„Metodologia europeistyki”
Pytania na kolokwium - ćwiczenia
Praca Zbiorowa
Zebrał Mesto ;]
1. Jaki jest przedmiot metody jakościowej?
Człowiek i jego zachowania. System społeczny, gospodarczy i jego wzajemne relacje ze środowiskiem.
2. Przedstaw sposoby uzyskiwania danych w metodzie jakościowej.
Patrz dalej
3. Jaka jest rola zmiennych zależnych, niezależnych, objaśniających w metodzie komparatywnej.
4. Jakie są zalety i problemy w stosowaniu metody komparatywnej.
Zalety metody komparatywnej:
- przedstawia ogólne trendy i uogólnienia
- wykazuje różnice miedzy zjawiskami
- wykorzystuje dużą ilość danych (większa pewność co do prawdziwości wyniku)
Problemy metody komparatywnej:
- ograniczona liczba przypadków (można częściowo przezwyciężyć przez periodyzację)
- ograniczona liczba danych (badacz kieruje się dostępnością danych -> niezgodne z "najbardziej różne systemy")
- wiarygodność danych
- "beztroska" konceptualizacja
* "mglistość"/ niespójność pojęć
* brak starannych definicji
* pojęcia definiowane zbyt ogólnie, by je rozróżnić ("rozciąganie pojęć")
* "nadmierna kwantyfikacja" - Dogan
* konceptualizacja - ujmowanie intuicji poznawczych w pojęcia
* kwantyfikacja - ilościowe ujmowanie zjawiska ujętego opisowo
5. Jaka jest rola sfery otoczenia systemu?
- system czerpie z otoczenia informacje i energię, przetwarza je i oddziałuje na środowisko
- homeostaza - stan równowagi między stanem wewnętrznym systemu a stanem otoczenia - cel istnienia systemu
- między systemem a otoczeniem dochodzi do INTERAKCJI
EASTON: życie polityczne podlega oddziaływaniom otoczenia
- żądania i poparcia dostają się z otoczenia do systemu za pomocą wejść (inputs)
- oświadczenia i dokonania dostają się z systemu do otoczenia za pomocą wyjść (outputs)
6. Jakie są zalety i problemy w stosowaniu metody systemowej?
-analiza systemowa nie bierze pod uwage zmiennosci indywidualnej motywacji politycznej, zmian strategii aktorow zzycia politycznego, tresci interesow politycznych,
-nie mozna uniknac wartosciowania,
- nie mozna oddzielic w pelni syst. politycznego od otoczenia,
- krytykowana jest koncepcja homeostazy, krytycy wprowadzaja pojecie stabilnosci politycznej,
zalety:
-stosowanie tej metody umozliwia prognozowanie,
-pozwala na analizowanie wielu elementow w ramach sytemu,a takze relacji jaki miedzy nimi zachodza,
-pozwala na holistyczne a zarazem dynamiczne ujecie obiektu badan
7. Jaki jest przedmiot i cel metody decyzyjnej?
CEL: wyjaśnianie zjawisk i procesów decyzyjnych.
PRZEDMIOT: kategorie pozwalające na kompleksowe traktowanie zjawisk politycznych. Wyróżniamy:
1)ośrodek decyzyjny, traktowany jako podmiot działania politycznego;
2) proces decyzyjny, czyli zespół powiązań przyczynowo-skutkowych występujących wewnątrz ośrodka decyzyjnego w związku ze stanem wejścia, strukturą ośrodka i celami decydentów;
3) decyzja polityczna, czyli akt nielosowego wyboru działania lub zaniechania politycznego;
4) implementacja polityczna, czyli proces urzeczywistnienia decyzji za pomocą odpowiednio dobranych metod i środków
8. Przedstaw czynniki wpływające na decydenta - klasyfikacje
1) aksjologiczne (system wartości decydenta)
2)podmiotowe (jaka grupa wpływała na decydenta, bieżąca sytuacja, presja czasu, emocje, procedury, grupy nacisku, charakter decydenta, dostęp do informacji, wiedza decydenta)
3) instrumentalne ( system prawny oraz środki materialne)
9. Przedstaw genezę metody instytucjonalnej
Do połowy XX wieku instytucjonalizm zdecydowanie dominował w naukach politycznych. Nie analizowano, nie testowano i nie poddawano żadnej krytyce ustalonych teorii. Zajmowano się głównie opisem formalnych reguł i organizacji. Instytucjonalizm zawężał się do politologii i z nią utożsamiał.
Punktem przełomowym jest rewolucja behawioralna lat sześćdziesiątych. Behawioryzm próbował usystematyzować zaobserwowane zachowania i odpowiedzieć na pytanie dlaczego ludzie zachowują się właśnie tak. Pojawienie się nowego instytucjonalizmu było odpowiedzią na wzrost teorii racjonalnego wyboru w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Lekceważył on instytucje i zawężał ich znaczenie. Nowy instytucjonalizm lat osiemdziesiątych przywrócił pojęcie instytucji jednak w nowej, znacznie szerszej formie-„stabilny, powracający wzór zachowań”. Jest swoistą syntezą „starego instytucjonalizmu” i rygorystycznego podejścia behawioralnego.
10. Jakie są podstawowe cechy neoinstytucjonalizmu?
- Szerokie i nieformalne rozumienie instytucji - „stabilny, powracający wzór zachowań”
- Zainteresowanie nie tylko wpływem instytucji na jednostki, ale także interakcją (wpływ jednostek na instytucje)
- Koncentracja na regułach (instytucje nie są tożsame z organizacjami, są raczej zespołami reguł)
- Dynamiczne pojęcie instytucji (procesy kształtowane przez ludzką działalność)
- Krytyka wartości (różnorodność sposobów kształtowania przez instytucję wartości, które mogą się zmieniać i być sporne)
- Zdezagregowane pojęcie (instytucje to zróżnicowane części składowe życia politycznego, które nie tworzą spójnej całości, nie są „zamknięte” i kompletne)
- Zakorzenienie (instytucje istnieją w danym czasie i przestrzeni)
11. Jaka jest istota metody systemowej?
- centralnym założeniem metody systemowej jest stwierdzenie, że system polityczny stanowi wyodrębnioną analitycznie całość o złożonej strukturze i jest umiejscowiony w wielowymiarowym otoczeniu z którego czerpie energię, przetwarza ja i oddziałuje na to środowisko
- metoda ta zakłada, że system polityczny dąży do homeostazy, czyli stanu równowagi
- podejście systemowe ułatwia prognozowanie, jest obiektywne i nie wartościuje; analizuje się wiele elementów na raz
- metoda ta ujmuje przedmiot swojego badania całościowo (holistycznie), ale jednocześnie też dynamicznie
- dąży się do w miarę precyzyjnego wyodrębnienia przedmiotu badania od jego otoczenia. Jest to niekiedy trudne, bo fragmenty systemu często przenikają się i mogą okazać się fragmentem systemu lub jego otoczeniem
- wewnątrz systemu i w jego otoczeniu dochodzi do wielu interakcji „każdy system to całość składająca się z części pozostających w stanie interakcji lub zestaw składników, między którymi zachodzą wzajemne stosunki i gdzie każdy składnik połączony jest z innym bezpośrednio lub pośrednio”
- podkreśla się ze system polityczny jest otwarty - komunikuje się z otoczeniem, z którego czerpie impulsy do istnienia i rozwoju; ma wejścia i wyjścia
- otoczenie ma 2 strefy: wewnętrzną (środowisko narodowe) i zewnętrzną (środowisko międzynarodowe)
- rezultat badawczy polega na opisie i wyjaśnieniu relacji zachodzących pomiędzy elementami systemu
12. Czym jest model systemowy i jaką odgrywa rolę?
- model systemowy został stworzony przez Eastona
- główne założenia tego modelu to:
a) życie polityczne nie istnieje w próżni
b) życie polityczne tworzy system otwarty na oddziaływania
c) podstawowym źródłem energii niezbędnej do rozwoju systemu politycznego są wkłady z otoczenia
d) podstawowym wytworem systemu politycznego są decyzje
e) istotą działania systemu politycznego jest ciągły proces przetwarzania wkładów w wytwory - konwersja wewnątrzsystemowa
f) między wytworami a wkładami zachodzi relacja sprzężenia zwrotnego
g) głównym efektem istnienia systemu politycznego jest redukcja napięć
- wkłady to poparcia i żądania
- poparcia są niezbędnym wkładem energii do systemu; mogą być wymuszone- np. podatki; partycypacyjne - np. wybory i symboliczne - np. manifestacje poparcia (ten podział zrobili Almond i Powell)
- wytwory to oświadczenia (autorytatywne i symboliczne) i dokonania (autorytatywne i symboliczne)
- wg Eastona wzrost poparcia umacnia legitymizację systemu
- model systemowy jest wyodrębnieniem pewnej logicznie zorganizowanej i uporządkowanej całości, składającej się ze składników złączonych określonymi zależnościami
- takie wyodrębnienie ma za zadanie dać jakiś istotny efekt poznawczy
- centralną kwestią badawczą jest przepływ informacji i energii między systemem i jego środowiskiem; badaczy szczególnie interesuje co dzieje się na stykach systemu z otoczeniem czyli w wejściach i wyjściach
13. Jakie są zasady efektywnego stosowania analizy porównawczej?
• Ustalenie, jakich definicji będziemy używać, niezmiennie
• Maksymalna bezstronność w wyborze przykładów
• Unikanie wyboru „łatwych” przypadków tj często opracowywanych
• Upewnienie się co do stosowności wybranej metody badań
• Nie starać się za wszelką cenę odkryć coś nowego - potwierdzenie czyjejś teorii także jest pozytywne
• Unikanie łatwego poszukiwania przykładów do swojej pracy
• Uważać by nie odejść do nadmiernych uogólnień
• Starać się maksymalnie „oczyścić” przykład z czynników środowiska ( choć nie da się zupełnie)
• Poszukiwanie jak najbardziej bezstronnych ( lub jeśli się nie da to przeciwstawnych sobie) danych
• Szukać nowatorskiego spojrzenia na problem
• Szukać nowych stwierdzeń, faktów
14. Wymień i krótko scharakteryzuj główne formy wyjaśnień porównawczych.
• Metoda różnicy - różni się tylko wszystko miedzy danymi przykładami poza badanym problemem
• Metoda zgody - przykłady są bardzo podobne poza badanym problemem
• Metody zmiennych współwystępujących - bada, na ile zmiany, różnice między przykładami są powiązane
• Ilościowe - dużego N - bada jak najwięcej przypadków by jak najbardziej uśrednić i uprawdopodobnić wynik
• Jakościowe - małego n - bada poszczególne wypadki by uzyskać dokładny wynik
• Najwięcej różnic - szukanie podobieństw mimo pozornie zupełnej odmienności
15. Porównaj główne cechy tradycyjnego podejścia instytucjonalnego i nowego instytucjonalizmu.
Instytucjonalizm |
Neoinstytucjonalizm |
koncentracja na organizacji |
koncentracja na regułach
|
Formalne pojęcie instytucji |
Nieformalne pojęcie instytucji |
Statystyczne pojęcie instytucji |
dynamiczne pojęcie instytucji |
Ukryte wartościowania |
Krytyczne stanowisko wobec wartości |
Holistyczne pojęcie instytucji |
Zdezagregowane pojęcia instytucji |
Niezależność |
Zakorzenienie |
wpływ instytucji na jednostki |
wpływ instytucji na jednostki oraz INTERAKCJA między
|
16. Jakie są podstawowe dylematy związane ze stosowaniem podejścia neoinstytucjonalnego?
17. Wymień i krótko scharakteryzuj pierwotne kategorie analizy decyzyjnej (według J. Sielskiego).
Pierwotne kategorie analizy decyzyjnej (czyli pierwotne układy odniesienia w polityce, tworzące odpowiednie typy decyzji politycznej: decyzja aksjologiczna, podmiotowa, instrumentalna i pragmatyczna oraz 2 typy uzupełniających decyzji: prawo centryczna i ekonomocentryczna):
System wartości - wartości służą jako kryterium selekcji alternatyw orientacji, które przejawiają się w konkretnych sytuacjach społecznych ->wyznaczają orientację aksjologiczną i funkcjonują jako standardy działań. Badacz stara się zrekonstruowac wartości, ale też nabywa wiedzę i umiejętności analizy sugerujące odpowiedni wzór hierarchii wartości, który byłby najbardziej trafny i użyteczny dla badacza.
Układ podmiotowy (układ polityczny) - kategoria o charakterze wielowarstwowym odnosząca się do układów międzynarodowych i wewnętrznych. Typy podmiotów decyzji: wpływu, wiodący, wykonawczy, przeciwny i decydent
Układ ekonomiczno - prawny - każda decyzja polityczna powinna mieć zapewnione odpowiednie zasoby finansowe na realizację i by zgodna z obowiązującym prawem.
18. Jakie są główne zalety i wady stosowania metody decyzyjnej?
a) zalety:
-całościowe ujmowanie zjawisk politycznych; holistyczne podejście do zjawisk politycznych
- odpowiada na pytanie dlaczego podejmowane sa konkretne decyzje polityczne
-odformalizowanie analizy;pozwala na elastyczne określenie lokazlizacji ośrodka decyzyjnego
-integruje inne metody stosowane w nauce o polityce
- analizuje stosunkowo łatwo dostępne materiały i decyzje polityczne
b)wady
-wtórny formalizm, ogranicza stosowanie metody do jedengo ogniwa syst.polit.
-za duża koncentracja na analizie formalnej i technikach podejmowania decyzji
-założenie że zjawiska i procesy polityczne są sumą decyzji politycznych
-interpretacja semiologiczna treści decyzji polityczne
-wyłączenie z analizy decyzyjnej implementacji;analiza tylko zamiaru politycznego
19. Kiedy warto stosować metody jakościowe, a kiedy ilościowe?
Metodę jakościową warto stosować wtedy, gdy celem badań jest analiza ludzkich subiektywnych doświadczeń i znaczeń, które jednostki łączą z tymi doświadczeniami. Pozwalają one też zrozumieć logikę argumentacji respondenta i skojarzenia, które doprowadziły go do określonych wniosków.
Metodę ilościową warto stosować, gdy chcemy zmierzyć skalę obserwowanych zjawisk a wcześniej poznaliśmy ich naturę lub czynniki nimi rządzące.
20. Wymień i krótko opisz główne techniki zbierania danych stosowane w przypadku metod jakościowych?
Obserwacja ludzi w ich naturalnym środowisku i uczestniczenie w ich zajęciach. Informacje zdobywa się także przez rozmowę z nimi (stosunkowo długie relacje z informatorami). [obserwacja uczestnicząca]
Wywiad oparty na scenariuszu rozmowy, pytaniach otwartych i nieformalnym sondowaniu. Obserwacja otoczenia ułatwia interpretacje danych zebranych podczas rozmowy. [wywiad pogłębiony]
Pogłębiona dyskusja z małą grupą osób. Występują interakcje między wszystkimi uczestnikami, dzięki czemu poruszane są nowe kwestie i problemy. [wywiad zogniskowany]
21. Omów, jakie znaczenie dla realizacji tematu badawczego ma ustalenie tzw. siatki pojęciowej?
*ujednolicenie terminologii
*w obrębie tych pojęć prowadzimy interesujące nas badania, analizy
*aby nie powtarzać definicji odsyłamy czytelnika poprzez odpowiednie przypisy do siatki pojęć]
22. Scharakteryzuj przyczyny upowszechnienia się metody komparatywnej w nauce o polityce w drugiej połowie XX wieku.
Metoda komparatywna upowszechniła się w XX wieku z kilku powodów:
→ łatwość dostępu do ogromnej bazy danych statystycznych, a także aktualizowana wiedza o stanie faktycznym na świecie, pozwalają w dowolny sposób porównywać między sobą państwa;
→dla wielu ośrodków naukowych skupiających politologów porównania są jedyną możliwością testowania ogólnych twierdzeń na temat życia politycznego;
→ jest praktyczna: pozwala zaobserwować jak z danym problemem politycznym poradziły sobie inne kraje i dostarcza wiedzy jak daną metodę zastosować we własnym państwie;
→ pozwala ustalić czy dane zjawisko jest powszechne czy jedynie lokalne;
23. Dokonaj analizy SWOT w odniesieniu do metody systemowej. Wskaż, przykładowe tematy (co najmniej trzy), które mogą zostać opracowane w oparciu o metodę systemową.
Na początku wprowadzenie: analiza SWOT polega na posegregowaniu posiadanej informacji o danej sprawie na 4 grupy:
• S (Strengths) - mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu,
• W (Weaknesses) - słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu,
• O (Opportunities) - szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany,
• T (Threats) - zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.
I teraz:
Metoda Systemowa w analizie SWOT:
STRENGTHS: badanie systemu jako całości; analiza rzeczywistego, faktycznego przebiegu zjawisk politycznych
WEAKNESSES: potrzeba precyzyjnego wyodrębnienia przedmiotu badania systemu politycznego od tych zjawisk, które są jego otoczeniem; nie bierze się pod uwagę całej złożoności zjawisk i procesów politycznych (np. zmienności indywidualnej motywacji politycznej)
OPPORTUNITIES: istnienie synergii pomiędzy podsystemami; istnienie żądań i poparcia dla systemu, w których zawiera się informacja o systemie i propozycje zmian; istnienie sprzężenia zwrotnego
THREATS: nieobiektywność wyniku badawczego: odejście od rozważania zjawisk politycznych tylko w kategoriach etycznych lub formalnych; silna pokusa manipulacji wynikami badań, gdy wchodzi się w sferę indywidualnych lub grupowych interesów; istnienie sprzężenia prostego
Przykładowe tematy: rozwój demokracji w danym kraju i w danym okresie (wstawcie sobie sami, żebyśmy wszyscy nie mieli tak samo); mechanizmy funkcjonowania danego państwa, analiza systemu partyjnego w (do ) Niemczech, Polsce, Francji, Wielkiej Brytanii.ϑwyboru
24. Wskaż wady i zalety zastosowania analizy decyzyjnej.
Do zalet tej metody możemy zaliczyć głównie odformalizowanie badań oraz możliwość w większym niż inne metody zakresie analizowania rzeczywistych mechanizmów życia politycznego. Jej zaletą jest również to, że zasadnicze komponenty tej metody (informacje o podjętych działaniach ośrodka decyzyjnego) są dość łatwo dostępne.
Ma ta metoda również wady. Absolutyzuje ona, bowiem decyzje polityczne, utożsamiając je prawie ze zjawiskami i procesami politycznymi. Zbyt wiele uwagi zwraca się też w niej na technikę podejmowania decyzji. Ponadto, z różnych względów, wiele czynników wpływających na decyzje polityczne będzie zawsze niedostępnych dla badaczy.
25. Omów specyfikę podejścia instucjonalnego w nauce o polityce. Wskaż, jakie metody są najczęściej stosowane jako pomocnicze do podejścia instytucjonalnego?
Głownymi polami badawczymi instytucjonalizmu są:
-jako kluczowe pojęcia ustrój i instytucja
-badanie wzorców działań politycznych
-zastosowanie prawomocnych środków przymusu przez instytucje publicznej regulacji(stworzone do tego)
-porzadek konstytucyjny, analiza norm instytucjonalnych na podstawie których tworzone są podstawowe instytucje polityczne
Zasady starego instytucjonalizmu:
*normatywnośc-zajmowanie sie dobrym rządem
*struktualizm-struktury determinują zachowania polityczne
*historycyzm-centralny wpływ historii
*legalizm- prawo odgrywa znaczącą rolę w procesie rządzenia
*holizm-opisywanie i porównywanie całych systemów wyborczych
Instytucjonalizm posługiwał się w badaniach metodą opisową(charakteryzował się lekceważeniem teorii), szerokie był również wpływy normatywne!
26. Wskaż główne techniki badawcze stosowane przy zastosowaniu metody jakościowej.
`Metoda jakościowa' to nazwa gatunkowa, która odnosi się do wielu różnorodnych technik, obejmujących obserwację, obserwację uczestniczącą, pogłębione wywiady indywidualne i wywiady zogniskowane.
OBSERWACJA UCZESTNICZĄCA - badacz zanurza się w otoczeniu społecznym, którym się interesuje, obserwując ludzi w ich codziennym środowisku i uczestnicząc w ich zajęciach. Na tej podstawie sporządza szczegółowe notatki z pracy w terenie. Technikę tę charakteryzują długookresowe relacje i rozmowy.
WYWIADY POGŁĘBIONE - opierają się na scenariuszu rozmowy, pytaniach otwartych, co ma ułatwić rozmowę, która jest tylko połowicznie ustrukturyzowana lub całkowicie nieustrukturyzowana. Scenariusz rozmowy służy jako kontrolna lista tematów, które należy poruszyć, choć porządek ich podejmowania nie jest z góry ustalony. Pytania otwarte umożliwiają respondentowi szczegółową wypowiedź na dany temat. Wywiady pogłębione są „sterowanymi rozmowami”. Są otwarte i elastyczne.
WYWIADY ZOGNISKOWANE - pogłębiona dyskusja z małą grupą (10-12 os.) na temat pewnego zespołu kwestii. Uczestnicy dyskutują ze sobą na określony temat. Występuje interakcja pomiędzy uczestnikami.
27. Wyjaśnij na czym polega postulat zachowania obiektywizmu badawczego w nauce o polityce. Jakie mogą być zagrożenia w przypadku niezastosowania się badacza do ww. postulatu?
Zagrożenia w przypadku niezastosowania się do postulatu zachowania obiektywizmu badawczego:
pomijanie istotnych kwestii podczas badania, tendencyjność, która uniemożliwia zewnętrzne potwierdzenie ustaleń badacza, dostarczenie nienaukowych wyników, brak wiarygodności- błędne zaplanowanie i dobór próby, osobisty charakter analizy i interpretacji materiałów badań, ograniczony charakter badania, brak możliwości generalizacji wyników.
28. Na czym polega specyfika podejścia dedukcyjnego i indukcyjnego w przypadku realizacji tematu badawczego przy użyciu metody porównawczej?
Podejście dedukcyjne polega na formułowaniu logicznych wniosków, uzasadnieniu jakiegoś zdarzenie przez wskazanie zdarzenia prawdziwego, z którego ono logicznie wynika.
Podejście indukcyjne polega na dochodzeniu do praw ogólnych na podstawie doświadczalnie stwierdzonych faktów.
29. Wskaż, które z metod stosowanych w nauce o polityce (co najmniej dwie) są najbardziej przydatne do prognozowania rzeczywistości politycznej? Swój wybór uzasadnij.
Metoda systemowa, bo dąży do holistycznego, a jednocześnie dynamicznego ujmowania przedmiotu badania. Polega na opisie i wyjaśnianiu relacji zachodzących pomiędzy elementami systemu politycznego: relacji podlegających zmianom i wywołujących przekształcenia obecnego i przyszłego stanu systemu. Zajmuje się badaniem związków i zależności, jakie zachodzą pomiędzy różnymi rodzajami zmian politycznych. A to dzięki właśnie badaniom relacji pomiędzy systemem a otoczeniem.
metoda decyzyjna - wg Sielskiego badacz stara się odpowiedzieć na pytanie jak będzie w przyszłości, jak decyzja będzie najbardziej satysfakcjonująca. Punktem wyjścia są zmienne niezależne, które powodują podjęcie decyzji politycznej, a punktem docelowym decyzja i jej wykonanie. Podstawą wnioskowania jest rozumowanie indukcyjne, a więc tworzenie pewnych uogólnień zamienionych na podjecie najlepszej decyzji politycznej w danej sytuacji politycznej. Należy sformułować wnioski na tyle ogólne, aby mogły być stosowane zarówno do danej, konkretnej decyzji, jak i do wszelkich procesów decyzyjnych. Budowanie generalizacji, które byłyby pomocne przy wyborze optymalnej decyzji politycznej
30. Omów jakie znaczenie ma technika wywiadu stosowana przy zastosowaniu metody jakościowej
W metodzie jakościowej można przeprowadzać wywiad pogłębiony i wywiad zogniskowany. Technika wywiadu umożliwia dotarcie do procesów myślowych i narracji, które konstruują ludzie. Jest przydatna, gdy ważne jest określenie praktyki a nie jej częstotliwość. Respondent może swobodnie się w nich wypowiadać.
a) Wywiad pogłębiony
- Opiera się na scenariuszu rozmowy, ale ważne jest też nieformalne sondowanie, które ułatwia rozmowę.
- Prowadzący wywiad ma możliwość dostosowania przebiegu rozmowy do specyficznych kompetencji konkretnego rozmówcy.
- Pytania otwarte wykorzystywane w tej metodzie umożliwiają respondentowi szczegółową i nieskrępowaną wypowiedz na dany temat.
- Odpowiednia technika, gdy staramy się zrozumieć ludzkie pobudki i interpretacje.
- Wywiady te są otwarte i elastyczne.
- Interpretację materiału może ułatwić obserwacja respondentów i otoczenia przez ankieterów.
b) Wywiad zogniskowany
- Umożliwia pogłębioną dyskusję z małą grupą na temat pewnego zespołu kwestii.
- Ważną zaletą grup dyskusyjnych jest możliwość obserwacji dynamiki postaw uczestników i interakcji zachodzących między nimi oraz możliwość wymiany poglądów.
- Kontakt z innymi w grupie może stymulować działania twórcze, ułatwiać wyrażanie emocji, umożliwić badaczom dotarcie w sferę treści nieświadomych lub trudnych do wyrażenia dla uczestników.
- Ta technika badawcza umożliwia rozpoznanie reakcji określonych grup społecznych na konkretne problemy i zjawiska.
31. Wskaż jakie znaczenie dla realizacji tematu badawczego ma wybór tzw. ograniczników (na przykładzie ograniczników: formalnych i czasowych)?
32. Wskaż eksplanacyjny wymiar zastosowania metod ilościowych w nauce o polityce.
Metodę ilościową stosuje się w nauce o polityce, gdyż:
→ pozwala gromadzić dane i zarządzać nimi;
→ ma realne zastosowanie przy badaniu: wyników wyborów, systemów głosowania, manifestów partyjnych i postaw politycznych;
→ pozwala na sformułowanie problemu badawczego w trakcie pracy nad projektem, a także rozwiązywania problemów w miarę ich pojawiania się;
33. Omów na czym polega specyfika tzw. podejścia neoinstytucjonalnego w nauce o polityce? Jakie argumenty krytyczne wysuwają neonstytucjonaliści pod adresem metody instytucjonalnej?
a) - Instytucji politycznych nie utożsamia się już z organizacjami politycznymi; instytucja jest rozumiana szerzej, jako „stabilny, powracający wzór zachowań.
- Nowy instytucjonalizm zajmuje się nie tylko formalnymi konstytucjami i strukturami organizacyjnymi, ale też nieformalnymi konwencjami życia politycznego. Poświęca uwagę sposobowi ucieleśniania przez instytucje wartości i układu sił oraz przeszkodom i szansom, które stoją przed projektem instytucjonalnym.
- Nowi instytucjonaliści nie interesują się tylko wpływem instytucji na jednostki, ale również interakcją między instytucjami a jednostkami.
- Zwrot od decyzyjnych mechanizmów polityki (politics) do rezultatów procesu decyzyjnego (policy).
- Neoinstytucjonalizm przyjmuje szerszą i bardziej wyrafinowaną definicję przedmiotu badań, a różnorodne ramy teoretyczne są w tym nurcie bardziej otwarcie sformułowane.
b) - Ujęcie instytucjonalne było na ogół bezrefleksyjne, rzeczywistość polityczną próbowano opisać i zrozumieć w nieabstrakcyjnych kategoriach, przyjmowano „fakty” i wartości za pewnik.
- Ograniczenia tradycyjnego instytucjonalizmu zarówno w odniesieniu do zakresu badawczego, jak i metody. Skupiano się na formalnych regułach i organizacjach, a nie na nieformalnych konwencjach oraz na oficjalnych strukturach rządu pomijając szersze instytucjonalne ograniczenia dotyczące rządzenia.
- Lekceważenie teorii, dominowała metoda opisowa i domyślne założenia.
- Peters określa „prototeorię” starego instytucjonalizmu jako:
* normatywną (zajmuje się „dobrym rządem”);
* strukturalistyczną (struktury determinują zachowania polityczne), neoinstytucjonaliści zauważyli, że struktury instytucjonalne nie mają tak bezpośredniego wpływu na efekty polityki;
* historycystyczną (centralny wpływ historii);
* legalistyczną (prawo odgrywa znaczącą rolę w procesie rządzenia);
* holistyczną (opisuje i porównuje między sobą całe systemy rządowe).
- John wskazuje na silną tendencję funkcjonalistyczną - założeni, że konkretne instytucje są „przejawami funkcji życia politycznego” czy też są „niezbędne w państwie demokratycznym”.
34. Jakie są główne założenia tzw. podejścia behawioralnego w nauce o polityce?
W podejściu behawioralnym nauki społeczne miały przybliżyć się do charakterystycznego dla nauk przyrodniczych dążenia do pewności. W tym celu zakładano, że w centrum analizy powinny się znajdować dające się obserwować zachowania, czy to na poziomie jednostkowym, czy to na poziomie agregatów społecznych; i wszelkie wyjaśnienia tych zachowań powinny się poddawać weryfikacji empirycznej. Podstawowym pytaniem było pytanie: dlaczego?. Dlaczego ludzie właśnie tak się zachowują, a nie inaczej? W celu udzielenia możliwie precyzyjnej odpowiedzi na tak sformułowane pytanie, uwaga analityczna skupiła się, na wejściach do i wyjściach z systemu - analogicznie, do behawiorystów badających reakcję na bodziec. To, co jest pomiędzy wejściem i wyjściem, nie wydawało się istotne, ponieważ było trudno, albo w ogóle, niemierzalne. Władza była postrzegana jako fenomen istniejący realnie, tym samym doskonale wpisywała się w koncepcję jej tzw. „pierwszego oblicza”.
Metoda behawioralna powinna wychwycać zachowania ludzi po czym formułować zasadę, prawo. Wg behawiorystów ludzkie zachowania powinny się powtarzać ,tworząc schemat zachowań ludzkich. Do tej metody stosuje się indukcje.
35. W odniesieniu do metody decyzyjnej scharakteryzuj następujące pojęcia: proces decyzyjny, decyzja polityczna, implementacji decyzji.
Proces decyzyjny, czyli zespół powiązań przyczynowo-skutkowych występujących wewnątrz ośrodka decyzyjnego w związku ze stanem wejścia, strukturą ośrodka i celami decydentów.
decyzja polityczna, czyli akt nielosowego wyboru działania lub zaniechania politycznego.
implementacja polityczna, czyli proces urzeczywistnienia decyzji za pomocą odpowiednio dobranych metod i środków.
36. Wskaż, jakie znaczenie ma otoczenie wewnętrzne i zewnętrzne (międzynarodowe) przy realizacji tematu badawczego z uwzględnieniem metody systemowej?
Otoczenie wewnętrzne i zewnętrze wpływają na rozwój systemu politycznego, dzięki ciągłym interakcjom. Otoczenie zewnętrzne (środowisko międzynarodowe) oraz wewnętrzne ( środowisko narodowe) to przede wszystkim normy i zachowania wyróżniające różne podsystemy, np. ekonomiczny, kulturowy, prawny, a także otoczenie fizyczne. Oba otoczenia wysyłają do systemu informacje, żądania podjęcia określonych działań oraz wyrazy poparcia lub dezaprobaty. Natomiast system polityczny oddziałuje na to otoczenie za pomocą wytworów: wiążących decyzji.
Żądania i poparcia mogą, choć nie muszą powodować reakcję ośrodków decyzyjnych. Realizując temat badawczy z uwzględnieniem metody systemowej należy więc zwrócić uwagę na otoczenie systemu politycznego. Należy sprawdzić, jaka sytuacja panuje wewnątrz danego systemu (interakcje polityczne, wzajemne oddziaływania uczestników życia politycznego) oraz na zewnątrz - jak kształtują się stosunki podmiotami politycznymi na arenie międzynarodowej).
37. Scharakteryzuj rodzaje racjonalności w analizie decyzyjnej
a)racjonalnosc aksjologiczna- decyzja jest funkcja zaakceptowanych politycznych, ideologicznych i ich hierarchii=proba realizacji wlasnych wartosci w postaci programow polit., ideologicznych,
b)racjonalnosc instrumentalna-wprowadzona przez uklad ekonomiczno-prawny, podporzadkowanie odpowiednich sroddkow okreslonym celom,
C)racjonalnosc podmiotowa- relacja preferencji decydenta jest podporzadkowana realizacji interesu grupowego
d)racjonalnosc pragmatyczna- jest wypadkowa trzech powyzszych
38. Opisz rodzaje skutków w analizie decyzyjnej.
a) czasu: natychmiastowe i po pewnym czasie.
b) krótkotrwałe i długotrwałe
KRÓTKOTRWAŁE
- np. krótkotrwałe jedność polityczna w sejmie dotycząca traktatu lizbońskiego
- szybka ratyfikacja państwa Polskiego, a skutek kończy się wtedy kiedy nie dochodzi do podpisu traktatu lizbońskiego
DŁUGOTRWAŁE
- różnica zadań między sejmem, a prezydentem
- dwuznaczna rola w Unii z jednej strony mamy ratyfikacje z drugiej nie.
c) podmiotowe
d) systemowe
e) świadomościowe
f) przewidywania
g) pozytywne i negatywne
h) cele: główny i uboczny
39. Na czym polega różnica między metodą instytucjonalną a behawioralną?
Instytucjalizm charakteryzował się tym, że instytucje były postrzegane jako jedna wielka całość. Określał instytucje w ujeciu historyczno porównawczym, z marginalną obecnością w nich aktorów porównywał on całe systemy. To podejście degradowało instytucje do zapisanych aktów prawnych, czy konstytucji. Wg tej koncepcji aktorzy mogli zachowywać się tylko w sposób określony przez zasady instytucji.
Podejście behawioralne uważało za podstawe instytucji zachowania aktorów. To oni wyznaczali zasady wg których sami postępują. Behawioryzm w odróżnieniu od instytucjonalizmu skupia się bardzie na nie formalnych zasadach, procedurach. Żeby opisać problem trzeba obserwować instytucje , albo brać w nich udział a nie opierać się na spisanych zasadach.
40. Jakie są różnice między metodą instytucjonalną i neoinstytucjonalną?
Neoinstytucjonalizm od starego różni się głównie tym, iż nie wszystko stara się wyjaśnić poprzez odwołanie się do instytucji. Co więcej, novum neoinstytucjonalizmu polega na uwzględnieniu także drugorzędnych organizacji, takich jak grupy i sieci, podczas gdy stary instytucjonalizm na plan pierwszy wysuwał organizowanie poczynań państwa. W centrum znalazły się teraz interakcje aktorów publicznych i prywatnych, a dla analizy kluczowe znaczenie zyskały mechanizmy koordynujące. Ponadto, w przeciwieństwie do tradycyjnego podejścia instytucjonalnego nowy instytucjonalizm skupia się na nieformalnych konwencjach i formalnych regułach. Badacze reprezentujący stary instytucjonalizm otwarcie zajmowali się „dobrym rządem”, a w ukryty sposób angażowali się na rzecz pewnego zespołu wartości i modeli rządu. Natomiast przedstawiciele nowego instytucjonalizmu starają się zidentyfikować różnorodne sposoby ucieleśnienia i kształtowania przez instytucje wartości danego społeczeństwa.
41. Wymień etapy analizy systemowej.
42. Na wybranym przykładzie opisz działanie analizy systemowej.
43. Scharakteryzuj przykład metody porównawczej.
44. Jakie są najważniejsze wady metody porównawczej?
a)ilościowe podejście porównawcze
-wybór zmiennych pod kątem ich podatności na analizę statystyczną a nie ze względu na ich pierwotne znaczenie,
-dobranie złego empirycznego wskażnika zmiennych
-niewielka liczba dostępnych przypadków
-niewielka liczba danych dot. tych przypadków
-brak zgodności z podejście typu"najbardziej różne systemy"; nie wybiera sie dwóch różnych sytemów ale takie do których jest najłatwiejszy dostęp
- łatwość dostępu do dnaych wypeira starannie planowanie badania
- niewiarygodność danych
-beztroska konceptualizacja ( tyczy sie nei tylko analizy ilościowej)
b) jakościowe meotdy porównawcze
-trudno wykazać prawdziwość wyjaśnień w sposób zgodny z normami głownego nurtu ilościowych nauk społecznych.
-- za mało przypadków w kórych wystepuje takie same kombinacje czynników
45. Jakie są techniki badawcze w metodach jakościowych?
Obserwacja uczestnicząca
badacz zanurza się w otoczeniu, obserwuje ludzi w ich codziennym środowisku, uczestniczy w ich zajęciach. Relacja między badaczem a otoczeniem jest długookresowa.
badacz sporządza notatki (zawierają one także przeprowadzone rozmowy i dialogi)
kolejnym krokiem jest analiza i interpretacja notatek
pierwotnie stosowano tę metodę w antropologii w celu badania innych kultur, teraz stosują tę metodę także socjologowie
Technika wywiadów pogłębionych
rozmowa może mieć ustrukturyzowany charakter, ale nie musi
wywiad jest otwarty i elastyczny, umożliwia szczegółowe wypowiedzenie się na temat własnych przekonań, działań itp
tę technikę przeprowadza się na bardzo małej próbie informatorów, ale respondencie nie rozmawiają ze sobą, jedynie z ankieterem ( w przeciwieństwie do wywiadu zogniskowanego)
wywiad pogłębiony jest to sterowana rozmowa (ankieter ma kontrolę-zadaje pytania na jakie chce uzyskać odpowiedź)
ankieter ma przygotowany scenariusz rozmowy (kontrolną listę tematów, porządek ich podejmowania nie jest z góry ustalony-w trakcie rozmowy może się zmienić )
ankieter stosuje pytania otwarte (aby informator się szczegółowo wypowiedział) oraz nieformalne sądowanie (aby informator trochę rozwinął swoją wypowiedź)
ankieter również obserwuje respondenta i otoczenie (co ułatwia interpretację)
Analiza i interpretacja transkryptów
metoda stosowana często w socjologii
wywiad zogniskowany
pogłębiona dyskusja z małą grupą ludzi ( 10-12 osób) na określony temat
uczestnicy dyskutują, zgadzają się ze sobą lub też nie
uczestnicy rozmawiają między sobą (interakcja)
dyskusja toczy sie zazwyczaj w naturalnym, codziennym otoczeniu, jest podobna do codziennych rozmów w grupach
dyskusje się nagrywa lub spisuje
analiza i interpretacjaaaaaaa. Często także stosuje się analizę konwersacyjną, czyli bada również sposób w jaki gadają, jak odpowiadają na reakcje innych itp.
46. Przedstaw różnice między metodami jakościowymi i ilościowymi.
JAKOŚCIOWA |
ILOŚCIOWA |
|
|