7. Konstytucja gospodarcza (51) - wyprowadzana z całokształtu postanowień ustawy zasadniczej, zawarcie w ustawie zasadniczej określonej koncepcji porządku gospodarczego.
KG w sensie formalnym - oznacza całokształt przepisów konstytucyjnych organizujących gospodarkę. Pojęcie „KG” jest zarezerwowane dla ustawy zasadniczej, której postanowienia gospodarcze tworzą konstytucyjnoprawne podstawy do określonego systemu (modelu) gospodarczego. KG wyraża się przez możliwość wyprowadzenia z tych postanowień określonego modelu gospodarki w pojęciu jednolitej metody kierowania gospodarką. Konsekwencją KG jest związanie konstytucyjną organizacją gospodarki organów ustawodawczych, wykonawczych oraz innych uczestników życia gospodarczego.
Otwartość (neutralność) konstytucji (52) - jeśli ustawodawca konstytucyjny nie podjął decyzji na rzecz określonego systemu gospodarczego - ustawa zasadnicza ma neutralny/otwarty charakter w stosunku do ustroju gospodarczego. (ust. zasad. nie można rozdzielić na konstytucję polityczną i gospodarczą wtedy) Jest to jednak neutralność względna, bo ust. zasad. zawiera postanowienia istotne dla organizacji gospodarki (są to wolności i prawa podstawowe oraz społeczne zadania państwa).
Każdy zastosowany przez władzę publiczną środek ingerencji gospodarczej MUSI wykazać się zgodnością z postanowieniami konstytucji, zwłaszcza z
prawami podmiotowymi o istotnym znaczeniu dla działalności gospodarczej (wolność gospodarcza, gwarancja własności prywatnej, równość i konkurencja)
z postanowieniami wyznaczającymi podstawowe zasady ustrojowe (np. zas. demokratycznego państwa prawnego, zas. państwa sprawiedliwości społecznej)
8. Zasada pomocniczości (58) - ma rangę zasady konstytucyjnej, choć K. nie wprowadziła jej jako normy prawnej. Została też wprowadzona do europejskiego porządku prawnego i dot. relacji między kompetencjami Wspólnoty i państw członkowskich. Art. 5 TWE: WE działa *w granicach kompetencji powierzonych jej traktatem oraz *celów wyznaczonych w traktacie. Zaś w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji (czyli obszar kompetencji wspólnych/konkurencyjnych) Wspólnota podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary lub skutki proponowanych działań możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Wspólnoty. Działanie WE nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatu.
W odniesieniu do dział. gosp. zas. pomocniczości oddaje inicjatywę gospodarczą w ręce jednostek (co wyraża zas. wolności gospodarczej, wolność wyboru i wykonywania zawodu, gwarancje własności prywatnej, gwarancje ograniczonej ingerencji państwa w życie gospodarcze). Zas. pomocniczości ogranicza zakres publicznej działalności gospodarczej. W świetle tej zasady podmioty publ. mogą podjąć zarobkową działalność gospodarczą dopiero wtedy, gdy inne (tj. prywatnoprawne) podmioty gospodarcze nie są w stanie zaspokoić określonych potrzeb ogólnospołecznych. Działalność gospodarcza podmiotów publicznych ma być skierowana głównie na wspieranie prywatnych inicjatyw gospodarczych w wymiarze niezbędnego minimum, a funkcja zas. pomocniczości ma podwójny charakter: 1) uzasadnia uczestnictwo państwa w obrocie gospodarczym, jeśli w inny sposób nie można zaspokoić potrzeb społecznych oraz 2) uniemożliwia przejęcie przez państwo tych zadań, które mogą być zrealizowane zwłaszcza przez prywatnych przedsiębiorców.
Rola państwa w gospodarce powinna polegać przede wszystkim na działalności regulacyjnej (która tworzy sprzyjające warunki dla swobodnej działalności gosp. jednostek). Rolą państwa jest wspieranie prywatnych inicjatyw gospodarczych (a nie rywalizowanie z nimi).
9. Zasada proporcjonalności (61) - zasada konstytucyjna (wyraźna), element zasady demokratycznego PP. Art. 31 ust. 3 K. ograniczenia praw mogą być ustanawiane tylko, jeśli są konieczne w demokratycznym państwie dla *jego bezpieczeństwa, *porządku publicznego bądź do *ochrony środowiska, *zdrowia, *moralności publicznej albo *praw i wolności innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty praw i wolności.
Musi być proporcjonalność między celem ingerencji (ingerencji, która ogranicza konstytucyjne prawa podmiotowe) a użytymi środkami. Z zas. proporcjonalności wynika adresowany do organów wł. publ. nakaz wyważenia interesów - ograniczanych interesów jednostek oraz protegowanego interesu publicznego tak aby jego ochrona nie powodowała nadmiernych ograniczeń wolności i praw podmiotowych jednostek.
Ingerencja musi spełniać wymogi (nakazy):
a) przydatności - ogranicza zakres środków ingerencji wyłącznie do środków nadających się do realizacji zamierzonego celu
b) konieczności - zawęża stosowanie środków ingerencji do syt. koniecznego ograniczania i w zakresie niezbędnym do osiągnięcia zamierzonego celu
c) proporcjonalności sensu stricte - obejmuje obowiązek wyważania relacji interesu jednostkowego i interesu publicznego (ważny, a nie jakikolwiek interes publ.)
10. Wolność gospodarcza w ujęciu normatywnym (76) - prawo naturalne potwierdzone jedynie przez prawo pozytywne. Uregulowana w konstytucji marcowej (WG wynikała, nie expressis verbis), konst. Kwietniowej (wynikała), a następnie przez ustawę o działalności gospodarczej z 1988 r. i ustawę Prawo działalności gospodarczej z 1999 r. Obecnie obowiązuje ust. z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej podejmowanie, wykonywanie i zakończenie wykonywania działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach i może być ograniczone tylko przepisami prawa.
Wolność gospodarcza uznana została za podstawę ustroju gospodarczego przez Konstytucję z 1997 r. , jako publiczne prawo podmiotowe o char. negatywnym (jego ograniczenie może być tylko ustawowe i tylko ze wzg. na ważny interes publ.).
11. Wolność gospodarcza jako zasada prawna (77) - jest zasadą porządku prawnego wyrażoną w konstytucji i skonkretyzowaną w ust. zwykłych. Działalność gosp. jest wolna, nie jest ani nakazana, ani zakazana, lecz uzależniona od woli danego podmiotu, pr. do podjęcia wszelkich działań zmierzających do realizacji prawa do działalności gosp. (tzn. działań w ramach porządku prawnego).
Wynikają z niej określone obowiązki org. państwowych: 1) obow. tworzenia materialnych warunków sprzyjających realizacji wolności gospodarczej (obow. pozytywny) oraz 2) zakaz wydawania aktów pr. sprzecznych z zasadą wolności gosp. (obow. negatywny) W procesie stosowania zasady WG obowiązuje założenie rozstrzygania wątpliwości na podstawie domniemania prawnego swobody działalności gospodarczej (in dubio pro libertate) oraz zakaz rozszerzającej interpretacji wyjątków od zasady WG.
12. Wolność gospodarcza jako publiczne prawo podmiotowe (79) - pr. podmiotowe do swobodnego podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej, a szerzej do wolnego wykonywania zawodu i miejsca pracy. Jest to uregulowane w Konstytucji publiczne prawo podmiotowe o charakterze negatywnym (ingerencja państwowa tylko ustawą i tylko w ważnym interesie publicznym). Podstawową funkcją tego prawa jest ochrona swobody podjęcia i wykonywania dz. gosp. os. fiz. i os. pr. prawa prywatnego. WG - traktowana jako pr. naturalne i niezbywalne, jako pr. podmiotowe o char. obronnym jako tzw. negatywne publiczne prawo podmiotowe. Istota tego pr. polega na tym, że uprawnieniu do swobodnej dz. gosp. ODPOWIADA skierowany do organów władzy publ. ZAKAZ jego naruszania.
13. Kompetencja działalności gospodarczej (82) - Organy władzy publicznej mogą podejmować i prowadzić działalność gospodarczą tylko w przypadku, gdy tak stanowi wyraźny przepis prawa i tylko w takim zakresie, w jakim jest to uzasadnione ważnym interesem publicznym. Organy władzy publicznej nie działają w ramach wolności gospodarczej, a jedynie w ramach ich kompetencji. Państwo ( i inne podmioty publicznoprawne) przy realizacji zadań publicznych występują jako podmioty zobowiązane, a nie uprawnione do swobody działalności gospodarczej.
14. Względny charakter wolności gospodarczej (82) zdolność gospodarcza może być ograniczona ALE TYLKO poprzez ustawę i TYLKO ze względu na ważny interes publiczny (art. 22 K.). Unormowanie ustawowe musi być dostatecznie szczegółowe i kompletne oraz stosowane zgodnie z zasadą proporcjonalności. Wolność gospodarcza jest też ograniczona poprzez nakaz korzystania z niej w sposób nienaruszający przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka oraz nienaruszający praw i wolności innych. Trzeba korzystać z wolności gospodarczej w sposób zgodny z zasadą sprawiedliwości społecznej. Ograniczeń wolności nie można domniemywać (!) Wątpliwości wyłaniające się przy wykładni obowiązujących przepisów należy tłumaczyć „in favorem libertatis”. Podstawą ograniczeń w zakresie swobody dz. gosp. jest istnienie innego prawa lub wartości godnej ochrony, zagrożonej wskutek bezwzględnego egzekwowania wolności gospodarczej.
15. Zasada równości (86) - zasada konstytucyjna (związana z zas. państwa SS) Prawo do wolności gospodarczej możliwe jest tylko w warunkach równego traktowania podmiotów gospodarczych. (+ zakaz wszelkiej dyskryminacji ze wzgl. na przynależność państwową - art. 12 TWE)
Art. 32 ust. 1 K. - wszyscy są równi wobec prawa, wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Art. 32 ust. 2 K. - nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (zakaz dyskryminacji) - oddzielne zasady, lecz ścisły związek pomiędzy nimi. Z konstytucyjnej zasady równości wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa w obrębie danej kategorii. Dyskryminacja to zróżnicowane traktowanie osób znajdujących się w obiektywnie takiej samej sytuacji. Jednakże nakaz jednakowego traktowania podmiotów należących do tej samej klasy podmiotów nie ma char. bezwzględnego, dopuszczalność odstępstwa od zas. równości warunkuje ocena kryteriów, na podstawie których dokonano zróżnicowania. Muszą one mieć 1) char. relewantny (wprowadzone zróżnicowanie musi wiązać się z celem, musi być racjonalnie uzasadnione), 2) char. proporcjonalny (waga interesów chronionych i waga interesów ograniczanych muszą pozostawać w odpowiedniej proporcji) 3) muszą pozostawać w związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych.
Zasada równości może występować jako * zasada ustrojowa oraz jako *prawo podmiotowe (szczególnego rodzaju).
16. Zasada konkurencji (89) - jest to zasada prawa gospodarczego nie wyrażona bezpośrednio w Konstytucji, wyprowadzana z istotnych dla gospodarki postanowień Konstytucji. Stanowi (I) zasadę ustroju gospodarczego opartą na wolności gospodarczej i własności prywatnej.
Konkurencja jest zagwarantowana w konstytucji, gdyż wynika z wolności gospodarczej i własności prywatnej oraz zasady równości. Ochrona konkurencji i jej wspieranie należy do obowiązków państwa. Z 1) jest to obowiązek powstrzymywania się org. władzy publ. od ingerencji publ. ograniczającej lub utrudniającej konkurencję (obow. negatywny), a z 2) obow. pro konkurencyjnej interwencji publ. mającej na celu rozwój i ochronę konkurencji.
Konkurencja jest także (II) prawem podmiotowym, którego ograniczenie może wynikać tylko z ustawy i musi być legitymowane ważnym interesem publicznym oraz przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności - czyli musi spełniać 3 wymogi: *przydatności (ograniczenie pr. do konkurencji musi być oparte na racjonalnych przesłankach); *konieczności (pr. do konkurencji może być ograniczone jedynie w niezbędnym zakresie dla realizacji zamierzonego celu); *proporcjonalności (utrzymanie należytej proporcji między stopniem uciążliwości zastosowanego ograniczenia pr. do konkurencji a korzyściami dla interesu publicznego).
24. Pojęcie działalności gospodarczej (207) - na gruncie art. 2 u. s. d. g. zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Pojęcie „działalność gospodarcza” w roz. u. s. d. g. jest wiążące także w stos. do działalności objętej innymi ustawami, jeżeli dany rodzaj działalności nie zostanie wyłączony spod regulacji. Cechy pozytywne (muszą wystąpić): *działalność musi być działalnością dopuszczalną przez prawo, zgodność z obowiązującym porządkiem prawnym; *charakter celowy, cel zarobkowy - zamiar osiągnięcia zarobku (zysku) niekoniecznie dla siebie, nieważne czy osiągnięto zysk, liczy się zamiar; *działalność zawodowa (=/= zawodowe wykonywanie dział. gosp.) przedsiębiorcami są też osoby wykonujące zawód (zwłaszcza tzw. wolne zawody); *zorganizowany charakter - poddanie dz. g. regulacji prawnej (s. largo), możliwość prowadzenia dz. g. w określonych przez prawo formach organizacyjno-prawnych (s. stricte); *ciągły charakter - nie chodzi o okazjonalne wykonywanie czynn. zarobkowych! Może być dz. g. sezonowa!
Cechy negatywne: działalność rolnicza, hodowlana, ogrodnicza, rybactwo śródlądowe, agroturystyczna nie stanowi działalności gospodarczej.
25. Definicja przedsiębiorcy (212) - Osoba fizyczna, osoba prawna, ułomna osoba prawna, wspólnicy spółki cywilnej prowadzący we własnym imieniu działalność gospodarczą. Do podjęcia działalności gospodarczej wymagany jest wpis w EDG lub KRS.
26. Rejestr przedsiębiorców (223) - wpis do EDG prowadzonego przez gminy jest wymogiem podjęcia działalności gospodarczej. Postępowanie ewidencyjne prowadzi wójt, burmistrz, prezydent miasta właściwy według miejsca zamieszkania osoby prowadzącej ową działalność. W przypadku braków formalnych daje się 7 dni na ich uzupełnienie pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania. Przesłanki odmowy wpisu:
działalność nie jest objęta przepisami ustawy
wniosek złożony przez osobę nieuprawnioną
prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania określonej działalności gospodarczej
Przedsiębiorca ma obowiązek złożyć wniosek o zmianę danych zawartych we wniosku w terminie 7 dni od zmiany tych danych.
Wykreślenie z ewidencji następuje na wniosek przedsiębiorcy w terminie 7 dni od chwili trwałego zaprzestania wykonywania działalności.
Wpis podlega obligatoryjnemu wykreśleniu z urzędu w przypadkach, gdy:
prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania określonej działalności gospodarczej
wpisania do rejestru przedsiębiorców spółki handlowej powstałej z przekształcenia spółki cywilnej
stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę
Informację o wykreśleniu organ administracyjny przesyła w ciągu 7 dni do ZUS, US i urzędu statystycznemu właściwych miejscowo.
27. Przesłanki decyzji o odmowie udzielenia koncesji (238) - organ może odmówić udzielenia koncesji, gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją lub innych szczególnych warunków podanych mu do wiadomości. Organ sprawdza, czy istnieją przesłanki dające podstawę wysokiego prawdopodobieństwa właściwego wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej. Odmawia się udzielenia koncesji także wypadku, gdyby jej udzielenie spowodowało zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli. Wszelkie decyzje organu muszą spełniać wymogi zasady proporcjonalności.
28. Cofnięcie koncesji (241) - obligatoryjne:
a) w przypadku wydania prawomocnego orzeczenia o zakazie wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją
b) w wypadku nie podjęcia w terminie działalności objętej koncesją
c) zaprzestanie wykonywania działalności objętej koncesją
d) cofnięcie lub zmiana koncesji w wypadku rażącego złamania warunków określonych w koncesji
e) nie usunięcie w wyznaczonym czasie stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją
fakultatywne:
a)zagrożenie obronności, bezpieczeństwa państwa lub obywateli
b) ogłoszenie upadłości przez przedsiębiorcę
29. Zakaz wykonywania działalności regulowanej (244) - Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje decyzję o zakazie wykonywania działalności objętej wpisem, gdy:
przedsiębiorca złożył nieprawdziwe oświadczenie o spełnieniu warunków do prowadzenia działalności
przedsiębiorca nie usunął naruszeń warunków wymaganych do wykonywania działalności w wyznaczonym przez organ terminie
gdy organ nadzoru stwierdzi rażące naruszenie warunków wykonywania działalności regulowanej przez przedsiębiorcę
Decyzja o zakazie wykonywania działalności regulowanej podlega natychmiastowemu wykonaniu, a organ prowadzący rejestr działalności regulowanej z urzędu wykreśla przedsiębiorcę. Ponowne ubieganie się o wpis jest możliwe po upływie 3 lat od wydania decyzji o wykreśleniu.
30. Monopol prawny i monopol naturalny (253) - monopol prawny, to wyłączność na działalność gospodarczą wynikający z przepisu prawa. Działalność na rynku innych podmiotów jest zabroniona mimo posiadania przez nie fizycznej możliwości ku temu. Monopol naturalny występuje, jeśli źródłem wyłączności na działalność gospodarczą nie jest przepis prawa, lecz sytuacja faktyczna wyznaczająca warunki prowadzenia racjonalnej działalności gospodarczej. Państwowe monopole handlowe kłócą się z prawem wspólnotowym i są stopniowo przekształcane.
31. Ograniczenie dopuszczalności przedsiębiorstw publicznych (260) - publiczna działalność gospodarcza jest dopuszczalna z uwzględnieniem ograniczeń płynących z art. 86 ust. 1 TWE, to znaczy, że państwo członkowskie nie może wprowadzać ani utrzymywać żadnego środka sprzecznego z regułami zawartymi w Traktacie, zwłaszcza przewidzianymi w art. 12 (zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową) i art. 81-98 (reguły konkurencji). Przedsiębiorstwa publiczne i prywatne muszą być równoprawne. Jednak reguły prawa ochrony konkurencji w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych nie mają charakteru bezwzględnego( wyjątek monopoli skarbowych oraz przedsiębiorstw działających w ogólnym interesie gospodarczym.
32. Organy przedsiębiorstw państwowych (276) - dyrektor (zarządza przedsiębiorstwem, reprezentuje je na zewnątrz, posiada kompetencje wyznaczone przez ustawę i uchwałę organów samorządu załogi, ma prawo powoływać i odwoływać przedstawicieli przedsiębiorstwa, prawo sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiego, prawo do wystąpienia do organu nadzorującego lub sądu z wnioskiem o odszkodowanie za straty spowodowane wykonaniem decyzji wydanej przez organ nadzorujący). Organ założycielski (może w formie umowy powierzyć zarządzanie przedsiębiorstwem osobie fizycznej lub prawnej z inicjatywy własnej za zgodą rady pracowniczej i ogólnego zebrania pracowników lub na wniosek rady pracowniczej za zgodą ogólnego zebrania pracowników (delegatów) z inicjatywy zarządcy komisarycznego. W przedsiębiorstwach, w których ustanowiono zarządcę organ założycielski powołuje radę nadzorczą.
33. Nadzór nad przedsiębiorstwem państwowym (278) - przedsiębiorstwa państwowe podlegają nadzorowi jak wszystkie przedsiębiorstwa oraz dodatkowo nadzorowi organu założycielskiego. Nadzór dokonywany przez organ założycielski musi być jedynie na podstawie przepisów ustawy. Nadzór organu założycielskiego obejmuje kontrolę i ocenę działalności przedsiębiorstwa oraz pracy dyrektora, a także prawo władczego wkraczania sprawy przedsiębiorstwa w wypadkach przewidzianych w ustawie. Organ założycielski dysponuje: zatwierdzeniem, zgodą, zobowiązaniem, wstrzymaniem, nałożeniem obowiązku. Są to środki nadzoru dyrektywnego oraz prewencyjnego.
34. Komercjalizacja (286) - przejaw transformacji ustrojowej w kierunku gospodarki rynkowej, poddanie przedsiębiorstw państwowym regułom wolnego rynku. Komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego polega na przekształceniu go w spółkę kapitałową prawa handlowego. Nowy podmiot prawa wstępuje w prawa i obowiązki dawnego przedsiębiorstwa państwowego (sukcesja uniwersalna). Komercjalizacji dokonuje Minister Skarbu Państwa poprzez wydanie aktu komercjalizacji.
35. Tryb komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego (289) - komercjalizacji dokonuje Minister Skarbu Państwa, który podejmuję decyzję:
z własnej inicjatywy
na wniosek organu założycielskiego
na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa i rady pracowniczej
na uzasadniony wniosek sejmiku województwa, na obszarze którego przedsiębiorstwo ma swoją siedzibę. W przypadku odmowy Minister wysyła uzasadnienie sejmikowi województwa, na co odwołanie nie przysługuje. W przypadku uwzględnienia wniosku stosuje się normalny tryb komercjalizacji. W przypadku odmowy - nie ma przeszkód prawnych ponownej inicjatywy w sprawie komercjalizacji przedsiębiorstwa.
36. Prywatyzacja i rodzaje prywatyzacji (295) - 1) prywatyzacja pośrednia - polega na zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji/udziałów w spółkach.
Procesem poprzedzającym pryw. pośrednią jest komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego (która może być dokonana w innym celu niż prywatyzacja) - następuje zatem przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę kapitałową (s. a. lub sp. z o. o.), jednoosobową spółkę SP. W tej spółce SP obejmuje, do czasu prywatyzacji, 100% akcji/udziałów. Publiczny tryb zbywania akcji/udziałów polega na poszukiwaniu potencjalnych inwestorów w trybie: a) oferty ogłoszonej publicznie, b) przetargu publicznego, c) rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia, d) przyjęcia oferty przez podmiot ogłaszający wezwanie. Zbywanie akcji/udziałów spółek SP w innym trybie niż publiczny wymaga zgody Rady Ministrów. Naruszenie ustawowych wymogów dot. trybu zbycia skutkuje nieważnością czynności prawnej.
2) prywatyzacja bezpośrednia - głównym jej założeniem jest stworzenie możliwości dokonywania szybkich zmian własnościowych w przedsiębiorstwach państwowych określanych jako małe i średnie. Ma char. bezpośredni - tzn. realizowana jest bez przyjmowania przez przedsiębiorstwo państwowe formy organizacyjno-prawnej w postaci jednoosobowej spółki SP. Pryw. bezpośredniej dokonuje organ założycielski w imieniu Skarbu Państwa, za zgodą Ministra SP. Proces przygotowania i realizacji prywatyzacji bezpośredniej jest zdecentralizowany (decydującą rolę odgrywają wojewodowie) Minister SP w określonym zakresie kontroluje i nadzoruje prywatyzację. Prywatyzacja bezpośrednia dokonywana jest przez: a) sprzedaż przedsiębiorstwa, b) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki, 3) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania spółce.
37. Zasada zakazu praktyk ograniczających konkurencję (334) - identyczna zasada jak w prawie wspólnotowym. Zakaz porozumień ograniczających konkurencję i zakaz nadużywania pozycji dominującej. Adresatami zakazu są przedsiębiorcy i ich związki, a złamanie zakazu jest ex tunc nielegalne. Ujawnienie takich praktyk może skutkować ich nieważnością. Praktyki ograniczające konkurencję są zakazane ex lege, a organ jedynie stwierdza ich wystąpienie i podejmuje działania przewidziane przepisami ustawy.
38. Formalna odmienność charakteru zakazów praktyk antykonkurencyjnych (335) -
a) względny charakter zakazu porozumień ograniczających konkurencję (racjonalizacja zakazu: wyłączenia indywidualne, relatywizacja zakazu: wyłączenia grupowe, wyłączenia porozumień bagatelnych)
b) bezwzględny charakter zakazu nadużywania pozycji dominującej (niedopuszczalność jakichkolwiek wyłączeń grupowych lub indywidualnych)
39. Związek między art. 81 i 82 TWE, a krajowym prawem konkurencji (338) - dualizm rozwiązań prawnych: 1) art. 81 i 82 TWE (wspólnotowe reguły konkurencji) oraz 2) art. 6 i 9 u.o.k.k.
Prezes UOKiK od wejścia w życie rozporządzenia nr 1/2003/WE jest właściwy do wydawania decyzji dot. naruszenia zakazów krajowych oraz wspólnotowych.
Zasada bezpośredniego stosowania wspólnotowych (traktatowych) reguł konkurencji (tzn. bez uprzedniej decyzji KE w danej sprawie).
W postępowaniu - ciężar udowodnienia naruszenia spoczywa na stronie/organie zarzucającym naruszenie.
W/w rozporządzenie wprowadza mechanizmy ujednolicenia stosowania prawa ochrony konkurencji na obszarze Wspólnoty:
zasada równoległego stosowania krajowego prawa konkurencji i wspólnotowego prawa konkurencji organy ochrony konkurencji oraz sądy krajowe zostały zobowiązane do równoległego stosowania wspólnotowego i krajowego prawa ochrony konkurencji ( związanie) Bezwzględnym warunkiem równoległego stosowania jest wpływ porozumień antykonkurencyjnych i nadużywania pozycji dominującej na handel między państwami członkowskimi (możliwość wpływu na handel wewnątrzwspólnotowy).
reguła konwergencji wiąże krajowe organy ochrony konkurencji, podkreśla pierwszeństwo pr. wspólnotowego. Wyklucza możliwość stosowania w państwie członkowskim przepisów krajowego prawa konkurencji zawierających zakaz praktyk dozwolonych przez prawo wspólnotowe, stosowanie krajowego prawa konkurencji nie może skutkować zakazaniem porozumienia dopuszczalnego na gruncie wspólnotowego prawa konkurencji. Reguła konwergencji ma bezwzględne zastosowanie do kolektywnych praktyk przedsiębiorstw. Wyjątek od reguły konwergencji - dopuszczający w odniesieniu do jednostronnych praktyk przedsiębiorstw przyjmowanie i stosowanie przez państwa członkowskie na swoim terytorium bardziej restrykcyjnych krajowych przepisów prawa niż w prawie wspólnotowym (niedopuszczalna jest liberalizacja!) Prawo polskie jest w tej dziedzinie bardziej restrykcyjne od wspólnotowego.
40. Względny zakaz porozumień ograniczających konkurencję (342) - zakazane są tylko takie porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji. Są to przesłanki określone alternatywnie, które mogą, ale nie muszą wystąpić łącznie. PRZYKŁAD porozumienia ograniczającego konkurencję: porozumienie ustalające bezpośrednio/pośrednio ceny i inne warunki zakupu lub sprzedaży towarów.
41. Zakaz wykorzystywania pozycji dominującej (346) - Samo posiadanie pozycji dominującej nie jest zakazane. Dozwolone jest także podejmowanie działań jednostronnych zmierzających do zdobycia pozycji dominującej na rynku właściwym. Zakazane jest natomiast nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym. Zakaz ten ma charakter bezwzględny, bezpośredni i represyjny i nie dotyczy wyłącznie działań, których celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji na rynku właściwym. W celu stwierdzenia nadużycia nie jest wymagane stwierdzenie skutku stosowanej praktyki, bowiem wystarczy samo zagrożenie jego wystąpienia. Nadużycie pozycji dominującej może rodzić skutki na innych rynkach poprzez subsydiowanie skrośne. PRZYKŁAD nadużywania pozycji dominującej: uzależnienie zawarciu umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego związku (rzeczowego ani zwyczajowego) z przedmiotem umowy.
42. Pojęcie pozycji dominującej (348) - pozycja dominująca to pozycja, w której przedsiębiorca może zapobiegać skutecznej konkurencji na rynku właściwym poprzez możliwość działania w znacznym stopniu niezależnie od konkurentów, kontrahentów, czy konsumentów. Istnienie pozycji dominującej domniemywa się, gdy przedsiębiorca osiada udział w rynku przekraczający 40%. Jest to domniemanie wzruszalne. Pozycję dominującą na rynku może posiadać więcej niż jeden przedsiębiorca
43. Pojęcie koncentracji na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konkurentów (360) - Pojęcie koncentracji nie uzyskało treści normatywnej. Zamiast tego mamy enumeratywne wyliczenie sytuacji, które podlegają obowiązkowi zgłoszenia Prezesowi Urzędu. Koncentracja sensu stricto: fuzja przedsiębiorstw, akwizycja, utworzenie wspólnego przedsiębiorcy (joint venture), Koncentracja sensu largo: objęcie lub nabycie akcji lub udziałów przedsiębiorstwa powodujące uzyskanie 25% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników, objęcie przez tą samą osobę funkcji członka zarządu albo organu kontrolnego konkurencyjnego przedsiębiorstwa, rozpoczęcie wykonywania praw z udziałów lub akcji nabytych bez uprzedniego zezwolenia.
44. Kryteria oceny koncentracji, test konkurencji (363) - Wcześniej wykonywano podwójny test konkurencji. Badano, czy koncentracja stworzy lub umocni na rynku pozycję dominującą, a następnie czy osłabi to konkurencje na rynku lub jego istotnej części w wyniku powstania lub umocnienia się pozycji dominującej. Test podwójny był nieskuteczny w warunkach rynków oligopolistycznych. Obecnie sprawdza się, czy zamierzona koncentracja spowoduje istotne ograniczenie konkurencji, a następnie co jest źródłem istotnego ograniczenia konkurencji.
45. Decyzja wyrażająca zgodę warunkową na dokonanie koncentracji (366) - powstanie lub umocni się pozycja dominująca, ale konkurencja na rynku nie zostanie zachwiana. Prezes UOKIK może nałożyć obowiązek lub przyjąć zobowiązanie się przedsiębiorców do:
a) zbycia całości lub części majątku jednego lub kilku przedsiębiorstw
b) wyzbycia się kontroli nad określonymi przedsiębiorstwami poprzez zbycie akcji lub odwołanie członka organu zarządzającego
c) udzielenia licencji praw konkurentowi w określonym terminie
Jeśli przedsiębiorca nie wykona (będzie się uchylał) nałożonego na niego obowiązku - Prezes uchyli taką decyzję i wyda decyzję merytoryczną (negatywną).
46. Pojęcie zbiorowych praktyk naruszających konkurencję (370) - bezprawne działanie przedsiębiorcy naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Chodzi wyłącznie o naruszanie, a nie o zagrożenie naruszeniem oraz o konsumentów rozumianych jako znaczna grupa konsumentów, a nie jako suma indywidualnych konsumentów. Przykładem takich praktyk jest stosowaniem niedozwolonych postanowień umownych, czy też wprowadzające w błąd reklamy.
47. Decyzje Prezesa UOKiK co do praktyk antykonkurencyjnych (375) -
Decyzja o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów - jeżeli w wyniku postępowania Prezes Urzędu stwierdzi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów wydaje taką decyzję oraz nakazuje zaniechanie stosowania stwierdzonej praktyki. Ocena Prezesa musi być wydana w oparciu o wszystkie przepisy normujące daną kwestię. Prezes może nakazać także przedsiębiorcy złożenie oświadczenia o treści i formie określonej w decyzji oraz publikację decyzji na koszt przedsiębiorcy. Jeżeli przemawiała tym ważny interes konsumentów decyzji może zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
Decyzja stwierdzająca, że praktyka nie narusza zbiorowych interesów konsumentów
Decyzja o uznaniu praktyki naruszającej konkurencję i stwierdzająca zaniechanie jej stosowania - jeżeli przedsiębiorca udowodni zaprzestanie stosowania praktyki, to Prezes Urzędu nie wydaje decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazu zaprzestania jej stosowania.
Decyzja zobowiązująca do podjęcia lub zaniechania określonych działań - jeżeli w wyniku postępowania Prezes ustali, że przedsiębiorca stosuje praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, a przedsiębiorca zobowiąże się do zapobieżenia tym naruszeniom, Prezes Urzędu może nałożyć obowiązek podjęcia stosownych działań określając stosowy termin na ich wykonanie jak również nakazując informowanie o postępach. Jeżeli Prezes uchyli powyższą decyzję, to podejmuje decyzję co do istoty sprawy. Prezes może z urzędu uchylić obowiązek, gdy został wydany w oparciu o nieprawdziwe, niekompletne lub wprowadzające w błąd informacje lub dokumenty, zmieniły się okoliczności mające wpływ na decyzję, albo przedsiębiorca nie wywiązuje się z zobowiązań nałożonych przez Prezesa.
48. Organizacja ochrony konkurencji i konsumentów w Polsce (379) -
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (centralny organ administracji rządowej, kadencja 5 lat, wyższe wykształcenie, powoływany w drodze konkursu i dowoływany przez Prezesa Rady Ministrów, nie może zajmować innego stanowiska z wyjątkiem funkcji profesora na uczelni wyższej)
Sąd ochrony konkurencji i konsumentów (nadzór nad przestrzeganiem prawa konkurencji, odwołania i zażalenia od decyzji Prezesa UOKiK, brak drugiej instancji sądowej)
Krajowa Rada Rzeczników Konsumentów (organ opiniodawczo-doradczy Prezesa Urzędu w zakresie spraw związanych z ochroną praw konsumentów na szczeblu samorządu powiatowego. Rada przedstawia propozycje legislacyjne i opiniuje projekty aktów prawnych. W skład Rady wchodzi dziewięciu rzeczników konsumentów po jednym z obszaru właściwości miejscowej delegatur UOKiK. Powoływani są oni przez Prezesa Urzędu na wniosek delegatur. Są oni odwoływani przez Prezesa)
Rada do spraw Dobrych Praktyk Gospodarczych (organ opinio-doradczy Prezesa Urzędu, propozycje legislacyjne, opinie o stanie przestrzegania konkurencji w sektorach gospodarki, propagowanie polubownego rozstrzygania sporów konsumenckich, wyrażanie opinii dotyczących dobrych praktyk gospodarczych. W kłady Rady wchodzi piętnastu członków (5 spośród środowisk konsumenckich, 5 ze środowisk przedsiębiorców, 5 spośród osób wyróżniających się wiedzą z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów). Członków Rady powołuje i odwołuje Prezes Urzędu, który kieruje także jej pracami.
49. Współdziałanie wspólnotowych i krajowych organów ochrony konkurencji (385) - istnieje wzajemny obowiązek informacyjny między organami krajowymi i Komisją Europejską dotyczący wszczętych postępowań, zamierzonych decyzji oraz obowiązek przekazywania odpowiednich dokumentów. Istnieje możliwość odmowy wszczęcia postępowania lub umorzenia postępowania, gdy w tej samej sprawie wszczęto lub zakończono już postępowanie przed organem innego państwa UE lub Komisją Europejską.
50. Rodzaje i funkcje kar pieniężnych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów (407) - Rodzaje kar pieniężnych: kary obligatoryjne (nie podlegają uznaniu Prezesa UOKiK), kary fakultatywne (zależą od uznania, kryterium konieczności i celowości), kary komplementarne (stosowane obok kar innego rodzaju, np. zaniechanie praktyk ograniczających konkurencję), kary samoistne (stosowane, gdy prawo tak stanowi).
Funkcje kar pieniężnych: prewencyjna, represyjna, prewencyjno-represyjna
51. Pomoc publiczna (419) - pomoc udzielona w sposób pośredni lub bezpośredni, każde świadczenie na rzecz przedsiębiorstwa pochodzące od szeroko rozumianego państwa lub ze źródeł państwowych, zwiększające wydatki lub zmniejszające przychody państwa, które przynosi temu przedsiębiorstwu korzyść, jakiej nie mogłoby uzyska w ramach normalnej działalności gospodarczej. Nie ma znaczenia forma prawna przyznania tej pomocy. Korzyść może mieć postać pomocy pozytywnej (subwencje, dotacje, dopłaty) lub pomocy negatywnej (zwolnienia, ulgi podatkowe, umorzenia odsetek). Skutkiem pomocy jest uprzywilejowanie beneficjenta.
52. Pomoc dla przedsiębiorców świadczących usługi w ogólnym interesie gospodarczym (427) - koncepcja pierwsza - pomoc wyłączona spod zakazu i podlegająca obowiązkowi notyfikacji. Koncepcja druga - ujęcie kompensacyjne reprezentowane przez ETS, rekompensata dodatkowych kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwo przy świadczeniu usług w ogólnym interesie gospodarczym. Konieczne przesłanki:
a) muszą być nałożone przez państwo na beneficjenta obowiązki świadczenia usług publicznych
b) obiektywne i przejrzyste określenie kryteriów, na podstawie których wypłacana jest rekompensata
c) rekompensata nie może przewyższać poniesionych kosztów
d) jeżeli usługodawca nie został wyłoniony poprzez tryb zamówienia publicznego, to koszty powinny być ustalone jak dla typowego przedsiębiorstwa zdolnego do takich usług
53. Notyfikacja zmiany pomocy publicznej (436) - obowiązkowi notyfikacji podlega zmiana pomocy, jeżeli zmiana ta mieści się w pojęciu nowej pomocy (zmiana inna niż o charakterze czysto formalnoprawnym lub administracyjnoprawnym). Wzrost budżetu pomocowego o mniej niż 20% nie jest uznawany za zmianę pomocy istniejącej. Uproszczonej notyfikacji zmiany pomocy podlega pomoc polegająca na zwiększeniu budżetu o więcej niż 20%, przedłużeniu czasu trwania pomocy o 6 lat lub bez zwiększania budżetu, zaostrzaniu kryteriów stosowania planu pomocowego, zmniejszeniu intensywności pomocy lub ograniczeniu kosztów kwalifikowanych. Komisja podejmuje decyzję co do zgodności zmiany programu pomocowego na uproszczonym formularzu w terminie miesiąca.
54. Pomoc indywidualna (?) - Pomoc indywidualna nie wymaga zgody rady Ministrów. Prezes Urzędu opinię o projekcie pomocy niezwłocznie przesyła wnioskodawcom i udzielającym pomocy. W wypadku opinii o niezgodności pomocy ze wspólnym rynkiem, Prezes Urzędu na wniosek wnioskodawcy musi notyfikować pomoc. Gdy dotyczy to opinii o pomocy na restrukturyzację, gdyż wtedy podmioty udzielające pomocy mogą w terminie 14 dni zmienić opinię o możliwości udzielenia pomocy na zasadach określonych w planie restrukturyzacyjnym, poinformować o tym Prezesa oraz wnioskodawcę. W takiej sytuacji Prezes nie dokonuje notyfikacji, ponieważ pomoc nie może zostać udzielona
55. Decyzje w procedurze notyfikacji (+/-437 i n.) - procedura przed komisją:
a) decyzja, że środek nie stanowi pomocy
b) środek jest zgodny ze wspólnym rynkiem
c) decyzja o wszczęciu procedury formalnego dochodzenia.
Procedura formalnego dochodzenia:
a) środek nie stanowi pomocy
b) pomoc jest zgodna ze wspólnym rynkiem (decyzja pozytywna)
c) decyzja warunkowa (obowiązki nakładane na państwo)
d) pomoc nie jest zgodna ze wspólnym rynkiem (decyzja negatywna)
56. Windykacja bezprawnej pomocy publicznej (444) - jeżeli Komisja po wezwaniu stron do przedstawienia stanowisk stwierdzi, że pomoc przyznana przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych jest nie jest zgodna ze wspólnym rynkiem (87 TWE) lub jest nadużywana, to podejmuje decyzję nakazującą państwu zaprzestania udzielania pomocy lub jej zmiany w ustalonym terminie. Zwrot bezprawnej pomocy ma na celu przywrócenie stanu poprzedniego. Procedura wszczynana jest w każdym wypadku przyznania pomocy nienotyfikowanej. Postępowanie wszczyna się z urzędu lub na wniosek os. trzeciej. Komisja może w trakcie postępowania nakazać wstrzymanie pomocy (zawieszenie). Może również wydać nakaz tymczasowej windykacji pomocy do czasu rozpatrzenia wniosku, gdy:
a) nie ma wątpliwości co do pomocowego charakteru środka
b) wymagane jest pilne działanie
c) istnieje ryzyko wyrządzenia konkurentowi poważnej i nieodwracalnej szkody. Niezastosowanie się do decyzji Komisji powoduje przekazanie sprawy przez Komisję do ETS.
57. Komitet Doradczy do spraw Pomocy Państwa (452) - Komitet składa się z przedstawicieli państwa członkowskich i przewodniczy mu przedstawiciel Komisji. Komisja ma obowiązek konsultowania z Komitetem Doradczym wszelkich przepisów wykonawczych oraz projektów i dokumentów. Przedstawiciel Komisji przedstawia projekty środków wymagających podjęcia. Komitet w wyznaczonym przez przewodniczącego czasie wyraża opinię (możliwe głosowanie). Każdy członek może żądać odnotowania jego stanowiska w protokole. Komitet może zalecić opublikowanie swojej opinii w dzienniku urzędowym. Opinia Komitetu Doradczego musi być wzięta pod uwagę w najwyższym stopniu, a Komisja informuje Komitet Doradczy o sposobie, w jaki opinia została wzięta pod uwagę.
58. Działalność pocztowa wymagająca zezwolenia (462) - operator publiczny jest zwolniony z obowiązku uzyskanie zezwolenia. Procedura udzielenia zezwolenie musi być jasna, przejrzysta i niedyskryminacyjna. Zezwolenie wydaje się na okres od 5 do 25 lat i może w określonych wypadkach być ono cofnięte lub ograniczone.
59. Regulowana działalność pocztowa (464) - warunkiem prowadzenia takiej działalności jest uzyskanie wpisu do rejestru operatorów pocztowych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na wniosek zainteresowanego przedsiębiorstwa. Zakres takie działalności do: przyjmowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłki z korespondencją do 2000g lub przesyłki dla ociemniałych, prowadzenie punktów wymiany umożliwiających przyjęcie i wymianę korespondencji oraz realizowanie przekazów pocztowych. Podmiot musi spełniać również wymogi prawa pocztowego, co jest weryfikowane w trakcie prowadzenia działalności.
60. Zakaz krzyżowego (skrośnego) subsydiowania usług pocztowych (468) - subsydiowanie krzyżowe polega na subsydiowaniu, za pomocą środków pochodzących z rynku zamkniętego, działalności na rynkach konkurencyjnych. Zakaz subsydiowania powszechny usług pocztowych niebędących usługami zastrzeżonymi z przychodów usług zastrzeżonych, chyba że jest to niezbędne w rozmiarze potrzebnym do wywiązania się z nałożonych na operatora publicznego obowiązków świadczenia powszechnych usług pocztowych w zakresie usług niebędących usługami zastrzeżonymi. Zamiar subsydiowania wraz z pisemnym uzasadnieniem składa się Prezesowi UKE, który w terminie 30 dniu wydaje opinię. Operator świadczący usługi zobowiązany jest prowadzić księgi rachunkowe i rachunki kosztów w sposób umożliwiający kalkulację kosztów odrębnie dla każdej z usług obszaru zastrzeżonego oraz zbiorczo dla usług niezastrzeżonych z rozgraniczeniem na powszechne usługi pocztowe i nienależące do powszechnych usług pocztowych oraz przedkładania corocznie Prezesowi URE oświadczenia, które je weryfikuje.
61. Kontrola działalności pocztowej (470) - Kontrola pod względem przestrzegania przepisów, decyzji i postanowień sprawowana przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Kontrola w zakresie naruszania przez innych operatorów pocztowych uprawnień zastrzeżonych dla operatora publicznego, w zakresie usług pocztowych, jakości usług, przestrzegania warunków zezwolenia. W przypadku stwierdzenia naruszenia Prezes wyznacza termin i sposób jego usunięcia. Jeżeli usługi pocztowe świadczone są bez zezwolenia lub wpisu, to Prezes UKE wydaje decyzję nakazującą natychmiastowe wstrzymanie działalności. Prezes UKE może też nakładać kary pieniężne, które podlegają zapłacie w ciągu 14 dni pod groźbą egzekucji administracyjnej.
62. Third Party Access [zasada dostępu stron trzecich do sieci (urządzeń kluczowych)] (480)
- podstawowy instrument regulacyjny zapewniający konkurencję w sektorze energetycznym. W sektorze energetycznym dostęp do sieci przesyłowych i dystrybucyjnych stanowi niezbędny warunek podjęcia przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej. Na poziomie Wspólnoty: instytucja regulowanego dostępu do sieci. Obowiązujące przepisy prawne bądź decyzje regulacyjne nakładają na przedsiębiorstwa dominujące obowiązek udostępnienia swojej infrastruktury innym podmiotom, tzw. dostęp stron trzecich (TPA - third party access). Pr. wspólnotowe nałożyło obowiązek na państwa członkowskie - wprowadzenia tej zasady i zapewnienia jej respektowania. Zasada została implementowana do pr. polskiego w pełnym wymiarze też w stosunku do energii wytworzonej i gazu wydobytego za granicą. Respektowanie tej zasady gwarantują uprawnienia regulacyjne Prezesa URE do podejmowania indywidualnych decyzji regulacyjnych w sprawach koncesji, taryf, rozstrzygania sporów i nakładania kar pieniężnych. ( doktryna essentials facilities patrz: nr 21)
Jednakże obowiązek dostępu do sieci nie ma charakteru bezwzględnego usprawiedliwiona odmowa dostępu do sieci (przesłanki bezwzględne i względne).
63. Separacja (486) - unbundling - wprowadzone zostały działania regulacyjne rozdzielające działalność *przesyłania i dystrybucji energii od *działalności polegającej na wytwarzaniu i dostarczaniu/sprzedaży energii odbiorcom końcowym. Separacja jest instrumentem regulacyjnym - ma w zapewnić przedsiębiorstwu równy i niedyskryminacyjny dostęp do urządzeń sieciowych oraz równe warunki konkurencji na rynku dostarczania energii. Wymóg wdrożenia rozwiązań prawnych przewidujących separację przez państwa członkowskie wynika z pr. wspólnotowego - co do unbundlingu w sensie księgowym, prawnym i funkcjonalnym. W przypadku przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo operator systemu dystrybucyjnego powinien zostać niezależny pod względem *formy prawnej i organizacyjnej oraz pod względem *podejmowania decyzji od innych działalności.
Rodzaje unbundlingu:
księgowy - najmniej radykalny, polega na rozdziale poszczególnych rodzajów działalności energetycznej w sensie księgowym - przez sporządzane odrębnie sprawozdania finansowe dla każdego z rodzajów działalności.
prawny - polega na wykonywaniu tych działalności przez odrębne prawnie przedsiębiorstwa.
funkcjonalny - uzupełnia u. prawny, przedsiębiorstwo przesyłowe/dystrybucyjne (wyodrębnione prawnie) ma znaczną niezależność operacyjną w zakresie podejmowania decyzji dot. przesyłu/dystrybucji energii.
własnościowy - polega na dezintegracji przedsiębiorstwa energetycznego pod względem formalnym i własnościowym, rozdział działalności pod względem prawnym i majątkowym.
64. Koncesja w prawie energetycznym (493) - podjęcie działalności gospodarczej w sektorze energetycznym wymaga uzyskania koncesji. Dotyczy to wytwarzania paliw i energii, magazynowania paliw gazowych, skraplania i regazyfikacji gazu ziemnego, przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, obrót paliwami i energią. Koncesji nie wymaga działalność na niewielką skalę.
65. Cofnięcie koncesji w prawie energetycznym (496) -
Prezes URE cofa koncesję, gdy:
wydano prawomocne orzeczenie zakazujące wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją
przedsiębiorca nie podjął w wyznaczonym czasie działalności objętej koncesją mimo wezwań organu koncesyjnego
trwale zaprzestał wykonywania działalności objętej koncesją
cofnięto zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego (prawo celne)
Prezes cofa koncesję lub zmienia jej zakres, jeśli: przedsiębiorca rażąco narusza warunki określone w koncesji lub warunki wykonywania tej działalności i w wyznaczonym czasie nie usunął stanu faktycznego niezgodnego z warunkami koncesji lub przepisami regulującymi tą działalność
Prezes może fakultatywnie cofnąć koncesję lub zmienić jej zakres ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa i obywateli, a także w wypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa lub jego transformacji.
Koncesja wygasa samoczynnie z dniem wykreślenia przedsiębiorcy z właściwego rejestru
66. Zatwierdzanie taryf w prawie energetycznym (497) - Taryfa jest zbiorem cen i stawek opłat oraz warunków ich stosowania opracowanym i stosowanym przez przedsiębiorstwo energetyczne. Ustalanie taryf jest uprawnieniem i obowiązkiem przedsiębiorstwa energetycznego posiadającego koncesję. Ustalanie taryf ma zapewniać pokrycie kosztów działalności przedsiębiorstwa energetycznego, operatora przesyłającego oraz chronić odbiorców. Taryfa musi zostać zatwierdzona przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i określać czas jej obowiązywania. Obowiązek zatwierdzania taryf jest przejawem regulacji gospodarczej. Prezes URE może odmówić zatwierdzenia taryfy w przypadku jej niezgodności z przepisami ustawy. Prezes URE zatwierdza taryfę na okres nie dłuższy niż 3 lata na wniosek przedsiębiorstwa. W przypadku udokumentowanej zmiany zewnętrznych warunków wykonywania działalności przez przedsiębiorstwo energetyczne Prezes URE może ustalić współczynniki korekcyjne, które przedsiębiorstwo zastosować do czasu wejścia w życie nowej taryfy. W przypadku upływy czasu na jaki zatwierdzona była taryfa można stosować taryfę tymczasową, jeżeli nie została wydana decyzja Prezesa URE w kwestii zatwierdzenia nowej taryfy lub toczy się postępowanie odwoławcze od tej decyzji. Taryfy tymczasowej nie stosuje się, jeżeli odmowa zatwierdzenia taryfy przez Prezesa URE jest uzasadniona koniecznością obniżenia cen i stawek opłat poniżej wartości określonych w dotychczasowej taryfie i wynika z udokumentowanych i opisanych zmian warunków wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwo energetyczne.
67. Postępowanie regulacyjne przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki (509) - do postępowania stosuje się przepisy KPA, przedmiotem jest: udzielenie lub cofnięcie koncesji, zatwierdzanie taryf, zatwierdzanie planów rozwojowych, rozstrzyganie sporów. Od wszystkich decyzji służy odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie - sądu ochrony konkurencji i konsumentów w czasie 14 dni od doręczenia decyzji. Postępowanie odwoławcze toczy się według KPC. Na postanowienia Prezesa służy zażalenie w terminie 7 dni i stosuje się KPC. Sąd kontroluje decyzje i postanowienia Prezesa pod kątem legalności i celowości. Prezes może uznać odwołanie za słuszne i zmienić decyzję lub postanowienie nie przesyłając akt sądowi. Od tego również przysługuje odwołanie do sądu. Przed sądem w postępowaniu Prezes posiada status strony.
68. Ustalanie przedsiębiorcy o znaczącej pozycji rynkowej (526) - Dwa etapy: 1) wyznaczanie przedsiębiorcy o znaczącej pozycji na rynku właściwym 2) Decyzje i obowiązki regulacyjne przedsiębiorcy lub przedsiębiorców zajmujących znaczącą pozycję rynkową. Postępowanie wszczynane jest, gdy Prezes UKE stwierdzi, że na rynku właściwym nie ma skutecznej konkurencji. Wszczyna się postępowanie w celu wyznaczenia przedsiębiorców o pozycji znaczącej oraz nakłada na wszystkich z nich obowiązki. Pojęcie pozycji znaczącej odpowiada pojęciu pozycji dominującej z prawa wspólnotowego. Możliwe jest stwierdzenie kolektywnej pozycji znaczącej w wypadku: zastoju, dojrzałości rynku, niskiej elastyczności popytu, jednorodności produktów, braku innowacji technologicznych, wysokich barier dostępu do rynku, braku potencjalnej konkurencji - przesłanki spełnione łącznie. Pozycja znacząca może być przeniesiona na rynek powiązany
11