4. Pieniądz, stopa % i popyt globalny - omów skutki polityki pieniężnej (ze wskazaniem na tzw. efekt tłumienia - dumping effects) oraz polityki fiskalnej ( i związanej z tą polityką tzw. efekt wypierania - crowding out).

POLITYKA PIENIĘŻNA

Jak wiadomo spadek stopy % powoduje wzrost popytu inwestycyjnego, czyli przesuwamy się w dół wzdłuż krzywej popytu inwestycyjnego. Spadek stopy % powoduje również wzrost popytu konsumpcyjnego (zwiększają się rozmiary majątku gospodarstw domowych) co powoduje przesunięcie w górę funkcji popytu konsumpcyjnego. Zaś zwiększenie podaży pieniądza powoduje spadek stopy %, który równoważy rynek czyli niższa stopa % zapewnia odpowiedni wzrost popytu na pieniądz co pozwala zachować równowagę na rynku finansowym. Dzięki powyższym ustaleniom poznaliśmy zasady działania MECHANIZMU TRANSAKCYJNEGO, a za jego pośrednictwem zwiększenie podaży pieniądza wywołuje przesunięcie w górę wykresu funkcji popytu globalnego, wzrost dochodu i produkcji w punkcie równowagi.

Mechanizm transmisyjny: Zwiększenie podaży pieniądza powoduje spadek stopy procentowej, zwiększenie popytu globalnego oraz wzrost dochodu i produkcji.

Wiadomo, że wielkość zapotrzebowania na pieniądz zależy od:

• Wysokości stopy%

• Poziomu dochodu.

Stopy % mogą się szybko dostosować więc bezpośrednim skutkiem wzrostu podaży pieniądza jest obniżka stóp % do takiego poziomu, który zapewni utrzymanie równowagi na rynku finansowym. Konsekwencją niższych stóp % jest przesunięcie się krzywej popytu globalnego w górę. Gdy przedsiębiorstwa zwiększają swe inwestycje, a gospodarstwa domowe zwiększają konsumpcję, wtedy wzrasta dochód. Gdy wzrasta dochód wzrasta również popyt na pieniądz.

Jeśli podaż pieniądza ponownie nie wzrośnie to pojawi się nadwyżka popytu na pieniądz i stopa % będzie musiała nieco wzrosnąć, aby zaistniała równowaga na rynku finansowym. Stopa % jednak nieco wzrosła, krzywa popytu globalnego przesunie się z powrotem nieco w dół. W konsekwencji krzywa popytu globalnego w ostatecznym położeniu znajdzie się wyżej od położenia wyjściowego, ale niżej od położenia AD1. Wtedy punkt równowagi będzie znajdował się między E0 a E1.

Efekt tłumienia: W miarę wzrostu dochodu zwiększa się popyt na pieniądz, co powoduje wzrost stopy procentowej, przesunięcie nieco w dół krzywej popytu globalnego oraz spadek dochodu i produkcji.

POLITYKA FISKALNA

Ekspansywna polityka fiskalna poprzez zmniejszenie podatków lub zwiększenie wydatków państwa prowadzi do zwiększenia popytu globalnego i wzrostu dochodu jak również wzrostu produkcji w punkcie równowagi. Wzrost wydatków państwa powoduje przesunięcie krzywej popytu globalnego w górę i prowadzi do wzrostu dochodu i produkcji. Przy niezmienionej realnej podaży pieniądza wyższy dochód wywoła wzrost popytu na pieniądz i wzrost stopy %. Wyższa stopa % z kolei ograniczy popyt inwestycyjny i przesunie funkcję konsumpcji w dół. Ograniczy to efekt przemieszczania się w górę krzywej popytu globalnego ( to przesunięcie w górę wywołane było przez wzrost wydatków państwa), ale nie zniwelują owego przesunięcia całkowicie.

Należy tu wspomnieć o mnożniku wydatków państwa, który jest stosunkiem przyrostu dochodu w punkcie równowagi do wzrostu wydatków państwa, które wywołały ten przyrost.

W przypadku rynku finansowego i wpływu stopy % na popyt globalny mnożnik wydatków państwa będzie niższy , bo następuje wypieranie wydatków prywatnych przez wydatki państwa.

WYPIERANIE - polega na ograniczeniu popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego sektora prywatnego, spowodowanego wzrostem wydatków państwa, który zwiększa popyt globalny i w konsekwencji - wzrost stopy %.

Jak widać, wydatki państwa nie wypierają całkowicie prywatnych wydatków na konsumpcję i inwestycje. W końcowym efekcie krzywa popytu globalnego przesuwa się w górę. Z drugiej strony wzrost stopy % wpływa na ograniczenie popytu inwestycyjnego i przesuwa krzywą popytu konsumpcyjnego w dół, a pobudzający wpływ wydatków państwa zostaje w pewnej części stłumiony. W podobny sposób przebiegają procesy w przypadku obniżki podatków.

WYDATKI PAŃSTWA I WYPIERANIE

3

---