1. Zdrowie to stan pełnego, dobrego samopoczucia fiz. I psych., możliwość samodzielnego i aktywnego życia, bez choro i niepełnosprawności lub z nimi jeżeli nie da się ich wyzbyć, poddająca się zmianie zdolność człowieka do osiągnięcia szczytu własnych możliwości psych, fiz i społecznych. Jak i do pozytywnego reagowania na świat. Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich ukierunkowaną na zapobieganie chorobom i wczesne ustalenie diagnozy, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności, warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia Koncepcje zdrowia-modele: ORIENTACJA MEDYCZNA Wg tego modelu ZDROWIE to brak choroby. To definicja negatywna. ZDROWIE to stan, w którym organizm nie wykazuje żadnych odchyleń od przyjętych norm medycznych. ZDROWIE rozpatruje się jedynie z perspektywy choroby ( czyli wtedy, kiedy zaistnieje jakieś schorzenie ) oraz w wymiarze biologicznym, pomijając aspekty psychologiczny, duchowy, społeczny, które jednak wiążą się jednak z każdą poważniejszą chorobą. Model ten widział człowieka jako całość a dopiero w chwili zaistnienia choroby, zwracało się uwagę na poszczególną, chorą część ciała. ORIENTACJA SPOŁECZNA Społeczno-ekologiczny model zdrowia stanowi bazę teoretyczną dla promocji zdrowia. Na jego ostateczny kształt złożyły się doświadczenia praktyczne i osiągnięcia teoretyczne wielu dyscyplin o orientacji społecznej, w tym epidemiologii społecznej, medycyny społecznej i socjologii medycyny. Podstawowym założeniem społeczno-ekologicznego modelu zdrowia jest uznanie faktu istnienia skomplikowanych powiązań między człowiekiem i jego środowiskiem. Rozpatrując człowieka w kontekście życia społecznego, model ten nadaje szczególne znaczenie oddziaływaniu na zdrowie czynników natury psychospołecznej, między innymi takich jak: dążenie do dobrostanu, realizacja pragnień i aspiracji, a także fakt pełnienia przez niego ról społecznych. Model społeczno-ekologiczny zakłada ponadto obowiązek dążenia do poznawania sposobu rozumienia zdrowia i nadawanego mu przez jednostki znaczenia. Zmienność zachowań związanych ze zdrowiem i chorobą w zależności od rodzaju kontekstu kulturowego wskazuje na możliwość wielkiej różnorodności w tym względzie. W modelu przypomina się także o tym, że normy zdrowotne pozostają często w konflikcie z innymi niż zdrowie znaczącymi dla człowieka wartościami, takimi jak szczęście, przygoda, czy wreszcie zwykła konieczność. Zdrowie często z nimi przegrywa. Prawdą jest też, iż częścią normalnego życia jest konieczność podejmowania decyzji niosących ze sobą skutki szkodliwe dla zdrowia, szczególnie w przypadku osób żyjących w trudnych warunkach ekonomiczno-społecznych. Stąd w programach edukacyjnych musi być tym więcej propozycji alternatywnych zachowań, im bardziej restrykcyjne są warunki życia. ORIENTACJA PSYCHOLOGICZNA W aspekcie psychologicznym zdrowie dotyczy intelektu, emocji, relacji z otaczającym światem - w tym z innymi ludźmi; w dużym stopniu podlega świadomej kontroli. Pełnia zdrowia to nie tylko zdrowie ciała i dobre samopoczucie to jednocześnie właściwe relacje interpersonalne oraz postawa społeczna - integralność życia z |
przyjętym systemem etyczno-moralnym. Zdrowie nie jest stanem, lecz procesem. Jest aktywnym poszukiwaniem i utrzymywaniem równowagi psychofizycznej, rozumianej jako pełnia sił witalnych i obronnych organizmu oraz efektywne radzenie sobie z wymaganiami codziennego życia. Chodzi mianowicie o harmonię wewnętrzną człowieka jak też o współbrzmienie z zewnętrznym otoczeniem. Zdrowie psychiczne (umysłowe, czyli zdolność do logicznego myślenia, emocjonalne, czyli umiejętność rozpoznawania i wyrażania uczuć, radzenia sobie ze stresem, lękiem, depresją, a ogólnie wewnętrzny spokój), ORIENTACJA HOLISTYCZNA Zdrowie konstytuują czynniki fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe. Zdrowie jest postrzegane w kontekście wpływających czynników: biologiczne, środowisko fizyczne i psychiczne - społeczność w której człowiek funkcjonuje ( praca, zanieczyszczenia, rodzina ), czynniki wpływające na zdrowie związane z zachowaniem medycznym i zdrowotnym - używki, aktywność fizyczna, długość snu, wypoczynek, styl życia, opieka medyczna i jej jakość. Ten model postrzega zdrowie nie tylko w wymiarze somatycznym ( fiz.+ psych. ) ale także w wymiarze społecznym i duchowym. Całościowe pojmowanie człowieka, jako pełnej jedności zarówno narządów ciała materialnego, pracy umysłu, ciał energetycznych (subtelnych), stanu psychologicznego, stopnia rozwoju duchowego, światopoglądu, przekonań, oczekiwań i emocji jest nazywane holizmem. Zdrowie to proces poszukiwania i utrzymywania równowagi, w obliczu obciążeń, jakie nieustannie nakłada na organizm otoczenie. Zdrowie jako proces ma określoną dynamikę w czasie i zmienia się w odpowiedzi na zaistniałe wymagania zewnętrzne i wewnętrzne. Załamaniem zdrowia jest choroba. Charakter zdrowia w tym modelu jest dynamiczny i interakcyjny, ujmuje zdrowie jako ciągle zmieniającą się relację między oceną wymagań, indywidualną odpornością i wzorami zachowań jednostki. Organizm dąży do utrzymania tej relacji w równowadze, a gdy ulegnie zakłóceniu, następuje choroba. Atrybutem zdrowia jest zdolność do osiągania integracji i względnego stanu równowagi, obejmującego fizyczne i psychiczne wymiary organizmu oraz jego współoddziaływanie ze środowiskiem przyrodniczym i społecznym. Człowiek posiada świadomość, stanowi odrębny niepowtarzalny byt. Istotą człowieczeństwa jest PODMIOTOWOŚĆ, czyli zdolność do przeżywania, kierowania swoim życiem, ustosunkowaniem się do siebie i świata. Koncepcja pola zdrowotnego (Lalonde) czynniki warunkujące zdrowie: styl życia(53%), środowisko(21), czynniki biologiczne (16), opieka zdrowotna(10), Styl życia: zespól codziennych czynności zachowań specyficznych dla danej jednostki albo grup społecznych, na styl życia składają się zachowania będące rezultatem wpływu społeczeństwa. Dotyczy to wzoru zachowań, interpretacje sytuacji, sposoby radzenia sobie np. ze stresem, informacje znaczące w sferze zdrowia i ich interpretacja, ogólne postawy wobec życia, zdrowia, ze stylem życia. Na styl życia wpływają: czynniki związane z środowiskiem fiz., kulturowe, wpływ ludzi, osobiste |
2. Choroba - Stan patologiczny, objawiający się dysfunkcjonalnością (niesprawnością, niewydolnością) narządu, organu, układu w organizmie człowieka. Pojęcie choroby najczęściej pojmowane jest jako wyraz patologii, postrzeganej przez samego chorego jako stan upośledzenia i dyskomfortu (o zróżnicowanym nasileniu), a ponad to dającej się rozpoznać klinicznie (zdiagnozować). Choroba może też oznaczać i obejmować stany, których możemy być nieświadomi, bo nie odczuwamy żadnych dolegliwości, a które można wykryć tylko dzięki bardzo czułym testom laboratoryjnym i klinicznym. Wg Talcotta Parsonsa choroba to stan ograniczający lub uniemożliwiający pełnienie przez jednostkę zwykłych, codziennych ról społecznych, z racji uczestnictwa w życiu społecznym i przynależności do różnych grup (rodziny, grupy zawodowej i innych). Stres to wzmożone napięcie emocjonalne powodujące zmiany fiz. Pojawia się napięcie, które powoduje stres, stres to wzrost napięcia, bierze się ze świata zew. (stres ty czynniki na które nie mamy wpływu) zamiany przez stres: zwiększa się tempo pracy serca, temp. Podnosi się, szybciej oddychamy, pozytywne-mobilizacja. Boczne skutki stresu: utwardzenia naczyń krwionoscnych, kwas żołądkowy, zapalenie opon mózgowych, nowotwory. Depresja - ciągle przygnębienie, odczucie beznadziejności, smutek, pesymizm, tracą zainteresowanie wysiłkiem, życiem, myśli samobójcze. Zaczyna się łagodnie, z czasem pogłębia się. Istnieje depresja dziecięca i młodzieżowa. Przyczyny: złe kontakty z rodzicami, nie można poradzić sobie z problemami, złe relacje z ludźmi, strach przed wyzwaniami, odpowiedzialnością, biologiczne. Choroby wieńcowe (serca) ataki serca (przez cholesterol-miazdzyca), zawal serca(oderwanie złogu). Cukrzyca - zaburzenie przemiany materii, nie potrafią dobrze przetrawi tłuszczu i cukru, które powinny przemienić się w energie. Dwa rodzaje choroby: insulina zależna(typ I)IDDN- młodzieńcza, nie produkuje insuliny, insulina niezależna (typ II u ludzi dorosłych, insulina nie w właściwych ilościach. Cukrzyca nie jest choroba która wyznacza daleka idące zmiany w aktyw. Życiowej. Powody zachorowania: złe diety, rodzina. Ważne jest by: ruszać się, przestrzegać diet, kontrole cukru. Często jest przyczyna chorób: zawal serca, gangrena, zmiany wzrokowe. Wrzody żołądka- otwarte rany żołądka, spowodowane kwasem żołądkowym, spowodowane są używkami, stresem, złą dieta, nieregularne posiłki. Pękniecie wrzodu (perforacja)powoduje zapalenie otrzewnej. Objawy: zgagi, pieczenie, odbijanie, ból żołądka po posiłku. AIDS- zarażenie hifem powoduje mała odporność czyli AIDS. Nowotwory- guz lagodny-usuniecie wyleczą chorobę, zlosliwy-przezyty, czasami nieuleczalny. Powody zachorowań: subs. Chem, papierosy, dziedziczenie, słonce, zanieczyszczenie środo, stres, sposób żywienia. Należy zwrócić uwagę na skore, wydzieliny, powiększone więzły chłonne. Choroby wieku dziecięcego: ospa wietrzna- zaraźliwa, objawy: złe samopoczucie, wysypka, zmiany skórne, choroba trwa z 2 tyg., powikłania: zapalenie mózgu, półpasiec. Odra - zakaźna, objawy: gorączka, katar, wysypka, powikłania: zapalnie płuc, choroby uszu, obowiązkowo szczepiona. Różyczka-niezyt gardła, drobna wysypka, powiększone więzły chłonne, nie leczy się jej, trwa z 3 dni, Świnka - nadmierne zapalenie przyuszne, groźne powiklania:zapalenie opon mózgowych, narządów płciowych. Krzywica - brak witaminy B, krzywicy zapobiega ruch, wietrzenie pomieszczeń, objawy: poty, |
3. Edukacja zdrowotna jest to proces w którym ludzie uczą się dbać o swoje zdrowie i spole. Obejmuje obszary wiedzy, umiejętności i postawy, obejmuje: wiedza o czynnikach(spol. Psychologiczne,srodowiskowe, polityczne), umiejętności(zdolność i sprawność radzenia sobie w sytuacji trudnych), postawy (są bardzo złożone, zawierają wiedze i zdolność jej uświadamiania w danej sytuacji. Wiedza jest motywem działania, z niej wybieramy najlepsze rozwiązania, składa się z 3 komponentów: poznawcza, emocjonalny i uczuciowy, składnik bihewioralny(zachowania)). Modele ed.zdr: model nastawiony na chorobę (najbardziej odległy od idei prom. Zdrow, nastawiony na zapobieganie odpowiednim jednostka chorobowym, sposób postępowania zależy od zjagnozowania choroby, pacjent wyklucz za swego życia czynniki wywołujące chorobę, nie towarzyszy temu głębsza refleksja) na czynniki ryzyka (ich eliminacje - ukazuje on fakt sprzyjania chorobom poprzez jeden czynnik, upowszechniony przez gr. specjalistów), na zdrowie (rozumiany w pojęciu holistycznym, skupiony na rozróżnieniu stopnia ryzyka i eliminacje, ludzie poszczególnych środowisk uczestniczą w definiowaniu własnych problemów zdrowotnych, identyfikacje czynników, kształtowaniu zachowań zdrowotnych) Zadania edukacji: odpowiednie środowisko, zachęcenie do zdrowego stylu życia, wiedza o zdrowiu, higienie. Metody ed: organizacja środowiska(dbać o estetykę, nauczyciel kreatywny, techniki relaksacyjne), przekazu wiedzy, pobudzania zachow. sprzyjających zdrowiu (inspiruje do działania), utrwalania, aktywizujące(zabawy, zdarzenie które uczą) Wych, zdrowotne to zamienne i realizowane działania które maja na celu kształtowanie umiejetnosici, nawyków, przyzwyczajeń i postaw pozwalających na zachowanie zdrowia i przestrzeganie higieny. Doprowadza do wzrostu odporności i opanowania wiedzy o organizmie ludzkim. Kryteria: ontogonestyczne(stadia rozwoju), srodowiskia i instytucji, grup tematycznych, ważniejszych jednostek chorobowych, poszczególnych układów i narządów, stopnia aktywności wychowania(etapy: heteroedukacji(dzieckiem się opiekują) pośredni(zaczyna być samodzielne), autoedukacja (samowychowanie), heteroedukacja odwrócona).
4. Higiena jest to dział medyczny, bada wpływ środowiska na zdrowie, eliminuje czynniki negatywne wpływające na zdrowie, a wprowadza dodatnie, albo zapewnia środowisku i jednostce najlepszych warunków środowiskowych na zdrowie psych i fiz. Zdania higieny: analiza i ocena czynników zew środowiska, określenie ich wpływu na rozwój człowieka, opracowanie wskazań dotyczących danego srod, podanie sposobów unikania negatywnych czynników i dodanie pozytywnych. Dzielimy na : higienę osobista, otoczenia (pracy, szkoły). Higiena ukl nerwowego- psychicznego: unormowany tryb życia, odpoczynku, badania lekarskie, terapie, brak nałogów. Higiena miasta.
|
5. Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawę poprzez podnoszenie poziomu wiedzy w społeczeństwie o sposobach skutecznego zapobiegania chorobom, tworzenie odpowiednich warunków społecznych, ekonomicznych i gospodarczych korzystnych dla poprawy stanu zdrowia społeczeństwa. Karta Ottawska :Określa działania z zakresu promocji zdrowia jako wspierające, broniące i umożliwiające zachowanie zdrowia. Podkreśla znaczenie podstawowych warunków życia i zasobów, jako coś, co jest niezbędne do zachowania zdrowia. Wśród nich są: dochody, żywność, wykształcenie, pokój. Wyznacza wszechstronną strategię promocji zdrowia poprzez pięć obszarów działań: budowanie zdrowotnej polityki społecznej, tworzenie środowisk sprzyjających zdrowiu wzmacnianie działań społecznych na rzecz zdrowia, rozwijanie umiejętności osobniczych, reorientacja służby zdrowia Cele promocji: CEL STRATEGICZNY: Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności przez: 1.Stwarzanie warunków oraz kształtowanie motywacji, wiedzy i umiejętności zdrowego stylu życia, a także podejmowania działań na rzecz zdrowia własnego i innych. 2.Kształtowanie sprzyjającego zdrowiu środowiska życia, pracy i nauki. 3.Zmniejszenie różnic w zdrowiu i dostępie do świadczeń zdrowotnych. CELE OPERACYJNE:1.Zwiększenie aktywności fizycznej ludności. 2. Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności.3. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu. 4. Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem. 5.Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych. 6.Zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa oraz działań w zakresie promocji zdrowia. 6.Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie występowaniu zaburzeń psychogennych. 7.Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy. 8.Poprawa stanu sanitarnego kraju. 8.Zmniejszenie częstości wypadków, szczególnie drogowych. 9.Zwiększenie sprawności i skuteczności pomocy doraźnej w nagłym zagrożeniu życia. 10.Zwiększenie dostępności i usprawnienie podstawowej opieki zdrowotnej. 11.Zapobieganie występowaniu oraz skutkom wcześniactwa i małej urodzeniowej masy ciała. 12.Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami z ryzykiem rozwoju niedokrwiennej choroby serca. 13.Usprawnienie wczesnej diagnostyki i zwiększenie efektywności leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy i sutka. 14.Stwarzanie warunków umożliwiających osobom niepełnosprawnym włączenie się lub powrót do czynnego życia. 15.Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym. 16.Intensyfikacja profilaktyki próchnicy zębów i chorób przyzębia u dzieci, młodzieży oraz kobiet ciężarnych. Profilaktyka ( zapobieganie, prewencja) obejmuje wszystkie działania podejmowane w celu zapobieżenia czemuś, obronę przed niepożądanym skutkiem czegoś. Są to działania uprzedzające. Profilaktyka nie jest domeną medycyny, lecz dotyczy wszystkich aspektów życia (np. zapobieganie pożarom, katastrofom, przestępczości, patologii społecznej). W medycynie profilaktyka oznacza działania, których celem jest niedopuszczanie do rozwoju chorób, zaburzeń i(lub) zmniejszenie ich skutków, czyli utrzymanie status quo organizmu. Profilaktyka koncentruje się na zdrowiu negatywnym, czyli patologii. Profilaktyka, w odniesieniu do dzieci i młodzieży, dotyczy zarówno zapobiegania zaburzeniom we wszystkich sferach zdrowia, jak i rozwoju (fizycznego, psychicznego, społecznego, |
seksualnego).Cele: podjecie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie, zahamowanie postępu i powikłań choroby, ograniczenie niesprawności i inwalidztwa, zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorców zachowań przyczyniających się do zwiększenia ryzyka. Fazy profilaktyki: faza pierwotna: zapobieganie chorobie przez kontrolowanie czynników ryzyka w grupie zwiększonego ryzyka, faza wtorna-zapobieganie konsekwencja poprzez wczesne wykrycie i leczenie, faza zahamowanie postępu choroby i ograniczenie powikłań.
6. Zasady zdrowego zywienia 1.Odrzucenie (ograniczenie) mleka krowiego. 2. Odrzucenie (ograniczenie) białej mąki.3. Odrzucenie (ograniczenie) cukru i aspartamu.4. Odrzucenie (ograniczenie) soli i glutaminianu sodu.5. Picie płynów przed posiłkiem albo 2 godziny po posiłku.6. Dokładne gryzienie i przeżuwanie spożywanego pokarmu7. Spożywanie produktów z niskim indeksem glikemicznym.8. Zażywanie dużej ilości ruchu na świeżym powietrzu.9. Unikanie nadmiernej ilości cholesterolu.10. Spożywanie produktów nieprzetworzonych zawierających naturalne witaminy, sole mineralne, błonnik, Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe.11. Unikanie roślin zbieranych poza okresem wegetacyjnym (nowalijek).12. Używanie masła zamiast margaryny.13. Spożywanie 4-5 posiłków dziennie, bez "podjadania" między posiłkami. 14. Spożywanie ostatniego posiłku najpóźniej na 2 godziny przed pójściem spać.15. Spożywanie minimum 1 litr dziennie wody niegazowanej z dodatkiem cytryny.16. Ograniczenie ilości spożywanej kawy i zwykłej herbaty.17. Ograniczenie spożywania żywności z dodatkami sztucznych barwników, konserwantów i innych syntetycznych dodatków.18. Unikanie palenia papierosów i wdychania dymu papierosowego oraz unikanie nadmiernej ilości alkoholu.
|
7. Pierwsza pomoc to podstawowe czynności wykonywane przed przybyciem lekarza, pogotowia ratunkowego lub innych wykwalifikowanych osób mające na celu ratowanie zdrowia bądź życia ludzi, którzy odnieśli obrażenia lub nagle zachorowali. Głównym celem udzielania pierwszej pomocy jest: ochrona ludzkiego życia , ograniczanie skutków obrażeń lub choroby, przygotowanie do dalszego postępowania lekarskiego. Sytuacje groźne dla życia mogą być różne, różny może też być stan poszkodowanego, ale istnieją cztery elementarne kroki - etapy udzielania pierwszej pomocy: Ocena sytuacji i troska o zabezpieczenie miejsca wypadku Najpierw i przede wszystkim pomyśl o swoim bezpieczeństwie, a potem o bezpieczeństwie poszkodowanego i obecnych osób postronnych, tak, aby nie było więcej rannych. Ocena stanu poszkodowanego i sprawdzanie czynności życiowych Następnie musisz sprawdzić stan ofiary (bądź ofiar). Sprawdź przede wszystkim przytomność i podstawowe czynności życiowe tj. oddech i tętno. Wezwanie pomocy Jeśli stan poszkodowanego jest poważny, musisz jak najszybciej zaalarmować odpowiednie służby medyczne Udzielenie pierwszej pomocy W oczekiwaniu na przyjazd wyspecjalizowanej jednostki medycznej, musisz udzielać dalej odpowiedniej pomocy. Sprawdzanie czynnosci zyciowych: sprawdzanie czy poszkodowany jest przytomny Poszkodowany nieprzytomny to osoba, która uległa wypadkowi, z którą nie można nawiązać żadnego kontaktu i która nie reaguje na bodźce zewnętrzne. Czyszczenie jamy ustnej i udrożnienie dróg oddechowych jedną rękę kładziemy na żuchwę, drugą na czoło poszkodowanego (rękoczyn czoło-żuchwa) a następnie przekręcamy głowę poszkodowanego twarzą w stronę przeciwną od siebie, otwieramy usta i dwoma palcami drugiej ręki owiniętymi, np. w gazik, folię, Sprawdzanie czy poszkodowany oddycha dorosły człowiek oddycha przeciętnie jeden raz w ciągu pięciu sekund. W celu stwierdzenia obecności oddechu u poszkodowanego przybliżamy ucho do twarzy poszkodowanego (jego nosa i ust), jednocześnie starając się zaobserwować ruchy oddechowe klatki piersiowej. Kontrola oddechu powinna trwać co najmniej 5-10 sekund, Sprawdzanie czy poszkodowany ma tętno tętno człowieka dorosłego wynosi przeciętnie 60 - 80 uderzeń na minutę. U poszkodowanego tętno badamy na tętnicy szyjnej. U niemowląt tętno sprawdzamy na tętnicy ramieniowej Badanie szczegółowe poszkodowanego Podczas badania poszkodowanego należy cały czas obserwować twarz poszkodowanego. Osoba nieprzytomna może zareagować na ból widocznym grymasem twarzy lub jękiem. Urazy: Oparzenie jest to uszkodzenie skóry oraz tkanek pod nią leżących na skutek działania wysokiej temperatury, substancji chemicznych, promieniowania jonizującego lub prądu elektrycznego. Oparzenia dzielimy na: W zależności od czynnika uszkadzającego oparzenia dzieli się na:, termiczne, chemiczne (zasadami i kwasami), popromienne, elektryczne. O tym, jak ciężkie jest poparzenie i jaki ma ono wpływ na organizm poszkodowanego decyduje stopień i powierzchnia oparzenia. Stopnie oparzeń W zależności od głębokości oparzenia wyróżniamy trzy stopnie: stopień I - objawem jest zaczerwienienie skóry (rumień), obrzęk i uczucie pieczenia, stopień II - na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się pęcherze z żółtawym płynem surowiczym, towarzyszy temu ostry ból. stopień III - niebolesny, cechuje kontrolować czynności życiowe, zapewnić komfort psychiczny, wezwać pogotowie Porażenie słoneczne: silne nasłonecznienie głowy, czerwona skóra głowy, sztywność karku, wymioty. Pomoc: chłodne miejsce, okryć kocem, głowa zimnymi okładami. Atak cieplny: ulotnie w cieniu, duża temp. Lub wilgotność, podąć napoje chłodzące Rany Rana jest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błon śluzowych, np. jamy ustnej. Rozległość i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które działał. Rany powitają na skutek działania: czynników mechanicznych, czynników chemicznych, czynników termicznych, czynników elektrycznych Rodzaje ran : Otarcie naskórka, Rana cięta, Rana kłuta, Rana tłuczona, Rana szarpana. Rana kąsana. Rana postrzałowa Pierwsza pomoc przy zranieniach: zatamowanie krwotoku (w przypadku dużego krwawienia). zabezpieczenie rany jałowym opatrunkiem - bezpośrednio na ranę kładziemy jałową gazę, całość bandażujemy bandażem dzianym, nie kładziemy na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp., nie dotykamy rany palcami ani żadnymi środkami nie jałowymi, nie usuwamy ciał obcych tkwiących w ranie, nie przemywamy ran. unieruchomienie (jeśli zranienie jest duże i dotyczy kończyny). ułożenie poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego. kontrolowanie czynności życiowych poszkodowanego (oddech i tętno). zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego i psychicznego kontrolowanie tętna poniżej miejsca założenia opatrunku. w przypadku przemoknięcia opatrunku nakładamy kolejną warstwę materiału chłonącego, którą mocujemy bandażem. ZŁAMANIE - Jest to przerwanie ciągłości tkanki kostnej. Złamania dzielimy na: zamknięte - tj. gdy skóra dookoła złamanej kości jest nienaruszona, otwarte - tj. gdy jest przerwana ciągłość skóry a kość może być narażona na zanieczyszczenia pochodzące z powierzchni skóry i powietrza. Złamanie należy podejrzewać, jeżeli po urazie: wystąpi obrzęk i ból, nasilający się przy uciśnięciu lub próbie poruszenia kończyną, poszkodowany nie może w pełni lub częściowo wykonywać ruchów uszkodzoną kończyną, wystąpi nieprawidłowa ruchomość w miejscu, w którym normalnie kończyna jest nieruchoma, uszkodzona kończyna wyraźnie straci swój prawidłowy kształt, w razie gdy widoczne są odłamy kostne (w przypadku złamań otwartych). Pierwsza pomoc:uszkodzone miejsce odsłaniamy tylko w przypadku podejrzenia istnienia rany poprzez rozcięcie lub rozprucie części ubrania, jeśli jest to złamanie otwarte tamujemy ewentualny krwotok i zakładamy na ranę jałowy opatrunek (bezpośrednio na ranę kładziemy ostrożnie jałowy gazik, tak aby nie wcisnąć złamanej kości ani jej odłamków). unieruchamiamy przynajmniej dwa sąsiednie stawy tzn. leżący powyżej i poniżej złamania, nie nastawiamy i nie poruszamy uszkodzoną kończyną (konieczne czynności wykonujemy z naciągiem), poszkodowanemu zapewnić komfort termiczny i psychiczny, kontrolujemy tętno i wygląd palców na uszkodzonej kończynie oraz czynności życiowe poszkodowanego, wzywamy pogotowie, przy wykonywaniu unieruchomienia kończyn dolnych zawsze pamiętamy o wypełnieniu przestrzeni między nimi. Skręcenie - przez gwałtowny ruch, stawy nie stykają się (deformacja stawu, unieruchomienie, obrzęk, ból,). Unieruchomienie i tabletki, lekarz Zwichnięcie - przemieszczenie kości, stawy nie stykają się (deformacja stawu, obrzęk, ból). Unieruchomienie i tabletki. Krwotok z nosa W przegrodzie nosowej znajdują się powierzchowne naczynia krwionośne, które przy |
się martwicą całej grubości skóry, a także uszkodzeniem tkanek położonych głębiej (mięśnie, ścięgna). skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek. Pierwsza pomoc przy każdym oparzeniu należy przyjąć zasadę, że jest ono cięższe niż wydaje się na pierwszy rzut oka, jeżeli na kimś zapali się ubranie, należy palącego się przewrócić, okryć kocem i poturlać po ziemi, a po ugaszeniu płomieni pozostawić w pozycji zastanej, w przypadku oparzenia ręki należy zdjąć z palców pierścionki i zegarek (wykonujemy to tylko bezpośrednio po oparzeniu), jeżeli odzież przylgnęła do ciała nie odrywamy jej, oparzone miejsce schładzamy zimną wodą, kierując strumień powyżej rany, przez około 15-20 minut (w przypadku oparzeń oka okres schładzania jest dłuższy), ranę osłaniamy jałowym opatrunkiem (nie może on wywierać żadnego nacisku na miejsce oparzenia), w przypadku oparzeń oka opatrunek wykonujemy na obie gałki oczne, przytomnego poszkodowanego z rozległymi .poparzeniami należy ułożyć w pozycji autoprzetoczeniowej (działanie przeciwwstrząsowe), poszkodowanemu należy podawać do picia letnie napoje, w celi uzupełnienia ubytków płynów w organizmie, poszkodowanemu zapewniamy komfort termiczny i wsparcie psychiczne, w razie potrzeby wzywamy lekarza, pęcherzy z płynem surowiczym nie przekłuwamy.
Stopnie odmrożeń Rozróżniamy trzy stopnie odmrożeń: stopień I - charakteryzuje się zaczerwienieniem, obrzękiem oraz uczuciem pieczenia i drętwienia, stopień II - cechuje go znacznie większe zasinienie i obrzęk, dodatkowo pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym lub surowiczo-krwistym, stopień III - charakteryzuje się martwicą skóry, która przyjmuje sinawo purpurowe zabarwienie. Pierwsza pomoc: poszkodowanego przenieść do ciepłego pomieszczenia, rozluźnić ubranie uciskające obrzęknięte miejsca, ściągnąć przemoczoną i zmrożoną odzież, nie wolno nacierać odmrożonych miejsc śniegiem ani alkoholem, można poszkodowanemu podać do picia mocno osłodzone, gorące napoje, nie należy podawać poszkodowanemu alkoholu ani pozwolić palić, jeżeli na skórze występują pęcherze czy grożące martwicą sine przebarwienia zakładamy na nie jałowy opatrunek i niezwłocznie kontaktujemy się z lekarzem, odmrożoną część ciała wkładamy do zimnej wody a następnie powoli i stopniowo podwyższamy temperaturę wody, do temperatury pokojowej (cały proces powinien trwać 20-30 minut). Porażenie prądem - odciągamy od miejsca porażenia, nie stać w wodzie, oparzenia w miejscu, skurcz przepony, zatrzymanie akcji serca i oddychania UDAR CIEPLNY (TERMICZNY) Udar cieplny jest skutkiem przegrzania organizmu. Spowodowany jest utrudnionym lub wręcz uniemożliwionym oddawaniem nadmiaru ciepła. Objawy: zaczerwieniona, gorąca skóra, silne poty, osłabienie, uczucie zmęczenia, silne pragnienie, bóle i zawroty iłowy, nudności i wymioty, mroczki przed oczami, przyspieszone tętno. Pierwsza pomoc: poszkodowanego przenieść do zaciemnionego, przewiewnego miejsca, ułożyć w wygodnej dla niego pozycji, rozluźnić uciskające części ubrania, stosować zimne okłady (rozpoczynając od głowy, karku, dłoni, stopniowo przechodząc na klatkę piersiową),poszkodowanemu przytomnemu podać małymi porcjami zimne napoje (najlepiej soki) bądź czystą wodę, uszkodzeniu ( także bez przyczyn zewnętrznych) pękają co prowadzi do krwawienia. Pierwsza pomoc: poszkodowanego posadzić z głową pochyloną do przodu, poinformować poszkodowanego aby oddychał ustami, polecamy poszkodowanemu oczyścić nos (wydmuchać zawartość nosa), uciskamy nos tuż poniżej części kostnej u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze nie tamujemy wypływu krwi, kładziemy zimne kompresy na czoło, kark i nasadę nosa. po 10 minutach przestajemy uciskać nos. jeżeli krwawienie powtarza się należy zastosować ponownie ucisk (nie oczyszczamy zawartości nosa), jeżeli krwawienie z nosa trwa dłużej niż 30 minut należy skontaktować się z lekarzem. POGRYZIENIE Pogryzienia są niebezpieczne ze względu na ogromne ryzyko zakażenia znajdującymi się w paszczy zwierzęcia licznymi bakteriami, które w momencie ukąszenia przenikają do rany. Szczególnie groźne jest zakażenie wścieklizną. Wygląd rany kąsanej zależy od gatunku zwierzęcia, które pogryzło. Każdej ranie towarzyszy ból oraz mniej lub bardziej intensywne krwawienie Pierwsza pomoc: ranę przemyć wodą z mydłem przez 10-15 minut, wirus wścieklizny ginie w styczności z mydłem (ranę można przemyć wodą utlenioną ), pozwolić aby krew swobodnie wypływała przez 5-10 minut, założyć na ranę jałowy opatrunek, zapewnić komfort termiczny i wsparcie psychiczne, wezwać pogotowie, w celu zabezpieczenia przed wścieklizną osoby podejrzane o nią poddawane są szczepieniom. UŻĄDLENIA Pojedyncze użądlenia owadów nie są niebezpieczne. Trzeba pamiętać o tym, że wrażliwość poszczególnych osób na jad owadów jest zróżnicowana. Niebezpieczne są użądlenia w okolicy szyi, języka, wewnętrznej części podniebienia oraz policzków. Mogą one powodować obrzęk błony śluzowej, krtani i zatkanie dróg oddechowych. Objawy: zaczerwienienie i obrzęk miejsca użądlenia, bolesność, u osób uczulonych mogą wystąpić objawy ogólne jak: dreszcze, podwyższona temperatura ciała, bóle i zwroty głowy, przyspieszenie tętna, duszność i zaburzenia oddechu. Pierwsza pomoc: usunąć żądło w taki sposób, aby nie uszkodzić pęcherzyka z płynem surowiczym, (nie usuwamy żądła u osób uczulonych i małych dzieci.), stosować zimne okłady, w przypadku ukąszenia w obrębie jamy ustnej i szyi podać kostkę lodu do ssania (lód zmniejsza obrzęk) i skontaktować się z lekarzem ZATRUCIA Zatruciem nazywamy wniknięcie do organizmu substancji w szkodliwej dla niego dawce. Przyczyny zatruć: zamachy samobójcze, zabójstwa, nadużycia (leki, alkohol, narkotyki), nieświadomość (dzieci pijące kolorowe detergenty), lekkomyślność (kierowca uruchamiający silnik w zamkniętym garażu), pomyłka (przechowywanie substancji toksycznych w nie oznakowanych lub źle oznakowanych pojemnikach). Drogi wnikania trucizn do organizmu:układ pokarmowy (leki, alkohol, trujące rośliny i grzyby), układ oddechowy (gazy drażniące, tlenek i dwutlenek węgla), skóra i błony śluzowe (trucizny kontaktowe, środki żrące, pestycydy), bezpośrednio do krwioobiegu (narkotyki). Ogólne zasady postępowania: Zabezpieczyć miejsce zdarzenia. Odizolować poszkodowanego od trucizny (pamiętajmy o swoim bezpieczeństwie). Sprawdzić czynności życiowe. Zebrać niezbędne informacje: co? ile? kiedy? Wezwać pogotowie; w meldunku powinny znaleźć się następujące informacje: ilość zatrutych, przybliżony wiek poszkodowanych, rodzaj i stężenie trucizny, czas jaki upłynął od chwili wniknięcia substancji szkodliwej, objawy zatrucia i stan poszkodowanego. Wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe (podanie odtrutek, ew. spowodowanie wymiotów, odpowiednie ułożenie, okrycie, wsparcie psychiczne). Zabezpieczenie resztek pokarmu, opakowań po tekach, wymiocin. |
8. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA PODSTAWĄ PROMOCJI ZDROWIA. AKTYWNOŚĆ: rozróżnia się wiele rodzajów aktywności ludzkiej.
Fizyczny oznacza sprawność ciała, psychiczny - spokój duszy a społeczny realizuje się poprzez moralność i życzliwość. “Ruch jest życiem - życie jest ruchem".Ruch, zabawa i sport to doskonałe środki w procesie wychowania fizycznego, to On musi podejmować działania w zakresie: Zapewnienia aktywnego uczestnictwa w zajęciach ruchowych jak najszerszej społeczności szkolnej ,celowego rozwijania koncepcji służących ochronie zdrowia poprzez uprawianie sportu ,otwieranie perspektyw do praktycznego zastosowania tych kompetencji na własną odpowiedzialność ,wzbudzania ciekawości poznawczej uczniów ,emocjonalnego zaangażowania w zainteresowanie aktywnością ruchową ,nauczanie praktycznych wymiarów szkolnych zajęć wychowania fizycznego w celu zastosowania ich w środowisku rodzinnym czy rówieśniczym ,nauczanie pokonywania braku wiary we własne siły czy pokonywanie bariery leków ,rozwijanie umiejętności współdziałania w zespole oraz poczucie radości ze wspólnej zabawy ,rozwijanie umiejętności projektowania i organizowania zajęć ruchowych przez uczniów ,wspieranie u ucznia przejawów każdej aktywności ruchowej ,inspirowanie swoją postawą i aktywnością Aktywność ruchowa jest biologiczną potrzebą zapewniającą mu zachowanie zdrowia. Winna mu towarzyszyć niezależnie od wieku, płci i zawodu. Dostosowana do możliwości polepsza jego kondycję, a wybór i adaptacja do stylu życia może sprzyjać jego polepszeniu i wydłużeniu. Korzyści Aktywność fizyczna poprawia stan zdrowia na różne sposoby:, zmniejsza czynność mięśnia sercowego, obniża ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, zwiększa ilość masy kostnej, chroni przed osteoporozą, nasila spalanie kalorii, sprzyja obniżeniu masy ciała i utrzymaniu pożądanej wagi, prowadzi do wzrostu podstawowej przemiany materii, zmniejsza apetyt, pomaga w redukcji masy tłuszczowej ciała.
|
|