RDZEŃ KRĘGOWY
BUDOWA ZEWNĘTRZNA |
|
- położony w kanale kręgowym - górna granica :otwór wielki/skrzyżowanie piramid - dolna granica : I-II kręgu lędźwiowego(stożek rdzeniowy) przedłużeniem stożka jest nić końcowa - 2 zgrubienia : szyjne (unerwia kończynę górna) i lędźwiowe (unerwia kończynę dolną) - na powierzchni znajduje się wiele bruzd : nieparzyste (szczelina pośrodkowa przednia, bruzda pośrodkowa tylna) parzyste (pole korzeniowe przednie, bruzda boczna tylna i bruzda pośrednia tylna) - sznury : przedni (ogranicza szpp i pkp) boczny (ogranicza pkp i bbt) tylny (ogranicza bbt i bpt) tylny rozdziela bruzda pośrednia tylna na pęczki : smukły (położony przyśrodkowo) i klinowaty (położony bocznie) - z rdzeniem kręgowym łączy się 31 par nerwów rdzeniowych ( 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych, 1 guzicznych ) |
|
BUDOWA WEWNĘTRZNA |
|
ISTOTA SZARA |
ISTOTA BIAŁA |
- w przekroju poprzecznym kształt litery „H” poziome ramie łączy pionowe które tworzą rogi : róg przedni (duży), tylny (wysmukły), boczny. - na całej długości rogi tworzą słupy : przedni (ruchowy) zawiera kom. unerwiające mięśnie, tylny (czuciowy) zbudowany z : szczytu, główki, szyjki (otoczonych istotą galaretowatą) - twór siatkowy - przemieszanie istoty szarej z biała (szczególnie widoczny w części szyjnej) - istota pośrednia otaczająca kanał centralny(środkowy) tworzy dwa spoidła : przednie i tylne - spoidło białe - leży na dnie szczeliny pośrodkowej (łączy obie połowy rdzenia) |
- tworzy 3 parzyste sznury : przedni, boczny, tylny (2 części : smukły i klinowaty) - komórki rdzenia kręgowego : 1) korzeniowe - położone w rogu przednim, unerwiają mięśnie poprz. prążk., długie aksony 2) sznurowe - występują w całej istocie szarej rdzenia, najliczniej w rogu tylnym, aksony tworzą rogi w istocie białej 3) wewnętrzne - tylko w istocie szarej, aksonami łączą się z innymi komórkami nerwowymi
|
NERW RDZENIOWY Składa się z korzeni grzbietowych i brzusznych. |
|
KORZENIE GRZBIETOWE |
KORZENIE BRZUSZNE |
- zawierają włókna czuciowe, których cześć kończy się w istocie szarej rogu tylnego, cześć biegnie do sznura tylnego tworząc długie drogi czuciowe(wstępujące) do mózgowia |
- zbudowane z włókien ruchowych i włókien przedzwojowych układu autonomicznego. - włókna ruchowe zaczynają się w rogach przednich (jadra ruchowe) |
DROGI RDZENIA KRĘGOWEGO |
|
DROGI DŁUGIE |
DROGI KRÓTKIE |
- łączą rdzeń kręgowy z mózgowiem - drogi czuciowe (przekazują impulsy z receptorów do mózgowia)
a) rdzeniowo - wzgórkowe : - przednie (przewodzą czucie dotyku i ucisku) - boczna (przewodzi czucie bólu, ciepłą i zimna) - odpowiadają za czucie protopatyczne (pierwotne) b) wstępujące sznura tylnego (rdzeniowo - opuszkowe) - tworzą w sznurze tylnym peczki : smukły i klinowaty - czucie głębokie, umożliwiają rozpoznanie położenia ciała, bardziej złożone formy czucia i dotyku - czucie epikrytyczne (świadome) c) rdzeniowo - móżdżkowe : - przednia - tylna + impulsy z mięśni i stawów do móżdżku
a) korowo - rdzeniowe (piramidowe) - biegną od :kora mózgu rdzeń kręgowy - tworza piramidy po stronie przedniej rdzenia przedłużonego - przekazują bodźce dla ruchów dowolnych mięśni tułowia i obu kończyn - ruchy świadome b) podkorowo - rdzeniowe (pozapiramidowe) - drogi rozpoczynające się w śródmózgowiu :
- drogi rozpoczynające się w tyłomózgowiu :
DROGI POZAPIRAMIDOWE - wpływają głównie na czynność mięśni i ich napięcie.
|
- łączą ośrodki rdzenia kręgowego między sobą a) Drogi własne rdzenia kręgowego - wchodzą w skład układu własnego rdzenia kręgowego (odruchy własne mięśni np. odruch kolanowy) |
ZESTAWIENIE DRÓG NERWOWYCH RDZENIA KRĘGOWEGO |
|
- drogi rdzeniowo - mózgowe : pęczek smukły, pęczek klinowaty - drogi własne rdzenia kręgowego
- drogi rdzeniowo - mózgowe : rdzeniowo-wzgórzowa boczna, rdzeniowo-móżdżkowa tylna i przednia - drogi mózgowo - rdzeniowe : korowo-rdzeniowa boczna(piramidowa boczna), czerwienno-rdzeniowa, siatkowo-rdzeniowa boczna, oliwkowo-rdzeniowa - drogi własne rdzenia kręgowego
- drogi rdzeniowo - mózgowe : rdzeniowo-wzgórzowa przednia |
Móżdżek |
|
Budowa zewnętrzna - górna powierzchnia spłaszczona, dolna zaś wypukłą i większa. - móżdżek składa się z : robaka i dwóch półkuli
- na górnej powierzchni : języczek móżdżku, płacik środkowy, czub, spadzistość, liść robaka - na dolnej powierzchni : guz robaka, piramida robaka, czopek robaka, grudka
- na powierzchni górnej : przewiązka języczka, skrzydło płacika środkowego, płacik czworoboczny, płacik prosty, płacik półksiężycowaty górny - na powierzchnie dolnej : płacik półksiężycowaty dolny, płacik dwubrzuścowy, migdałek móżdżku, kłaczek
- w budowie móżdżku wyróżnia się : płat przedni, środkowy, tylny i grudkowo-kłaczkowy (umieć to, ww dla zaawansowanych)
Móżdżek stanowi ważny ośrodek, reguluje mechanizm równowagi, napięcia mięśni i koordynacje czynności ruchowych.
|
|
Budowa wewnętrzna |
|
Istota białą |
Istota szara |
- znajdują się w niej jądra móżdżku : zębate, czopowate, kulkowate, wierzchu - móżdżek połączony jest za pomocą konarów :
- łączą móżdżek z rdzeniem przedłużonym - przez konary wnikają drogi rozpoczynające się w jadrach przedsionkowych, oliwki i w rdzeniu kręgowym
- łączą móżdżek z mostem - przez konary wnikają drogi mostowo-móżdżkowe przewodzące impulsy nerwowe z kory mózgu
- biegną w kierunku śródmózgowia - prowadzą włókna odmóżdżkowe do jądra czerwiennego i do wzgórza
Oprócz włókien doprowadzających (domóżdżkowych) i odprowadzających (odmóżdżkowych), które tworzą włókna rzutowe, są jeszcze drogi własne. Drogi doprowadzające i odprowadzające łączą móżdżek z częścią ośrodkowego układu nerwowego. Drogi własne łączą korę z jądrami móżdżku, sa to drogi domóżdżkowe filogenetyczne stare: - przedsionkowo-móżdżkowa - rdzeniowo-móżdżkowe - opuszkowo-móżdżkowa - jądrowo-móżdżkowa - siatkowo-móżdżkowa - pokrywowo-móżdżkowa - oliwkowo-móżdżkowa dodatkowa Drogi filogenetyczne nowe są to : - mostowo-móżdżkowa(powiązana z drogą korowo-mostową, powiązanie czynnościowe między móżdżkiem a korą mózgu) - oliwkowo-móżdżkowa Drogi odprowadzające są to : - pęczki móżdżkowo-opuszkowe - droga móżdżkowo-czerwienna - móżdżkowo-wzgórzowa |
Inaczej kora móżdżku - zbudowana z 3 warstw : a)drobinowa : - komórki gwiaździste duże i małe, komórki koszyczkowe b)zwojowa : - komórki gruszkowate (Purkiniego) c)ziarnista : - komórki ziarniste małe i duże - tworzą kłębuszki móżdżkowe |
KOMORA 4 Komora czwarta położona jest między móżdżkiem a mostem i rdzeniem przedłużonym. U góry przechodzi w wodociąg mózgu, u dołu zwęża się i przechodzi w kanał środkowy rdzenia. Komora kształtem przypomina piramidę, której dno tworzy dół równoległoboczny, a szczytem skierowana jest w strone móżdżka. Tylną ścianę tworzy strop komory czwartej. Który w części górnej tworzy konary móżdżku, a w części dolnej zawarta jest grudka robaka, i tkanke naczyniową, z której wpukla się do komory splot naczyniówki. |
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY |
|
BUDOWA ZEWNĘTRZNA |
BUDOWA WEWNĘTRZNA |
Ma kształt stożka spłaszczonego w kierunku przednio-tylnym, leży w dole tylnym czaszki. Na rdzeniu jest szczelina pośrodkowa przednia (nieparzysta) w dolnej cześci wypełniona skrzyżowaniem piramid. Po bokach szczeliny leża piramidy z drogami piramidowymi. Z boku piramid leży bruzda boczna przednia (parzysta), za nią leży uwypuklona wyniosłość - oliwka. Z tyłu oliwka ograniczona przez bruzde boczną tylną. W linii pośrodkowej bieginie bruzda pośrodkowa tylna. Po obu jej stronach leży pęczek smukły i pęczek klinowaty. Oba pęczki oddziela bruzda pośrednia. Pęczek smukły kończy się guzkiem jądra smukłego (z jądrem smukłym wewnątrz), a pęczek klinowaty guzkiem jądra klinowatego (z jądrem klinowatym wewnątrz). W jądrach kończą się w nich włókna czuciowe sznura tylnego RK. Włókna wychodzące z jader tworzą drogi opuszkowo-wzgurzowe (wstęge przyśrodkową)
Na RP wyróżnia się 2 cześci : + górno - przyśrodkowa - wchodzi w skład dołu równoległobocznego, tworzy dno komory czwartej. + dolno - boczna - jest przedłużeniem rdzenia kręgowego.
|
Wyróżniamy 2 części : + odcinek dolny - podoliwkowy - rozmieszczenie istoty białej i szarej jak w RK. Istota biała położona obwodowo tworzy sznury: przedni, boczny, tylny. Skrzyżowanie piramid, położone przed istota szarą środkową. Przebieg włókien piramidowych dzieli rogi przednie na część boczna(ulega rozdrobnieniu i wchodzi w skład tworu siatkowego) i przyśrodkową(zostaje włączona do istoty szarej środkowej). Róg tylny częściowo wchodzi w skład tworu siatkowego, pozostałe komórki tworzą jądro pasma rdzeniowego nerwu trójdzielnego. W grzbietowej części znajdują się jądra smukłe i klinowate, z których wychodzące włókna tworza wstęge przyśrodkową. + odcinek górny - oliwkowy - ma odmienna budowe niż RK. Część brzuszna utworzona przez piramide zawiera drogi piramidowe(korowo-rdzeniowe). Część grzbietowa z mostem tworzy nakrywke tyłomózgowia. Można tu wyróżnić : -jądro oliwki - kształt pofałdowanego woreczka, o długości 2cm. Istota białą otaczając jądro to płaszcz oliwki. Mniejsze komórki tworzą jądra dodatkowe oliwki. JO odpowiada za ruchy nieświadome. - twór siatkowy - kom nerwowe(cześć boczna), włókna nerwowe(cześć przyśrodkowa) - istota szara środkowa - pokrywa dno komory czwartej, zawiera jadra nerwów czaszki - istota biała - pokrywa RP od boku,zawiera drogi rdzeniowo-mózgowe(czuciowe) i drogi pozapiramidowe. |
MOST |
|
BUDOWA ZEWNĘTRZNA |
BUDOWA WEWNĘTRZNA |
Widoczny od strony brzusznej jako silne uwypuklenie. Ograniczony z góry i dołu przez : brzeg górny i dolny mostu. W płaszczyźnie przyśrodkowej płaszczyzna mostu podzielona na bruzdę podstawną(w której leży tętnica podstawna). Wyniosłość piramidowa(po obu stronach bruzdy) spowodowana przebiegiem dróg piramidowych(korowo-rdzeniowych). W kierunku bocznym most przedłuża się w konary środkowe móżdżku. Powierzchnie grzbietowa wchodzi w skład dołu równoległobocznego. DR stanowi dno komory czwartej, utworzony przez cześć RP i mostu. Kształtu 2 trójkatów oddzielonych prążkami rdzennymi komory czwartej. Trójkat górny (należy do mostu) dolny ( do RP). Zachyłki boczne komory czwartej - leża w miejscu połaczenia trójkątów. Zasówka - kąt dolny przykryty istotą biała. Wodociąg mózgu - kat górny w niego przechodzi. Bruzda pośrodkowa biegnie przez całą długość DR, po obu jej stronach znajduje się wyniosłość przyśrodkowa, ograniczona bruzdą graniczną. Powyżej prążków znajduje się wzgórek nerwu twarzowego, poniżej prążków trójkąt nerwu podjęzykowego, a bocznie trójkąt nerwu błednego, a w bok od niego trójkątne pole przedsionkowe. W górnej części dołu znajduje się miejsce sitowe. |
Składa się z 2 części :
- wstęge przyśrodkową (jej włókna pochodzą z jadra klinowatego i smukłego) - wstęge rdzeniową (zawiera drogi rdzeniowo-wzgórzowe) - wstęga trójdzielna(prowadzi włokna jądra nerwu trójdzielnego, przewodzi impulsy czucia bólu, ciepła i zimna z rejonu twarzy) Ciało czworoboczne - utworzone z krzyżowania włókien poprzecznych. Zawiera ono drogi słuchowe pochodzące z jąder ślimakowych, ciała czworobocznego, oliwki. Włókna słuchowe tworza wstęge boczną. Część grzbietową pokrywa istota szara środkowa tworząca 2 pęczki włókien : podłóżny grzbietowy i podłużny przyśrodkowy. Głowny składnik części grzbietowej to twór siatkowy. Zbudowany z włókien nerwowych biegnących w róznych kierunkach. W pniu mózgu dzieli się na część przyśrodkowąi boczną. W części bocznej znajdują się jądra : - boczne - olbrzymiokomórkowe - miejsca sinawego - grzbietowe i brzuszne nakrywki - szwu Twór siatkowy RP i mostu łaczy się z różnymi częściami OUN wiec jest zaangażowany we wszystkie czynności UN. Ma wpływ na motoryke, sen, czuwanie , percepcje bodźców czuciowych oraz czynności wegetatywne.
JĄDRA NERWÓW CZASZKOWYCH We włoknach wyróżniamy : - włókna dośrodkowe - czuciowe, dochodza do jąder czuciowych - włókna odśrodkowe - wychodzą z mózgowia, zaopatruja mieśnie szkieletowe i gładkie, sercowy i tk gruczołową. Początek biorą w jądrach początkowych (autonomicznych) JĄDRA RUCHOWE : - ruchowe nerwu trójdzielnego - nerwu odwodzącego - nerwu twarzowego - dwuznaczne - ruchowe nerwu podjęzykowego JĄDRA CZUCIOWE : - czuciowe nerwu trójdzielnego - pasma samotnego - nerwu przedsionkowo-ślimakowego - przedsionkowe - ślimakowe - autonomiczne - grzbietowego nerwu błędnego |
ŚRÓDMÓZGOWIE |
|
BUDOWA ZEWNĘTRZNA |
BUDOWA WEWNĘTRZNA |
Jest najmniejszą częścią mózgowia. Pow grzbietowa przykrywa kresomózgowie, pow brzuszna tworzą konary mózgu, w kórych skład wchodza odnogi mózgu.(biegną od mostu do półkul mózgu) miedzy nimi znajduje się dół miedzykonarowy, na którym znajduje się istota dziurkowana tylna (pole poprzebijane licznymi naczyniami krwionośnymi). Na pow przyśrodkowej odnóg jest bruzda przyśrodkowa z której wychodza korzenie nerwu okoruchowego. Pow grzbietowa tworzy blaszka pokrywy(wchodzi w skład pokrywy śródmózgowia), ramiona wzgórków oraz trójkąt wstęgi(położony na bocznej stronie ŚM). Blaszka pokrywy - zbudowana z wzgórków dolnych i górnych. Wzgórki ramionami wzgórków(pasma istoty białej) łaczą się z : górne z cialkiem kolankowatym bocznym, dolne z ciałkiem kolankowatym przyśrodkowym. Przez ŚM biegnie wodociąg mózgu przez który płynie płyn mózgowo-rdzeniowy. |
ŚM zbudowane jest z 3 części zwane piętrami. Piętro pierwsze - odnogi mózgu, piętro drugie - nakrywka, piętro trzecie - pokrywa śródmózgowia. Odnogi + nakrywka = konary mózgu. Odnogi mózgu - zawieraja włókna nerwowe przechodzące z torebki wew do cześci brzusznej mostu. Położenie środkowe maja drogi korowo-rdzeniowe, po obu stronach tej drogi biegna korowo-mostowe, a przyśrodkowo korowo-jądrowe. Za odnogami znajduje się pasmo istoty czarnej - granicy miedzy odnogami a nakrywka. Nakrywka Istota czarna - zbudowana z ciemno zabarwionej istoty szarej. W skład IC wchodza 2 warstwy : zbita i siateczkowata. IC wchodzi w skład pozapiramidowego układu ruchu. W otoczeniu wodociągu mózgu leży istota szara środkowa. Z jej przodu leża jądro nerwów czaszkowych : okoruchowego i bloczkowego. Znaczna część nakrywki zajmuje twór siatkowy. (funkcje jak w/w +układ siatkowy pobudzający - regulacja snu, czuwania, ma związek ze świadomościa) Jądro czerwienne - ciągnie się od konarów górnych móżdżku Aż do międzymózgowia. Barwy bladoczerwonej zbudowane z części wielokomórkowej i drobnokomórkowej. Jest jednym ze środków układu pozapiramidowego i silnie stymulowane przez móżdżek. W dolnej cześci nakrywki leży jądro międzykonarowe, najstarsze ośrodek ŚM. Przez nakrywke przebiega wiele dróg nerwowych : - wstęga przyśrodkowa(czuciowa) - wstęga rdzeniowa (droga rdzeniowo-wzgórzowa) - wstęgi trójdzielne (droga jądrowa-wzgórzowa) - wstęga boczna (słuchowa)
Blaszka pokrywy - w skład blaszki wchodzą wzgórki górne i dolne. Wzgórki górne - tworzą podkorowy ośrodek wzroku. Istota szara ma budowe warstwową. Dochodza tu włókna wzrokowe i czuciowe, a rozpoczynają się włókna podążające do innych osrodków mózgowia Wzgórki dolne - zawieraja jądro wzgórka dolnego. Znajduje się tu podkorowy ośrodek słuchu. Wzgórki maja ramiona(pasam istoty białej) które kieruja się : ramie WG do ciała kolankowatego bocznego międzymózgowia, ramie WD kieruje się do ciałka kolankowatego przyśrodkowego.
W ŚM leża jadra następujących nerwów czaszkowych: - pasma sródmózgowiowego nerwu trójdzielnego - jądro nerwu bloczkowego - nerwu okoruchowego |
MIĘDZYMÓZGOWIE |
|
BUDOWA ZEWNĘTRZNA |
BUDOWA WEWNĘTRZNA |
MM ma kształt klina skierowanego ostrzem do przodu. Powierzchnia brzuszna odsłonieta, grzbietowa przykryta przez półkule mózgowia. Składa się z 2 części: - wzgórzomózgowia - które się dzieli na wzgórze i nadwzgórze - podwzgórza - w którym wyróżniamy niskowzgórze.
Na wzgórzu wyróznia się 4 powierzchnie : dolna(brzuszna), boczna, przyśrodkowa, górna(grzbietowa). Powierzchnia dolna zrasta się z podwzgórzem, pow boczna z tylna odnoga torebki wewnętrznej. Pow przyśrodkowa tworzy ściane boczna komory trzeciej. Powierzchnia górna pokryta istota białą tworzy warstwę obwodową. W miejscu przejscia pow górnej w przyśrodkową jest prążek rdzenny wzgórza. W tylnej części wzgórza, poniżej poduszki znajduja się ciałka kolankowate boczne(podkorowy ośrodek wzroku) i przyśrodkowe(podkorowy ośrodek słuchu).
Trójkat uzdeczki, spoidło uzdeczek, szyszynka i spoidło tylne. Trójka uzdeczki jest oddzielony od wzgórza bruzdą uzdeczki a po stronie przyśrodkowej prążkiem rdzennym wzgórza. W obrębie trójkąta znajduja się jądro uzdeczki przyśrodkowe i boczne. Prążek rdzenny zagina się i przechodzi w uzdeczkę, które się łączą i tworzą spoidło uzdeczek, które jest górnym umocowaniem szyszynki, dolnym mocowaniem szyszynki jest spoidło tylne. SZYSZYNKA - jest niewielkim gruczołem wydzielania wewnętrznego.
- niskowzgórzowe - warstwę niepewną - jądra pola Forela Do niskowzgórza zaliczamy także gałkę bladą. Od strony śródmózgowia docieraja tutaj jadra czerwienn i istota czarna. Jądra niskowzgórza sa ośrodkami ruchowymi MM i należą do układu pozapiramidowego. |
Największym skupiskiem istoty szarej jest wzgórze. W wzgórzu znajduje się wiele jąder oddzielonych od się blaszką rdzenna wewnętrzną. Jądra jakie możemy tu spotkać to : - boczne - brzuszne - przyśrodkowe - przednie wzgórza - środkowo-pośrodkowe - poduszki - siatkowate wzgórza - brzuszne przednie i tylne - ciał kolankowatych przyśrodkowe i boczne - przyśrodkowe wzgórza - boczne wzgórza Wymienione jądra zaliczamy do jąder swoistych.(wykazujących połączenia z określonymi obszarami kory mózgu) Jądra nieswoiste - (włokna dochodza do rozległych obszarów kory mózgu) - śródblaszkowe - istoty szarej środkowej - siatkowate Włókna wzgórzowo-korowe i korowo-wzgórzowe, łączące większość jader z korą mózgu, będą tworzyć promienistości wzgórkowe przednie, środkowe, tylne i dolne. Wzgórze pełni funkcje przekaźnikową oraz czynności integracyjne.
Budowa wewnętrzna podwzgórza Wyróżnia się 3 cześci na pow brzusznej : suteczkową, guzową i wzrokową.
W części suteczkowej znajduja się jądra : suteczkowe przyśrodkowe i boczne. Część guzową tworza jądra : lejka, brzuszno-przyśrodkowe, grzbietowo-przyśrodkowe, guza. Grupa przednia(wzrokowa) zawiera jadra neurosekrecyjne : nadwzrokowe(wytwarza wazopresyne) i przykomorowe(wytwarza oksytocyne). Podwzgórze ma liczne połaczenia z układem limbicznym, wzgórzem i tworem siatkowatym pnie mózgu. Jest ważnym osrodkiem integracji wegetatywnych : cześc przednia - osrodki przywspółczulne, środkowo-boczna ośrodki współczulne. |
KRESOMÓZGOWIE |
|
BUDOWA ZEWNĘTRZNA |
BUDOWA WEWNĘTRZNA |
Płat czołowy - zajmuje znaczną cześć półkuli mózgu. Na jego powierzchni występują bruzdy ograniczające zakrety : zakręt przedśrodkowy (bruzda środkowa i przyśrodkowa), zakręt czołowy górny, środkowy i dolny (bruzda czołowa górna i dolna)
|
|