1. Przedmiot makroekonomii.

Makroekonomia bada gospodarkę jako całość koncentrując się szczególnie na problemie pomiaru i określenia czynników mających wpływ na wzrost gospodarczy. Bada również problem zmiany aktywności gospodarczej w czasie, czyli określa przyczyny i przebieg cyklu koniunkturalnego. Analizuje i postuluje zakres aktywności państwa jako uczestnika i regulatora procesów gospodarczych. Analizuje, buduje modele określające problem pieniądza w gospodarce w tym formułuje narzędzia polityki fiskalnej i pieniężnej. Bada rynek pracy, określa rodzaje i przyczyny bezrobocia. Analizuje zjawisko inflacji od strony przyczyn i skutków. Traktuje gospodarkę jako system otwarty i postulując zakres handlu zagranicznego i współpracy międzynarodowej.

2. Założenia systemu rachunków narodowych.

W rachunkach gospodarki rynkowej dla statystycznego pomiaru wielkości produkcji przyjmuje się tzw. system rachunków narodowych. Jego założenia mówią, że każda praca społeczna akceptowana i użyteczna jest dochodotwórcza i powinny jej efekty być uwzględniane w rachunku produktu krajowego (narodowego).

3. Stosuje się 3 metody rachunku PKB. Jest to:

• metoda sumowania dochodów- polega na sumowaniu wszystkich dochodów osiąganych przez uczestnika procesów gospodarczych, uwzględnia sie tu:

- dochód z pracy najemnej,

- dochód z posiadanej własności

- dochód z kapitału np. odsetki bankowe,

• uwzględnia, się że:

-konsument wydaje środki na krajowe dobra konsumpcyjne

- wydatki przedsiębiorcy na krajowe dobra inwestycyjne,

- wydatki rządowe,

- wynik netto z handlu zagranicznego

PKB= K + I +W_R

- metoda sumowania wydatków - uwzględnia, że:

- konsument wydał środki na krajowe dobra konsumpcyjne,

- wydatki przedsiębiorcy na krajowe dobra inwestycyjne,

- wydatki rządowe,

- wynik netto handlu zagranicznego.

PKB = K+I+WG+- Ex netto

K - wydatki konsum.

I - wydatki inwestycyjne,

WG - wydatki rządowe

EX - eksport netto jako różnica między eksportem i importem.

- produkt finalny- z punktu widzenia gospodarki narodowej są takie elementy w stosunku do których nie będą już podejmowane żadne czynności technologiczne w danym roku

Do tych dochodów zaliczamy:

- wyroby gotowe,

- zmianę stanu zapasów (saldo),

- obiekty w budowie,

- usługi finalne i niefinalne,

- produkty przeznaczone na eksport.

Wartość produktów finalnych jest równa wartości nowowytworzonej netto.

n

PG= Σ ( c_A + c_M+ v+ m)

i=1

c_A- - zużycie składników trwałych

c_{M -} zużycie aktywów o charakterze obrotowym

v- zasób ludzki

m- nadwyżka, zysk

4. Mierniki pochodne od PKB

• PKB

Produkt krajowy obejmuje efekty uzyskane od wszystkich czynników wytwórczych na terenie danego kraju bez względu na to, kto jest ich właścicielem.

Dla celów analizy odnosi się PKB do jednego mieszkańca a w porównaniach międzynarodowych stosuje się jedną walutę. PKB nie jest miara idealną, jej wady to m.in.

-nie uwzględniane w rachunku szarej strefy,

-nie uwzględnia produkcji naturalnej,

-nie uwzględnia negatywnych efektów płynących z tzw. antydóbr

- nie uwzględnia efektu wolnego czasu dla społeczeństwa.

Określa się 3 fazy podziału dochodu narodowego:

1. Pierwotny podział - dokonuje się w miejscu tworzenia nowej wartości, jest to podział między pracownikiem a przedsiębiorcą

2. Wtórny podział - przebiega na rynku (poprzez cenę) i poprzez budżet

3. Ostateczny podział - nadanie nowej wartości określonej struktury rzeczowej (konsumpcja, inwestycja).

Różnicuje się pojęcie dochód narodowy wytworzony a dochód narodowy podzielony. Różnica ta wynika m.in. z salda w handlu zagranicznym, marnotrawstwa i klęsk żywiołowych.

• PNB

Produkt narodowy obejmuje efekty uzyskane od czynników wytwórczych zlokalizowanych na terenie kraju obcego pochodzenia a dodaje się efekty od własnych czynników wykorzystywanych poza granicami kraju.

Między brutto a netto różnica zawiera się w amortyzacji. ( brutto- amortyzacja= netto)

• PKN

Produkt krajowy obejmuje efekty uzyskane od wszystkich czynników wytwórczych zlokalizowanych na terenie danego kraje bez względu na to, kto jest ich właścicielem.

• PNN

Produkt narodowy obejmuje od krajowego efekty uzyskane od czynników wytwórczych zlokalizowanych na terenie kraju obcego pochodzenia a dodaje się efekty od własnych czynników wykorzystywanych poza granicami naszego kraju.

• DDL- dyspozycyjny dochód ludności

Obejmuje on wszystkie dochody gospodarstw domowych w tym transfery wypłacane z budżetu po potrąceniu podatków bezpośrednich.

5. Czynniki bezpośrednie wzrostu gospodarczego.

• Zatrudnienie

O wielkości zatrudnienia decyduje przyrost naturalny, migracja, łatwość znalezienia pracy, wysokość płacy realnej, system edukacyjny.

• Wydajność

Wydajność pracy wynika z technicznego uzbrojenia pracy, czyli ile majątku produkcyjnego przypada na jedno stanowisko pracy

D_n = Z·W

Z - ilość osób zatrudnionych

W - wydajność

D_n - przyrost dochodu narodowego

D_n = Z·W + Z·W + Z·W

D_n Z·W + Z·W W Z

r = = = +

D_n Z·W W Z

6 .Czynniki pośrednie wzrostu gospodarczego.

• Majątek i jego efektywność

le majątku produkcyjnego przypada na 1 stanowisko pracy. Zależy również od systemu motywacji( bodźce ekonomiczne i poza ekonomiczne). Wydajność mierzymy odnosząc efekt pracy do jednostki zatrudnionej( czas je pracy).

D_n = M_p·E

M_p - wielkość majątku produkcyjnego

E - efektywność majątku produkcyjnego

D_n

r =

D_n

D_n = M_p·E + M_p·E

M_p·E + M_p·E M_p E

r = = +

M_p·E M_p E

M_p = Z·U_z

U_z - techniczne uzbrojenie pracy

M_p = Z·U_z + Z·U_z

M_p

• 
  tempo zmian w majątku produkcyjnym

M_p

M_p Z U_z

= +

M_p Z U_z

Z U_z E

r = + +

Z U_z E

7. Czynniki inwestycyjne i pozainwestycyjne wzrostu gospodarczego.

Inwestycyjne i pozainwestycyjne czynniki - analiza wzrostu gospodarczego może być prowadzona od strony przyrostu produkcyjnego majątku trwałego z uwzględnieniem zmian w stopniu jego wykorzystania oraz dokonującego się ubytku majątku. W danym okresie przyrost majątku produkcyjnego wynika z poniesionych w przeszłości nakładów inwestycyjnych, co zaskutkowało oddaniem w danym roku nowych obiektów do eksploatacji. Przyjmuje się w tej analizie inwestycje oddane w danym roku, poszerzające majątek produkcyjny (M_p), a nie operujemy poniesionymi w danym roku inwestycjami.

D_n = I + K

I - inwestycje

K - konsumpcja

i - stopa inflacji, udział inwestycji w D_n

I

i =

D_n

d - udział konsumpcji w D_n, stopa konsumpcji

K

d =

D_n

Współczynnik kapitałochłonności inwestycji pokazuje, ile trzeba zainwestować, aby w przyszłości osiągnąć z nowych obiektów przyrost dochodu narodowego o jedną jednostkę.

M_p

k = 

D_n

Można realizować inwestycje kapitałochłonne, co wymaga przy zaplanowanym przychodzie dochodu narodowego zaplanowania wysokiej stopy inwestycji.

₁

D_n(1) =  ·M_p

k

Czynniki pozainwestycyjne - w modelach Kaleckiego uwzględnia się fakt, że nie wszystkie oddane do eksploatacji obiekty osiągną faktycznie zaplanowane moce, zdolności wytwórcze. Uwzględnia się też starzenie się aparatu wytwórczego, czyli jego zużywanie się. W trakcie wykorzystania obiektów dokonują się działania usprawniające proces, wprowadza się racjonalizację, oszczędność.

8. Zależność między dochodami a wydatkami konsumpcyjnymi.

Kalecki koncentruje się na przyroście M_P. Przyrost ten wynika z poniesionych w przeszłości wydatków inwestycyjnych oddanych w danym roku do użytku. Opóźnienie w przyroście dochodu wynika z czasu realizacji inwestycji. Kapitałochłonność inwestycji technologicznej jest w jego formule mierzona współczynnikiem „k”- kapitałochłonność inwestycji. Pokazuje on ile trzeba zainwestować dziś, aby w nowych obiektach uzyskać przyrost dochodu narodowego o jedną jednostkę. W swej formule uwzględnia on również czynniki pozainwestycyjne, które wg niego maja wpływ na osiągany w danym roku dochód narodowy. Są to działające negatywnie straty wynikające z rozbieżności między faktycznym a potencjalnym dochodem uzyskanych w oddanych do eksploatacji obiektach.

Inwestycje można zdefiniować jako brutto i netto. Brutto obejmuje I netto + amortyzację ”A” wiązany z inwestycjami odtworzeniowymi. Jest dla nich źródłem finansowania. I netto przysparzają nowe części majątku produkcyjnego. Są to inwestycje rozwojowe.(źródłem finansowania jest zysk i obce kapitały.

Determinanty dochodu narodowego to również popyt i podaż. Popyt zagregowany obejmuje łączne wydatki konsumentów, producentów, rządu w danym czasie. Podaż zagregowany to rozmiaru produkcji , koszty. Aby w gospodarce utrwalił się zróżnicowany wzrost gospodarczy konieczne jest realizowanie odpowiedniej polityki popytu i podaży.

PKB=W_K + W_I + W_G +E_X

Stopa konsumpcji „c” określa ogół wydatków konsumpcyjnych, w dochodzie konsumenta w danym okresie.

Engel.

Skłonność konsumenta do wydawania środków wynika z wielu przyczyn. Prawo Engela mówi: „ Wraz ze wzrostem stopnia zamożności społecznej rośnie skłonność do oszczędzania i równocześnie zmienia się struktura jego wydatków.

Ze skłonnością do oszczędzania wiążemy różne skutki dla jednostek i dla społeczeństwa w okresie krótkim i okresie długim. Mówimy o paradoksie zapobiegliwości, czyli to, co dobre dla mnie jest negatywne dla innych”.

Na wydatki konsumpcyjne wpływają również wysokości bieżącego dochodu. Konsument często swój dochód porównuje do dochodu innych a jego wydatki są zależne od standardów wydatków sąsiadów. Wg Keynes'a pierwszo planowe znaczenie dla wielkości wydatków konsumpcyjnych ma wielkość dochodu pozostającego w danej części do dyspozycji konsumenta. Pewna część dochodów jest przeznaczona na wydatki jako reakcja na działanie wcześniej wskazanych sytuacji pewien poziom popytu konsumpcyjnych ma wymiar autonomiczny i jest niezależny od dochodu pozostałych do dyspozycji konsumenta.

Krańcowa skłonność do konsumpcji określa jak zmniejszają się wydatki konsumpcyjne w sytuacji, gdy dochód konsumenta wzrośnie o jedną jednostkę.

Producent realizuje wydatki dla celów inwestycyjnych. Mamy tu namyśli inwestycje brutto może on również część środków oszczędzać.

U producenta popyt inwestycyjny ma charakter autonomiczny. Decyzja o inwestowaniu jest związane z dużym ryzykiem.

Inwestycje brutto i netto - Inwestycje brutto - obejmują inwestycje odtworzeniowe, których źródłem finansowania jest amortyzacja.

Inwestycje netto - których źródłem finansowania są niepodzielne zyski przedsiębiorstw. Zysk niepodzielny inaczej zatrzymany dla finansowania działalności długofalowej przedsiębiorstwa.

Oszczędności - Dysponując określonym dochodem konsument podejmuje decyzje ile zaoszczędzi, a ile wydać dla celów konsumpcyjnych. Oszczędności to niezmienione na popyt dochody w danym okresie czasu Skłonność do oszczędzania rośnie wraz ze wzrostem stopnia zamożności społeczeństwa. Zmienia się również struktura wydatków dobra normalne staja się podrzędnymi. Konsument wydając środki kieruje się różnymi przesłankami np. mówi się o dochodzie absolutnym, gdzie wydatki konsumpcyjne są zależne od bieżących dochodów.

Oszczędności można traktować jako bierne i aktywne. Te ostatnie to pieniądz powierzony do systemu bankowego. Oszczędności w krótkim okresie są niekorzystne patrząc od strony popytu, natomiast w długiej perspektywie są konieczne ponieważ stanowią bazę dla czynności kredytowych banków - finansowanie inwestycji.

9. Pojęcie państwa, funkcje państwa

Państwo jako uczestnik życia gospodarczego.

Zgodnie z prawem narodowym to jednostka podziału politycznego świata, której przysługuje pełna suwerenność, czyli nie podlegają żadnej innej jednostki politycznej. W definicji tej nie uwzględnia się relacji państwa z innymi organizacjami międzynarodowymi czy też z silniejszymi państwami. Państwo można zdefiniować jako podmiot posiadający następujące elementy:

- stała ludność,

- struktury karne,

- suwerenna władza,

- określone terytorium oddzielone granicą,

- zdolność w dziedzinie relacji międzynarodowych.

Funkcje państwa:

• Funkcja wewnętrzna (tradycyjna, konserwatywne, literalne)

- funkcja prawodawcza (państwo za pośrednictwem swego aparatu tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium),

- funkcja porządkowa,

- funkcja administracyjna,

• Funkcja wewnętrzna (socjalistyczna, etopystyczna, interwencjonistyczna)

- gospodarczo organizacyjna- państwo jest zobowiązane zarządzeń gospodarką i finansami kraju.

- funkcja socjalna- państwo ma zapewnić obywatelem minimum środków do życia.

- funkcja kulturalno- oświatowa

• funkcja zewnętrzna: obrona granic, kontakt z innymi państwami.

Zadania państwa można określić jako ochrona własności i ustaleniu prawa. Produkcja dóbr publicznych, zapobieganiu praktykom monopolistycznym, ochrona środowiska, zabezpieczanie dochodów, opieka medyczna, poprawa koniunktury gospodarczej.

10. Pojęcie budżetu jego dochody i wydatki.

Państwo pozyskuje środki przez urządzenie fiskalne zwane budżetem.

BUDŻET to podstawowy plan finansowy państwa, to „kasa państwa”. Budżety przygotowuje się w randze ustawy, w ujęciu rocznym, w systematyce wynikającej z podziału administracyjnego państwa. Tworzy się, więc budżet centralny, budżet województwa, powiatu, gminy.

Dochody budżetu:

- podatki od czynności (VAT)

- podatki makatowe (od spadków, darowizn)

- podatki dochodowe

• PIT

• CIT

Poza podatkiem w budżecie centralnym podstawowe źródła zasilające to:

- cła

- opłaty administracyjne

- dywidenda od zysku NBP

- dywidenda z przedsiębiorstw państwowych i spółek skarbu państwa

- dochody z prywatyzacji

- zwracalne kredyty i pożyczki

- odsetki od wartości pieniężnych.

Wydatki budżetu to:

• administracja na różnych szczeblach

• bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa

• infrastruktura techniczna

• wydatki na prywatyzację

• zwrot zaciągniętych kredytów i pożyczek

• finansowanie takich dziedzin jak nauka, ochrona zdrowia, kultura, sztuka

• finansowanie w pewnej części ubezpieczeń społecznych

Z budżetu centralnego wydziela się środki przekazywane w postaci dotacji i subwencji samorządom lokalnym.

11. Cechy i funkcje pieniądza

Pieniądz to specyficzny towar posiadający następujące cechy:

• Rzadkość występowania

• Społeczna akceptacja

• Trwałość

• Podzielność

• Łatwość przenoszenia

Funkcje pieniądza:

• Miernik wartości- przy pomocy pieniądza możemy sprawdzić wartość wszystkich produktów do wspólnego mianownika (pieniądz jest konieczny dla konstrukcji ceny),

• Środek obiegu- pieniądz krąży w gospodarce T-P-T-P

• Środek płatniczy- pieniądz pozwala zaciągać zobowiązania i umożliwia spłatę zobowiązań w przyszłości.

• Środek tezauryzacji, czyli gromadzenie środków, oszczędzanie, akumulacja kapitałów,

• Pieniądz światowy (ponadnarodowy)

12. Definicja pieniądza w wąskim i szerokim znaczeniu.

Przez wiele lat tworzył się współczesny system pieniądza, jego historia liczy kilka tysiącleci, początkowo pieniądz występował w postaci towaru, potem pojawia się pieniądz kruszcowy, który jest jednocześnie pieniądzem obiegowym i towarowym, oznacza to, że wartość płatnicza monety odpowiadało wartości towarowej zawartego w monecie kruszcu. Ze względu na rozwój handlu przy równocześnie ograniczonym dostępie do kruszców zaczyna się wprowadzać do obiegu tzw. Pieniądz zdawkowy, który zawiera ułamkową ilość kruszcu a ma wartość przypisaną monecie pełnej kruszcowej.

W XVII wieku coraz więcej w obiegu pojawia się pieniądz papierowy, wywołuje to przy nie kontrolowanej emisji zakłócenia na rynku towarów i usług. Gospodarka wchodzi w stan choroby zwanej inflatio.

Ze względu na ograniczoność złota w XIX i XX wieku pieniądz ten zastępuje się innymi formami i odstępuje się od pełnej wymienności pieniądza papierowego na kruszec, proces ten trwa w różnych gospodarkach aż do lat 70- tych XX wieku.

13. Współczesne formy pieniądza.

• Pieniądz gotówkowy

• Pieniądz gotówkowy- środki potwierdzone na rachunku bankowym, jest to pieniądz żyrowy emitowany przez banki komercyjne w oparciu o nagromadzone depozyty, a także emitowany przez bank centralny w oparciu o nagromadzone pieniądze depozytowe.

• Pieniądz papierowy (bilet bankowy)

• Pieniądz metalowy (moneta- pełno i nie pełno wartościowe)- te pieniądze maj postać pieniądza symbolicznego,

• Pieniądz towarowy- np. Pełnowartościowe monety oraz produkt powszechnego użytku.

14. Strumienie pieniądza.

Pieniądz w gospodarce postrzegany jest jako depozyt (pieniądz osiadły) oraz jako strumień pieniądza. Wydziela się zasadniczo:

• pieniądz transferowy (jednokierunkowy)

• pieniądz ekwiwalentny (zasada „coś za coś”)

• pieniądz kredytowy (tworzony przez banki komercyjne)

15. Jak jest zbudowany rynek finansowy.

Finanse to dyscyplina naukowa koncentrująca się na problemie gromadzenia i wydatkowania pieniądza, obszarem gospodarki rynkowej wydzielonym ze względu na pieniądz jako przedmiot obrotu jest rynek finansowy w jego wnętrzu można wydzielić rynek pieniężny zwykle utożsamiany z systemem bankowym

• rynek walutowo-dewizowy

• rynek kapitałowy

Waluta- każdy obcy środek płatniczy.

Dewizy- to obce należności w określony sposób potwierdzone i zabezpieczone.

Wydzielenie rynku pieniężnego i kapitałowego dokonuje się w oparciu o kryterium czas. Na rynku pieniężnym są realizowane transakcji o okresie dyspozycji pieniądzem zapotrzebowania na pieniądz krótszym niż rok.

Rynek kapitałowy-

• rynek papierów wartościowych,

• rynek kredytów długoterminowych,

• rynek lokat długoterminowych,

Rynek pieniężny-

• rynek kredytów długoterminowych

• rynek papierów wartościowych krótkiego terminu

Rynek finansowy można opisać również ze względu na dysponenta, środków i wydziela się wówczas rynek finansów prywatnych i obszar finansów publicznych, tak jak na każdym innym rynku występują popyt, podaż i przyjmuje ona formę odsetek i oprocentowania.

16. Cechy nowoczesnego systemu bankowego.

Na system bankowy składają się:

• struktura aparatu bankowego,

• czynności bankowe,

• funkcje banku centralnego,

• przepisy bankowe.

System bankowy to zestawienie lub całość złożona z części o liczbie nieograniczonej, które są uporządkowane i pozostają w stosunku do siebie w określonych relacjach.

Czynności bankowe:

• czynności aktywne banków= dochodotwórcze

- kredyty,

- obrót papierami wartościowymi,

• czynności bierne (pasywne)

- przyjmowanie depozytów,

• usługi pośredniczące

- prowadzenie rozliczeń między klientami.

Funkcje banku centralnego:

• jest bankiem emisyjnym,

• jest bankiem dla innych banków,

• bank państwa.

Współczesny system bankowy pełni następujące funkcje:

• stwarza mechanizmy gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia,

• dokonuje płatności między podmiotami gospodarczymi, transfer środków w czasie i przestrzeni,

• wprowadza rozwiązanie pozwalające zarządzać ryzykiem bankowym,

• zapewnia informacje cenowe, co w istocie przy podejmowaniu decyzji przez podmioty gospodarcze,

• jest kreatorem pieniądza, zaspokaja popyt na pieniądz poprzez kredyty,

• pobudza ludność do oszczędzania,

W ostatnim czasie system nabrał następujących właściwości:

• zlikwidowano lub ograniczono bariery między instytucjami finansowymi,

• zmniejsza się liczba banków poprzez proces konsolidacji i koncentracji kapitałów,

• liberalizacja rynku finansowego- udział instytucji finansowych w grze rynkowej,

• rozszerzenie norm ostrożnościowych ograniczających ryzyko bankowe,

• innowacje i konkurencja między podmiotami finansowymi.

17. Narzędzia polityki pieniężnej banku centralnego.

- Rezerwa obowiązkowa

Rada Polityki pieniężnej jako organ NBP określa stopę (%) obowiązkowej rezerwy, jaką muszą utworzyć banki operacyjne na bazie przyjętych depozytów. % jest różny dla różnych walut i rachunków krótkiego i długiego terminu. Odpowiednio wyższy % jest wymagany od rachunku a-vista i bieżących, niższe % wiążą się z lokatą długoterminową.

- Operacje otwartego rynku

Rynek finansowy można pokazać jako pierwotny i wtórny, obrót na tym rynku pierwotnego dokonuje się emisja papierów wartościowych, spotyka się tu emitent z inwestorem, celem transakcji jest zgromadzanie kapitału. Na rynku wtórnym dokonują się kolejne transakcje, spotyka się tu inwestor A z inwestorem B, celem transakcji jest osiągnięcie zysku.

Obrót zamknięty występuje wówczas, gdy oferta nabycia jest skierowana do wąskiej grupy podmiotów, tylko niektórym daje sie, więc możliwość uczestniczenia w transakcji.

Obrót otwarty wystąpi wówczas, gdy oferta nabycia np. Walorów (papiery wartościowe)jest skierowana do nieograniczonej grupy, ma wymiar publiczny.

Przykładem rynku otwartego jest rynek obligacji skarbu państwa, przez który w momencie emisji przyjmuje się nadwyżka pieniądza i trafiają one do banków operacyjnych.

- Polityka stóp procentowych

Bank centralny uruchamia kredyty, z których mogą korzystać banki operacyjne, jednym z nich jest kredyt redyskontowy, czyli udzielany pod weksle. Weksel to papier typu zobowiązującego, bezwarunkowe zobowiązania do zapłaty, może on pełnić rolę środka zabezpieczającego transakcje, jeżeli oczkujący na należności zabezpieczoną wekslem oddaje weksel do dyskonta do banku operacyjnego, czyli inaczej sprzedaje należności, suma wekslowa zostanie obniżona o kwotę wynikającą z czasu i przyjętego przez bank oprocentowania. Jego wysokość będzie zależna od tego, jakie oprocentowanie przyjmuje bank centralny.

- Pułapy kredytowe

Możliwości kredytowe banków wynikające również z przyjętych przez bank limitów dla kwoty kredytów wychodzących z banku dla jednego klienta oraz wysokości kredytu w odniesieniu do własnego kapitału banku.

18. Rynek papierów wartościowych

Papiery wartościowe to dokumenty stwierdzające określone prawa makatkowe. Dzielą się na:

• towarowe- które uprawniają do dysponowania rzeczowymi składnikami majątku

• finansowe- uprawniające do roszczeń pieniężnych.

Papiery mogą być imienne lub na okaziciela, mogą służyć celom rozliczeniowym lub przynosić dochód od kapitału, mogą uprawniać do współwłasności materialnej, mogą być wystawione w walucie własnej lub obcej, mogą występować w obrocie zamkniętym lub publicznym. Korzyści z papierów mogą być stałe lub zmienne, ustalone z góry lub wynikające z sytuacji rynku. Rynek walorów pełni w gospodarce następujące funkcje:

• jest instrumentem akumulacji i wprowadzenia do obrotu gospodarczego wolnych środków finansowych,

• rynek ten umożliwia centralizację i przekształcenie drobnych kwot w duże kapitały,

• umożliwia przepływ środków finansowych między podmiotami,

• rynek sygnalizuje stopnie efektywności rozmieszczenia i wykorzystania kapitałów,

• rynek umożliwia tworzenie mieszanych kapitałów tj.

- krajowych i zagranicznych,

- prywatnych i publicznych

Obligacje:

To zobowiązania emitenta (wystawcy) do zwrotu właścicielowi pożyczonej kwoty w określonym terminie z należnymi odsetkami. Emitentem obligacji może być państwo, instytucje finansowe, organy samorządowe lub komunalne, przedsiębiorstwa. Najczęściej w emisji spotykamy obligacje skarbu państwa, są one udostępnione w obrocie publicznym przynoszą oprocentowanie stałe i zmienne, jest możliwość ich odsprzedaży przed terminem wykupu.

Akcje:

Są to papiery długoterminowe, przynoszące właścicielowi prawo dywidendowe i korporacyjne. Akcje mogą być gotówkowe i aportowe, imienne i na okaziciela, zwykłe i uprzywilejowane. Papier kontroli akcji to przy ich rozproszeniu taka liczba akcji, która daje około 30% głosów.

Weksel:

Może występować jako weksel własny lub trasowany. Weksel własny to zobowiązanie się wystawcy weksla do zapłacenia remitentowi. Weksel trasowany zapiera polecenie wystawcy (trasanta) wydane osobie trzeciej (trasantowi) by ten zapłacił remitentowi.

Indos- przenoszenie praw z weksla

Bony pieniężne:

Emitent potwierdza przyjęcie lokaty gotówkowej, której zwrot dokona się w terminie krótszym niż rok z odsetkami.

Czek - pisemne zlecenie bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydane bankowi przez posiadacza rachunku bankowego Wystawcę czeku nazywamy trasantem. Może nim być każda osoba fizyczna lub prawna posiadająca rachunek bankowy. Trasatem czeku jest natomiast bank, który prowadzi rachunek trasanta. Remitentem czeku jest osoba fizyczna lub prawna, na którą czek wystawiono. Czek można wystawić na określoną osobę (czek imienny) lub na okaziciela. Prawa z czeku mogą być przenoszone przez indos.

---