ARSEN

Występowanie:

- w postaci arsenków i arsenosiarczków metali ciężkich.

Związki arsenu stosowane są głównie w rolnictwie i leśnictwie, jako pestycydy, jako środki konserwujące drewno, w produkcji szkła, barwników i chemicznych środków bojowych.

Źródła zanieczyszczenia

- spalanie węgla.

- pewne ilości arsenu może przedostawać się z aparatury służącej do produkowania żywności

- może występować w organizmach ryb i skorupiakach morskich ponieważ arsen ma zdolność kumulacji w tych organizmach.

Losy w organizmie:

- wchłania się z przewodu pokarmowego, z układu oddechowego.

- kumuluje się w tkankach bogatych w keratynę, takich jak włosy, paznokcie i skóra, oraz w nabłonku przewodu pokarmowego.

- nieorganiczne związki arsenu wydalają się głównie przez nerki, niewielkie ilości z kałem.

Mechanizm działania toksycznego:

- arsen jest przyczyną powstawania nowotworów (m.in. układu oddechowego, skóry).

- nieorganiczne związki arsenu uszkadzają procesy oddechowe komórek wątroby.

Zatrucia ostre:

arsenowodór (AsH₃), wyróżnia się dużą toksycznością, objawy po 12-48 h: bóle brzucha, krwiomocz i żółtaczka. Pierwsze objawy, pojawiają się po 2-24 godz. od zatrucia są bóle głowy, trudności w oddychaniu.

trójtlenkiem arsenu AsO₃, objawy po kilku minutach lub godzinach:

* ostry nieżyt żołądkowo-jelitowego, prowadzący do zaburzeń wodno-elektrolitowych i zapaści.

* skóra dystalne części ciała (nos, uszy kończyn zasinione), jest bladoszara wskutek porażeń i uszkodzeń drobnych naczyń krwionośnych,.

* następuje spadek ciśnienia krwi, występuje niedokrwistość, leukopenia i zaburzenia ze strony układu nerwowego (przeciętna dawka śmiertelna 70-300 mg AsO₃).

W przypadku zatrucia inhalacyjnego występuje znaczne uszkodzenie błon śluzowych układu oddechowego (nosa, gardła, oskrzeli).

Zatrucia przewlekłe:

- zmiany skóry i błon śluzowych, uszkodzenie nerwów obwodowych w postaci polineuropatii, rogowacenie naskórka dłoni i stóp, zmiany zapalne skóry z owrzodzeniem, występuje perforacja przegrody nosowej.

- brodawkowate zrogowacenie skóry może przekształcić się po latach w zmiany nowotworowe.

- występują poprzecznych białe linii na płytkach paznokciowych,

- obserwuje się często niedokrwistość, zaburzenia ze strony układu pokarmowego i zmniejszenie masy ciała.

Działania odległe:

- działanie rakotwórcze!!!

- po długoletnim narażeniu inhalacy- nowotwory płuc,

- po doustnym przyjmowaniu - głównie nowotwory skóry.

KADM

Występowanie:

- występuje w rudach cynkowych i ołowiowych,

- do środowiska kadm dostaje się z dymami, pyłami emitowanymi przez przemysł, ze ściekami odprowadzanymi z hut i kopalń metali kolorowych, które skażają glebę i wodę a co za tym idzie żywność

- b/dużo kadmu wchłania się u palaczy papierosów.

- pewne ilości kadmu do żywności może przenikać z naczyń zawierających kadm.

Stosowany jest do:

- zabezpieczenia przed korozją

- produkcji zasadowych akumulatorów, tzw. baterii niklowo-kadmowych

- wyrobów stopów z miedzią, stosowanych

- w elektrotechnice,

- w reaktorach jądrowych - jako regulator łańcuchowej reakcji rozszczepiania uranu poprzez wychwyt neuronów

- jako pestycyd chlorek kadmowy stosowany,

- do produkcji błon filmowych,

- do barwienia tkanin

- w produkcji tworzyw sztucznych i produkcji pigmentów - używany siarczan kadmu

Losy w organizmie:

- wchłania się głównie inhalacyjnie,

- przez układ pokarmowy wchłania się ok. 10% kadmu, głównie w jelicie cienkim.

- kumulowania się w organizmach ssaków, w organizmach żyjących w wodach

- we krwi kadm w ponad 70% wiąże się krwinkami czerwonymi,

- w osoczu występuje w postaci kompleksów z wielkocząsteczkowymi białkami, które odkładają się w wątrobie. Po uwolnienia się z kompleksów wielkocząsteczkowych białek, wiąże się z melatoniną.

- głównym miejscem gromadzenia kadmu w organizmie są wątroba i nerki,

- ponadto okłada się w trzustce, jelitach i gruczołach, płucach.

Mechanizm działania toksycznego:

- zmienia metabolizm pierwiastków niezbędnych dla organizmu, takich jak: cynk, miedź, żelazo, magnez, wapń, selen, na zasadzie procesów interakcji, co powoduje zmiany morfologiczne i czynnościowe w określonych narządach.

- powoduje zaburzenia węglowodanów, zmniejsza wydzielanie insuliny, hamuje aktywność oksydaz o mieszanym działaniu.

Zatrucia ostre:

- objawy ostrego zatrucia występują po 2-10 godzinach

- występują uszkodzenia układu oddechowego i czynności nerek.

- bóle i zawroty głowy, osłabienie, dreszcze, poty, wzrost temperatury ciała, nudności, wymioty, pieczenie w klatce piersiowej, kaszel.

- w ciągu doby może rozwinąć się ciężki obrzęk płuc.

- następstwem zatrucia może być zwłóknienie śródmiąższowe płuc oraz zmiany w obrębie tętnic płucnych.

Dawka śmiertelna 350 - 3500 mg kadmu.

Zatrucia przewlekłe:

U ludzi narażonych na dymy i pyły związków kadmu przewlekłe zatrucia stwierdza się po kilku latach.

- rozedma płuc, która rozwija się często bez poprzedzającego zapalenia oskrzeli

- uszkodzenia czynności nerek

-zanik i upośledzenie powonienia

- zmiany patologiczne w układzie kostnym (osteoporoza), bóle kończyn, kręgosłupa, trudności w chodzeniu,

powstanie niedokrwistości niedobarwilnej.

Pierwszy raz zwrócono uwagę na kadm w Japonii gdzie porównano specyficzne zachorowania kośćca z podwyższonym występowaniem kadmu. Chorobę tą nazw Taj - taj

Kadm przyczynia się do rozwoju chorób cywilizacyjnych np. miażdżyca.

RTĘĆ

Występowanie:

- wydobycie rtęci (łupki węglowe i bitumiczne oraz zasadowe skały krystaliczne),

- spalanie produktów ropy naftowej i węgla,

- stosowanie niektórych pestycydów (głównie zapraw nasiennych).

- rtęć jest stałym składnikiem ścieków komunalnych

Nagromadzenie rtęci w żywności pochodzenia morskiego i lądowego (ryby, tuńczyki, kraby, ślimaki). Jest spowodowana przez nadmierne nawożenie.

Losy w organizmie:

- główną drogą wnikania rtęci jest układ oddechowy (80% jest zatrzymywane w organizmie).

- pary rtęci w procesie oddychania częściowo dostają się do krwinek czerwonych, gdzie są utleniane.

- rtęci przenika przez barierę mózg-rdzeń, barierę łożyska, powodując odkładanie rtęci w mózgu i tkankach płodu.

Mechanizm działania toksycznego:

- grupy sulfhydrylowe, błon komórkowych, wykazują wysoki stopień powinowactwa do rtęci i jej związków i dlatego związki rtęciowe mogą zakłócić prawie wszystkie reakcje enzymatyczne.

- nerki są narządem o największej kumulacji rtęci. Stężenie metylortęci w nerkach jest znacznie większe niż w mózgu, chociaż uszkodzenie nerek jest mniejsze niż OUN.

Zatrucia ostre:

- uszkodzenie OUN

- podrażnienie dróg oddechowych, ostre zapalenie oskrzeli, oskrzelików i śródmiąższowe zapalenie płuc.

- zapalenie jelit z odwodnieniem, ślinotok, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej,

- ostra niewydolność krążenia, uszkodzenie nerek.

Zatrucia przewlekłe:

- objawy uszkodzenia OUN; drżenie, pobudliwość nerwowa i bezsenność, zaburzenia umysłowe.

- rozwija się zespół encefalopatii rtęciowej z zaburzeniami móżdżku, występują zmiany w obwodowym układzie nerwowym.

- drżenie rtęciowe - rozpoczyna się drżeniem palców, później rąk, ramion, głowy i nóg, pojawia się niezborność chodu i zaburzenia mowy.

- zapalenie dziąseł, rozchwianie i wypadanie zębów, uporczywe wysychanie jamy ustnej,

- występuje niebieskofioletowy rąbk na dziąsłach

- skłonność do biegunek,

- objawy uszkodzenia nerek

Stężenia metylortęci w organizmie dorosłego człowieka, odpowiadające narastającym objawom zatrucia są

- 25mg - parestezja,

- 55mg - ataksja,

- 90mg - zaburzenia mowy,

- 170mg - zaburzenia słuchu (głuchota),

- powyżej 170mg - śmierć.

Dopuszczalna tygodniowa dawka rtęci dla człowieka 0,3mg.

TAL

Tal był używany dawniej jako trucizna przeciwko gryzoniom.

Najbardziej toksyczne są jego połączenia dwuwartościowe

Tal jest trucizną protoplazmatyczną, komórkową, powodującą zaburzenia procesów enzymatycznych.

Drogi wchłaniania

- sole talu wchłaniają się dobrze z przewodu pokarmowego,

- przez drogi oddechowe, przez skórę.

W organizmie kumuluje się on głównie w OUN, w mięśniach i włosach.

Objawy:

- bóle nóg i brzucha z towarzyszącym na ogół uporczywym zaparciem,

- mogą pojawić się parastezje, zapalenie języka, suchość skóry oraz wzmożenie odruchów ścięgnowych.

-może wystąpić bezsenność, pobudzenie psychoruchowe,chorzy są niespokojni, drażliwi, zdarzają się halucynacje.

- drugim tygodniu choroby może wzrosnąć ciśnienie tętnicze krwi oraz pojawiają się cechy zapalenia wielonerwowego.

Charakterystycznym objawem jest wypadanie włosów, aż do całkowitego wyłysienia, na paznokciach pojawiają się półksiężycowate białe krążki.

Po przeżyciu ostrego zatrucia talem mogą pozostać trwałe uszkodzenia nerwów obwodowych, szczególnie nerwu strzałkowego.

Postępowanie:

- płukanie żołądka, podać olej rycynowy, głęboka lewatywa.

- Błękit pruski wiąże tal wydzielany do światła jelit i zapobiega wtórnemu wchłanianiu skuteczniej niż węgiel

aktywowany,

- jedyną skuteczną formą eliminacji jest hemodializa.

OŁÓW

Zanieczyszczenie środowiska ołowie wiąże się przede wszystkim z działalnością człowieka.

Źródłem narażenia

- ołów może być obecny w ściekach dymach, pyłach

- zatrucia zawodowe występują: huty ołowiu, cynku i miedzi, odlewnie wyrobów ołowianych, wytwórnie akumulatorów, przemysł ceramiki kolorowej.

Oprócz ołowiu metalicznego toksyczne są związki: tlenek, zasadowy węglan, siarczan, chromian, arsenian. Związki słabo rozpuszczalne w wodzie przechodzą w żołądku, w obecności kwasu solnego, w rozpuszczalny chlorek ołowiowy, a w płucach, w obecności dwutlenku węgla, w rozpuszczalny węglan ołowiowy.

Mech działania toksycznego:

- zaburza układu krwiotwórczy, skróca życie krwinek czerwonych i pobudzeniu erytropoezy, w późniejszych stadiach stwierdza się retykulocytozę i niedokrwistość.

Zatrucia ostre: (występują rzadko),

- pieczenie w ustach, wymioty, kolka jelitowa, biegunka przechodząca w skurczowe zaparcie, spadek ciśnienia krwi i temperatury ciała.

- jednocześnie występuje skąpomocz, krwiomocz, proteinuria, uszkodzenie OUN.

- drgawki, wzmożenie odruchów, drętwienie języka i kończyn, bladość skóry,

- spadek ciśnienia tętniczego krwi, zwolnienie czynności serca.

W zatruciach ostrych zgon może nastąpić w ciągu kilkunastu godzin lub kilku dni w wyniku rozległych i nieodwracalnych zmian w OUN oraz podrażnienia ośrodków oddechowego i naczynioruchowego.

Dawka śmiertelna tetraetylku dla dorosłego człowieka wynosi ok. 250mg.

Zatrucia przewlekłe:

- objawem ostrzegawczym jest kolka ołowicza.

Kolka ołowicza: silne, rozlane lub o zmiennym umiejscowieniu bóle w jamie brzusznej, towarzyszą im wzdęcia, zaparcia a niekiedy zatrzymanie stolca, trwające wiele dni. Bóle te mogą naśladować kolkę żółciową, nerkową, zapalenie wyrostka robaczkowego.

- obserwuje się objawy spowodowane uogólnionym stanem spastycznym mięśni gładkich tętnic, przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych.

Dowodem narażenia na ołów jest tzw rąbek ołowiczy, przy równoczesnej obecności w jamie ustnej bakterii gnilnych, produkujących siarkowodór. Jest to inkrustacja dziąseł czarnym siarczkiem ołowiu.

CHROM

Chrom metaliczny jest nietoksyczny.

Źródła narażenia

W toksykologii, szczególne znaczenie mają: kwas chromowy, trójtlenek chromu, chromiany i dichromiany potasowe oraz chromian ołowiowy.

Zastosowanie

Związki chromu używane są w galwanizerniach do chromowania, do garbowania skór, impregnacji drewna, w przemyśle chemicznym jako środek utleniający.

Dawka śmiertelna kwasu chromowego wynosi 1-2g, a dichromianu potasowego 6-8g.

Działania toksyczne:

- związki chromu powodują uszkodzeniem układu oddechowego, przewodu pokarmowego i zmiany skórne, - wykazują działanie rakotwórcze, mutagenne, embriotoksyczne i teratogenne.

Działanie toksyczne i genetyczne jest ściśle związane z utleniającymi właściwościami chromu sześciowartościowego.

- wykazuje powinowactwo do wielu enzymów, pobudzając lub hamując katalizowane przez nie reakcje,

prowadząc do uszkodzeń DNA- działania mutagenne,

Silne działanie rakotwórcze mają trudno rozpuszczalne związki chromu sześciowartościowego, które długo pozostają w tkance i mają większe możliwości oddziaływania na makrocząsteczki.

Obraz kliniczny:

- pary kwasu chromowego w dużych stężeniach mogą wywołać podrażnienia górnych dróg oddechowych i toksyczne zapalenie płuc.

- doustne przyjęcie dichromianu potasowego powoduje: bóle brzucha, nudności, wymioty żółtą lub zieloną treścią, często z domieszką krwi, i częste wolne śluzowo-krwawe stolce. Chory może zginąć w krótkim czasie z powodu wstrząsu.

- rozwijają się objawy uszkodzenia wątroby, bezmocz z mocznicą, poprzedzony krwiomoczem, który bez zastosowania hemodializy prowadzi do zgonu.

Działania odległe

- przewlekła ekspozycja na związki chromu prowadzi do przewlekłego nieżytu górnych dróg oddechowych,

- ekspozycja inhalacyjna może wywołać u ludzi dychawicę oskrzelową.

- od pierwszych dni narażenia na związki chromu występuje kaszel i wyciek śluzowo-ropny z nosa, krwawienia z nosa, suchość w gardle, chrypa, łzawienie oczu, bóle i zawroty głowy, nerwowość, bóle w jamie brzusznej, wymioty.

- zmiany błony śluzowej nosa powstają na skutek gromadzenia się w niej chromianów, łatwo dochodzi do przedziurawienia przegrody nosa.

- bezpośredni kontakt ze związkami chromu (u pracowników garbarni) wywołuje wrzody na skórze tzw. dziury chromowe. Powstają one przeważnie u nasady paznokci, kłykciach stawów paliczkowych dłoni, między palcami u rąk.

Chrom sześciowartościowy uznany został za jeden z najgroźniejszych czynników rakotwórczych.

Chrom szybko przedostaje się przez łożysko i gromadzi się w organizmie płodu, powodując wrodzone wady rozwojowe: rozszczep podniebienia, przepukliny, zmiany w kościach czaszki.

GLIN

- używana jest do produkcji naczyń, opakowań do przechowywania żywności.

Stwierdzono, że niewielkie ilości aluminium użyte do produkcji naczyń czy opakowań, mogą przenikać do żywności. Jeżeli ten produkt ma charakter obojętny np. wyroby zbożowe to ilość glinu jest śladowa. Natomiast, jeśli w naczyniach z aluminium produkuje się lub przechowuje produkty kwaśne zawartość tego pierwiastka w produktach żywnościowych jest znaczna.

FLUOR.

Produkcja tego pierwiastka oraz zawartość w produktach żywnościowych w ostatnich latach znacznie wzrosła. Związki fluoru emitowane do środowiska są wynikiem działalności przemysłu np. różnego rodzaju - huty metali nieżelaznych produkujące fluor czy związki fluoru z minerałów.

Drugim źródłem emisji fluoru jest produkcja nawozów fosforowych. Nawozy fosforowe produkowane są często z apatytu, który często zanieczyszczony jest fluorem

Fluor jest tym pierwiastkiem, którego pewna ilość jest niezbędna dla organizmu, lecz nadmiar jest szkodliwy. Granica między ilością niezbędną a ilością szkodliwą jest bardzo wąska.

Narażenie organizmu na podwyższone ilości fluoru może skutkować zwiększeniem gęstości kości, szczególnie kości kręgosłupa, miednicy. W obrazie radiologicznym widać nadmierne uwapnienie tych kości.

CYNK

Mechanizm działania

- wchłania się drogą inchalacyjną - tlenek cynku

- zaburza metabolizm metali niezbędnych dla organizmu, łączy się z białkami (poziom niklu oznaczany jest w osoczu)

- powoduje „gorączka odlewników” - chorobę przypominającą grypę.

- wydalany z kałem

Zatrucia ostre:

- „gorączka odlewników”

- zaburzenia ukł oddechowego

- bezsenność

- upośledzenie pamięci

- zaburzenia słuchu

- nadmierna potliwość

- próchnica zębów

- działanie uczulające

MIEDŹ

Cecha charakterystyczną ostrego zatrucia miedzią jest zatrzymanie czynności serca w skurczu. .

Zatrucie przewlekłe:

- uszkodzenie wątroby

- uszkodzenie nerek

- uszkodzenie naczyń włosowatych

- biegunki

- skurcze jelit

- sinica, porażenie oddechu

- żółtaczka hemolityczna

NIKIEL (karcynogenny)

Występowanie.

- w przemyśle spożywczym

- w przemyśle chemicznym

- przy produkcji sprzętu medycznego, baterii

- przy spalaniu węgla, paliw płynnych

- w żywności - kakao, soja, płatki owsiane

Tetrakarbanylek nitrowy - najbardziej toksyczny.

Karbanylek niklu - forma organiczna odkłada się w tkance mięśniowej, w kościach

Działanie toksyczne

- wchłania się drogą inhalacyjną lub pokarmową

- transportowany jest w połączeniu z albuminami w osoczu.

- wydalany z kałem

Zatrucia ostre:

- ból głowy, nudności, wymioty

Zatrucia przewlekłe

- podrażnienie błon śluzowych

- perforacja przegrody nosowej

- działanie uczulające - świąd niklowy.

- Działanie nefrotoksyczne - degeneracja nerek

- Zaburza syntezę DNA - hamuje naprawę.

- Odległe rakotwórcze - nowotwory przegrody nosa

Uzależnienie lekowe: jest stanem psychicznym, a nieraz także fizycznym, spowodowanym zażywaniem leku, wywołującym potrzebę stałego przyjmowania leków.

Przyzwyczajenie (nawyk): jest stanem powodującym pragnienie, ale nie przymus, zażywania danego środka. Charakteryzuje się ograniczoną tendencją do zwiększania przyjmowania dawki, ograniczoną zależnością psychiczną, bez zależności fizycznej oraz brakiem objawów abstynencji.

Nałóg: jest stanem powodującym przymus zażywania danego środka, wywołującego uzależnienie psychiczne i fizyczne. Występuje wyraźna tendencja do stałego zwiększania jego dawki.

Występuje szkodliwy wpływ na osobowość jednostki i jej otoczenie.

Mechanizm powstania nałogu: - oczekiwanie na działanie psychofarmakologiczne (przyjemne); - uniknięcie nieprzyjemnych doznań w wyniku braku środka.

Tolerancja: związana jest ze zjawiskiem zmniejszenia skutków działania dawki, co prowadzi do jej zwiększenia w celu uzyskania zamierzonego działania farmakologicznego.

Tolerancja krzyżowa swoista (całkowita): zachodzi, gdy jeden środek uzależniający powoduje wystąpienie tolerancji w stosunku do innego środka, należącego do tej samej grupy chemicznej związków (np. pochodne morfiny).

Tolerancja krzyżowa nieswoista (niecałkowita): środek powoduje tylko częściową tolerancję w stosunku do innych, należących do tej samej grupy chemicznej np. barbiturany.

Zespół abstynencyjny: (zespół odstawienia, głód narkotyczny) jest charakterystyczny dla zależności fizycznej (ślinotok, czkawka, pocenie się, bezsenność, bóle głowy, bóle mięśniowe, pobudzenie ruchowe, niepokój, wzrost ciśnienia krwi). W miarę przedłużania się okresu abstynencji objawy te nasilają się, a całkowite odstawienie narkotyku może spowodować zgon.

Toksykomania: nadmierne, okresowe lub systematyczne przyjmowanie środków o szkodliwym działaniu na organizm.

1.Typ morfinowy - charakteryzuje się silną zależnością psychiczną i fizyczną oraz zwiększeniem tolerancji i wyraźnymi objawami abstynencji.

2.Typ barbituranowo- alkoholowy - wyraźna zależność psychiczna, mniejsza zależność fizyczna, niewielkie zwiększenie tolerancji objawów abstynencji.

3.Typ kokainowy - silna zależność psychiczna, słabsza fizyczna, znaczne zwiększenie tolerancji oraz zespół abstynencji.

4.Typ cannabis (alkaloidy konopi) - umiarkowana lub silna zależność psychiczna, brak zależności fizycznej, brak objawów abstynencji, niewielkie zwiększenie tolerancji.

5.Typ amfetaminowy - zależność psychiczna, brak zależności fizycznej, wyraźne zwiększenie tolerancji.

6.Typ khat (katyna pochodna efedryny) - przeważa zależność psychiczna, brak lub słaba zależność fizyczna przy braku zwiększania tolerancji.

7.Typ substancji halucynogennych - słaba zależność psychiczna, brak zależności fizycznej i zwiększenia tolerancji.

8.Typ lotnych rozpuszczalników (wziewna) - słaba zależność psychiczna, silne objawy toksyczne.

Toksyczność opiatów:

Morfina: otrzymuje się ze słomy makowej lub opium, stosowana jako lek przeciwbólowy.

Leczenie przez dłuższy czas powoduje uzależnienie.

Wchłania się z przewodu pokarmowego, szybciej z tkanki podskórnej.

Działa porażająco na ośrodek oddechowy. Wielokrotne wprowadzanie morfiny do organizmu wywołuje zmniejszenie wrażliwości komórek nerwowych przy niezmienionej wrażliwości receptorów ośrodka oddechowego.

Zatrucia ostre: senność, utrata przytomności, zniesienie odruchów, nierówny płytki oddech typu Cheyne-Stockesa, sinica, silne zwężenie źrenic. Zgon następuje na skutek porażenia ośrodka oddechowego.

Zatrucia przewlekłe : suchość błon śluzowych jamy ustnej i gardła, nerwobóle, parestezje, bóle mięśniowe, wychudzenie - mogą wystąpić na przemian zaparcia i biegunki.

U mężczyzn występuje niemoc płciowa, u kobiet zaburzenia miesiączkowania.

Nagłe przerwanie zażywania morfiny powoduje głód morfinowy: niepokój, nudności, wymioty, bóle mięśniowe, przyspieszona czynność serca. Po podaniu dożylnym występuje spadek RR i zapaść.

Działania odległe to marskość wątroby i nerek oraz ogólne wyniszczenie organizmu. Dawka śmiertelna wynosi 200 - 400 mg, podskórna 100 - 200 mg.

Heroina : otrzymuje się z morfiny lub opium przez acetylację.

Działa silniej narkotycznie i porażająco na ośrodek oddechowy.

Heroina może być łatwo przedawkowana z uwagi na szybkie zwiększenie tolerancji psychicznej, przy braku tolerancji fizycznej.

Zatrucia ostre: po dawce 10 mg pojawia się sen, trwający do 2 dni, dawka 50 -70 mg powoduje porażenie ośrodka oddechowego i zgon.

Zatrucia przewlekłe: uszkodzenie układu nerwowego, zmiany osobowości połączone z zanikiem uczuć wyższych, etycznych oraz zmian somatycznych - wyniszczenie.

Zażywanie heroiny w postaci tabaczki prowadzi do podrażnienia błony śluzowej nosa, stanów zapalnych i martwicy.

Hydromorfon : środek odurzający o krótszym działaniu przeciwbólowym od morfiny. Łatwo wywołuje euforię, zażywanie prowadzi do nałogu, tolerancji i objawów abstynencji.

Hydrokodon : działa przeciwbólowo i przeciwkaszlowo, prowadzi szybko do uzależnienia. Zażywany regularnie powoduje nudności, zawroty głowy, senność.

Etylomorfina : działa przeciwbólowo i przeciwkaszlowo, prowadzi do uzależnienia ze zwiększaniem się tolerancji oraz zespołem abstynencji.

Kodeina: alkaloid otrzymywanym z opium lub syntetycznie przez metylowanie morfiny.

Dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego oraz po podaniu podskórnym i domięśniowym.

W dawkach leczniczych wywołuje zaparcia, nudności, wymioty, zawroty głowy, senność.

W większych dawkach działa depresyjnie na ośrodek oddechowy, może spowodować śpiączkę.

Rzadko prowadzi do uzależnienia, przyjmowanie przez długi czas prowadzi do zależności lekowej.

Leworfanol: wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego lub podany pozajelitowo.

Wywołuje euforię prowadzi do zależności lekowej z objawami uzależnienia psychicznego i fizycznego, zwiększeniem tolerancji i objawami abstynencji.

Dawka śmiertelna 60 - 120 mg

Toksyczność barbituranów:

Długotrwałe nadużywanie barbituranów powoduje zwiększenie tolerancji oraz stan uzależnienia fizycznego i psychicznego. Przerwanie podawania tych leków prowadzi do zespołu abstynencyjnego, charakteryzującego się zaburzeniami myślenia, drgawkami, omamami, delirium. Wchłaniają się dobrze z przewodu pokarmowego, działają depresyjnie na OUN.

Środki pobudzające OUN

Kokaina: wchłania się dobrze z błon śluzowych nosa, spojówek i z powierzchni ran.

Działa silnie, lecz krótkotrwale miejscowo znieczulająco i zwęża naczynia krwionośne. Poraża zakończenia nerwów czuciowych, strefę hamowania OUN, powoduje ogólne pobudzenie z euforią, prowadzi do uzależnienia. Zatrucia ostre: początkowo pobudzenie psychiczne i motoryczne, przechodzące w zamroczenie z napadami szału i drgawek padaczkowych. Następnie pojawia się znużenie, senność, utrata przytomności. Zgon następuje wskutek porażenia ośrodka oddechowego i czynności serca.

Zatrucia przewlekłe: małe dawki wywołują euforię, stany niepokoju, strachu, omamy oraz pobudzenie motoryczne i seksualne. Zażywanie tabaczki wywołuje czerwone zabarwienie nosa, z wykwitami, oznakami egzemy, bladość twarzy, małą masę ciała, ogólne osłabienie, gadatliwość, zawroty głowy i częste wymioty. Dawka śmiertelna doustna 1 - 1,5 g, podskórna 200 - 300 mg.

Norpseudoefedryna : jest aminą sympatykomimetyczną, powoduje stany euforyczne, stałe zażywanie prowadzi do zależności psychicznej, bez objawów abstynencji, małe zwiększenie tolerancji. Większe dawki wywołują pobudzenie psychoruchowe, bezsenność, niepokój, euforię, gadatliwość, rozszerzenie źrenic, hamują łaknienie. Zatrucie przewlekłe przejawia się niepokojem, nieżytem żołądka, zaparciem, wychudzeniem, ogólnym wyniszczeniem organizmu.

Środki halucynogennye

Lizergid (LSD): otrzymywany jest w wyniku półsyntezy z kwasu lizergowego, występującego w sporyszu. Łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego i rozmieszcza się we wszystkich tkankach, również w mózgu. Powoduje zaburzenia psychiczne, pobudzenie, zmiany nastroju, euforia, depresja lub uczucie lęku.

Powstają halucynacje wzrokowe, słuchowe, smakowe i dotykowe, często połączone z dezorientacją w czasie i przestrzeni oraz ze zmianą osobowości. Pozbawienie osobowości (depersonifikacja) przypomina rozdwojenie jaźni w przebiegu schizofreni. Dawka śmiertelna 1 -2 mg.

Meskalina: jest alkaloidem izolowanym z kaktusa meksykańskiego.

Łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego.

Objawy zatrucia ostrego nie występują

Do objawów toksycznych należą: apatia, ból głowy, nudności, zawroty głowy, uczucie ucisku w skroniach, bradykardia, spłycenie oddechu.

Po 2 godz. Pojawia się długotrwałe odurzenie, zwiększona wrażliwość zmysłowa, zniekształcenie odbioru wrażeń, dezorientacja w czasie oraz halucynacje wszystkich zmysłów. Może wystąpić rozdwojenie jaźni z pozbawieniem osobowości.

Długotrwałe używanie meskaliny prowadzi do przyzwyczajenia.

Psylocybina : występuje w grzybach meksykańskich, wywołuje barwne halucynacje.

Toksyczność kanabinoli

W marihuanie, haszyszu i oleju haszyszowym występują :

- kanabinol (CBN)

- tetrahydrokanabinol (THC)

- kanabidiol (CBD)

- kwas kanabidiolowy (CBDA)

Związki prowadzą do silnego odhamowania OUN:

- euforia (zadowolenie, śmiech, gadulstwo),

- halucynacja (wizje optyczne kończące się snem).

- inne objawy: przekrwienie oczu, suchość w ustach, zawroty głowy, częstomocz oraz bladość skóry. Nałóg prowadzi do obniżenia intelektu i zaniku uczuć wyższych.

Zw methbtwórcze.

MetHba jest zawarta w krwince czerwonej (erytrocycie).

Zbudowana jest w 96 % z białka globiny a w 4 % z hemu - barwnika krwi, który zawiera żelazo dwuwartościowe (Fe₂).

Każdy atom Fe przyłącza dwa atomy tlenu, co pozwala na przyłączenie8 cząsteczek tlenu w całej cząsteczce hemoglobiny.

Nietrwałe połączenie Hb - tlen ma barwę jasnoczerwoną i nazywasię oksyhemoglobiną. Po przetransportowaniu tlenu do tkanek, oksyHb rozpada się na tlen i Hb.

MetHb jest utlenioną formą Hb, w której żelazo zostało zredukowane do żelaza trójwartościowego, przez co nie ma zdolności przenoszenia tlenu. Met Hb powstaje ciągle w organizmie w czasie glikolizy i jest w prawidłowych krwinkach redukowana do Hb przy udziale specjalnych enzymów.

Prawidłowe stężenie metHb we krwi pełnej wynosi 0,01 - 0,5 g/dl.

Zwiększenie się metHb we krwi ponad wartość fizjologiczną następuje

- w methemoglobinopatii, we wrodzonej metHbinemii

- w toksycznej metHbinemii z powodu zwiększonego tworzenia metHb, lub w wyniku uszkodzenia układu enzymatycznego rekonwersji metHb do Hb

- w zatruciach niektórymi związkami chemicznymi.

Do związków chemicznych powodujących metHbinemię należą azotany, azotyny i tlenki azotu, kwasy tlenowe chlory i ich sole, pochodne aniliny, sulfonamidy oraz antypityny.

Azotany i azotyny, ze względu na powszechność występowania oraz dużą toksyczność mają największy udział w zatruciach metHb.

- występują w przyrodzie jako produkty rozkładu azotowych substancji organicznych.

- spotkać je można w wodzie, gdzie mogą znajdować się w skutek wypłukiwania ze złoża, lub mogą pochodzić z nawozów mineralnych, bądź ścieków przemysłowych.

- powstają również podczas redukcji azotanów lub utleniania amoniaku.

- są też końcowym produktem utleniania tlenków azotu.

- obecne są w artykułach spożywczych, co ma związek ze stosowaniem nawozów sztucznych.

Zatrucia Azotany i azotyny zdarzają się

- z powodu nadmiernej ilości w żywności,

- przedawkowanie, gdy używane są jako leki.

- zdarzają się zatrucia pracowników pracujących przy produkcji związków azotowych.

Działaniem azotynów na organizm

- wywołanie metHbinemi. powodująca niedotlenienie organizmu.

- rozszerzają naczynia włosowate przez bezpośrednie działanie rozkurczowe na mn gładkie.

Niedotlenienie jest wyraźnie widoczne, gdy stężenie metHb przekroczy 20% ogólnej zawartości Hb we krwi. Występuje wtedy wyraźna sinica, niedotlenienie krwi, osłabienie, trudności w oddychaniu, częstoskurcz serca, przy czym pacjent traci przytomność. Stężenie powyżej 50% zawartości metHb we krwi powoduje zgon.

Sole kwasu chlorowego. Podchloryny -sodowy, potasany, wapniowy

- są silnymi utleniaczami i dlatego stosowane są głównie jako środki bakteriobójcze oraz jako składnik preparatów służących do bielenia tkanin i usuwania plam.

Chlorany używane są również jako środki chwastobójcze, w pirotechnice, do produkcji zapałek, a także w przemyśle szklarskim, farbiarskim i włókienniczym.

Z uwagi na stosunkowo ograniczone zastosowanie tych związków, zatrucia nimi są rzadkie.

Chlorany: sodany i potasany, utleniają Hb do MetHb, którą wykazano tylko w osoczu, stąd przypuszczenie, że w pierwszym etapie chlorany powodują hemolizę krwinek, a dopiero później działają utleniająco na Hb.

Fenacetyna.

- należy do grupy nienarkotycznych leków przeciwbólowych. Stanowi składnik licznych mieszanek przeciwbólowych. Znosi dokuczliwe bóle głowy, a wraz z kofeiną usuwa uczucie zmęczenia

To łączne działanie powoduje częste stosowanie tego leku, a co zatym idzie, podnosi częstość zatruć.

Metabolizm fenacetyny

- 0,2% podanej dawki wydala się w postaci niezmienionej.

- 80 % ulega przemian prowadzącym do powstania paracetamolu

- koło 0,1 % fenacetyny ulega deacetylacji i wydala się jako fenetydyna.

- około 0,04% fenacetyny ulega przemianie do aniliny. I to właśnie anilina i fenetydyna są odpowiedzialne za powstanie Met Hb.

Jednak fenocytyna uważana jest za lek stosunkowo mało toksyczny (dawka śmiertelna wynosi 17-50 g/dl) Pomimo tego ogranicza się stosowanie fenacetyny z powodu toksycznego jej działania w czasie długotrwałego podawania.

Sulfonamidy, leki z grupy chemioterapeutykow, działające bakteriostatycznie.

Toksyczne działanie sulfonamidów rozpoczyna się od stężeń terapeutycznych powyżej 10 mg/100cm³.

Bardzo często powodem zatruć jest nieprawidłowe dawkowanie. Dotyczy to przede wszystkim preparatów o przedłużonym działaniu, które omyłkowo podaje się w dużych ilościach, tak jak preparaty krótko działające.

W ciężkich zatruciach dochodzi do uszkodzenia wątroby i nerek oraz do rozwoju niedokrwistości hemolitycznej oraz metHb.

Antypireny- są to środki zmniejszające palność.

Używane są jako substancje pomocnicze przy produkcji tworzyw sztucznych.

Zatrucie tymi związkami to zatrucie przemysłowe występujące podczas procesów produkcyjnych..

Anilina -Rozpuszczalnik organiczny. Temp wrzenia 180*C.

- żółta oleista ciecz, zmieniająca barwę pod wpływem światła na brązową (brunatna).

Ma zastosowanie w przemyśle gumowym, fotograficznym, a jej pochodne nitrowe w produkcji materiałów wybuchowych.

Słabo rozpuszcza się w wodzie, dobrze rozpuszcza się w tłuszczach.

Do zatrucia dochodzi drogą doustną, oddechową, przez skórę(również przez skórzane buty)..

Mechanizm działania toksycznego aminowych pochodnych benzenu polega na utlenianiu Hb do metHb.

Do trucizn metHbtwórczych należą nitrowe pochodne benzenu, azotyny,

Objawy zatrucia: - Szybko rozwijająca się sinica, zwolnione tętno, spadek RR, ból głowy, krwiomocz, potem senność, śpiączka, drgawki.

Przy zatruciu doustnym: - nudności, wymioty, krew czekoladowo - brunatna.

Postępowanie: - wynieść z miejsca skażenia, zdjąć zabrudzoną odzież, przemyć całe ciało czystą wodą z mydłem

Postępowanie lecznicze:

- prowokowanie wymiotów

- płukanie żołądka

- węgiel aktywny

- siarczan sodu i/lub parafina na przeczyszczenie

Zatrucie inhalacyjne lub przez skórę:

- usunięcie odzieży

- zmycie skóry 5% octem, potem mydłem i wodą.

Podaje się:

- tlen, vit C 1 g do żylnie,

- Heltniol - odtrutki swoiste + transfuzja wymienna krwi.

PESTYCYDY.

Bezpośrednie zagrożenie dla ludzi i zwierząt ze strony pestycydów stanowią:

1). zatrucia ostre: awaryjne zawodowe i środowiskowe, omyłkowe i świadome

2). zatrucia przewlekłe: w wyniku kumulacji małych dawek pestycydów w organizmie

3). skutki odległe:

- genotoksyczne: mutagenne, teratogenne, rakotwórcze

- neurotoksyczne: ośrodkowe i obwodowe

- immunotoksyczne

- embriotoksyczne: upośledzenie rozwoju i rozrodu

- wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu i przebieg procesów enzymatycznych

Podział pestycydów w zależności od zastosowania:

1). Zoocydy - środki do zwalczania szkodników zwierzęcych:

- insektycydy - środki owadobójcze

- rodentycydy - do zwalczania gryzoni

2). Bakteriocydy - środki do zwalczania bakterii

3). Herbicydy - do zwalczania chwastów

4). Fungicydy - do zwalczania grzybów

Podział chemiczny pestycydów:

1). estry kwasów fosforowych

2). alifatyczne i aromatyczne połączenia chloru

3). pochodne kwasu karbaminowego

4). pochodne kwasu ditiokarbaminowego

5). pochodne kwasu aryloalkanokarboksylowych

6). pochodne triazyny

7). pochodne nitrofenoli

8). pochodne mocznika

9). związki organiczne rtęci, miedzi i cyny

10). pyretroidy syntetyczne

Klasyfikacja toksykologiczna ( DL₅₀ dla szczura w mg/kg m.c. per os )

I. do 50 - trucizny

II. 51 - 50 trucizny

III. 151 - 500 substancje szkodliwe

IV. 501 - 5000 substancje szkodliwe

V. ponad 5000 praktycznie nieszkodliwe

INSEKTYCYDY

fosforoorganiczne: Sarin, Paratian

Droga wchł - przez przewód pokarmowy, układ oddechowy, skórę i błony śluzowe.

Mechanizm działania

- następuje zahamowanie acetylocholinoesterazy i gromadzenie się ACh (jest to działanie nieodwracalne)

- dobrze rozpuszczają się w tłuszczach, przenikają bariery lipidowo-białk i rozprzestrzenianie się w organizmie. Nie rozpuszczalne w wodzie

- ulegają szybkim przemianom, nie wykazując zdolności do kumulacji

- powodują głównie zatrucia ostre.

Objawy zatrucia:

Objawy głównie ze strony ukł. nerwowego

Objawy muskarynowe,

- osłabienie, bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, niepokój,

- ślinienie, łzawienie, nudności, wymioty, brak łaknienia, bóle brzucha,

- zwężenie źrenic, niewielki skurcz oskrzeli.

Objawy nikotynowe,

- hipertonia, drżenia mięśni twarzy, rąk i głowy,

- narasta ogólne pobudzenie, występuje trudność koordynacji ruchów, wolnoskurcz

- ból w klatce piersiowej i trudności w oddychaniu, rzężenie przy oddychaniu.

- sinica błon śluzowych, oczopląs,

Objawy ośrodkowe, wynikające z pobudzenia komórek nerwowych

- drgawki napadowe, przechodzące w uogólnione, zaburzenia psychiczne,

- sinica, obrzęk płuc,

- śpiączka, zgon - wywołany porażeniem ośrodka oddechowego i uduszeniem.

Leczenie:

Pierwsza pomoc, leczenie objawowe,

Odtrutki:

- atropina i pochodne oksymów np. toksogonina.

- Obitoksym (toksogonin, toksobidin)

Insekt karbaminianowe:

Drogi wchłaniania - wchłaniają się przez przewód pokarmowy, drogi oddechowe oraz nie uszkodzoną skórę.

Wchłonięte ulegają szybkim przemianom w miejscu działania.

Działanie w organizmie - hamują acetylocholinoesteracę w sposób odwracalny (następuje kumulacja ACh).

Objawy zatrucia: - zawroty i bóle głowy,

- nudności, wymioty, bóle w jamie brzusznej,

- wzrost ciśnienia krwi, przyspieszenie tętna,

- zwężenie źrenic nadmierne pocenie się

Leczenie: Pierwsza pomoc, leczenie objawowe,

Odtrutki: - atropina

Insekt polichlorowe (DDT, lindon, aldryna):

Węglowodory chlorowane są truciznami wieloukładowymi i w różny sposób uszkadzają liczne narządy, przede wszystkim wątrobę i nerki.

Nie rozpuszczalne w wodzie, dobrze w tłuszczach

Drogi wchłaniania

- przez przewód pokarmowy, drogi oddechowe, nie uszkodzoną skórę,

Mechanizm działania

- łatwo przenikają przez białkowo - lipidowe błony komórkowe i

- gromadzą się w bogatych w tłuszcz komórkach; ukł nerw, wątroby, nerek, osierdzia i mięśnia sercowego, gromadzą się także w zapasowej tk tłuszcz.

- upośledzają czynność enzymów i zaburzają równowagę biochemiczną komórek w tych narządach.

- przenikania przez bariery ustrojowe jak łożysko i krew-mózg.

W warunkach niekorzystnych dla organizmu - wyniszczenie, choroby zakaźne i niedobory żywieniowe - nagromadzone w tkance tłuszczowej mogą powodować wtórne zatrucia.

Objawy:

- po przyjęciu dużych dawek DDT gwałtowne wymioty pojawiają się w ciągu 0,5-1 godziny.

- wolniej rozwijają się objawy ośrodkowe: osłabienie kończyn, drętwienie, niepokój, pobudzenie.

- w ciągu 8-12 godzin występują drżenia powiek i mięśni w obrębie głowy, później uogólnione drgawki, tętno jest prawidłowe, początkowo przyspieszony oddech następnie się zwalnia.

- możliwa jest biegunka.

- u niektórych osób zaobserwowano wzrost temperatury ciała, objawy toksycznego uszkodzenia nerek i wątroby.

- zgony występują rzadko, przyczyną śmierci jest porażenie oddechu i zapaść naczyniowa.

Leczenie:

- jest wyłącznie objawowe, brak swoistych odtrutek.

- Postępowanie obejmuje: spowodowanie wymiotów, podawanie węgla aktywowanego, płukanie żołądka i stosowanie solnych środków przeczyszczających.

- Nie wolno podawać tłuszczów (mleko) i olejów - wzmagają działanie.

Zatrucia przewlekłe:

- stanowią przede wszystkim problem zawodowy i dotyczą pracowników zatrudnionych przy stosowaniu i produkcji pestycydów.

- przenikanie do żywności naraża całą populację.

- wielokrotne narażenia na małe dawki wywołuje: uczulenia, kontaktowe zapalenia skóry, podrażnienie błon śluzowych nosa, oczu i gardła.

- po narażeniu na lindon, chlorodekon obserwowano ostre zapalenia skóry, niedokrwistość hipoplastyczną, objawy neurologiczne (polineuropatie obwodowe), zmiany w obrazie krwi i szpiku.

Leczenie:

- podaje się duże dawki glukozy, witaminy C, glukonian wapnia, leki przeciwuczuleniowe.

Polichlorowane bifenole PCB

Pochodzenie

- należą do grupy węglowodorów chlorowanych.

- PCB wiązane w mleku z tłuszczem są odporne na procesy technologiczne i przenikają do przetworów mleczarskich.

Zastosowanie,

- jako materiały izolacyjne do przewodów elektrycznych, w silnikach jako odporne na temperaturę, niepalne.

- łatwo przenikają do środowiska, łączą się trwale i nie mogą być usunięte z odpadów.

Ulegają zagęszczeniu w łańcuchu pokarmowym i przez to stają się groźne dla ludzi i zwierząt.

Działanie

- organizmie szybko przenikają do krwi, a następnie do większości tkanek, głównie tłuszczowej.

- przenikają przez barierę łożyskową do mleka kobiet karmiących, mleka krów oraz jaj ptaków.

Objawy zatrucia ostrego:

- utrata masy ciała, ataksja, biegunka i łzawienie.

- przyczyną śmierci jest odwodnienie i porażenie OUN.

- występują zmiany wodniczkowe wątroby i nerek oraz zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy.

- Skutki odległe PCB są związane głównie z możliwością indukowania zmian nowotworowych wątroby.

Zatrucie skażoną żywnością powoduje:

- powiększenie gruczołów oczodołowych, wzmożoną wydzielinę z oczu, obrzęk powiek, pigmentację paznokci i błon śluzowych, zmęczenie, często nudności i wymioty.

- Następstwem tych objawów jest rogowacenie i ściemnienie skóry, wyprysk trądzikowy i wtórne zakażenia skórne, obrzęk nóg i rąk.

- W wątrobie dochodzi do rozrostu gładkiej siateczki śródplazmatycznej, dochodzi do niewydolności oddechowej typowej dla zapalenia oskrzeli.

Piretroidy syntetyczne:

Charakteryzują się:

- wybiórczością działania, dużą aktywnością szkodnikobójczą przy minimalnej toksyczności dla ludzi i innych organizmów, małą trwałością i szybkim rozkładem pod wpływem czynników zewnętrznych, zwłaszcza światła.

- należą do III kl toksyczności

- znalazły zastosowanie do zwalczania szkodników w pomieszczeniach zamkniętych.

- zatrucia są bardzo rzadkie.

- dobra rozpuszczalność w tłuszczach ułatwia ich rozprzestrzenianie w organizmie i przenikanie do tkanki nerwowej.

Drogi wchłaniania

- przez drogi oddechowe, przewód pokarm, i przez skórę

Działanie

- działają głównie na OUNi ukł obwodowy

- działa drażniąco i uczulająco

- w działaniu bezpośrednim powodują kontaktowe zapalenie skóry oraz napady podobne do dychawicy oskrzelowej o podłożu uczuleniowym.

- zatrucie dużymi dawkami przebiega z objawami silnego pobudzenia ośrodkowego, drgawkami, drżeniami mięśniowymi, porażeniem i biegunką.

- przyczyną śmierci jest zatrzymanie czynności oddech.

Mechanizm działania:

- naruszają proces wzbudzania i przewodzenia potencjału czynnościowego w tk nerwj.

- Zmieniają dynamikę przepływu kanału sodowego, zaburzają homeostazę wapnia w tk nerw.

- Zmieniają stężenie amin katecholowych i kortykosteronu w mózgu i krwi.

Leczenie- działanie objawowe. Odtrutki specyficznej brak.

HERBICYDY:

Zastosowanie:- w rolnictwie, oczyszczanie torów, autostrad, do niszczenia chwastów.

Mechanizm działania

Mogą działać wybiórczo lub na całą wegetację roślinną.

Reagują z roślinami kontaktowo, np. parząco lub układowo wnikając do wnętrza rośliny.

Stwarzają małe zagrożenie toksykologiczne dla ssaków.

Pochodne kwasu chlorofenoksyoctowego: (Pielik, Aminopielik P, Dichloroprop).

Zastosowanie- są powszechnie stosowane w rolnictwie oraz konserwacji torów i autostrad.

Drogi wchłaniania- przez ukł oddech, przewód pokarm, i przez skórę

Działanie

- drażniące na skórę i na bł śluzowe

- przewód pokarmowy - pieczenie w j ustnej i w przełyku. Bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunki z krwią, zaburzenia funkcji wątroby

- ukł krążenia - zaburzenia krążenia, migotanie komór, spadek RR

- działanie odległe - rakorwórcze

- objawy ogólnoustrojowe - zaburzenia równowagi, niezborność ruchów, pobudzenie lub śpiączka, porażenie ośrodka oddechowego

Zatrucie dużą dawką powoduje śmierć w wyniku migotania komór.

Leczenie: - objawowe i podtrzymujące. Odtrudki specyficznej brak.

Dinitrofenole:

Są bardzo toksyczne dla ssaków, owadów pożytecznych oraz ryb.

Zatrucie ostre rozwija się szybko, w ciągu 24-48 h następuje śmierć lub wyleczenie.

- początkowo występują nudności i zaburzenia żołądkowe, niepokój, zaburzenia termoregulacji i zaczerwienienie skóry.

- później silne pocenie się, przyspieszenie oddechu, częstoskurcz, wysoka temperatura ciała, sinica, zapaść i śpiączka.

- objawy wskazują na przyspieszenie przemiany metabolicznej w organizmie, co prowadzi do hipertermii.

Działanie toksyczne nasila się przy wzroście temperatury.

Narażenie długotrwałe - prowadzi do wyniszczenia i wychudnięcia.

Przy zatruciach występuje charakterystyczne żółte zabarwienie spojówek.

Leczenie

- możliwie szybkie usunięcie trucizny,

- stosowaniu zimnych kąpieli i podawaniu tlenu.

- przetaczanie płynów krwiozastępczych i elektrolitów może być niezbędne do wyrównania strat wynikających z temp. i pocenia się.

Atropina jest kategorycznie przeciwwskazana!

Związki bispirydylowe:(Parakwat, Dikwat)

Drogi wchła; przewód pokarm, drogi oddech, przez skórę

Mechanizm działania

- tworzy wolne rodniki, które uszkadzają bł komórkowe i mitochondria.

- uszkodzeniu ulegają; wątroba, nerki, mięsień sercowy, narządem krytycznym są płuca

Objawy

- skóra; zaczerwienienie, owrzodzenie

- przewód pokarm; wymioty, biegunki z domieszką krwi, pieczenie wzdłuż przełyku, bóle brzucha

- występuje martwica komórek nerki, wątroby prowadząca do niewydolności tych naqrządów

- może wystąpić śródmiąższowe zapalenie płuc prowadzące do zwłuknienia

- może wystąpić uszkodzenie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu, wstrząs

- zaburzenia świadomości, śpiączka, drgawki

- kontakt zewnętrzny z tymi związkami wywołuje odczyny skórne, rumieniowe o silnym nasileniu.

Leczenie

Ogólnie przyjęta zasada; duże dawki vit C i E oraz sterydy. Możliwie wczesna hemodializa lub hemoperfuzja.

Dwunitoalkilofenole

- są wycofane, bardzo toksyczne

Mechanizm działania - rozprężenie procesu fosforylacji oksydacyjnej

Objawy zatrucia:

- niepokój zaburzenia termoregulacyjne, przyśpieszony oddech, częstoskurcz, sinica, zapaść, śpiączka,

- występowanie metHb prowadzi do uszkodzenia wątroby - żółtaczki,

- uszkodzenie nerek.

- Działa silnie drażniąco na skórę i błonę śluzową

Odtrutki- błękit metylenowy - znosi metHbinemię

Herbicydy pochodne mocznika:(monuron, diuron)

- mają długi okres zalegania w glebie,

- są mało toksyczne dla organizmów wyższych.

- ulegają rozpadowi w glebie przy udziale drobnoustrojów, wilgoci oraz w reakcjach utleniania.

FUNGICYDY

Działanie

- mogą działać grzybobójczo- uniemożliwiając wzrost i rozmnażanie, lub

- grzybostatycznie- hamują procesy rozwojowe grzybów.

- działają powierzchniowo lub układowo.

- w większości nie wykazują dużej toksyczności dla ssaków, z wyjątkiem związków rtęci.

Ditiokarbaminiany

Drogi wchł - mogą wnikać przez przewód pokarmowy i układ oddechowy i przez skórę.

Zastosowanie

- w medycynie do leczenia grzybic i świerzbu,

- w przemyśle gumowym i rolnictwie.

Działają powierzchniowo.

- wykazują małą toksyczność naskórną.

- mogą powodować miejscowe podrażnienia i reakcje uczuleniowe.

- są bardziej niebezpieczne przy działaniu przewlekłym.

- łatwo przenikają do krwi, a z nią do większości narządów.

- wybiórczo gromadzą się w gruczole tarczowym i gruczołach płciowych.

Mechanizm działania toksycznego:

- polega na wpływie tworzących się produktów przemiany etylenotiomocznika i izotiocyjanianów.

- są one bardziej toksyczne od produktów macierzystych. Izotiocyjaniany mogą blokować grupy - SHA w organizmie.

- powodują upośledzenie metabolizmu tkankowego.

Dawka śmiertelna wynosi 50mg/kg, zmniejsza się po równoczesnym wypiciu alkoholu do 26mg/kg m.c.

Objawy:

- bóle głowy, wymioty,

- zaburzenia rytmu serca, kołatanie,

- trudności w oddychaniu,

- zapalenie spojówek, oskrzeli oraz

- pokrzywka i wypryski skórne.

- pojawiają się objawy uszkodzenia wątroby.

- Spożycie alkoholu nasila przebieg zatrucia. Następuje interakcja, która hamuje przemiany alkoholu na poziomie aldehydu octowego

Występuje wówczas: zaczerwienie skóry twarzy, przyspieszenie tętna, wzrost temperatury ciała, pojawiają się bóle zamostkowe, nudności, obniża się ciśnienie krwi, następują omdlenia, może dojść do zgonu.

Leczenie - wyłącznie objawowe.

3

---