NEUROFIZJOLOGIA

1. Organizacja układu nerwowego

a)

Oś czuciowa	Oś ruchowa
-wł. czuciowe (aferentne ) z receptorów czucia - natychmiastowa reakcja (odruch) lub magazynowanie w „banku pamięciowym” CNS - układ projekcji swoistej: 4 neurony, do kory somatoczuciowej; wrażenia, percepcja -układ projekcji nieswoistej: polisynaptyczna droga do tworu siatkowatego pnia mózgu; wzbudzanie kory mózgowej (niezbędne np. do percepcji)	-kontrola aktywności mięsni i gruczołów, czyli `czynności motorycznych” - swoisty układ ruchowy: 2-3 neurony, szlak zstępujący - nieswoisty układ ruchowy: wieloneuronowy, do tworu siatkowatego zstępującego, gamma-motoneurony (napięcie mm. i odruchy rdzeniowy)

b) Podstawowe funkcje CNS to integracja informacji: wzmocnienie (amplifikacja), facylitacja i torowanie lub inhibicja.

c) Poziomy funkcjonalne ukł. nn:

-najstarszy filogenetycznie poziom rdzeniowy

-poziom mózgowy (niższy)

-poziom korowy (najmłodszy filogen.)

d)Pierwotne obszary sensoryczne (pierwszorzędowe obszary projekcyjne):

• czuciowy (ból, dotyk, wibracje) - płat ciemieniowy, za bruzdą centralną

• wzrokowy - płat potyliczny

• słuchowy - płat skroniowy

• smakowy - płat ciemieniowy, część brzuszna, schowana

• węchowy - płat skroniowy, kora okołomigdałowata i okołosklepieniowa

• przedsionkowy (równowowagi) - płat skroniowy

Obszary pierwotne => szczegółowa analiza bodźców zmysłowych o określonej modalności.
Do obszarów pierwszorzędowych przylegają wtórne obszary projekcyjno-kojarzeniowe => analiza sensu, całości znaczeniowych bodźców, interpretacja.
Trzeciorzędowe obszary skojarzeniowe => integracja informacji o różnych modalnościach.

2. Płyn mózgowo-rdzeniowy (CSF):

-120-150 ml

-wymiana 4x na dobę

Powstaje w:

-splotach naczyniówki

-przestrzeniach okołotętniczych

-przestrzeniach podoponowych

Skład:

Podobny do osocza tylko białka, glukozy i cholesterolu mniej

Wymiana i krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego przebiega w następującej kolejności:

• struktury układu komorowego

• komory boczne

• otwory międzykomorowe (Monro)

• komora trzecia

• wodociąg mózgu

• komora czwarta

• otwory komory czwartej: pośrodkowy (Magendiego) i 2 boczne (Luschki)

Dalej płyn przepływa głównie do zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego przestrzeni podpajęczynówkowej i w niewielkiej ilości do kanału środkowego rdzenia kręgowego. Ostatnim etapem jest jego wchłonięcie w układzie żylnym mózgowia, głównie przez ziarnistości pajęczynówki.

Nakłucie lędźwiowe-diagnostyka chorób: zap. opon mózgowych (ropne, wirusowe, grzybicze, gruźlicze), krwotoki mózgowe, krwawienie podpajęczynówkowe, krwiaki, guzy mózgu, stwardnienie rozsiane.

Zaburzenia w przepływie płynu mózgowo-rdzeniowego prowadzą do wodogłowia. Inne schorzenia manifestują się objawami oponowymi:

- sztywność karku

- objaw Kerniga: Górny: zginając tułów siedzącego pacjenta ku przodowi badający stwierdza odruchowe zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowym i biodrowym. Dolny: w czasie biernego zginania kończyny dolnej w stawie biodrowym występuje przymusowe zgięcie w stawie kolanowym.

- objaw Brudzińskiego: karkowy - przy biernym przygięciu głowy do klatki piersiowej występuje zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych i biodrowych; policzkowy - ucisk na policzek poniżej kości jarzmowej powoduje uniesienie przedramion i ich zgięcie; łonowy - zdecydowany ucisk na spojenie łonowe powoduje zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych i biodrowych

- bolesność uciskowa gałek ocznych

- photophobia

- nadwrażliwość na bodźce słuchowe

3. Rdzeń kręgowy:

- budowa odcinkowa

- prawo Bella-Magendiego (przodem eferentne ruchowe, tyłem aferentne czuciowe)

- subst. biała: aksony + mielina + oligodendrocyty

- subst. szara: ciała kom. nn., dendryty, nieliczne aksony, oligodendrocyty

Drogi zstępujące:

- pęczki przednie: d.przedsionkowo-rdzeniowa, d.korowo-rdzeniowa przednia, d.siatkowato-rdzeniowa i d.oliwkowo-rdzeniowa + dd. własne rdzenia

-pęczki boczne: d.korowo-rdzeniowa boczna, d.czerwienno-rdzeniowa boczna + dd. własne rdzenia

-d.korowo-rdzeniowa i d.czerwienno-rdzeniowa - ruchy dowolne

Dd. wstępujące długie:

- d. rdzeniowo-móżdżkowa brzuszna (Gowersa) i grzbietowa (Fleichsiga) w sznurach bocznych

-d. rdzeniowo-siatkowata (zespolenia synaptyczne w wielu strukturach pnia)

-pęczek smukły i klinowaty (czucie głębokie i dotyk precyzyjny)

Trzy rodzaje neuronów:

-eferentne: rogi przednie i pośrednie, wypustki aksonalne do korzeni przednich

-sznurowe: zgrupowania kom, np. słup Clarke'a ( ich wypustki tworzą szlaki rdzeniowo-móżdżkowe grzbietowy i brzuszny)

-wstawkowe (90% wszystkich neuronów, leżą w istocie szarej): integracja czynności śródodcinkowej i międzyodcinkowej rdzenia

Warstwowy podział Rexeda:

(od tyłu ku przodowi)

I - (odpowiednik warstwy brzeżnej)	Pierwotne rdzeniowe pola projekcyjne, gdzie docierają impulsy dośrodkowe z receptorów somatycznych i trzewnych
II - III (istota galaretowata)
IV - (głowa rogu tylnego)		Integrują dośrodkowe impulsy z proprioreceptorów z impulsami zstępującymi przebiegającymi w drogach piramidowych
V - (szyjka rogu tylnego)
VI - (część podstawy rogu tylnego)
VII - (istota szara pośrednia, jądro piersiowe,część rogu przedniego)	Koordynacyjny ośrodek rdzeniowy : zawiera neurony wstawkowe typu kojarzeniowego śród - i międzysegmentowego, rdzeniowe ośrodki wegetatywne.
VIII - (znaczna część rogu przedniego)	Zawiera neurony pośredniczące (wstawkowe), wpływające na zmianę czynności ruchowych poprzez zmianę aktywności gamma-motoneuronów. Tu kończy się tr. reticulospinalis i większość dróg własnych rdzenia.
IX - (jądra ruchowe unerwiające mięśnie szkieletowe - alfa i gamma- motoneurony)	Stanowią pierwotne rdzeniowe pole ruchowe.
X - (istota pośrednia środkowa)	Istota szara otaczająca kanał centralny rdzenia kręgowego (być może charakter kojarzeniowy).

Odruchy rdzeniowe:

- droga odruchu to łuk odruchowy: receptor droga aferentne ośrodek w UN droga eferentne efektor

- podział odruchów: animalne i autonomiczne (=wegetatywne) oraz hamulcowe/pobudzające

efektor to mm. szkieletowy odruchy wydzielnicze, naczynioruchowe, skurcz

(proste lub złożone, zal. od ilości mm, które się kurczą) mm. gładkich

4.Odruchy

ODRUCH ROZCIĄGANIA:

*tzw. odruch miotatyczny lub własny mięśnia, dwuneuronowy

*droga aferentne to włókna Ia (najgrubsze, tylko w somatycznych nn. obw.) od zakończeń pierścieniowato-spiralnych we wrzecionkach nn-mm do komórek w zwojach rdzeniowych i dalej do rdzenia, 72-120 m/s, zachodzi tu sumowanie EPSP

* wysyłają kolateralia do rogów przednich i tworzą synapsy z dużymi alfa-motoneuronami w. IX Rexeda

* przez korzenie brzuszne wracają do tych samych mięśni

* grupa mięśni synergistycznych to jednostka miotatyczna

*jednostka motoryczna to motoneuron + wszystkie włókna, które unerwia (jednostki S - od slow, kurczą się powoli, źródło energii to fosforyzacja oksydatywna, jednostki FF od fatiguable - łatwo się męczą, energię czerpią z glikolizy)

* szybkie uderzenie w mm. lub jego ścięgno powoduje synchroniczną salwę impulsów odruch

* badamy: odruch kolanowy (mm. czworogłowy uda, L2-4), mm. trójgłowy łydki (L5-S2, tzw. odruch Hoffmana, uderzenie w ścięgno piętowe) mm. dwugłowy (C5-6) i ramienno promieniowy (C5-6), mm. trójgłowy (C6-7), odruch z mm. żuchwy (ośrodek w pniu mózgu, n. V dośrodkowo i n. VII odśrodkowo).

ODRUCH ZGINANIA

• receptory czuciowe w skórze(bólu, zimna, ciepła, dotyku i ucisku)

• odruchy unikania i czynności lokomocyjne

• włókna aferentne z grup II i III (mielina, 6-72 m/s)

• do zwojów rdzeniowych

• synapsy z alfa-motoneuronami rogów przednich

• sieć interneuronów aktywowanych przez te neurony czuciowe hamuje mm. antagonistyczne i warunkuje trwające kilka sekund wyładowania następcze podtrzymujące aktywność ruchową mm. biorących udział w odruchy jeszcze po zniknięciu bodźca białkowego

• neurony wstawkowe pobudzające + alfa-motoneurony zginaczy

• neurony wstawkowe hamujące + alfa-motoneurony prostowników

• odruch zginania jest odruchem polisynaptycznym i ujawnia się po dłuższym okresie latencji niż np. odruch rozciągania

• skrzyżowany odruch prostowania: przy odpowiednio silnym bodźcu w kończynie przeciwnej zachodzą odwrotne zmiany (np. wyprostowanie kończyny kontralateralnej, po 0.2-0.55ms)

• przy bardzo silnych bodźcach bólowych odruch zginania dotyczy wszystkich czterech kończyn (reakcja obronna)

• odruchy zganiania to podstawa czynności lokomocyjnych ( naprzemienne pobudzanie alfa-motoneuronów zginaczy i prostowników)

• odruchy zgięcia podlegają kontroli przez szlak zstępujący z pnia mózgu (toniczne działanie hamujące)

• zwierzęta „odmóżdżone” (nacięcie między wzgórkami górnymi i dolnymi blaszki czworaczej) - brak odruchów przez drażnienie skóry

• w czasie odruchu zginania inf. są przekazywane do kory mózgu i do móżdżku (pęczki smukły i klinowaty, d. rdzeniowo-wzgórzowa i droga rdzeniowo pokrywowa oraz dd. rdzeniowo-móżdżkowe) - wrażenia zmysłowe i funkcje koordynacyjne

ODRUCH SCYZORYKOWY (odwrócony odruch rozciągania)

• mechanizm zwrotnego odruchowego sprzężenia ujemnego

• umiarkowane rozciągnięcie mięśnia powoduje opisany poprzednio odruch rozciągania i następcze zgięcie mięśnia (komponent dynamiczny) lub tylko wzrost napięcia mm. (komponent statyczny); gdy jednak mm. ulegnie nagłemu rozciągnięciu grożącemu rozerwaniem, następuje odruchowe jego rozluźnienie

• ten odruch to wynik pobudzenia ciałek buławkowatych (tzw. narządy ścięgniste Golgiego) zaopatrują zwykle ok. 10-15 kom. mm., 100x wyższy próg pobudliwości, reagują na nagły skurcz i na nagłe rozciągnięcie

• hamowanie autogenne: hamowanie ośrodków z alfa-motoneuronów dla mm. nadmiernie rozciągniętych

• wł. Ib, połączenia z móżdżkiem (móżdżkiem. rdzeniowo-móżdżkowa)

• uwidacznia się przy uszkodzeniu dróg piramidalnych

• kom. Renshawa: aksony alfa-motoneuronów zdążające do korzeni brzusznych dają jeszcze w obrębie rdzenia kolaterale unerwiające grupę neuronów wstawkowych strefy VII Rexeda, to właśnie kom. Renshawa mają b. niski próg pobudliwości, mogą ulegać wyładowaniom z dużą częstotliwością (do 1500 impulsów na sekundę), wywołują w alfa-motoneuronach postsynaptyczne ujemne sprzężenie zwrotne, hamują je

• Kom. Renshawa mogą hamować inne neurony, jeśli te ostatnie hamują alfa-motoneurony to efektem jest hamowanie hamowania, czyli rozhamowanie, a więc torowanie (tzw. ułatwienie powrotne) dla alfa-motoneuronów

5. Regulacja napięcia mięśniowego

- statyczny odruch rozciągania (j/w) + odruch scyzorykowy(j/w) +pętla gamma

*skład: gamma-motoneurony,włókna intrafuzalne, zakończenia pierwotne i wtórne wrzecion, włókna dośrodkowe Ia i II oraz alfa-motoneurony rdzenia

*pobudzenie g-motoneuronów przez impulsy zwiększa wrażliwość mm. na np. rozciąganie

- patologie:

#uszkodzenie drogi korowo-rdzeniowej i licznych dróg zstępujących układu pozapiramidowego: niedowład mm. szkieletowych +spastyczność, nadwrażliwość typu odnerwiennego na mediatory rdzenia

# przy badaniu: najpierw duży opór na rozciąganie (zwiększona aktywność zakończeń wrzecion nn-mm), potem nagłe rozluźnienie i ruch już bez oporu

#sztywność odmóżdżeniowa obejmuje mm. prostowniki, występuje po uszkodzeniu poniżej jądra czerwiennego, czerwiennego powyżej jj. przedsionkowych (po spinalizacji, przecięciu rdzenia, sztywność znika)

#wstrząs rdzeniowy: obniżenie napięcia mm, przerwanie łuków odruchowych, uszkodzenie ośrodka rdzeniowego ruchu, dróg aferentnych i eferentnych

# obniżenie napięcia w chorobach: Heinego-Medina (choroba a-motoneuronów), zapalenie nn. obwodowych, wiąd rdzenia (uszkodzenie korzeni grzbietowych)

6. Układ pramidowy

Rodzaje ruchów:

- lokomocyjne

- postawne

- manipulacyjne

lub dowolne/mimowolne (tzw. współruchy)

Obszary kory dla ruchów dowolnych:

- kora somatoruchowa (pole 4, tzw. pierwotne pole ruchowe, MI) tylna część zakrętu zarodkowego (homunkulus) ruch gardła, języka, warg, oka, żuchwy, głowy, palców, tułowia, uda, goleni i stopy

- okolica przedruchowa (pole 6) = nadrzędne pole ruchowe, do przodu od pola 4 ośrodki dla ruchów obrotowych głowy i ruch gałek ocznych po przeciwnej stronie

- dodatkowe pole ruchowe (zachodzi na przyśrodkową powierzchnię półkul, tak jak 4) ruchy rąk i tułowia po tej samej i przeciwnej stronie, mało precyzyjne

Pola ruchowe mają b. rozwiniętą warstwę V i kom. ruchowe olbrzymie (Betza). Impulsy do nich pochodzą z MI lub SI (kora somatosensoryczna) i są następnie przekazywane do kom. pośredniczących w. IV oraz do jj. podkorowych (prążkowie i gałka blada)i stąd z powrotem poprzez wzgórze do kory ruchowej (kręgi neuronalne, krążenie impulsacji) modyfikacja pobudliwości ośrodków ruchowych.

MI i okolica przedruchowa dają początek 40% włókien dróg: korowo-rdzeniowej, korowo-mostowej i korowo-opuszkowej. Pozostałe włókna zaczynają się w korze somatosensorycznej (ku tyłowi od bruzdy środkowej=Rolada), w zakręcie pozaśrodkowym (20%, jest to pierwszorzędowa korowa reprezentacja czucia, pola 3,1 i 2) oraz z obszarów przedruchowych i płatów ciemieniowo-potyliczno-skroniowych (40% włókien). W sumie daje to KORĘ RUCHOWO-CZUCIOWĄ.

1% włókien z kom. Betza przewodzi z prędkością 60-70m/s, reszta wolniej.

Główny neuron i neurony go otaczające drogi piramidowej tworzą kolumny o średnicy 1mm i długiej osi prostopadłej do powierzchni mózgu. Otaczające neurony tworzą synapsy hamujące lub pobudzające, odpowiednio z powstaniem EPSP i IPSP w błonie kom. piramidowych.

Kom piramidowa a-motoneurony nn. czaszkowych w pniu mózgu rogi przednie rdzenia (impulsacje swoiste)

Kom. piramidowa twór siatkowaty i inne ośrodki podrzędne (impulsacja nieswoista)

Droga piramidowa jest w 90% skrzyżowana. wyjątek: mm. twarzy i języka są unerwione dodatkowo przez aksony pola przedruchowego tej samej strony.

Reprezentacje ruchów precyzyjnych zajmują b. duży obszar kory (np. reprezentacja mm. kciuka zajmuje obszar 10x większy niż reprezentacja mm. uda).

W korze przedruchowej są bardziej złożone wzorce aktywności ruchowej dot. Ruchów manipulacyjnych i mówienia.

PLANOWANIE DZIAŁANIE

jj. podstawy mózgu

zamiar korowe pola kora przedruchowa ruch dowolny

Kojarzeniowe i ruchowa

Półkule móżdżku robak móżdżku

DROGA KOROWO- RDZENIOWA

- 2/3 górnej cz. Zakrętu przedśrodkowego i przyległe okolice kory czuciowo-ruchowej tylna odnoga torebki wewn.

- 1/3 dolnej cz. Kory ruchowej kolano torebki wewn.

- z torebki wewn3/5 wewn podstawy konara mózgu most rozszczepienie dół mostu piramida na granicy opuszki rdzenia kręgowego 85-90% wł. każdej piramidy krzyżuje się w linii środkowej (skrzyżowanie piramid) sznury boczne (szlak zstępujący boczny razem z d. czerwieno-rdzeniowej)

-nieskrzyżowane włókna w sznurach przednich

- organizacja topograficzna

- ruchy niezależne

-impulsację przewodzoną drogą piramidowa do a-motoneuronów pnia mózgu oraz rdzenia k. dzielimy na swoistą (włókna drogi piramidowej z kom. Betza) i nieswoistą (wł. ruchowe zaopatrujące nieswoiście neurony ukł. siatkowatego pnia mózgu)

- droga dla ruchów dowolnych-2 składowe:

*GNM (górny neuron motoryczny)neuron podrzędny z kory somatoruchowo-czuciowej, biegnie jako d. korowo-rdzeniowa wspólnie z d. czerwienno-rdzeniową i kończy się na a-motoneuronach pól ruchowych rdzenia

*DNM (dolny n.m.) obejmuje a-motoneurony rogów przednich rdzenia, których aksony opuszczają rdzeń przez korzenie brzuszne i dalej jako nn.obw. zaopatrują mm. szkieletowe

DROGA KOROWO-JĄDROWA

- z kory do pnia mózgu

-dolna 1/3 zakrętu przedśrodkowego i pozaśrodkowego oraz środkowej części dolnego zakrętu czołowego (pole ruchowe mowy Broki 45) wieniec promienisty ist. białej kolano torebki wewn (d.korowo-jądrowa) mieszanie z wł. d. korowo-rdzeniowej (synapsy z a-moton. Jj. ruchowych nn. czaszkowych III, IV, V, IX, X, XI, VII)

-j. klinowate, smukłe, jj. nn. ślimakowego, jj. nn. V, jj. RAS

PATOFIZJOLOGIA USZKODZEŃ DRÓG KOROWO-RDZENIOWYCH

-całkowity bezwład zaham. całk. ruchów

-odruch Babińskiego zgięcie grzbietowe palucha przy jednoczesnym zgięciu podeszwowym pozostałych palców, wywołanie przez podrażnienie ostrym narzędzień bocznej krawędzi stopy

-niedowład typu torebkowego połowiczny, bardziej nasilony w kończynie górnej niż dolnej

-wstrząs rdzeniowy nagłe i całk. przerwanie ciągłości rdzenia, poniżej uszkodzenia-zniesienie odruchów dowolnych z powodu porażenia wiotkiego wszystkich mm. unerwionych przez segmenty rdzenia leżące poniżej poziomu przecięcia, zanik czucia, zniesienie napięcia mm, wypadnięcie odruchów, zatrzymanie moczu i stolca, przejściowo spadek ciśnienia krwi i spadek potliwości; jeżeli uszkodzenie w segmentach szyjnych -śmierć

-zespół Browna-Sequarda połowiczne, poprzeczne uszkodzenie rdzenia, zaburzenia ruchowe po tej samej stronie i poniżej uszkodzenia (zanik ruchów dowolnych, wzrost napięcia mm., wygórowanie odruchów), upośledzenie czucia głębokiego i dotyku oraz upośledzenie bólu i temperatury po stronie przeciwnej

7. Móżdżek

-d. korowo-mostowo-móżdżkowa informuje móżdżek o zamierzonych ruchach dowolnych

- w korze móżdżku zlokalizowano dwie somatotopowe reprezentacje receptorów ciała, czyli dwa homunkulusy czuciowe, stykające się ze sobą głowami

-w korze górnej powierzchni móżdżku znajdują się obszary odbierające impulsację z receptorów po tej samej stronie ciała i tworzące pierwszy homunkulus

-dolna pow. Móżdżku rozwieź odbiera impulsacje z receptorów całego organizmu i tworzy drugi homunkulus

-funkcje:

* bank pamięciowy jedn. motorycznych

* uaktualnia krótkoterminowe ślady pamięciowe

* stale uaktualnia swój bank pamięciowy

* ruchy zamierzone

* utrzymanie równowagi (vestibulocerebellum) i pionowej postawy ciała

* regulacja napięcia mm. (spinocerebelum)

* koordynacja ruchów dowolnych (precyzja, płynność) (corticocerebellum)

-uszkodzenie:

* półkule dysmetria (niemożność zatrzymania we właściwym czasie celowego ruchu)

* hipermetria

* adiadochokineza (niezdolność do wykonywania ruchów naprzemiennych)

* ataksja (niezborność ruchów)

* jądro zębate drżenie zamiarowe=grubofaliste

* oczopląs w czasie patrzenia w stronę uszkodzonej półkuli móżdżku

* atonia

* astenia (obniżenie siły skurczów mm.)

* robak brak równowagi

*próba Romberga chwianie się w pozycji stojącej z suniętymi stopami, ataksja nie nasila się przy zamkniętych oczach

8. SEN

Habituacja - stopniowe wygasanie reakcji organizmu przez powtarzanie tego samego bodźca

Cykl czuwanie-sen: okresy 90min w ciągu doby, pełne przestrojenie rytmu, np. przy lotach samolotem zajmuje do 2 tygodni

Badanie elektrofizjologiczne snu:

-metody poligraficzne: EEG, EOG (elektrookulogram - zapis ruchów gałek ocznych), EMG (elektromiogram - rejestracje napięcia i potencjałów mm)

-przejście z czuwania w sen znamionuje najogólniej stopniowa synchronizacja aktywności bioelektrycznej w EEG, zwolnieniem ruchów gałek ocznych w EOG i obniżenie napięcia mm. w EMG (sen wolnofalowy= NREM= non-rapid Eye movement)

-cykl (4-6 w ciągu nocy, im później tym dłuższe REM): NREM1-4 REM (sen paradoksalny), występowanie zespołu cech elektrofizjologicznych w EEG, EOG i EMG zbliżonych do stanu czuwania (20-25% czasu snu całonocnego)

- NREM 1(5-15%): mieszanina fal szybkich i wolnych (6-7Hz)

NREM 2 (50-60%): dalsza synchronizacja (4-7Hz), wrzeciona senne (12-14Hz) i zespoły fali k (fala wolna i następowe wrzeciono), zanik świadomości

NREM 3 i 4 (20%): wolne fale(4-7 Hz i 1-3Hz), ustanie ruchów gałek ocznych, regularny oddech

REM-marzenia senne

Z wiekiem: noworodek REM 50%, dorośli REM 20%

Procesy fizjologiczne we śnie:

-zwolnione w NREM, w REM nasilone (jak przy czuwaniu)

-zmiany hormonalne:

*kortykosteroidy wzrost w 2 części nocy

*GH - NREM 3 i 4 (tylko OUN regeneruje w fazie REM)

*REM - wzrost testosteronu i LH

*TSH i aminy katecholowe-spadek

-zwolnienie metabolizmu

-spadek temperatury rektalnej 1-1,5 stopnia w czasie 5-6 godzin snu nocnego

Znaczenie snu:

-dorośli -sen zajmuje 30% życia

-min.4-5 godzin

-wybiórcze pozbawianie REM powoduje zaburzenia psychiczne

-Pozbawienie NREM: obniżenie reakcji, depresja

Teorie snu:

-wynik zmęczenia

-proces bierny, bad. Bremera, encephale isole u kotów, przecięcie pnia mózgu na granicy z rdzeniem ogranicza dopływ impulsów czuciowych somatycznych z organizmu (oprócz głowy)zachowana sekwencja snu i czuwania; cerveau isole, przecięcie między wzgórkami górnymi i dolnymitylko impulsy wzrokowe i słuchowe cechy snu wniosek: ośrodek desynchronizacji EEG jest poniżej linii przecięcia w śródmózgowiu

-deaferentacja - redukcja napływu do mózgu impulsacji czuciowych (sen)

-RAS aktywujący RAS czuwanie

-serotonina-j. szwu, NA-j. sinawe i podsinawe, Ach-j. wielokomórkowe, melatonina-szyszynka (ośrodek w śródmózgowiu)

-sen REM aktywacja obszaru mostowo-potyliczno-wzgórkowego wyładowania neuronów cholinergicznych

Zaburzenia snu:

-śpiączka patologiczny stan utraty świadomości, przyczyny strukturalne (pierwotne uszkodzenie mózgu) lub metaboliczne (pozamózgowe)

-bezsenność-15% dorosłych

-chrapanie, bezdech senny, zgrzytanie zębami, somnambulizm (chodzenie), mówienie podczas snu, moczenie nocne, nocne mary

9. Poziomy integracji czynności nerwowych

W integracji nerwowej odgrywają rolę następujące fakty:

• Aktywacja pojedynczej synapsy zwykle nie wywołuje potencjału czynnościowego

• Neurony tworzą sieci połączone ze sobą anatomicznie w taki sposób, ze zachodzą zjawiska dywergencji i konwergencji

• Przewaga aktywności synaps pobudzających powoduje częściową depolaryzację neuronów postsynaptycznych (torując) ułatwiając ich wyładowanie

Poziomy funkcjonalne układu nerwowego

• Rdzeń kręgowy (poziom najstarszy filogenetycznie z zachowanymi cechami budowy odcinkowej)

• Czynność rdzenia kręgowego ma głównie charakter odruchowy (szczególne znaczenie mają odruchy somatyczne: odruch rozciągania, odruch odwróconego rozciągania i odruchy zginania oraz odruchy autonomiczne, takie jak naczynioruchowe, termoregulacyjne i oddawania stolca i moczu)

• Niższy poziom mózgowy obejmuje ośrodki leżące w obrębie rdzenia przedłużonego, mostu, śródmózgowia, podwzgórza, wzgórza i jąder kresomózgowia. Ośrodki te, zwłaszcza układ siatkowaty, jądra przedsionkowe, nakrywka i oliwka dolna mają zdolność do modyfikacji funkcji rdzenia.

• Układ siatkowaty pnia mózgu - regulacja ciśnienia tętniczego krwi, kontrola akcji serca i oddychania

• Ośrodki pnia mózgu, jądra podkorowe i podwzgórze - odruchy pokarmowe (żucie, połykanie, wydzielanie śliny)

• Jądra przedsionkowe, móżdżek i układ pozapiramidowy - regulacja postawy ciała, równowaga

• Układ limbiczny - zachowania popędowo-emocjonalne (złość, gniew, strach, agresja, ból, podniecenie, aktywność seksualna)

• Wyższy poziom mózgowy obejmuje struktury najmłodsze filogenetycznie tj. korę mózgową

• Na korę składa się kora somatoruchowa i somatoczuciowa, kora wzrokowa, słuchowa, smakowa oraz kora obszarów kojarzeniowych. Tutaj magazynowana jest pamięć (płat skroniowy) i znajdują się wzorce reakcji motorycznych. Tu wreszcie jest siedlisko myślenia, planowania i przewidywania.

10. Opony

Mózgowie i rdzeń kręgowy okrywają trzy błony łącznotkankowe noszące nazwę opon mózgowo-rdzeniowych. Najbardziej zewnętrznie położona jest opona twarda stanowiąc okostną jamy czaszki i rdzenia kręgowego. Oponę twardą cechuje duża wrażliwość na ból (jest słabo unerwiona). Opona twarda jest dwublaszkowa.

Pod oponą twardą leży opona pajęczynówkowa. Jest bogato unaczyniona, stąd jej inna nazwa - naczyniówka. Od opony twardej oddzielona jest przestrzenią podtwardówkową, a od op. miękkiej oddziela ją przestrzeń podpajęczynówkowe ( z PMR).

Mózg i rdzeń pokrywa bezpośrednio, bogato unaczyniona, opona miękka (naczyniowa). Wyrostki (ząbki) opony miękkiej zrastają się z oponą pajęczynówkową i oponą twarda tworząc więzadło ząbkowane. Dzięki temu rdzeń kręgowy chroniony jest przed wstrząsami i urazami, gdyż zawieszony na więzadle i korzeniach rdzeniowych pływa w płynie mózgowo rdzeniowym.

11. Bariera krew - mózg

Bariera krew-mózg - fizyczna bariera pomiędzy naczyniami krwionośnymi a tkanką nerwową, mającą zabezpieczać układ nerwowy przed szkodliwymi czynnikami. Jest przepuszczalna jedynie dla substancji lipofilnych (dobrze rozpuszczalnych w tłuszczach, np. dla prostaglandyn z grupy E2), dla tlenu i dwutlenku węgla oraz dla glukozy, będącej substratem odżywczym dla tkanki mózgowej, bariera krew-mózg jest nieprzepuszczalna dla substancji hydrofilnych (dobrze rozpuszczalnych w wodzie), np. białek.

Bariera ta nie występuje w rejonie tylnego płata przysadki mózgowej (wydziela ona do krwioobiegu hormony) oraz w okolicach splotu naczyniówkowego, znajdującego się w komorach mózgu (splot naczyniówkowy produkuje płyn mózgowo-rdzeniowy). Bariera ta nie występuje w sensie fizjologicznym również w narządzie naczyniowym blaszki krańcowej (organum vasculosum laminae termianlis).

*bariera krew-mózg maleje w miejscach:

-napromieniowanych

-zakażonych

-pojawienia się guza

12. Wstrząs rdzeniowy - dodatek

ETIOLOGIA:

· urazy
· zaburzenia ukrwienia (myelomalacia)
· procesy zapalne (myelitis)

PATOGENEZA:

- procesy nagłe powodują uszkodzenie rdzenia na pewnym poziomie, które przebiega w dwóch fazach

· faza wstrząsu :

- następuje nagłe przerwanie impulsacji z ośrodków wyższych do rdzenia
- powoduje to porażenie wszystkich czynności rdzenia kręgowego i jego całkowite wyłączenie poniżej poziomu uszkodzenia
- wyłączone zostaje funkcjonowanie zarówno neuronów ośrodkowych jak i obwodowych

· faza uspastyczniania :

- stopniowo powraca czynność odruchowa rdzenia
- rdzeń poniżej uszkodzenia zaczyna działać autonomicznie niezależnie od ośrodków wyższych

OBRAZ KLINICZNY:

· faza wstrząsu rdzeniowego (wiotka) :

- występuje natychmiast po uszkodzeniu
- zwykle trwa od 3 do 6 tygodni
- objawy występują poniżej poziomu uszkodzenia
- porażenie mięśni :
® ma charakter wiotki
® napięcie mięśniowe jest obniżone
® odruchy głębokie zniesione (zarówno fizjologiczne jak i patologiczne)
- zniesienie wszystkich rodzajów czucia
- zatrzymanie moczu (pęcherz atoniczny, wstrząsowy) :
® pęcherz jest duży, wpełniony moczem, nieraz może dochodzić do pępka
® chory nie odczuwa wypełnienia pęcherza
® ­ ciśnienia wewnątrz pęcherza prowadzi do wycieku moczu kroplami
- zatrzymanie stolca (retentio alvi) :
® brak ruchów robaczkowych jelit
- skóra nie poci się
- ciśnienie przejściowo ulega obniżeniu
- zaburzenia erekcji u mężczyzn

· faza uspastyczniania :

- trwa zazwyczaj kilka miesięcy
- uspastycznienie porażonych mięśni :
® wynika z powrotu czynności komórek rogów przednich rdzenia
- odruchy :
® stają się wygórowane
® pojawiają się objawy patologiczne (Babińskiego, obronne, rzepkotrząs, stopotrząs)
- automatyzm pęcherza :
® powraca funkcja ośrodków rdzeniowych (pojawia się łuk odruchowy)
® ośrodki rdzeniowe reagują na wypełnienie pęcherza powodując skurcz mięśni wypierających pęcherza i jego częściowe opróżnienie
® opróznianie nie jest pełne, co powoduje zaleganie moczu i sprzyja zakażeniom
- automatyzm odbytnicy
- automatyzm rdzeniowy :
® gdy poniżej miejsca uszkodzenia zadziała się bodźcem bólowym
® dochodzi do potrójnego odruchowego zgięcia kończyn i odruchu Babińskiego
® dodatkowo może odruchowo opróżnić się pęcherz i odbytnica
® jest to tzw. odruch masowy
- porażenie zgięciowe :
® w miarę upływu czasu kończyny przyjmują ułożenie zgięciowe
® kończyny dolne zgięte w stawie skokowym i kolanowym, stopa ustawiona zgięciowo

RÓŻNICOWANIE:

· niepełne poprzeczne przerwanie rdzenia :

- nierzadko mimo obecności fazy wstrząsowej wskazującej na poprzeczne uszkodzenie rdzenia nie dochodzi do całkowitego przerwania ciągłości rdzenia
- stopniowo powraca siła kończyn, chory jest w stanie kontrolować wydalanie moczu i stolca

POWIKŁANIA:

· brak powrotu czynności odruchowej :

- może zależeć od zaburzeń ukrwienia wywołanych urazem
- niszczący tkankę rdzenia uraz może jednocześnie uszkadzać jej naczynia
- w następstwie może powstać rozległa martwica rdzenia poniżej uszkodzenia, co uniemożliwia podjęcie przez niego czynności odruchowej

11

---