Organizacja to system, którego uporządkowanie polega na tym, że funkcjonalnie zróżnicowane części w zasadzie współprzyczyniają się do powodzenia całości. (T. Kotarbiński)

Organizacja społeczna to system, którego uporządkowanie polega na tym, że funkcjonalnie zróżnicowane działania ludzkie wykorzystują, przekształcają i zespalają w sposób celowy zasoby kapitałowe, ideowe i naturalne, pozostając we wzajemnym oddziaływaniu z innymi systemami działalności ludzkiej i zasobami otoczenia (W. Bakke)

W organizacjach zawsze ścierają się dwie tendencje:
adaptacyjna/antycypująca (wyprzedzająca) - cały czas się rozwija, wyprzedza posunięcia konkurenta
konserwatywna - mówi o tym, że wykształcona pozycja rynkowa, relacje powinny być bronione, stałe, nie zmieniane

Organizacje cechuje ekwifinalność, czyli zdolność do osiągania podobnych wyników w różny sposób, za pomocą różnych procesów i struktur. / jest to zdolność do osiągania pewnych wyników w różny sposób, za pomocą różnych środków.

Właściwości organizacji:
celowość - istnienie celu lub celów przyjętych do osiągnięcia przez całość
złożoność z dających się określić części, powiązanych ze sobą i funkcjonalnych wobec całości, aczkolwiek posiadających własne, partykularne interesy
odrębność części i całości w stosunku do otoczenia, a jednocześnie powiązanie tych części i całości ze składnikami otoczenia


Wieloznaczność pojęcia „organizacja“

atrybutowe rozumienia organizacji - organizacja rozumiana w kategorii cech, jakie można jej przypisać
rzeczowe rozumienie organizacji - wyodrębniona fizykalnie całość
czynnościowe rozumienie organizacji - proces tworzenia organizacji



Sprawność organizacji

ujęcia prakseologiczne - postaci sprawnego działania:
skuteczność - działanie jest skuteczne, jeśli prowadzi do skutku zamierzonego jako cel (nie bierzemy pod uwagę kosztu działania, tylko skutki oceniane pozytywnie i przewidywane)
ekonomiczność (zwana gospodarnością) - stosunek między wartością (ekonomiczną) wyniku użytecznego i wartością (cennością) kosztu
korzystność - różnica między wartością (cennością) wyniku użytecznego i wartością (cennością) kosztu

żadnego działania nie można nazwać sprawnym w sensie ogólnym, jeśli nie jest co najmniej minimalnie skuteczne
koncepcja sprawności P. Druckera
sprawność - „robienie rzeczy we właściwy sposób“; od menedżera oczekuje się, by osiągał wyniki współmierne do nakładów zużytych na ich realizację
skuteczność - to umiejętność wyboru właściwych celów
żaden stopień sprawności nie zrównoważy braku skuteczności

Rzeczywista organizacja jest zbiorem zasobów o bardzo zmiennej charakterystyce, zarówno o naturze materialnej jak i niematerialnej, dynamicznej i pasywnej




Prakseologia to nauka o sprawnym działaniu

Cele organizacji

Uniwersalnym celem organizacji jest dążenie do maksymalizacji powodzenia
Cel to antycypowany, przyszły stan jakichś rzeczy pod pewnymi względami cenny i przez to wyznaczający kierunek i strukturę działania
Typologia celów
cele główne
cele pośrednie
cele uboczne

Struktura systemu celów

Postuluje się, aby struktura systemu celów obejmowała zazwyczaj:
sformułowanie misji i wizji działalności, czyli idealnego obrazu opisującego przyszłość firmy:
misja - pożądany, jasny i przekonujący obraz opisujący w kategoriach aspiracji przyszłość przedsiębiorstwa opartą na realistycznych podstawach (postaci: zamiar strategiczny, wspólny cel, modelowy wzorzec, przemiana wewnętrzna)
wizja - rozwijająca treść misji i opisana na różnych płaszczyznach analitycznych wiązka przyszłych pożądanych stanów lub rezultatów działalności przedsiębiorstwa możliwych do osiągnięcia w długookresowej perspektywie
określenie celu kierunkowego, wskazującego w sposób otwarty stany rzeczy, jakie powinny być osiągnięte w wyniku działalności
wskazanie celów funkcjonalnych, konkretyzujących cele kierunkowe na poszczególnych obszarach funkcjonalnych
sformułowanie mierników realizacji celów


PODMIOTOWE I FUNKCJONALNE UJĘCIE PROCESU ZARZĄDZANIA


Zarządzanie - to kierowanie ludźmi w procesie gospodarowania zasobami organizacji dla realizacji jej celów w sposób zgodny z zasadami racjonalnego gospodarowania.

Układ funkcjonalny procesu zarządzania

Opracowanie na egzamin:

1. Przedstaw model Leavita

Cel — struktura
| — — — — — —|
Technologia — ludzie

(tu cel sie łączy z struktura struktura z ludzmi ludzie z technologia a technologia z celem - pisze poniewaz ten schemat moze byc niezbyt czytelny bo mi jakies farmazony tu wyskakuja)

- Cele i zadania ( misja, wizja, cele, strategia, zadania) Jest to stan konkretny końcowy lub pożądany rezultat do którego osiągnięcia dąży grupa, działając wspólnie.
- Ludzie ( postawy, kwalifikacje, umiejętności, predyspozycje, motywacje, stosunki międzyludzkie) Organizacja , kierownicy i ich podwładni to w istocie grupy ludzi
- Technologia ( know-how, wytwarzanie, przetwarzanie informacji) Można traktować jako środek przekształcania zasobów ludzkich, naturalnych kapitałowych lub ideowych w produkty lub usługi, kreujące wartość dla klientów.
- Struktura ( hierarchia, schematy organizacyjne, zakresy czynności, instrukcje).

2. Wymień cechy charakterystyczne organizacji

- Organizacje są systemami otwartymi ?
- Org. są systemami celowymi
- org. są systemami złożonymi
- org. są systemami ustrukturyzowanymi
- org. są systemami generującymi synergię
- org. są systemami homeostatycznymi
- org. są systemami adaptacyjnymi
- org. są systemami z wbudowanymi mechanizmami samoregulacji
- org. są systemami o wysokiej spójności

3. Wymień i krótko opisz 4 zasadnicze funkcje celów

- stanowią zasadniczą wskazówkę dla działań uczestników org. nadając jednolity kierunek, wyznacza cele pomagają zrozumieć, dokąd zmierza organizacja i dlaczego osiągniecie stanu docelowego zakładanego przez cel, jest tak ważne
- umożliwiają i ułatwiają planowanie i koordynację w organizacji pomiędzy planowaniem a ustaleniem celów istnieje sprzężenie zwrotne-skuteczne wytyczanie celów sprzyja dobremu planowaniu co z kolei ułatwia w ustaleniu celów w przyszłości
- pozwalają na ukierunkowanie uwagi pracowników niższych szczebli org. na realizację celu głównego org. poprzez wskazywanie pożądanego z pkt widzenia org., wzorce zachowań, cele sformułowane w sposób konkretny o umiarkowanym stopniu trudności można zauważyć, że zaangażowanie pracowników w realizację celu org. stanowi funkcje zaspokojenia ich celu
- stwarzają podstawy do formułowania standardów mierzenie oceny sprawności działania, oznacza to, że przyszłe wyniki będzie można oceniać na podstawie stopnia realizacji wytyczonych dziś celów

4. Wymień i zdefiniuj 3 postaci sprawności

- uniwersalny - jako każdy z walorów dobrej roboty z osobna tak rozumianą sprawność można stwierdzić zawsze gdy działanie ma chociażby 1 walor dobrej roboty
- syntetyczny - traktującym sprawność jako ogół walorów dobrej roboty
- manipulacyjny - jako zręczność w posługiwaniu przez istoty żywe narządami oraz narzędziami wykorzystywanymi w trakcie działania

5. Wymień i zdefiniuj 3 wymiary sprawności

1 Skuteczność - działanie jest skuteczne, jeżeli prowadzi do skutku zamierzonego jako cel,
( nie bierzemy pod uwagę kosztu działania, tylko skutki oceniania pozytywnie i przewidywane)
2 Korzystność - jest cechą działania ocenianego pozytywnie ze względu na przewagę nabytków w różnicy między nabytkami a ubytkami ( W-U>0)
3 Ekonomiczność ( zwana gospodarnością) - stosunek między wartością ( cennością) wyniku użytecznego (W) i wartością cennością kosztu (K) - W/K

6. Wymień i krótko opisz alternatywne wytyczne sprawnego działania

W przypadku wytycznych alternatywnych istnieje konieczność poszukiwania najlepszego rozwiązania w danej sytuacji. Wytyczne te stanowią przeciwstawne pary:
- Specjalizacja - Uniwersalizacja - zalecenie odnoszące się do stopnia, w jakim powinien być w danych warunkach doprowadzony podział pracy oraz człowiek i rzeczy, którymi się posługuje w procesie gospodarowania. Przez gospodarowanie rozumiemy przy tym proces polegający na decydowaniu o rodzaju i wielkości pozyskiwanych rzadkich zasobów oraz o sposobach ich wykorzystania do realizacji konkretnych celów.

7. Wymień i krótko opisz etapy cyklu działania zorganizowanego (niealternatywne wytyczne sprawnego działania)

- Uświadomienie sobie, a w przypadku działania zbiorowego- uświadomienie przez kierowników członkom zespołu, rzeczywistych celów ich wzajemnego stosunku
- Planowanie działania - czyli obmyślenie środków i sposobów działania, dostosowanych zarówno do celów, jak i do warunków - albo inaczej org. toku działania
- Pozyskiwanie i rozmieszczanie zasobów potrzebnych do wykonania planu a gdy by ich pozyskanie okazało się nie możliwe, działanie uboczne zamierzające do takiego przekształcania wew. i zew. warunków działania głównego, aby główny cel mógł być osiągnięty za pomocą zasobów będących do dyspozycji
- Realizowanie planu- im bardziej udoskonalona struktura org., tym bardziej powodzenie całego procesu zależy od dokładności realizacji wszystkich, choćby pozornie drobnych, szczegółów planu
- Kontrola realizacji polegająca na porównywaniu realizacji z odpowiednimi wzorami i wyciągnięciu z tego porównania na przyszłość


8. Wymień krótko opisz oraz podaj przykłady rodzajów władzy.

1 władza nagradzana, polegająca na tym, że podmiot zarządzania (kierownik) może wynagrodzić podwładnych mu pracowników za wykonanie zadania bądź tez osiągnięcie zakładanego poziomu wyników

2 władza wymuszania, będąca odwrotnością władzy nagradzania polegająca na możliwości karania za niespełnienie wymagań

3 władza legalna, istniejąca wtedy, gdy podwładny uznaje, że ten kto ją wykonuje, ma prawo do wywierania wpływu w pewnych granicach

4 władza ekspercka, władza oparta na wiedzy, wynikająca z przekonania podmiotu zarządzania, że sprawujący ją ma szczególną wiedzę, dzięki czemu działanie będzie bardziej efektywne

5 władza odniesienia, odwołująca się do pragnienia utożsamiania się osoby poddającej się tej władzy z tym kto tę władzę sprawuje

9. Zarządzanie a kierowanie

Kierowanie - rozumie się działanie, którego celem jest spowodowanie funkcjonowania innych rzeczy zgodnie z celem tego, kto nim kieruje lub działanie, którego celem jest spowodowanie działania innych ludzi zgodnie z celem tego, kto nimi kieruje

Zarządzanie - to kierowanie ludźmi w procesie gospodarowania zasobami organizacjami dla realizacji jej celów w sposób zgodny z zasad racjonalnego gospodarowania

10. Wymień i krótko opisz funkcje zarządzania

1 Planowanie - proces określenia celów i najlepszych sposobów ich osiągnięcia
2 Organizowanie- proces pozyskiwania wykorzystywania zasobów dal realizacji celów
3 Motywowanie - Oddziaływanie na podwładnych, by przyczyniali się do realizacji celów organizacji
4 Kontrolowanie - Sprawdzanie przebiegów realizacji planów (celów) i korygowanie odchyleń

11. Wymień i opisz umiejętności kierownicze

- techniczne - zdolność posługiwania się metodami, technikami i wiedzą w wyspecjalizowanej dziedzinie
- społeczne - zdolność współpracowania z innymi ludźmi, rozumienia ich i motywowania zarówno indywidualnie, jak i grupowo
- koncepcyjne- zdolność do koordynowania i integrowania interesów działań organizacji
- obecnie wyróżnia się dodatkowo umiejętności diagnostyczne i analityczne rozumiane jako zdolność do stawiania diagnozy i projektowania najwłaściwszej reakcji dla danej sytuacji.

12. Opisz rodzaje kierowników ze względu na poziomy ( szczeble) zarządzania

W zależności od zajmowanego miejsca w strukturze organizacyjnej wyróżnia się 3 grupy kierowników
1 Poziom najwyższy
2 Poziom średni
3 Poziom najniższy

- kierownicy najniższego szczebla, nadzorują jedynie pracę wykonawców, nie są przełożonymi innych kierowników, często określa się ich jako „pracowników nadzoru”
- kierownicy średniego szczebla, nadzorują prace innych kierowników niekiedy także wykonawców, głównym zadaniem kierowników średniego szczebla jest sterowanie działaniami prowadzącymi do realizacji polityki przedsiębiorstwa i równoważenie wymagań stawianych im przez przełożonych z możliwościami podwładnych
- kierownicy najwyższego szczebla, ponoszą odpowiedzialność za całokształt zarządzania organizacją, ustalają politykę operacyjną i sterują wzajemnymi oddziaływaniami organizacji i jej otoczenia

13. Wymień role kierownika według Mintzberga ( z uwzględnieniem ich podziału na podgrupy)

- role interpersonalne, przewidujące kontakty z innymi ludźmi ( reprezentant, przywódca, łącznik)
- role informacyjne, związane z pozyskiwaniem i przetwarzaniem informacji ( obserwator, propagator informacji, rzecznik)
- role decyzyjne, odnoszące się do realizacji procesów decyzyjnych organizacji ( przedsiębiorca, przeciwdziałający zakłócenia, dysponent i negocjator)

14. Wymień i krótko opisz rodzaje więzi organizacyjnych

Więzi organizacyjne - drogi przepływu informacji i materiałowych

- służbowa - zależność podwładnego od przełożonego uprawnienie decyzyjne przełożonego, zasada jednoosobowego kierownictwa
- funkcjonalna - występuje w dwojakiej postaci:
a) jako więź służbowa między funkcjonalnymi przełożonymi a podwładnymi - więź funkcjonalna hierarchiczna
b) jako więź między członem funkcjonalnie uzależniającym a członem funkcjonalnie uzależnionym, polegająca na doradzaniu, pomaganiu lub wydawaniu opinii - więź funkcjonalna wspomagania
- techniczna - występuje między równorzędnymi stanowiskami pracy, z których każde odpowiada za część złożonego procesu zgodnie z dokonanym podziałem pracy, np. przy taśmie produkcyjnej
- informacyjna - obejmuje obowiązek jednostronnego lub wzajemnego informowania się o wszystkich stanach rzeczy bądź ich zmianach

15. Zdefiniuj pojęcie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa oraz wymień jej elementy składowe

Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa to układ stanowisk pracy, komórek organizacyjnych jednostek organizacyjnych wraz zachodzącymi miedzy nimi powiązaniami.

Elementy składowe struktury:

1 Stanowisko pracy - Jest to miejsce zajmowane przez pracownika danej organizacji wraz z zasobami niezbędnymi do realizacji powierzonych zadań. W każdej organizacji występuje wiele różnych stanowisk pracy. W zależności od roli, jaką odgrywają, dzieli się na kierownicze i wykonawcze.
2 Komórka organizacyjna 3 Jednostka organizacyjna - to zbiór ko- to zbiór komórek stanowisk pracy, którymi kieruje jeden przełożony. Komórka organizacyjna jest najmniejszą zespołową jednostką organizacyjną.
mórek organizacyjnych skupionych wokół wspólnego kierownika

16. Narysuj schemat podaj wady i zalety wybranej struktury np. liniowej, funkcjonalnej, liniowo - sztabowej, dywizjonalnej, projektowej, macierzowej

Struktura liniowa:
Zalety
- jednoosobowe kierownictwo
- szybkość podejmowania decyzji
- Efektywność rozwijaniu konfliktów
- Łatwość koordynowaniu i kontroli
- Większe możliwości awansu efektywnych pracowników
- prostota i jasność konstrukcji, łatwość przekazywaniu dyspozycji

Wady:
- długie drogi przepływu informacji
- Niebezpieczeństwo zniekształcania informacji
- Wymóg szybkiego zakresu wiedzy kierowników
- Mała elastyczność i podatność na zmiany
- skłonność do biurokracji

Struktura funkcjonalna

Zalety:
- Specjalizacja stanowisk kierowniczych
- fachowość podejmowania decyzji
- krótsze dogi przepływu informacji
- Większa elastyczność

Wady:
- częste sytuacje konfliktowe
- trudności w koordynacji i kontroli
- poczucie niepewności pracowników
- nakładanie się i krzyżowanie uprawnień decyzyjnych

Struktura liniowo-sztabowa
Zalety:
- Zachowana zasada jedności kierownictwa
- Fachowość decyzji
- Odciążenie komórek liniowych
- Elastyczność w dostosowaniu się do zmian
- Jasne określenie zakresu uprawnień i odpowiedzialności
Wady:
- Niebezpieczeństwo pojawienia się konfliktów
- Skłonność do autonomizacji komórek sztabowych
- Względnie długie drogi przepływu i przetwarzania informacji
- Nieefektywność sztabu w sytuacji zatrudnienia pracowników niskich kwalifikacjach

Struktura dywizjonalna
Zalety:
- Szybkość trafność podejmowania decyzji
- Względnie szybka reakcja na zmiany otoczenia
- Lepsze dostosowanie produktów do potrzeb klienta
- Odciążenie naczelnego kierownictwa
- Jasno określony obszar uprawnień i odpowiedzialności
Wady:
- niebezpieczeństwo pojawienia się konfliktów
- Niezdrowa konkurencja między dywizjonami
- Dublowanie podejmowanych przez dywizjony działań, dotyczących różnych produktów
- Realizacja celów własnych przez dywizjony niezgodnych z celem przedsiębiorstwa jako całości

Struktura projektowa
Zalety:
- Wykorzystanie fachowej wiedzy specjalistów
- Krótkie drogi komunikacyjne i szybkie podejmowanie decyzji
- Duża elastyczność i reagowanie na nowe problemy
- Odciążenie naczelnego kierownictwa od problemów
bieżącego zarządzania
Wady:
-trudności w precyzyjnym ustaleniu zakresów uprawnień
i odpowiedzialności zespołów projektowych organizacji macierzystej
- Niebezpieczeństwo autonomizacji grup projektowych tworzenia zależnośći hierarchicznych między nimi
- trudności w koordynacji działań, szczególnie, gdy w organizacji jest kilka projektów

Struktura macierzowa
Zalety:
- Duża elastyczność i innowacyjność
- Skrócenie dróg przepływu informacji
- Zwiększenie odpowiedzialności kierownika
przedsięwzięcia na cały cykl realizacji
- Możliwość równoczesnego uwzględnienia wielu aspektów
- Lepsze wykorzystanie specjalistycznej wiedzy pracowników
przez stworzenie warunków zespołowego rozwiązywania problemów
Wady:
- Zerwanie z zasadą jedności kierownictwa
- Skomplikowana sieć komunikacyjna
- Wysokie koszty
- Stawianie kierownikom i podwładnym wysokich wymagań
intelektualnych i kulturowych

17. Wymień i krótko opisz 5 wymiarów estońskich struktury organizacyjnej

Do wymiarów estońskich struktury organizacyjnej zalicza się;
- Konfiguracja - stopień zróżnicowania w pionie i poziomie ról i pozycji organizacyjnych, obraz struktury organizacyjnych, jej wysokość hierarchiczna, rozpiętość kierowania, szczeblowość zarządzania, proporcje między częściami struktury
- Centralizacja - stopień skoncentrowania uprawnień do podejmowania decyzji; stopień ich skupienia albo rozproszenia, stopień autonomizacji poszczególnych komórek
- Specjalizacja - stopień ograniczenia dowolności uczestników w wyborze zadań, charakter podziału pracy między stanowiska i komórki organizacyjne, rozdział obowiązków między uczestników organizacji
- Formalizacja - stopień ograniczenia dowolności podejmowania działań przez przepisy organizacyjno formalne wzorce działania
- Standaryzacja - stopień ograniczenia dowolności działań przez niepisane zwyczaje i ujednolicone sposoby postępowania. Standaryzacja obejmuje:
1 Standaryzację procedur, dot. typowych działań występujących regularnie w organizacji
2 standaryzację ról, której istota jest zaprogramowanie treści pracy w instrukcjach, regulaminach, wytycznych. Określa także wymogi kwalifikacyjne na poszczególnych stanowiskach, sposoby wynagradzania.


18. Wymień i krótko opisz wewnętrzne czynniki strukturotwórcze

Do czynników wewnętrznych wywierający istotny wpływ na kształt struktury organizacyjnej można zaliczyć
- wielkość organizacji
- technologię
- historię
- uczestników organizacji

Wielkość organizacji - można ustalić za pomocą różnych miar, może to być liczba zatrudnionych pracowników, wysokość obrotów czy suma bilansowa netto
Technologia - zbiór procesów, których następuje przekształcanie nakładów ( materiały, surowce, półprodukty, informacje ) w wyniki (produkty, usługi ). Można wyróżnić technologię produkcyjną, technologię procesów administracyjnych czy technologię działalności usługowej. Dzieli się na
- technologie małoseryjną i jednostkową
- technologię masową i wielkoseryjną
- technologię aparaturową ( produkcja , ciągła)
Historia organizacji- organizacje powstają, rozrastają się , osiągają poziom dojrzałości, przechodzą do fazy schyłkowej, z której mogą, przechodząc skuteczną lub nieskuteczną odnowę, wejść do nowej fazy rozwoju albo zakończyć swoją egzystencję. Poszczególne etapy w cyklu życia organizacji charakteryzują się koniecznością rozwiązywania różnych problemów oraz radzenia sobie z nowymi wyzwaniami.
Uczestnicy organizacji- czynnik ten obejmuje kompetencje i umiejętności pracowników, w tym kadry kierowniczej zwłaszcza najwyższego szczebla, jak i cechy kultury organizacyjnej. Człowiek będąc uczestnikiem organizacji, wpływa swoimi potrzebami, oczekiwaniami i wymaganiami, także umiejętnościami kompetencjami na strukturę organizacyjną.

19. Wymień i krótko opisz zewnętrzne czynniki strukturotwórcze
- otoczenie - charakteryzuje podstawowe cechy na strukturę organizacyjną złożoność, burzliwość, niepewność. Są systemami otwartymi i funkcjonującymi
- otoczenie dynamiczne - towarzyszą rozwiązania mało sformalizowane, z przewagą wielokierunkowych, nieformalnych więzi organizacyjnej
- otoczenie stabilne - efektywność wspierana przez rozwiązania z przewagą pionowych, hierarchicznych więzi organizacyjnych, mocno sformalizowane i scentralizowane, o cechach struktury mechanistycznej

20. Na czym polega wpływ strategii na strukturę organizacji ( strategia jako czynnik strukturotwórczy)

Analizując wpływ strategii na strukturę organizacyjną, należy uwzględnić trzy poziomy, na których strategia jest sformułowana
- całej organizacji
- strategicznej jednostki biznesu
- służb organizacyjnych
Tworząc strategię dla całej organizacji, podejmuje się decyzje o jej strategicznych kierunkach rozwoju. Można do nich zaliczyć
- wzrost, czyli zwiększenie liczby dziedzin aktywności gospodarczej
- stabilizację, czyli utrzymanie dotychczasowej liczby dziedzin aktywności gospodarczej
redukcję, czyli zmniejszenie lub rezygnacje w niektórych dziedzin aktywności gospodarczej

21. Krótko opisz oraz podaj wady i zalety jednej z podstawowych metod projektowania struktur organizacyjnych-metody diagnostycznej

Polega na analizie stanu rzeczywistego dążeniu przez jego krytyczną ocenę do syntezy w postaci rozwiązania projektowego. Opiera się na sekwencji analiza - synteza - ocena
Zaleta
metoda ta sprawdza się w projektowaniu usprawnień istniejącej struktury organizacyjnej.
Wada
pozostają one bowiem modyfikacją rozwiązań już stosowanych, choć zawsze trzeba mieć na względzie instrumentalny charakter stosowanej struktury organizacyjnej

22. Krótko opisz oraz podaj wady i zalety jednej z podstawowych metod projektowania struktur organizacyjnych - metody prognostycznej

Jest przeciwieństwem do metody diagnostycznej opiera się na sekwencji synteza - analiza - ocena. Metoda ta charakteryzuje się dążeniem do zaproponowania projektu opierającego się na najnowocześniejszych osiągnięciach nauki i praktyki, ale nie liczy się z innymi ograniczeniami niż obiektywne, tzn. nie bierze pod uwagę np. zdolności finansowych kadrowych ulepszanej lub nowo powstającej organizacji.
Zaleta
oferuje wyższą jakość projektu struktury organizacji. Stosować można ją zarówno do usprawnienia struktur już istniejących, jak i do projektowania struktur nowo tworzonych instytucji.
Wada
dość droga metoda, fachowa wiedza i umiejętności wyspecjalizowanych projektantów sporo kosztują. Koszty są rekompensowane krótszym czasem cyklu projektowego, projektowego którym pomija się rozbudowy etap diagnozy. Problem stanowiący wdrożenia zaproponowanego modelu, szczególnie gdy pracownicy danej instytucji nie są włączeni do zespołu projektowego.

23. Opisz teorię hierarchii potrzeb A.H. Maslowa występującą w ramach podejścia do motywowania od strony treści

Teoria hierarchii potrzeb A.H. Maslowa, teoria w której ludzie muszą zaspokajać pięć grup potrzeb: fizjologicznych, bezpieczeństwa, społecznych, uznania i samorealizacji. Działania ludzkie są stymulowane przez dążenie do likwidacji napięcia wywołanego niezaspokojeniem jednej z pięciu kategorii potrzeb
- potrzeby fizjologiczne - elementarne potrzeby życiowe ( picie, jedzenie….)
- potrzeby bezpieczeństwa - dążenie do ochrony przed zdarzeniami losowymi ( wypadek, choroba), które mogłyby udaremnić zaspokojenie potrzeb fizjologicznych.
- potrzeby społeczne - dążenie do wspólnoty, przynależność, poprawne stosunki międzyludzkie
- potrzeby uznania - poszukiwanie prestiżu, szacunku. Pragnienie bycia pożytecznym i niezbędnym
- potrzeby samorealizacji - dążenie do niezależności, dążenie do realizowania swojej osobowości, poznawanie czegoś nowego, doskonalenie własnych umiejętności i horyzontów myślowych

24. Opisz teorię ERG wstępującą w ramach podejścia do motywowania od strony treści

W koncepcji ERG przyjmuje się, że działanie uczestnika organizacji może być wywołane jednocześnie kilkoma kategoriami potrzeb. Na przykład pracownik jednocześnie może silnie dążyć do zaspokajania kontaktów społecznych ( członkostwo w partii politycznej, stowarzyszeniu społecznym), maksymalizowania posiadanych pieniędzy (prowadzenie wielu biznesów) oraz zdobywania wiedzy ( podjęcie studiów). Ponadto w koncepcji tej występuje element, określany jako frustracja-regresja: jeżeli określona potrzeba pozostaje niezaspokojona, pracownik jest sfrustrowany, cofnie się do niższego poziomu i zacznie ponownie szukać sposobów zaspokajania potrzeb niższego rzędu.

25. Opisz teorię oczekiwań stworzoną przez V.Vroom'a występującą w ramach motywowania od strony procesu

Jest uznana za wiodącą grupie i najwszechstronniej wyjaśniającą przebieg procesu motywacji. Celem jest wyjaśnienie indywidualnych procesów podejmowania decyzji oraz możliwość przewidywania tych decyzji.
Teoria oczekiwań - Dana osoba jest skłonna działać w pewien sposób na podstawie oczekiwania, że praca ta przyniesie określony skutek, który będzie dla niej atrakcyjny.
Trzy zależności:
- Związek między wysiłkiem a efektywnością - prawdopodobieństwo, że wysiłek przyniesie efekt
- Związek między efektywnością a nagrodą - stopień w jakim osoba jest przekonana, że określony poziom efektywności doprowadzi do pożądanego skutku
- Atrakcyjność - znaczne przywiązanie przez pracownika do potencjalnego skutku lub nagrody

26. Opisz teorię wzmocnienia B.F. Skinera

Wykazuje, w jaki sposób w powtarzalnym procesie uczenia się skutki zachowań z przeszłości wyznaczają postępowanie w przyszłości. Człowiek może być sterowany przez zewnętrzne bodźce.

Wzmocnienie pozytywne - będące metodą nasilenia danego zachowania. Jest to rodzaj nagrody bądź pozytywny wynik następujący na skutek pożądanego zachowania
Unikanie - dokonujące się przez unikanie niemiłych konsekwencji, jakie mogą się pojawić, gdyby zachowanie nie przynosiło pożądanych efektów.
Karanie - stosowane przez kierowników, czyli spowodowanie ujemnych dla pracownika skutków. Taka sytuacja zachodzi wtedy, gdy pracownik źle wykonuje pracę, utrudnia pracę innym ( nagana, środki dyscyplinarne itp. )
Eliminacja - stosowana w celu osłabienia niepożądanych zachowań, przez ich niedostrzeganie przez kierownika lub przez nie wzmacnianie tak aby z czasem przestały działać.

27. Wymień i krótko opisz etapy procesu kontroli


Proces kontroli obejmuje 3 podstawowe etapy;
1) Opracowanie standardów kryteriów ( modeli, norm, wzorców) lub wskazanie jakie powinny być efekty. Pierwszy etap procesu kontroli ukazuje, jak bliskie są w istocie funkcje kontroli i planowania. Standardy są konkretnymi celami, w stosunku do których można dokonać oceny działań. Wszystkie standardy wykorzystywane w procesie kontroli powinny być przy tym określone na podstawie zbioru celów organizacji i jej strategii. Cele, które mogą być wykorzystywane jako standardy procesie kontroli, powinny charakteryzować się dwiema cechami :
- cele powinny być określane w czasie, zatem powinien być zdefiniowany konkretny termin, w którym zadanie powinno być wykonane
- w celu musi być zawarte kryterium, według którego będzie można ocenić stopień realizacji

2) Ocena działań w stosunku do tych standardów lub określenie rzeczywistych efektów.
Drugi etap procesu polega na porównaniu rzeczywiście osiągniętych rezultatów przyjętymi standardami. Na tym etapie kierownik powinien określić, w jakim stopniu osiągnięte rezultaty odpowiadają jego oczekiwaniom. Dokonuje oceny, która stanowi podstawę dla podjęcia decyzji i rozpoczęcia działań usprawniających .
3) wskazania jak usunąć ewentualne odchylenia od stanu pożądanego i podjęcie niezbędnych działań korygujących.
Etap trzeci wiąże się zatem z wyborem jednego z trzech sposobów zachowania
- nie podejmować żadnych działań korekcyjnych - polega nadym, aby osiągnąć taką sytuację, w której proces zarządzania instytucją zapewni jej funkcjonowanie zgodnie z planem.
- usuwać odchylenia - tworzenie systemu kontroli, który nie pozwala na likwidowanie odchyleń - zanim osiągną one rozmiary, stanowiące dla organizacji istotne zagrożenie - mija się z celem.
- zweryfikować standardy kontrolne - nie zawsze celowe okazuje się likwidowanie zauważonych odchyleń. Niekiedy same standardy mogą okazać się nieprawidłowe ze względu np. na zmiany warunków funkcjonowania organizacji.

28. Zdefiniuj pojęcie controllingu i wymień jego rodzaje

Controllig jest określany jako podsystem zarządzania koordynujący procesy planowania, kontroli oraz zasilania w informacje i umożliwiającym tym samym sterowanie całą instytucją a punktu widzenia wyznaczonych celów. Ma charakter funkcji doradczej: pomaga, opiniuje, wskazuje kierownictwu możliwe kierunki działania.
Rodzaje controllingu:
- logistyczny
- marketingowy
- zarządzania zasobami ludzkimi
- inwestycyjny
- finansowy

29. Zdefiniuj pojęcie podejmowania decyzji i wymień rodzaje decyzji przyjmując dowolne kryterium podziału

Podejmowanie decyzji jest aktem wyboru jednego wariantu spośród pewnego ich zestawu.
Proces podejmowania decyzji - to rozpatrywanie i zdefiniowanie istoty sytuacji decyzyjnej, zidentyfikowanie alternatywnych możliwości, wybór najlepszej z nich i wprowadzenie jej w życie
- Decyzje strategiczne
- Decyzje taktyczne
- Decyzje operacyjna

30. Wymień i krótko opisz etapy podejmowania decyzji

I etap:
Określenie sytuacji i jej ograniczeń, czyli zebranie wszystkich informacji, które dotyczą stanu faktycznego i stanu prawnego.
II etap:
Analiza danych i faktów w celu ustalenia przyczyn i powiązań pomiędzy faktami, sprawdzenie, czy i w jakim stopniu wpływają na sytuację.
III etap:
Badanie alternatyw. Polega na znalezieniu i zdefiniowaniu wszystkich możliwych sposobów działania. Określeniu kosztów i zysków dla każdego z nich.
IV etap:
Wybór jednej z badanych alternatyw, który min. polega na zbilansowaniu kosztów i zysków oraz na przewidzeniu skuteczności danego postępowania w stosunku do warunków ustalonych w etapie I.
V etap:
Wdrożenie - działanie mające na celu realizację podjętej decyzji.




31. Racjonalność rzeczowa a racjonalność metodologiczna podejmowania decyzji

Racjonalność rzeczowa - polega na przystosowaniu dokonanego wyboru „ do okoliczności i w ogóle wszystkiego, cokolwiek w sądzie prawdziwym stwierdzić można”. Decyzja racjonalna w znaczeniu rzeczowym przeistoczona w działanie wykonawcze odpowiada w pełni rzeczywistości i przekształca ją zgodnie z rządzącymi nią prawami

Racjonalność metodologiczna - mamy do czynienia gdy dokonany jest wybór w działaniu zgodnie z regułami „sztuki” podejmowania decyzji oraz na podstawie wszystkich dostępnych dla decydenta informacji.

32. Zdefiniuj pojęcie stylu kierowania i wymień jego cechy.

Styl kierowania oznacza względnie trwały, indywidualny sposób zachowania kierownika w stosunku do podwładnych, nakierowany na pobudzenia ich do działania w procesie realizacji celów organizacji.
Cechy stylu kierowania:
- styl kierowania powiązany jest z interakcjami pomiędzy uczestnikami organizacji
- styl kierowania wiąże się z nierównomiernym podziałem uprawnień
- poprzez zastosowanie odpowiedniego stylu kierowania kierownicy kształtują zachowania podwładnych
- styl kierowania związany jest z określonymi wartościami

33. Opisz krótko teorię cech dotyczącą stylów kierowania

Efektywność stylu kierowania można wyjaśnić poprzez cechy przywódcy. Próbując udowodnić, że bycie skutecznym kierownikiem jest czymś wrodzonym, w ramach teorii cech akcentowano następujące założenia:
- przywódcą człowiek rodzi się a nie staje
- przywództwo jest rzadką umiejętnością
- przywódcy posiadają charyzmę
Badania nakierowane na identyfikację cech przywódczych ( do których zaliczono: cechy fizyczne, cechy osobowościowe, umiejętność budowania relacji społecznych, umiejętności zawodowe) realizowane były w ramach dwóch głównych nurtów badań
- poszukiwanie charakterystycznych cech osób które były kierownikami i osób które kierownikami nie były
- poszukiwanie chartka. Cech osób które były skutecznymi kierownikami i osób które skutecznymi kierownikami nie były

34. Wymień i krótko opisz style kierowania wyróżnione przez R. Likert'a

Likert zdefiniował cztery podstawowe typy stylów kierowania:
1) styl opresyjny
2) styl paternalistyczny
3) styl konsultacyjny
4) styl partycypacyjny

styl opresyjny - kierownik reprezentujący ten styl, posiada wszystkie cechy kierownika - autokraty ( zmienia się styl z opresyjnego na styl życzliwego autokraty). Kierownicy reprezentujący ten styl mogą podtrzymywać autorytarne relacje z podwładnymi, pozwalają jednak, choć w ograniczonym zakresie, uczestniczyć im w procesach decyzyjnych. System motywacji oparty jest na wynagrodzeniu za pracę (bodźce materialne) i w pewnych wypadkach na systemie kar ( bodźce negatywne)

styl konsultacyjny - manifestują znaczne zaufanie do podwładnych i są zwolennikami bezpośrednich kontaktów z podwładnymi

Styl partcypacyjny - oznacza grupowe podejmowanie decyzji i partycypację pracowników procesie zarządzania. Stosunki między kierownikami a podwładnymi oparte są w dużym stopniu na więziach nieformalnych i zakładają wzajemne zaufanie.

35. Opisz siatkę stylów kierowania opracowaną przez R.Blake'a i J.Mounton

Model stylów kierowania jest charakteryzowany przez obydwa kryteria (troski o pracownika i troski parametrów), co pozwoliło na wyróżnienie 81 potencjalnych zachowań kierowniczych. Spośród 81 pól modelu opisują 5 pozycji na siatce stylów kierowania jako stylów dominujących
- kierowanie zubożone- ze strony kierownika podejmowany jest minimalny poziom wysiłku, gwarantujący taka jakość pracy, jaka pozwoli uniknąć mu groźby zwolnienia
- kierowanie klubowe - kierownik koncentruje się na tworzeniu dobrych stosunków międzyludzkich, lecz w niewielkim stopniu troszczy się o efektywność realizacji
- kierowanie autorytarne - kierownik skupia uwagę na sprawnej realizacji zadań, lecz w niewielkim stopniu troszczy się o prawidłową atmosferę
- kierowanie zrównoważone - kierownik osiąga odpowiedni stopień realizacji zadań, znajdując równowagę między sprawnością działań i dobra atmosferą w pracy
- kierowanie zespołowe - dzięki dużej uwadze poświęcanej podwładnym i problemowi sprawności działań, kierownik osiąga stan, w którym podwładni świadomie dążą do realizacji celów instytucji.

36. Opisz model E. Fiedlera dotyczący stylów kierowania

Sytuacyjny model kierownictwa Freda E. Fiedlera należy do najbardziej znanych modeli, w który uwzględniono 3 czynniki kształtujące sytuację kierowniczą:
- stosunki między kierownikiem członkami podległego zespołu, wyrazem ich może być lojalność podwładnych, ich zaufanie do przełożonego i akceptacja indywidualnych cech kierownika
- struktura zadania, zatem typowość zadania i precyzyjność jego formułowania
- pozycja władcza kierownika, która określa zakres kompetencji kierownika, wynikający z zajmowanej przez niego pozycji w strukturze instytucji

37. Wyjaśnij ewolucyjną teorię przywództwa stworzoną przez P. Herse'a i K Blanchard'a

Według koncepcji P.Herseya i K. Blancharda - ewolucyjnej teorii przywództwa - efektywność stylu kierowania zależy od dojrzałości pracowników. Przez dojrzałość poszczególnych podwładnych oraz zespołów pracowniczych rozumie się ich zdolność do pobrania odpowiedzialności za swoje działania, pragnienie osiągnięcia postawionych celów oraz formalne kwalifikacje i doświadczenia w realizacji konkretnych zadań, które zostały im powierzone.

38. Zdefiniuj pojęcie strategii i opisz jej trzy poziomy ( korporacji, jednostki biznesu, funkcji )

Strategia - jest to celowe działanie organizacji, to kompletny plan, który określa, jakie decyzje będą podjęte

Planowanie na poziomie korporacji, koncernu - jest realizowane przez naczelne kierownictwo, które nadzoruje interesy i operacje organizacji zajmującej się więcej niż jednym rodzajem działalności gospodarczej

Planowanie na poziomie jednostki organizacyjnej - plan ten służy zarządzaniu interesami operacjami określonej jednostki gospodarczej

Planowanie na poziomie funkcjonalnym - tworzy ramy zarządzania m.in. produkcją , finansami, marketingiem, zasobami ludzkimi, logistyką. Plany powinny być zgodne z planami zarówno całej organizacji, jak i jej część składowych.

39. Opisz klasyfikacje strategii zaproponowaną przez M. Portera

Idea strategii konkurencyjnej M. Portera polega na wypracowaniu takiej pozycji firmy, aby możliwie najpełniej wykorzystać przewagę, jaką posiada w stosunku do innych uczestników rynku (konkurentów). Opiera się ona na analizie konkurencyjnej, która jest oceną prawdopodobnych możliwości przyjęcia lub zmian strategii przez innych.
Porter wyróżnił cztery podstawowe składniki analizy konkurencyjnej: (1) przyszłe cele, (2) założenia, (3) obecna strategia, (4) szanse.


40. Wymień i opisz etapy procesu zarządzania strategicznego

- diagnozowania strategicznego, dla rozpoznania jego uwarunkowań
- formułowania strategii, dla ścisłego określenia celów i metod działalności
- wdrożenia strategii, czyli wprowadzania w życie założeń planistycznych
- kontroli strategicznej, dla monitorowania realizacji strategii i oceny aktualności planu strategicznego

41. Na czym polega istota macierzy BCG

Macierz BCG, opiera się na prostym założeniu, że zdolność linii produktowych do generowania zysków firmy zależy od tempa wzrostu danego rynku oraz udziału w nim konkretnego produktu. W ten sposób powstały cztery „malownicze” kategorie produktów: gwiazdy, dojne krowy, znaki zapytania oraz psy...
Każdy wyrób jest szacowany w ten sposób i dla każdego odrębnie proponowana jest marketingowa koncepcja działania.

42. Wyjaśnij krótko na czym polega metoda 5 sił M. portera

Nawiązuje do wymagania identyfikacji istniejących lub spodziewanych zdarzeń, pojawiających się na następujących, pięciu obszarach:
- stan i perspektywa konkurencji bezpośredniej
- stan i perspektywa konkurencji potencjalnej
- stan i perspektywa konkurencji substytucyjnej
- stan i perspektywa relacji między przedsiębiorstwem a jego dostawcami
- stan i perspektywa relacji między przedsiębiorstwem a jego odbiorcami

43. Na czym polega analiza SWOT

Jest to analiza funkcjonowania przedsiębiorstwa i perspektyw jego rozwoju prowadzona pod kątem widzenia silnych i słabych stron firmy, szans i zagrożeń. Jest ona prowadzona z uwzględnieniem warunków otoczenia wewnętrznego i zewnętrznego, a szczególnie klientów, konkurentów i partnerów.

Analiza SWOT jest metodą, która opisuje jak działa firma (albo pokazuje położenie firmy) w kategoriach tych czynników, które mają największy wpływ na działalność przedsiębiorstwa.
Analiza SWOT polega na zidentyfikowaniu silnych i słabych stron danej firmy (jej wewnętrznych zasobów i możliwości), oraz na rozpoznaniu szans i zagrożeń jakie stają przed firmą (czynniki zewnętrzne dla przedsiębiorstwa).

Silne i słabe strony są czynnikami wewnętrznymi dla firmy np.: jakość produktu, kwalifikacje kadry zarządzającej (oba te czynniki mogą być także słabościami jeżeli jakość produktu jest niska czy zarządzanie jest złe).
Szanse i zagrożenia są zewnętrznymi czynnikami, np. rozwój całego nowego rynku (szansa), czy pojawienie się na rynku nowych konkurentów (zagrożenie).

Tworząc Analizę SWOT na samym początku warto jest odpowiedzieć na następujące pytania:
• Co sprawia, że nasze przedsiębiorstwo odnosi sukces?
• Co robimy bardzo dobrze?
• Jaką wartość dla klientów stanowią nasze produkty czy usługi?
• Jakie zalety posiada nasza firma?

---