co najmniej równe wydatkom. Uchwalenie budżetu deficytowego, powoduje bądź niemożliwość zrealizowania wszystkich wydatków, bądź konieczność kreacji nowych źródeł dochodów (np. nowych lub podwyższonych podatków).

Zad. 16 - Zasada jedności budżetu - w ujęciu formalnym i ujęciu materialnym

Zasada jedności budżetu - postulat ujęcia dochodów i wydatków budżetowych w jednym dokumencie budżetowym. Pozwala to na całościową ocenę zamierzeń rządu w dziedzinie finansów publicznych, jak również ułatwia ich kontrolę. Uchwalenie budżetów majątkowych (obok budżetu wydatków bieżących) czy tez budżetów nadzwyczajnych (obok budżetu zwyczajnego) narusza zasadę jedności budżetu.

-w ujęciu merytorycznym: postuluje przeznaczenie całości dochodów na całość wydatków,

-w ujęciu formalnym: postuluje sporządzanie w jednym dokumencie prawnym (wyjątek - tworzenie kilku budżetów np. inwestycyjnego, majątkowego.

Zad. 17 - Zasady budżetowe dotyczące konstrukcji budżetu

Zasada szczegółowości - wydatki i dochody budżetu powinny być ujęte ze stosowną szczegółowością, związaną z określeniem zakresu swobody władzy wykonawczej. Celem realizacji tej zasady jest ograniczenie możliwości nadinterpretacji i nadużyć w trakcie wykonywania budżetu. Zasada ma związek z klasyfikacją budżetową.

Klasyfikacja budżetowa - jednolita klasyfikacja pogrupowania dochodów jak i wydatków budżetowych, która umożliwia dogłębną analizę (porównanie) założeń społeczno-gospodarczych państwa ze źródłami dochodów i wydatków budżetowych.

Kryteria klasyfikacji

• podmiotowe (podział dochodów i wydatków budżetowych na części, gdzie każda część odpowiada aktualnemu podziałowi resortowemu administracji rządowej, a każda z jednostek resortowych jest dysponentem i odpowiada za wykonanie określonej części budżetu);

• przedmiotowo-funkcjonalne (podział dochodów wg źródła ich pochodzenia, oraz podział wydatków wg przeznaczenia tych środków; wg tego kryterium dochody i wydatki budżetowe dzielą się na działy i rozdziały; w klasyfikacji tej obowiązuje system dziesiętny numerowania podziału przy zastosowaniu czterocyfrowej numeracji, gdzie dwie pierwsze cyfry oznaczają dział, a dwie następne rozdział, np. działami klasyfikacji budżetowej są);

• rodzajowe (uzupełnienie klasyfikacji przedmiotowo-funkcjonalnej o paragrafy i pozycje; zastosowanie tego kryterium pozwala określić dokładnie, jakie kwoty wydatkowano na poszczególne, konkretne zadania)

Zasada specjalizacji - dochody i wydatki budżetu muszą być pogrupowane zgodnie ze źródłami pozyskiwania dochodów oraz przeznaczeniem wydatków. Środki budżetowe powinny być wydatkowane tylko do wysokości ustalonej w budżecie oraz w określonym czasie.

Zasada jawności - oznacza swobodny dostęp każdego obywatela do informacji zawartej w budżecie.

Zasada przejrzystości - budżet powinien pozwalać na jednoznaczną analizę

Zasada uprzedniości - zasada uchwalenia budżetu przed terminem jego obowiązywania, a więc przed rozpoczęciem nowego roku budżetowego. Od zasady tej istnieją pewne odstępstwa:

• prerogacja budżetowa - przedłużenie ważności budżetu ubiegłorocznego na pewien okres roku następnego,

• prowizorium budżetowe - skrócona wersja ustawy budżetowej,

• funkcjonowanie gospodarki budżetowej w oparciu o projekt budżetu.

Polskie prawo dopuszcza jedynie prowizorium jako odstępstwo od zasady uprzedniości.

Zad. 18 - Pojęcie podatku (cechy stałe)

Podatek - przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o charakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo lub inne organy władzy publicznej (np. samorządy lokalne) na osoby fizyczne i prawne.

Cechy stałe:

1. pieniężność - jest wyrażany w pieniądzu, jest daniną pieniężną

2. bezzwrotność - nie podlega zwrotowi

3. nieodpłatność - danina publiczna

4. przymusowość - za niezapłacenie, ustawy przewidują kary i sankcje

5. jednostronność ustanowienia - przez władzę publiczną

6. ogólność - jest świadczeniem ogólnym

7. zasadniczość - świadczenie, któremu przyświeca cel fiskalny

Zad. 19 - Elementy techniki podatkowej (cechy zmienne podatku)

1. Podmiot podatku - osoba fizyczna lub prawna, na której ciąży obowiązek podatkowy i podmiot uprawniony do otrzymywania takiego podatku

• Czynny - uprawniony do nakładania podatków (władze państwowe, lokalne)

• Bierny - podatnicy, płatnicy, inkasenci

2. Przedmiot podatku - stan faktyczny lub prawny, z wystąpieniem którego ustawa łączy obowiązek podatkowy (np. dochody uzyskiwane z różnych tytułów, wytwarzane lub nabywane dobra lub usługi)

3. Podstawa opodatkowania - jest to wyrażony wartościowo lub ilościowo przedmiot podatku

4. Stawka podatkowa - wyrażony ilościowo stosunek między podstawą opodatkowania i wysokością podatku, w efekcie którego ustalana jest kwota podatku

5. Wyłączenia, zwolnienia i ulgi

6. Tryb i warunki płatności

Zad. 20 - Podatnik, płatnik i inkasent

Podatnik - osoba fizyczna, bądź osoba nie posiadająca osobowości prawnej, na której ciąży obowiązek podatkowy

Płatnik - z mocy prawa ciąży na nim obowiązek naliczenia i opłacenia podatku

Inkasent - pobiera podatek od płatnika i wpłaca go do odpowiedniego Urzędu Skarbowego

Zad. 21 - Podstawa opodatkowania a podstawa wymiaru podatku

Podstawa opodatkowania - wielkość, która stanowi podstawę do obliczania wymiaru podatku zgodnie z określoną formułą obliczenia podatku.

Podstawa opodatkowania jest tym, "od czego" płacimy podatek, np. w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych podstawą opodatkowania jest dochód po dokonaniu dopuszczalnych prawem odliczeń i pomniejszeń (np. o stratę z lat ubiegłych), a w przypadku podatku VAT podstawą opodatkowania jest, mówiąc popularnie, wartość netto towaru lub usługi, a tak naprawdę, zgodnie z ustawą, obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku od towarów i usług.

Wymiar podatku wiąże się ze sposobem powstania zobowiązania podatkowego. W języku potocznym jakkolwiek, przez wymiar podatku rozumie się przede wszystkim wysokość należnego podatku. Według art. 21 § 1 ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże jego powstanie, albo z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Szczegółowo wymiar podatku zostaje określony przepisami poszczególnych ustaw podatkowych. Dla podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych oraz podatku od towarów i usług zobowiązanie powstaje z mocy prawa. Wymiar podatku jako konstytutywną decyzję organu podatkowego przewidziano m.in. w przypadku podatku od nieruchomości, czy podatku rolnego i leśnego.

Zad. 22 - Stawka a skala podatkowa

Skala podatkowa to wzór wynikający z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 27.1), na podstawie którego określa się wysokość podatku, jaki zapłaci podatnik od dochodu uzyskanego w jednym roku podatkowym.
Przedziały w skali podatkowej, nazywane także progami podatkowymi określają jaką stawką podatku opodatkowane są dochody podatnika. Po przekroczeniu progu podatkowego zmienia się stawka podatku jednak zmiana nie dotyczy całego dochodu podatnika, ale jedynie jego nadwyżki powyżej przekroczonego progu.

Stawka podatku - określony procentowo lub kwotowo wskaźnik służący obliczeniu należnej kwoty podatku od podstawy opodatkowania. Stawka podatkowa nie jest jedynym parametrem wpływającym na wysokość podatku

Zad. 23 - Istota i rodzaje ulg podatkowych, przykłady

Ulga podatkowa - przewidziane w przepisach prawa podatkowego zwolnienia, odliczenia, obniżki albo zmniejszenia, których zastosowanie powoduje obniżenie podstawy opodatkowania lub wysokości podatku

W polskim prawie podatkowym przewidziane są ulgi podatkowe przy podatku dochodowym od osób fizycznych. Ulga podatkowa może polegać w takim przypadku na:

• odliczeniu od uzyskanego dochodu (np. składki na ubezpieczenie społeczne);

• odliczeniu od podatku (np. składki na ubezpieczenie zdrowotne);

• zastosowaniu niższych stawek podatkowych.

Rodzaje ulg podatkowych

Generalnie ulgi podatkowe można podzielić na:

• uwzględniające poniesione przez podatnika koszty związane z uzyskaniem przychodu (np. ulgi z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne);

• stanowiące zwrot kosztów związanych z egzystencją podatnika (np. ulgi z tytułu rehabilitacji podatnika będącego osobą niepełnosprawną i ulgi związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych);

• ulgi o charakterze rodzinnym, takie np. jak związane z rehabilitacją niepełnosprawnych członków rodziny;

• ulgi o charakterze stymulacyjnym (np. darowizny na cele społecznie użyteczne);

• ulgi mające charakter zabiegu technicznego (np. zwrot nienależnie pobranych rent, przez co zapobiega się opodatkowaniu nieistniejącego dochodu).

Zad. 24 - Rodzaje skal podatkowych

1. Proporcjonalna (liniowa) - dla każdej wartości podstawy opodatkowania istnieje jednakowa stawka. Przykładem takiego podatku jest np. 23%

2. Progresywna - stosowana głównie w opodatkowaniu dochodów osobistych. Tempo wzrostu jest szybsze od tempa wzrostu stawki podatkowej. Stopa podatku wzrasta wraz ze wzrostem dochodu.

• Bezpośrednia (globalna) - polega na tym, że podstawy opodatkowania grupuje się rosnąco wg wielkości, w określoną liczbę przedziałów podatkowych, dla których obowiązują coraz to wyższe stawki podatkowe

• Pośrednia (szczebelkowa) - podatek od osób fizycznych. Różnie się od globalnej tym, że wyższej stawce podlega tylko nadwyżka dochodów ponad granice poprzedniego przedziału.

3. Regresywna

4. Degresywna

Zad. 25 - Zasady podatkowe wg A. Smitha

1. Równość opodatkowania - obowiązek nakładania podatków stosownie do wielkości uzyskiwanych przez podatników dochodów

2. Pewność opodatkowania - „podatek, jaki każda jednostka jest zobowiązana płacić, powinien być określony, a nie dowolny”. Podatnik powinien wcześniej wiedzieć kiedy ma płacić, w jaki sposób i jaką kwotę

3. Dogodność podatku - „Każdy podatek winno się ściągać w takim czasie i w taki sposób, by podatnikowi było najwygodniej go zapłacić”. Zasada ma na celu ochronę podatnika

4. Taniość podatku - „każdy podatek powinien być tak pomyślany, aby suma jaką zabiera z kieszeni ludności lub do tych kieszenie nie dopuszcza, w najmniejszym jak tylko można stopniu przekraczała kwotę, jaką podatek ten wnosi do Skarbu Państwa”. Chodzi o minimalizację wydatków na administrację by nie obciążać tym konta podatnika.

Zad. 26 - Zasady podatkowe wg A. Wagnera

a) zasady fiskalne:

• wydajność- według tej zasady państwo powinno sięgać do takiego przedmiotu opodatkowania, który dostarczy dochodów niezbędnych do realizacji funkcji i zadań państwa i władz samorządowych;

• elastyczność- podatek powinien reagować na zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze oraz społeczne;

• stałość- mówi o konieczności unikania wprowadzania nowych podatków i zmian w podatkach już istniejących;

b) zasady ekonomiczne:

• nienaruszalność majątku podatników- wysokość podatku nie może zmniejszać majątku podatnika. Podatek powinien być pokrywany z dochodów bieżących;

c) zasady sprawiedliwości:

• powszechność- ciężary podatkowe powinny mieć charakter powszechny, tj. każdy obywatel, przedsiębiorca itp. powinien być objęty podatkiem, jeżeli spełnione są warunki powstania stosunku podatkowego;

• równość- ciężary podatkowe powinny być rozłożone równomiernie na wszystkich podatników;

• zdolność dochodowa- wedle tej zasady, każdy podatnik osiągający taki sam dochód, powinien poświęcić na rzecz państwa identyczną korzyść;

d) zasady techniczne:

• pewność- podatki powinny być niezawodnym źródłem dochodów państwa. Oprócz tego każdy podatnik powinien być poinformowany o wysokości podatku, który jest zobowiązany zapłacić;

• dogodność- pobór podatku powinien uwzględniać warunki finansowe podatnika, a także cykl i charakter jego działalności;

• taniość- koszty realizowania podatków nie mogą nadmiernie uszczuplać dochodów państwa

Zad. 27 - Rodzaje podatków wg przedmiotu opodatkowania - przykłady

1. przychodowe (np. VAT) - pobierane są od przychodów osiąganych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, z reguły niezależnie od kosztów związanych z uzyskaniem tych przychodów

2. dochodowe (np. PIT, CIT) - podstawą opodatkowania jest rzeczywisty dochód podatnika, który uzyskuje poprzez pomniejszenie przychodów o koszty uzyskania dochodu

3. majątkowe (podatek od nieruchomości, od darowizny) - wymierzone są od wartości majątku

4. konsumpcyjne (podatek akcyzowy) - kwota podatku umieszczona zostaje w cenie produktów (dóbr i usług)

Zad. 28 - Podatki bezpośrednie a pośrednie

Podatki bezpośrednie (np. PIT, CIT) - gdy opodatkowaniu podlega dochód podatnika, jedność podatnika i osoby ponoszącej jego faktyczny ciężar

Podatki pośrednie (np. VAT, akcyza) - finalną osobą, która płaci podatek jest odbiorca, klient, a nalicza ją i płaci przedsiębiorca

Zad. 29 - Podatki osobiste a rzeczowe - przykłady

Podatki rzeczowe to podatki, w konstrukcji których najistotniejszą rolę odgrywa przedmiot podatku. Zmiana podmiotu biernego takiego podatku nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. Przykładem może być podatek od nieruchomości.

W konstrukcji podatków osobistych kluczową rolę odgrywa podmiot bierny takiego podatku. Istnienie zobowiązania podatkowego wynika z okoliczności podmiotowych. Zobowiązania nie przechodzą na inną osobę i wygasają najpóźniej z chwilą śmierci podatnika.

Zad. 30 - Struktura aktualnego systemu podatkowego w Polsce (podatki państwowe i podatki samorządowe)

System podatkowy - całokształt istniejących w danym miejscu i czasie podatków

System podatkowy w Polsce:

1. Państwowe:

• Dochodowy od osób fizycznych

• Dochodowy od osób prawnych

• Od towarów i usług (VAT)

• Akcyzowy

• Tonażowy

2. Samorządowe:

• Od spadków i darowizn

• Od czynności cywilnoprawnych

• Od nieruchomości

• Rolny

• Leśny

• Od środków transportowych

T

0

M

M - podstawa podatku

T - stawka podatkowa

---