Bezrobocie

Zasoby siły roboczej

•Osoby w wieku produkcyjnym (18-59 lat kobiety, 18-64 mężczyźni)

•Zdolne do podjęcia pracy

•Gotowe do jej podjęcia na warunkach typowych istniejących w gospodarce

Sr = Z + B

Bezrobocie

B = Sr - Z

B = a z L p - Z

a z = Sr / L p

a z - Wskaźnik aktywności zawodowej

Zależy od: liczby ludności w wieku produkcyjnym
współczynnika aktywności zawodowej
liczby zatrudnionych

Bezrobotny

Osoba

•aktywna zawodowo

•Należąca do zasobu siły roboczej

•zdolna i gotowa podjąć pracę w ramach stosunku pracy

•Pozostaje bez pracy mimo podjęcia poszukiwań (zarejestrowana w UP)

Pomiar bezrobocia

W Polsce dwie metody

1.Wykorzystywana w statystyce GUS

2.Wykorzystywana w badaniach aktywności ekonomicznej ludności BAEL

Metoda GUS

Bezrobotny to osoba

•Zdolna i gotowa podjąć pracę w ramach stosunku pracy

•Pozostająca bez pracy i nie ucząca się (z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych)

•Zarejestrowane w urzędzie pracy jeżeli
- ukończyły 18 lat
- kobiety nie ukończyły 60 lat, mężczyźni 65
- Nie nabyły prawa do emerytury
- nie są właścicielami gospodarstwa rolnego lub jego posiadaczami
nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej

BAEL

Równocześnie trzeba spełnić trzy warunki aby należeć do B

1.W okresie danego tygodnia nie pracować (nawet 1 godziny)

2.Aktywnie szukać pracy

3.Być gotowym na podjęcie pracy
w badanym lub następnym tygodniu

Stopa bezrobocia

To wyrażona w procentach część siły roboczej, która jest bezrobotna

Zasoby i strumienie na rynku pracy

W analizach bezrobocia ważne jest obserwowanie strumieni napływu i odpływu do tego zasobu

•Napływ:
a) z zasobu pracy: osoby zwolnione z pracy w ramach likwidacji miejsc pracy, bez likwidacji miejsc pracy oraz ze względów osobistych
b) spoza zasobu siły roboczej: wchodzące na rynek po raz pierwszy (absolwenci), ponownie poszukujący pracy

•Odpływ :
a) do zasobu zatrudnionych
b) z zasobu siły roboczej (zniechęceni, lub na emeryturę czy rentę)

Zmiany bezrobocia

•Zależą od strumienia napływu i odpływu z bezrobocia

•Przy ustalaniu strategii ograniczania bezrobocia ważne czy mamy do czynienia ze zmniejszaniem strumieni odpływu czy tez strumienia napływu

Typy bezrobocia

Bezrobocie frykcyjne - nieredukowalne minimum bezrobocia w gospodarce będące następstwem ustawicznych niedopasowań (frykcji) na rynku pracy.

Informacje o likwidacji miejsc pracy i tworzeniu nowych są niedoskonałe, a system dostosowań struktury podaży i popytu powolny (zmiana miejsc zamieszkania, kwalifikacji, poszukiwania lepszej pracy).

Zawsze występują bezrobotni i wolne miejsca pracy oraz osoby o ułomnościach uniemożliwiających podjęcie pracy.

Bezrobocie frykcyjne

Jego wielkość zależy od:

•Dostępu do informacji o rynku pracy

•Intensywności poszukiwań (koszt bycia bezrobotnym)

• liczby osób zmieniających pracę

Koszt bycia bezrobotnym

kbb = płaca/ zasiłek dla bezrobotnego

Jeśli koszty rosną wzrasta intensywność poszukiwania pracy, czyli wysokość zasiłku dla bezrobotnych wpływa stymulująco na poszukiwanie pracy

Bezrobocie strukturalne

Powstaje w przypadku niedopasowania popytu i podaży na siłę roboczą, szczególnie w zakresie

•Rozbieżności kwalifikacji

•Zawodu

•Regionu

Ograniczenie tego typu bezrobocia wymaga czasu

Bezrobocie koniunkturalne

Nadwyżka podaży pracy na skutek osłabienia aktywności gospodarczej (spadek koniunktury)

Keynsiści - skutek niedostatecznego popytu na towary i usługi

Neoklasycy - skutek zbyt wysokich płac przy ograniczeniach funkcjonowania mechanizmu rynkowego

Bezrobocie przymusowe Keynesowskie

•Bezrobocie typu keynsowskiego, przyczyna: spadek popytu globalnego => spadek produkcji => spadek zatrudnienia

•Nadmierna podaż siły roboczej skutkiem niedostatecznego popytu na towary, sytuacja ta występuje gdy suma zamierzonych inwestycji jest mniejsza od sumy oszczędności dla dochodu przy pełnym zatrudnieniu

•Bezrobocie przymusowe występuje jeśli:
a) pracownik jest gotów przyjąć przedłożoną ofertę pracy
b) nie może znaleźć zatrudnienia niezależnie od tego jak usilnie jej poszukuje

Bezrobocie keynesowskie

Keynsiści uważają, że nie można go zlikwidować przez obniżkę płac bo:

Obniżka nominalna niemożliwa szczególnie gdy działają związki zawodowe (zakładają sztywność płac nominalnych)

Obniżka niesie za sobą spadek dochodów => wydatków konsumpcyjnych => a więc dalszy spadek produkcji i zatrudnienia

Bezrobocie klasyczne
dobrowolne

•Pojawia się gdy płace są celowo utrzymywane powyżej poziomu równowagi między popytem a podażą

•Przyczyny:
- ograniczenia w działaniu mechanizmu rynkowego
- działalność związków zawodowych
- ustawodawstwo określające wysokość minimalnych

przeciwdziałanie

•Ingerencja państwa na rynku pracy niepotrzebna

•Konieczne przywrócenie funkcjonowania mechanizmu rynkowego
a) osłabienie monopolistycznych działań związków zawodowych
b) wprowadzenie usprawnień na rynku pracy (biura pracy, informacje, szkolenia)

Bezrobocie naturalne

•Występuje gdy rynek pracy jest w równowadze

•

Osoby wchodzą na rynek pracy lecz nie podjęły pracy przy danej płacy (nie przyjęły oferty, szukają dalej)

•Ma charakter dobrowolny

•Do bezrobocia naturalnego wchodzi bezrobocie frykcyjne i część strukturalnego)

Stopa bezrobocia naturalnego

•Poziom bezrobocia występujący w „normalnych czasach” gdy realny PKB równa się potencjalnemu

•Wynosi około 6% (wcześniej 4%)

•Poziom zależy od:
- systemu płacy proefektywnościowej (pracownik jest przekonany, ze jego miejsce pracy jest cenne, lepsze niż inne uwzględniając koszty jego poszukiwania),
- związkowych korzyści płacowych,
- płac minimalnych
- ubezpieczeń na wypadek bezrobocia

•Zmienia się z upływem czasu

Rynek siły roboczej przy niskim i wysokim bezrobociu w modelu płacy proefektywnościowej

Niskie bezrobocie

Perspektywa pracownika

Tu i teraz

400 dolarów tygodniowo

Na najbliższym miejscu pracy

400 dolarów tygodniowo

Czas potrzebny na znalezienie nowej

1 tydzień

Skutek zwolnienia z obecnego miejsca 400 dolarów

Wniosek

Nie muszę tu pracować zbyt ciężko, stracę tylko 400 dolarów

gdy zostanę zwolniony i będę musiał zmienić pracę

Perspektywa pracodawcy

Powinienem podwyższyć płacę, ponieważ w obecnych warunkach nie ma on powodu ciężej pracować

Wniosek

Rynek nie może pozostać w tym stanie ponieważ wszyscy pracodawcy podwyższą płace

Wysokie bezrobocie

Perspektywa pracownika

Tu i teraz

400 dolarów tygodniowo

Na najbliższym miejscu pracy

400 dolarów tygodniowo

Czas potrzebny na znalezienie nowej

15 tygodni

Skutek zwolnienia z obecnego miejsca

400 dolarów

Wniosek

Lepiej będzie gdy będę tu pracował ciężko, bo stracę 6 000 dolarów

gdy zostanę zwolniony i będę musiał szukać pracy

Perspektywa pracodawcy

Nie mam potrzeby zmieniać płacy pracowników ponieważ w obecnych warunkach rozumie on dlaczego ciężko pracuje

Wniosek

Rynek może pozostać w tym stanie, ponieważ pracodawcy nie zmienią płac

Prawo Okuna

•Przydatna formuła, która w przybliżeniu oddaje stosunek między bezrobociem a realnym PKB

•mówi, że dla każdego punktu procentowego, o jaki stopa bezrobocia kształtuje się powyżej naturalnej stopy bezrobocia, realny PKB jest niższy o 3% od potencjalnego PKB

•Luka PNB - różnica między potencjalnym PNB (w warunkach pełnego zatrudnienia) a faktycznym PNB,

•dla każdego punktu procentowego wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia luka PNB powiększa się o 2 -3%
[czyli bezrobocie wyższe od naturalnego generuje stratę PNB]

Pełne zatrudnienie

•Neoklasycy definiują jako wielkość zatrudnienia w punkcie przecięcia podaży i popytu (wyraża wielkość pracy, która byłaby wykonana, gdyby każdy mógł znaleźć zatrudnienie w krótkim czasie i zarabiać tyle ile zarabiają porównywalne osoby)

•Keynsiści definiują w punkcie pełnego wykorzystania zasobu pracy (produkcja potencjalna)

Bezrobocie w warunkach równowagi i nierównowagi na rynku pracy

Ppp - krzywa agregatowego popytu na pracę

Ppd - krzywa agregatowej podaży pracy

osoby, które przy każdym poziomie płacy realnej faktycznie
podejmą pracę

Nz - krzywa , pokazująca liczbę osób poszukujących pracy w zależności od poziomu stawek realnych

Nierównowaga

•Nierównowaga na rynku pracy występuje gdy stawki płac realnych odchylają się od poziomu płacy równowagi

•Bezrobocie w stanie nierównowagi przy stawce płac realnych powyżej punktu równowagi składa się z bezrobocia równowagi (naturalnego) i nadwyżki siły roboczej

neoklasycy

•Mechanizm rynkowy prowadzi do równowagi na rynku pracy przez obniżkę płac realnych

•Ograniczenia w swobodnym działaniu mechanizmu rynkowego powodem bezrobocia

•Występujące bezrobocie ma charakter dobrowolny (działają pozarynkowe mechanizmy uniemożliwiające redukcję płac realnych)

•

keynesiści

Przyjmują założenie o:

• sztywności płac nominalnych (niezmienny poziom cen)

•liczbie osób skłonnych przy danej płacy podjąć pracę. Obejmuje ona wszystkich
aż do osiągnięcia poziomu pełnego zatrudnienia

Bezrobocie ma charakter przymusowy
i trwały

Działania państwa

•Aktywne - na rzecz redukcji bezrobocia

•Pasywne - na rzecz pomocy socjalnej bezrobotnym

Polityka makroekonomiczna za pomocą instrumentów fiskalnych (podatki
i wydatki rządowe) i pieniężnych (stopa procentowa i podaż pieniądza) w celu redukcji bezrobocia

W zależności od teorii będącej podstawą polityki makroekonomicznej, państwo albo

• działa na rzecz wzrostu popytu globalnego

•albo stwarza producentom korzystniejsze ekonomicznie warunki rozwijania produkcji

Państwo działa również w celu poprawy funkcjonowania rynku pracy i ograniczenia bezrobocia instrumentami polityki mikroekonomicznej takimi jak:

•Publiczne programy zatrudnienia „roboty publiczne” - tworząc dodatkowe miejsca pracy w dziedzinach nie cieszących się zainteresowaniem przedsiębiorców prywatnych

•Subsydiowanie zatrudnienia - bezzwrotna pomoc finansowa przedsiębiorcom w celu tworzenia nowych miejsc pracy lub przy ograniczeniu redukcji miejsc istniejących

•Pożyczki dla przedsiębiorców w celu tworzenia nowych miejsc pracy

•Pożyczki dla bezrobotnych w celu podjęcia działalności gospodarczej na własny rachunek

•Szkolenia zawodowe - zmiana lub zdobywanie nowych kwalifikacji,

•Rozbudowa usług pośrednictwa pracy w tym gromadzenie i udostępnianie informacji o wolnych miejscach pracy i osobach poszukujących pracy

•Ubezpieczenia na wypadek bezrobocia (od nagłej utraty dochodów),

- wypłacane w celu zastąpienia utraconych w bezrobociu zarobków

•

- zachęcają do poszukiwania pracy o niższej stopie znajdowania pracy (można dłużej szukać wyżej
opłacanej pracy)

•

- efekt uboczny tego ubezpieczenia - wydłużenie okresu poszukiwań pracy i wzrost naturalnej stopy bezrobocia

Pasywna polityka państwa na rynku pracy

Obejmuje różne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych:

•Zasiłki dla bezrobotnych (ustala wysokość i czas pobierania)

•

Odszkodowania dla zwalnianych z pracy

•

Przechodzenie na wcześniejszą emeryturę

Czy bezrobocie w fazie recesji może być korzystne dla gospodarki ????

---