AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ
WYDZIAŁ BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO
SYLABUS PRZEDMIOTU 1)
KIERUNEK: |
BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - studia niestacjonarne drugiego stopnia |
SPECJALNOŚĆ: |
|
SEMESTR: |
pierwszy |
NAZWA PRZEDMIOTU: |
GEOGRAFIA BEZPIECZEŃSTWA |
PRZEDMIOTY WPROWADZAJĄCE |
„Wymaga się znajomości określonych przedmiotów poprzedzających - geografii” |
ROK AKADEMICKI - SEMESTR |
2011/2012 - semestr zimowy |
OSOBA PROWADZĄCA/ OSOBY PROWADZĄCE |
dr Zbigniew Lach - wykłady i ćwiczenia; prof. dr hab. Julian Skrzyp, dr Dariusz Brążkiewicz, dr Dariusz Drzewiecki - ćwiczenia |
JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA ODPOWIEDZIAŁ ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU |
KATEDRA STRATEGII I GEOSTRATEGII Zakład Geostrategii i Geografii |
LICZBA GODZIN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH |
Ogółem - 30 godz., w tym: wykłady - 12 godz., ćwiczenia - 18 godz., |
PRZEDMIOT |
kształcenia podstawowego |
PUNKTY ECTS |
5 |
TREŚCI I EFEKTY KSZTAŁCENIA WG STANDARDU KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW |
Treści kształcenia: Zakres, struktura i metody badań stosowane w geografii bezpieczeństwa. Wpływ czynników przyrodniczych na działalność człowieka i organizacji. Zagrożenia naturalne bezpieczeństwa. Zarządzanie środowiskowe w działalności organizacji - aspekty środowiskowe i przestrzenne. Systemy informacji geoprzestrzennej dla potrzeb bezpieczeństwa. Sposoby wykorzystania informacji geograficznej i cyfrowych produktów geograficznych w zarządzaniu bezpieczeństwem. Geograficzne uwarunkowania bezpieczeństwa Polski. Społeczno-przestrzenne aspekty funkcjonowania systemów infrastruktury narodowej. Metody oceny zagrożeń i identyfikacja obszarów kryzysowych we współczesnym świecie. Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia problemów geografii bezpieczeństwa; rozpoznawania obszarów kryzysowych we współczesnym świecie; wykorzystywania informacji geograficznej i cyfrowych produktów geograficznych do rozwiązywania problemów bezpieczeństwa. |
ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU |
Student powinien: wiedzieć: - czym jest geografia bezpieczeństwa i jaki jest zakres badań geograficznych; - jakie są metody i techniki badań geograficznych; - jakie zjawiska i zagrożenia kształtują warunki bezpieczeństwa państwa; - w jaki sposób zagrożenia naturalne i antropogeniczne wpływają na bezpieczeństwo środowiska i człowieka; - jakimi metodami można określać potencjał zagrożeń kryzysowych i potęgę państw świata; - jakie produkty analogowe i cyfrowe są wykorzystywane dla wspomagania działalności struktur obronności i bezpieczeństwa państwa; znać: - czynniki środowiska geograficznego; - podstawowe produkty geoinformacyjne analogowe i cyfrowe w standardach NATO; - zjawiska i zagrożenia naturalne i antropogeniczne bezpieczeństwa państwa; - uwarunkowania geopolityczne, fizycznogeograficzne i społeczno-ekonomiczne bezpieczeństwa państwa; - aspekty przestrzenne funkcjonowania podstawowych struktur gospodarki, w tym infrastruktury państwa, a szczególnie infrastruktury krytycznej; - metody i techniki oceny środowiska geograficznego i jego komponentów w aspekcie bezpieczeństwa państwa; potrafić: - określać i oceniać najważniejsze zjawiska i zagrożenia naturalne i antropogeniczne dla bezpieczeństwa państwa, w tym działalności sił zbrojnych; - posługiwać się podstawowymi funkcjami programów GIS na poziomie przeglądarek i geoinformacyjnych portali internetowych; - dokonywać oceny wpływu środowiska i jego komponentów na podstawie analizy modelu rzeczywistości (geoprzestrzeni) w kontekście problematyki bezpieczeństwa i obronności państwa; - oceniać siłę (potęgę) państw oraz potencjał kryzysowy (poziom „zapalności”) w państwach i regionach świata; - śledzić procesy przebiegu zjawisk w środowisku na konkretnym materiale źródłowym; - porównywać zjawiska, procesy i prawidłowości przebiegające w środowisku w aspekcie ich wpływu na bezpieczeństwo państwa. |
METODY DYDAKTYCZNE |
- podające (wykłady, prezentacje); - praktyczne (ćwiczenia, prezentacje, referaty); - problemowe (wykład problemowy, metody aktywizujące) - nauka własna; |
TREŚCI PROGRAMOWE
Lp. |
Temat |
Zakres prezentowanych zagadnień (treść zajęć) |
Forma zajęć |
Liczba godzin |
SEMESTR PIERWSZY |
||||
1 |
Geografia bezpieczeństwa, geostrategia i geopolityka - wybrane aspekty - wykład |
1. Związki geopolityki z geografią polityczną, geostrategii z geografią bezpieczeństwa oraz geopolityki i geostrategii. 2. Koncepcje pojęcia geopolityki i geostrategii oraz specyfika, podział i zakres badań. 3. Geografia bezpieczeństwa jako dyscyplina naukowa i jej wymiar praktyczny - wsparcie (zabezpieczenie) geograficzne. 4. Podział geostrategiczny świata oraz teatru zainteresowania strategicznego Polski na użytek procesu badań geopolitycznych. |
W |
2 |
2 |
Zjawiska oraz procesy naturalne i antropogeniczne we współczesnym świecie - wykład |
1. Człowiek a środowisko. 2. Globalny, regionalny i lokalny charakter zagrożeń bezpieczeństwa. 3. Klęski żywiołowe (kataklizmy naturalne) o zasięgu regionalnym i globalnym. 4. Przyczyny antropogeniczne zagrożeń środowiska człowieka. |
W |
2 |
3 |
Konflikty i spory terytorialne we współczesnym świecie - skala i zasięg przestrzenny roszczeń - ćwiczenia |
1. Główne przyczyny sporów, roszczeń i konfliktów między państwami we współczesnym świecie. 2. Spory, roszczenia i konflikty terytorialno-graniczne w Europie. 3. Spory, roszczenia i konflikty terytorialno-graniczne w Azji. 4. Spory, roszczenia i konflikty terytorialno-graniczne na kontynentach amerykańskich. 5. Spory, roszczenia i konflikty terytorialno-graniczne w Afryce. 6. Spory, roszczenia i konflikty terytorialno-graniczne w Australii i Oceanii oraz Antarktydzie. 7. Spory, roszczenia i konflikty terytorialno-graniczne i przestrzenne na obszarach oceaniczno-morskich w świecie. |
Ćw. |
2 |
4 |
Potrzeby surowcowe i bezpieczeństwo energetyczne wybranych państw - aspekty przestrzenne - wykład |
1. Zasoby przyrodnicze w świecie. 2. Rozmieszczenie przestrzenne złóż surowców strategicznych i poziom ich zasobów. 3. Potrzeby surowcowe państw świata 4. Drogi przemieszczania surowców strategicznych. 5. Konflikty na tle surowcowym w świecie. |
W |
2 |
5 |
Analiza przestrzenna potencjału kryzysowego wybranych państw świata - ćwiczenia |
1. Analiza wielozmienna zagrożeń i identyfikacja obszarów kryzysowych w świecie. 2. Określenie potencjału kryzysowego państwa - pojedyncze matryce oceny. 3. Zbiorcze matryce oceny potencjału kryzysowego w regionie. 4. Ocena potencjału kryzysowego i identyfikacja obszarów zagrożeń - wykonanie zobrazowania. |
Ćw. |
2 |
6 |
Przestrzeń euroatlantycka i wybrane aspekty jej bezpieczeństwa - wykład |
1. Obszar euroatlantycki - aspekty przestrzenne. 2. Zasady określania obszarów operacyjnych, odpowiedzialności i zainteresowania. 3. Wojskowo - geograficzna ocena regionu północno - zachodnioeuropejskiego. 4. Wojskowo - geograficzna ocena regionu środkowoeuropejskiego. 5. Wojskowo - geograficzna ocena regionu śródziemnomorskiego. 6. Wojskowo - geograficzna ocena regionu wschodnioeuropejskiego. |
W |
2 |
7 |
Analiza przestrzenna potęgi wybranych państw świata - ćwiczenia |
1. Metoda rangowo-wagowa oceny potęgi (siły, mocy) państw. 2. Dobór czynników i wskaźników oceny. 3. Zebranie danych do wykonania oceny. 4. Sposoby obliczenia rang. 5. Określenie ważności (wag) wskaźników. 6. Wykonanie obliczeń i prezentacja wyników. |
Ćw. |
2 |
8 |
Europa Środkowa - region geostrategiczny i wybrane aspekty bezpieczeństwa - wykład |
1. Pojęcie Europy Środkowej: położenie, zasięg przestrzenny, podziały i regionalizacja. 2. Uwarunkowania geopolityczne państw Europy Środkowej. 3. Warunki fizycznogeograficzne regionu środkowoeuropejskiego. 4. Warunki społeczno-ekonomiczne rozwoju państw Europy Środkowej. 5. Rozwój infrastruktury transportowej w Europie Środkowej. |
W |
2 |
9 |
Geograficzna ocena Federacji Rosyjskiej - ćwiczenia |
1. Uwarunkowanie geopolityczne rozwoju Federacji Rosyjskiej. 2. Podziały geograficzne i administracyjne państwa. 3. Sytuacja społeczno-ekonomiczna Federacji Rosyjskiej. 4. Ocena rozwoju systemów transportowych i infrastruktury technicznej. 5. Zagrożenia naturalne i antropogeniczne państwa. |
Ćw. |
2 |
10 |
Geograficzna ocena Ukrainy - ćwiczenia (samokształcenie) |
1. Uwarunkowanie geopolityczne rozwoju Ukrainy. 2. Podziały geograficzne i administracyjne państwa. 3. Sytuacja społeczno-ekonomiczna Ukrainy. 4. Ocena rozwoju systemów transportowych i infrastruktury technicznej. 5. Zagrożenia naturalne i antropogeniczne państwa. |
Ćw. |
2 |
11 |
Geograficzna ocena Białorusi i obwodu kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej - ćwiczenia |
1. Uwarunkowanie geopolityczne rozwoju Białorusi i obwodu kaliningradzkiego FR. 2. Podziały geograficzne i administracyjne terytorium. 3. Sytuacja społeczno-ekonomiczna Białorusi i obwodu kaliningradzkiego FR. 4. Ocena rozwoju systemów transportowych i infrastruktury technicznej Białorusi i obwodu kaliningradzkiego FR. 5. Zagrożenia naturalne i antropogeniczne Białorusi i obwodu kaliningradzkiego FR. |
Ćw. |
2 |
12 |
Problematyka bezpieczeństwa i obronności w gospodarce przestrzennej kraju - wykład
|
1. Polityka przestrzenna państwa. 2. Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne jako narzędzie rozwoju społeczno-gospodarczego i kształtowania bezpieczeństwa państwa. 3. Zagospodarowanie przestrzenne a potrzeby obronności państwa. |
W |
2 |
13 |
Analiza przestrzenna zagrożeń bezpieczeństwa w ujęciu regionalnym - ćwiczenia |
1. Rodzaje zagrożeń bezpieczeństwa państwa. 2. Dobór wskaźników do wykonania analizy przestrzennej zagrożeń. 3. Zebranie danych (wartości wskaźników) do wykonania analizy przestrzennej zagrożeń w ujęciu regionalnym. 4. Obliczenie punktów bonitacyjnych. 4. Określenie ważności (wag) wskaźników. 5. Wykonanie obliczeń i prezentacja wyników |
Ćw. |
2 |
14 |
Systemy informacji geoprzestrzennej we wspomaganiu bezpieczeństwa państwa i zarządzaniu kryzysowym - ćwiczenia |
1. Systemy informacji przestrzennej - podstawowe pojęcia i rozwój systemów. 2. Europejska infrastruktura danych przestrzennych INSPIRE, GMES. 3. Systemy informacji przestrzennej w działalności militarnej NATO. 4. Systemy informacji przestrzennej w bezpieczeństwie państwa - GSBN. 5. Zastosowania systemów informacji geoprzestrzennej do wspomagania procesów zarządzania kryzysowego. |
Ćw. |
2 |
15 |
Wybrane problemy geografii bezpieczeństwa - podsumowanie przedmiotu - ćwiczenia |
1. Główne problemy geografii bezpieczeństwa przedstawiane w toku ćwiczeń i wykładów - według decyzji prowadzącego. 2. Sprawdzian z treści wykładów - ostatnia godzina zajęć. |
Ćw. |
2 |
WYKAZ LITERATURY PODSTAWOWEJ
Lp. |
Autor, tytuł, wydawnictwo, strony (max 5 pozycji) |
1. |
Lach Z., Łaszczuk A., Geografia bezpieczeństwa, AON, Warszawa 2004 |
2. |
Lach Z. i inni, Geografia bezpieczeństwa państw regionu środkowoeuropejskiego, MON-ZGW, Warszawa 2001 |
3. |
Lach Z., Potencjał zagrożeń kryzysowych państw i regionów świata, AON, Warszawa 2010 |
4. |
Otok S., Geografia polityczna, PWN, Warszawa 2000 i kolejne wydania |
5. |
Lach Z. i inni, System wsparcia geograficznego na potrzeby bezpieczeństwa narodowego RP, etap II pracy naukowo-badawczej, AON, Warszawa 2005 |
WYKAZ LITERATURY UZUPEŁNIAJĄCEJ
Lp. |
Autor, tytuł, wydawnictwo, strony (max 5 pozycji) |
1. |
Lach Z., J. Skrzyp, Geopolityka i geostrategia, AON, Warszawa 2007 |
2. |
G. Ciechanowski, Konflikty współczesnego świata, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006 |
3. |
Systemy informacji przestrzennej a budowa przewagi informacyjnej w sferze bezpieczeństwa państwa, Zeszyt Naukowy AON,Nr 1(58)A, Warszawa 2005 |
4. |
Z. Lach, J. Wendt, Geopolityka, elementy teorii, wybrane metody o badania, Instytut Geopolityki, Częstochowa 2010 |
5. |
Gotlib D. i inni, GIS - obszary zastosowań, PWN, Warszawa 2007 |
FORMA I WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU |
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę w pierwszym semestrze. Ocena końcowa stanowi średnią ważoną z oceny średniej z ćwiczeń (waga 2/3) oraz oceny ze sprawdzianu końcowego z treści wykładów (waga 1/3). |
Szef Katedry Strategii i Geostrategii Kierownik Zakładu Geostrategii i Geografii
płk dr hab. Dariusz KOZERAWSKI dr Zbigniew LACH
……………………….. ……………..............
(podpis kierownika) (podpis autora sylabusu)
1) Opracowany na podstawie:
Uchwały Nr 501/2008 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 3 lipca 2008 r. w sprawie kryterium oceny planów studiów i programów nauczania.
3