Najwybitniejsi myśliciele i filozofowie Europy - od czasów starożytnych po dzień dzisiejszy
Filozofia, która ukształtowała Europę
Filozofia, czyli umiłowanie mądrości, stopniowo kształtowała całą kulturę europejską.
Istnienie Boga i człowieka, zagadnienia wolnej woli i wolności poddanego i obywatela, problem społeczeństwa i władzy, ludzkie namiętności i kwestia ascezy, ideał sztuki i podstawy naukowego spojrzenia na świat - to wszystko stanowiło (i nadal stanowi) obszar zainteresowań filozofii
Filozofowie i myśliciele stworzyli fundament europejskiej religii, sztuki, polityki, estetyki, nauki
Często nasz obecny sposób myślenia został ukształtowany przez dawnych i nie tak dawnych filozofów
SOKRATES
Sokrates (gr.Σωκράτης, (ur. ok. 469 p.n.e, zm. W 399 p.n.e - jeden z największych filozofów greckich. Urodził się i zmarł w Atenach.
Sokrates jest postacią historyczną, ale nie pozostawił po sobie żadnych pism. Jedyne, co o nim wiemy, to relacje jego ucznia Platona (w postaci spisanych dialogów) oraz Ksenofonta, a także przekazy Arystotelesa, Arystofanesa i historyków greckich.
Uczniowie Sokratesa różnili się w wielu sprawach, a w ich pismach Sokrates występuje często jako retoryczny autorytet, wykładający poglądy autora. Jednak mimo kwestii spornych pewne poglądy uważa się za rzeczywiście sokratejskie.
Sokrates wypracował własne metody dochodzenia do prawdy, a tym samym do cnoty: jest nią specjalnego rodzaju dyskusja, zwana dialektyką. W swoich rozmowach z Ateńczykami Sokrates posługiwał się dwiema metodami:
metoda elenktyczna - sprawdzanie i zbijanie twierdzeń rozmówcy poprzez wyprowadzanie z nich konsekwencji doprowadzających w końcu do tezy absurdalnej lub sprzecznej z twierdzeniem pierwotnym (aporii);
metoda majeutyczna (dosł. położnicza) - polega na dopomożeniu uczniowi w uświadomieniu sobie prawdy, którą już posiada, poprzez umiejętne stawianie pytań; wg Sokratesa tylko ludzie brzemienni posiadali wrodzone intuicje o wiedzy.
Sokratejskie mądrości:
Jeśli ktoś z nas pragnie poznać coś w sposób czysty, musi się od ciała wyzwolić i samą tylko duszą oglądać rzeczywistość.
Tak czy inaczej żeń się: jeśli znajdziesz dobrą żonę, będziesz szczęśliwy, jeśli złą - zostaniesz filozofem.
Najmądrzejszy jest ten, który wie, czego nie wie.
Natura dała nam dwoje oczu, dwoje uszu, ale tylko jeden język po to, abyśmy więcej patrzyli i słuchali, niż mówili
Złych lub pospolitych ludzi pozyskasz najprędzej darami, ale szlachetnych pozyskasz najprędzej szlachetnością.
PLATON
Platon (gr. Πλάτων, Plátōn, ur. 427 p.n.e prawdopodobnie w Atenach (wg niektórych świadectw na wyspie Eginie), zm. 347 p.n.e. w Atenach) (inne źródła podają, że żył 428-348 p.n.e.) - powszechnie uznawany za jednego z najwybitniejszych filozofów starożytności. Przez Senekę był nazwany „Księciem Filozofów”. Był twórcą systemu filozoficznego zwanego obecnie idealizmem platońskim.
Zaciekle zwalczany przez jednych, broniony przez innych, system Platona w ten czy inny sposób obecny jest stale w europejskiej tradycji filozoficznej.
Uważa się, że to od Platona zaczyna się właściwa filozofia europejska, rozumiana jako systematyczna nauka, a nie przypadkowe spekulacje. Pisma Platona obejmujące 35 dialogów (przy czym Obrona Sokratesa nie jest dialogiem) i Listy starożytni filologowie pogrupowali w dziewięć tetralogii. Bez wątpienia najbardziej intrygującym dziełem jest jednak Państwo.
Bezmyślność to choroba duszy. Występuje w dwóch postaciach: manii i niewiedzy.
Demokracja prowadzi do dyktatury.
Dobrzy to ci, którzy zadowalają się marzeniem o tym, co źli rzeczywiście robią.
Doświadczenie pozwala nam kierować własnym życiem wedle zasad sztuki, brak doświadczenia rzuca nas na igraszkę losu.
Każdy prowadzi jakąś kalkulację, którą nazywamy nadzieją.
Kobieta brzydka łatwo zachować cnotę może.
Kultura przynosi także zwycięstwo, choć zwycięstwo czasem obniża kulturę.
Prawda jest dla mędrca, piękno dla wrażliwego serca. Rzeczy piękne są trudne.
Ten, kto wymyślił piwo, był mędrcem.
Ten, który kocha, staje się zaślepiony wobec przedmiotu swojej miłości.
Z dwóch rodzajów zła nigdy nie wybierze większego ten, kto może wybrać mniejsze.
Za największego wroga ludzie mają tego, kto mówi im prawdę.
Zdrowie jest najpierwszym dobrem, uroda drugim, a bogactwo trzecim.
Zręczność to talent, aby dojrzeć akurat kres każdej rzeczy.
ARYSTOTELES
Arystoteles (gr. Ἀριστοτέλης, Aristotelēs, ur. 384 p.n.e., zm. 322 p.n.e.) - jeden z trzech, obok Platona i Sokratesa najsławniejszych filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do platonizmu i równie spójny system filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozofię i naukę europejską, a jego chrześcijańska odmiana zwana tomizmem była od XIII w. i jest po dzisiejszy dzień oficjalną filozofią Kościoła Katolickiego.
Arystoteles położył ogromne zasługi w astronomii, fizyce, biologii i logice, jednak część jego teorii astronomicznych, fizycznych i biologicznych okazała się błędna.
Zbyt rygorystyczna akceptacja tych teorii przez przedstawicieli filozofii scholastycznej stała się jedną z przyczyn opóźnienia rozwoju tych nauk w Europie, ale z drugiej strony myśl Arystotelesa zainspirowała do poszukiwania nowych hipotez w kosmologii i fizyce przez krytycznych arystotelików już w XIII i XIV wieku (zwłaszcza tzw. via moderna w filozofii)
Wybrane dzieła Arystotelesa:
Poetyka
Metafizyka
O częściach zwierząt
Polityka
Retoryka
Meteorologia
O niebie
O duszy
Etyka Nikomachejska
Etyka Eudemejska
Całość to więcej niż suma jej składników.
Cnota to złoty środek między dwoma występkami.
Cnotę widać wyraźniej w czynach niż w ich braku.
Człowiek bez poczucia moralnego jest najniegodziwszym i najdzikszym stworzeniem.
Człowiek, który się nie złości, gdy jest prowokowany, jest głupcem.
Człowiek jest z natury zwierzęciem politycznym.
Czym jest przyjaźń? To jedna dusza mieszkająca w dwóch ciałach.
Kara jest także rodzajem lekarstwa
Korzenie nauki są gorzkie, ale owoce słodkie.
Małość człowieka polega na jego pospolitości.
Marzenia senne na jawie - to nadzieja.
Matematyka jest miarą wszystkiego.
Mieć wielu przyjaciół, to nie mieć żadnego.
Mniejsze rzeczy trzeba poświęcać dla większych.
Muzyka łagodzi obyczaje.
Najszybciej starzeje się wdzięczność.
Niektórzy ludzie są tak oszczędni, jakby mieli wiecznie żyć, inni tak rozrzutni, jakby mieli natychmiast umrzeć.
Nie ma geniuszu bez ziarna szaleństwa.
Nie ma nic w umyśle, czego by przedtem nie było w zmysłach.
Nie poznamy prawdy, nie znając przyczyny.
Nie zawsze jest tym samym: być dobrym człowiekiem i dobrym obywatelem.
Szanuj swoich obywateli, inaczej będą tobą gardzić. (tymi słowami Arystoteles nauczał Aleksandra Macedońskiego)
Tylko Bóg może być przyczyną wszystkich rzeczy.
Wszystkim ludziom właściwy jest z natury pęd do życia we wspólnocie.
Wychowanie to rzecz poważna. Musi się w nim mieszać przykrość z przyjemnością.
Wykształcenie jest w chwilach pomyślności ozdobą, a w chwilach nieszczęścia - schronieniem.
ŚW. AUGUSTYN Z HIPPONY
Aureliusz Augustyn z Hippony, łac. Aurelius Augustinus, w Kościele katolickim znany jako święty Augustyn (ur. 354, zm. 430) - filozof, teolog, organizator życia kościelnego, święty Kościoła katolickiego, jeden z Ojców i Doktorów Kościoła, znany jako doctor gratiae (doktor łaski).
Augustyn jest znany jako autor własnej koncepcji filozoficznej, która była przez ponad 700 lat oficjalnie obowiązującą w Kościele katolickim doktryną, aż do jej odrzucenia przez sobór trydencki i przyjęcia zamiast niej teorii Tomasza z Akwinu, obowiązującej w Kościele do dzisiaj.
W Kościele prawosławnym jest on zazwyczaj nazywany błogosławionym Augustynem. Wielu protestantów uważa go również za duchowego przodka protestantyzmu, jako że jego pisma miały duży wpływ na nauki Lutra i Kalwina.
System filozoficzny Augustyna można najkrócej scharakteryzować jako konsekwentne przystosowanie klasycznego platonizmu do treści zawartych w teologicznej doktrynie chrześcijańskiej.
Próby takiego przystosowania były już przeprowadzane przez wcześniejszych filozofów chrześcijańskich, jednak dopiero Augustyn zdołał przez stworzenie nowych pojęć iluminacji, łaski i teodycei stworzyć w miarę spójny i przekonujący system filozoficzny w tym duchu.
Wybrane dzieła św.Augustyna: Wyznania (Confessiones), O Państwie Bożym (De civitate Dei), O Trójcy Świętej (De Trinitate), O nauce chrześcijańskiej (De doctrina christiana)
Świat jest jak księga, a ci, którzy nie podróżują, czytają zawsze jedną stronę.
Nie powinniśmy kochać ludzi na tyle, aby dla nich kochać ich występki, a nie powinniśmy nienawidzieć występków na tyle, aby dla nich nienawidzieć ludzi.
Przede wszystkim powinniście wystrzegać się podejrzeń, ponieważ są one trucizną zabijającą przyjaźń.
Małe rzeczy są naprawdę małe, ale być wiernym w małych rzeczach - to wielka rzecz.
Ten, który cię stworzył wie również, co ma z tobą zrobić.
ŚW. TOMASZ Z AKWINU
Tomasz z Akwinu (łac. Thomas Aquinas, urodzony prawdopodobnie w 1224 lub 1225, zmarł 1274) - filozof scholastyczny, teolog, dominikanin, jeden z najwybitniejszych myślicieli w dziejach chrześcijaństwa.
Święty Kościoła katolickiego. Najsłynniejsze dzieło św. Tomasza to Summa Teologiczna.
System filozoficzny św.Tomasza scharakteryzować można jako konsekwentne przystosowanie klasycznych poglądów Arystotelesa do treści zawartych w teologicznej doktrynie chrześcijańskiej. Według św. Tomasza nie jest bezpośrednio znany umysłowi ludzkiemu ani Bóg, ani dusza, ani żadne prawdy ogólne.
Człowiek rodzi się bez wiedzy i zdobywa ją dopiero w czasie życia. Tomasz uważał, że wiara i wiedza stanowią dwie różne dziedziny. Dziedzina wiedzy, w przekonaniu Tomasza, była rozległa: rozum poznaje nie tylko rzeczy materialne, ale również Boga, Jego istnienie, Jego własności, Jego działanie.
System filozoficzny św.Tomasza scharakteryzować można jako konsekwentne przystosowanie klasycznych poglądów Arystotelesa do treści zawartych w teologicznej doktrynie chrześcijańskiej. Według św. Tomasza nie jest bezpośrednio znany umysłowi ludzkiemu ani Bóg, ani dusza, ani żadne prawdy ogólne.
Człowiek rodzi się bez wiedzy i zdobywa ją dopiero w czasie życia. Tomasz uważał, że wiara i wiedza stanowią dwie różne dziedziny. Dziedzina wiedzy, w przekonaniu Tomasza, była rozległa: rozum poznaje nie tylko rzeczy materialne, ale również Boga, Jego istnienie, Jego własności, Jego działanie.
KARTEZJUSZ
Kartezjusz (fr. René Descartes, łac. Renatus Cartesius), (ur. 1596 r. w La Haye-en-Touraine (obecnie Descartes), zm. 1650 r. w Sztokholmie) - francuski matematyk, filozof i fizyk, jeden z najwybitniejszych uczonych XVII w., uważany za prekursora nowożytnej kultury umysłowej. Jego główne dzieło to Rozprawa o metodzie
Biografia Kartezjusza jest niezwykle barwna: był nie tylko filozofem czy matematykiem, ale też muzykiem, żołnierzem, podróżnikiem.
W 1618 zaciągnął się do armii holenderskiej, gdzie spotkał Izaaka Beekmana, który przedstawił mu wiele nowych teorii matematycznych. Z wdzięczności Kartezjusz napisał dla niego kompendium muzyczne, opublikowane dopiero w 1650 roku. Brał udział jako żołnierz w wyprawach wojennych w Holandii, następnie pod Tillym w Niemczech. Z rozmyślań na zimowej kwaterze nad Dunajem w roku 1619 wyniósł niezachwiane przekonanie, iż tylko to, co da się poznać, „jasno i wyraźnie” (clair et distinct), za prawdę uważać należy.
Kartezjusz zajmował się też optyką, chemią, mechaniką, anatomią, embriologią, medycyną, astronomią i meteorologią. Wywarł wielki wpływ na filozofię i naukę następnych stuleci.
Od roku 1621 zwiedził jako żołnierz pół Europy, przejściowo przebywając także w Paryżu.
Studiował prawo i medycynę. W 1625 powrócił do Francji, gdzie w Paryżu zaczął studiować i skierował swe zainteresowania ku naukom matematycznym i fizycznym.
Od roku 1628 żył w Holandii w ukryciu, zmieniając mieszkanie dwanaście razy. W Holandii spędził 16 lat swego życia, odwiedzając Francję trzykrotnie.
W 1649 przyjął zaproszenie królowej szwedzkiej Krystyny do Sztokholmu, która chciała pod jego kierunkiem studiować filozofię i skorzystać z jego rad przy organizowaniu szwedzkiej akademii nauk. Królowa wyznaczyła mu godzinę swoich korepetycji na piątą rano, a odbywały się one w nieogrzewanej sali. Nie mogąc znieść ostrego klimatu, filozof zmarł w roku następnym. Przyczyną śmierci były komplikacje przy leczeniu przeziębienia, które przybrało śmiertelną postać zapalenia płuc.
Myśle więc jestem. (Cogito, ergo sum)
Kto chce jednym spojrzeniem ująć wiele równocześnie przedmiotów, ten żadnego z nich nie widzi wyraźnie.
Istniejesz, więc i wiesz, że istniejesz, a o tym wiesz dlatego, ponieważ wątpisz.
Rzecz prawdziwa to rzecz niepowątpiewalna.
Żadna logiczna definicja nie pouczy o tym, czym jest prawda.
IMMANUEL KANT
Immanuel Kant (ur.1724 w Królewcu, zm.1804 tamże) - filozof niemiecki; profesor logiki i metafizyki na Uniwersytecie Królewieckim. Twórca filozofii krytycznej lub transcendentalnej, zakładającej, że podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu.
Podstawowymi cechami jego koncepcji filozoficznej są: agnostycyzm poznawczy względem tak zwanych rzeczy samych w sobie (np. Boga, materii) oraz aprioryzm w stosunku do zjawisk. Jego głównym wkładem w filozofię zachodnią było zniesienie opozycji pomiędzy racjonalizmem (Kartezjusz) a empiryzmem (Hume).
Główne dzieła Kanta: Krytyka czystego rozumu, Krytyka praktycznego rozumu, Metafizyczne podstawy nauki o cnocie, Metafizyczne podstawy nauki prawa, Metafizyka moralności.
Główne założenia koncepcji Kanta:
Przestrzeń i czas to, według Kanta, formy zmysłowej naoczności.
Wszystko, każda rzecz, którą widzimy, ma dla nas wymiary przestrzenne i zajmuje określone miejsce w czasie.
Sposób ludzi na postrzeganie wszystkiego w trójwymiarowej przestrzeni i w czasie jest jedyną dostępną nam formą widzenia świata.
Jedynym dostępnym sposobem myślenia jest używanie pojęć takich jak: stałość<=>zmienność; jedność <=> wielość; przyczyna <=> skutek
Doświadczenie jest produktem rozumu.
Wszystka wiedza pochodzi z doświadczenia.
Rzeczą zmysłów jest oglądać, rzeczą intelektu myśleć.
Postępuj tak, aby zasada twego postępowania mogła stać się regułą powszechną.
Miejcie odwagę posługiwać się rozumem.
Postępuj według takiej tylko zasady, którą mógłbyś chcieć uczynić prawem powszechnym.
W każdej nauce jest tyle prawdy, ile jest w niej matematyki.
Czasami ceni się kogoś za bardzo, aby można go było pokochać.
ADAM SMITH
Adam Smith (ur. 1723 w Kirkcaldy, zm. 1790 w Edynburgu) - szkocki myśliciel i ekonomista. Jedna z kluczowych postaci Oświecenia, autor Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, dzieła, które było jedną z pierwszych prób usystematyzowania wiedzy na temat historii rozwoju przemysłu i handlu w Europie.
Autor zaatakował w niej zasady merkantylizmu i postawił tezę określającą racjonalny egoizm gospodarczy i konkurencję jako główne sposoby osiągnięcia dobrobytu. Dokonania Smitha były podstawą do stworzenia ekonomii jako odrębnej dziedziny nauki. Jego prace są jednymi z najbardziej znanych i cenionych opracowań na temat gospodarki rynkowej, kapitalizmu i libertarianizmu.
Smith był myślicielem o wszechstronnym zainteresowaniach i należał do najbardziej wykształconych Brytyjczyków XVIII wieku. Przez trzynaście lat wykładał na uniwersytecie w Glasgow przedmiot o nazwie "filozofia moralna" (moral philosophy).
Jako profesor cieszył się uznaniem studentów i był szanowany przez kolegów. Po latach wspominał ten okres jako najszczęśliwszy i zarazem najpożyteczniejszy. Najsłynniejsze jego dzieło to: „Bogactwo narodów”.
Obszerna literatura poświęcona Adamowi Smithowi dostarcza kilku portretów tego myśliciela:
liberał propagujący idee tolerancji, własności prywatnej, wolnego rynku i "bogactwa narodów";
ekonomista, ojciec klasycznej ekonomii politycznej;
rzecznik rodzącego się systemu kapitalistycznego;
moralista i humanista podejmujący zagadnienia cnoty i występku, a także współżycia wolnych jednostek w ramach społeczeństwa obywatelskiego;
myśliciel wrażliwy na kwestie sprawiedliwości społecznej i dobra ogółu
Bardzo mało jest wymagane by doprowadzić państwo do dobrobytu nawet z najniższego poziomu barbarzyństwa, mianowicie pokój, niskie podatki i tolerancyjne kierowanie sferą sprawiedliwości.
Bez względu na przypuszczania, jakim samolubem może się człowiek stać, są jednak wyraźne zasady w jego naturze, dzięki którym los innych jest dla niego ważny i dzięki czemu szczęście innych jest mu niezbędne, mimo że to nie dostarcza mu nic więcej poza obserwowaniem radości innych.
Człowiek (...) myśli tylko o swym własnym zarobku, a jednak w tym, jak i w wielu innych przypadkach, jakaś niewidzialna ręka kieruje nim tak, aby zdążał do celu którego wcale nie zamierzał osiągnąć. Społeczeństwo zaś, które wcale w tym nie bierze udziału, nie zawsze na tym źle wychodzi. Mając na uwadze swój własny interes człowiek często popiera interesy społeczeństwa skuteczniej niż wtedy, gdy zamierza służyć im rzeczywiście.
Człowiek prawie ciągle potrzebuje pomocy swych bliźnich i na próżno szukałby jej jedynie w ich życzliwości. Jest bardziej prawdopodobne, że nakłoni ich do pomocy, gdy potrafi przemówić do ich egoizmu i pokazać im, że jest dla nich samych korzystne, by zrobili to, czego od nich żąda.
Państwo jest bogate bogactwem swych obywateli.
HEGEL
Georg Wilhelm Friedrich Hegel (ur.1770 w Stuttgarcie, zm. 1831 w Berlinie) - niemiecki filozof, twórca klasycznego systemu idealistycznego.
Hegel zamierzał zbudować całkowity system nauki, pojmując go jako całościową, a więc jedyną możliwą formę przedstawiania prawdy w nauce. "Prawda jest całością. Całością zaś jest tylko taka istota, która dzięki swemu rozwojowi dochodzi do swojego ostatecznego zakończenia". Najsłynniejsze dzieło to Fenomenologia ducha.
System filozofii Hegla składać się miał z trzech części:
logika - nauka o idei w sobie i dla siebie "w jej całkowitej abstrakcji", składająca się z logiki subiektywnej (zajmującej się teorią bytu i wiedzy) oraz logiki obiektywnej (zajmującej się teorią pojęć). Poznanie ducha w sobie, jego konieczności w dialektycznym rozwoju, zawiera l o g i k a ; w niej znajdujemy zasadniczą strukturę systematyczną, którą odnajdziemy łatwo w następnych fazach;
filozofia przyrody - nauka o idei w jej innobycie (którą podzielił na mechanikę, fizykę i organikę). Obejmuje poznanie ducha w swej swoistości, ducha dla siebie.
filozofia ducha - nauka o idei, która powraca z innobytu do siebie. Synteza form poprzednich w sobie i dla siebie, zawiera pełną świadomość dokonanego przejścia. W obrębie każdej fazy rozróżnia się 3 rodzaje form duchowych. Są to: Duch subiektywny, Duch obiektywny i Duch absolutny
Historia ludzkości jest historią tryumfu wolności, z powodu wzajemnej zależności ludzi. Stan pierwotny - niewolnictwo - generuje potrzebę wolności, dzięki której zostaje obalone. Historia toczy się przechodząc z jednego stanu - tezy - w jego przeciwieństwo, czyli antytezę. W rezultacie wyłania się synteza, która staje się sama tezą. Ten proces jest jednak rozumny. Historia jest pamięcią rozwoju ducha obiektywnego.
Co jest rozumne, jest rzeczywiste; a co jest rzeczywiste, jest rozumne.
Sowa Minerwy wylatuje dopiero o zmierzchu.
Zmiany czysto ilościowe w pewnym punkcie przechodzą w zmiany jakościowe.
Tym gorzej dla faktów (odpowiedź Hegla na zarzut, że fakty są w sprzeczności z jego filozofią)
KAROL MARKS
Karol Marks (niem. Karl Heinrich Marx; ur.1818 w Trewirze, w Prusach, zm. 1883 w Londynie) - filozof, ekonomista i działacz rewolucyjny. Twórca marksizmu, współzałożyciel Pierwszej Międzynarodówki. Marks uchodzi za założyciela tak zwanego naukowego socjalizmu.
Marks pozostawał stale pod wpływem filozofii Hegla, zachował też jego sposób dociekania, jego dialektyczną metodę i przekonanie o identyczności „bytu” i „myślenia”. Szczytowym zakończeniem filozoficznego systemu Marksa jest jego materialistyczne pojmowanie dziejów, oparte na historycznym materializmie. Najsłynniejsze dzieło to „Kapitał” i „Manifest partii komunistycznej” - razem z Fryderykiem Engelsem.
Filozofowie rozmaicie tylko interpretowali świat; idzie jednak o to, aby go zmienić.
Istota uważa się za samodzielną dopiero wtedy, gdy stoi na własnych nogach, a stoi na własnych nogach dopiero wtedy, gdy swoje istnienie zawdzięcza samej sobie.
Każdy krok rzeczywistego ruchu jest ważniejszy niż tuzin programów.
Każdy według swoich zdolności, każdemu według jego potrzeb.
Pieniądz poniża wszystkich bogów człowieka i zamienia ich w towar.
Religia jest opium ludu.
Religia to tylko słońce złudne, póty obracające się wokół człowieka, póki człowiek nie umie obracać się wokół siebie samego.
Socjalne zasady chrześcijaństwa głoszą pokorę, wzgardę dla samego siebie, uniżoność, poufałość, ustępliwość - słowem, wszystkie porywy, cechujące kanalię.
ZYGMUNT FREUD
Zygmunt Freud, Sigmund Freud, właściwie Sigismund Szlomo Freud (ur. 1856 we Freibergu na Morawach, obecnie Příbor w Republice Czeskiej; zm. 1939 w Londynie) - austriacki neurolog i psychiatra. Twórca psychoanalizy.
Mimo że Freud nie był filozofem w ścisłym tego słowa znaczeniu, jego koncepcje funkcjonowania umysłu ludzkiego, odrzucające racjonalność ludzkich wyborów i zachowań na rzecz czynników irracjonalnych i emocjonalnych, wywarły ogromny wpływ na filozofów, uczonych i artystów końca XIX i XX wieku.
Freud ma też ogromny, wciąż żywy wpływ na nauki o kulturze, religioznawstwo i inne nauki społeczne (Totem i tabu, Kultura jako źródło cierpień). Freud zajmował się także neurologią. We wczesnym okresie pracy naukowej opublikował artykuł na temat porażenia mózgowego dziecięcego i afazji.
W pierwszej topice Freud odróżnił świadomość od znacznie bardziej obszernej i wpływowej nieświadomości, przedstawiając, w jaki sposób ta druga wpływa na tę pierwszą.
W drugiej topice, zawartej przede wszystkim w pracy pt. "Ja" i "to" (1923) Freud po raz pierwszy przedstawił teorię "tego" (id), "ja" (ego) i "nad-ja" (superego)
Marzenie senne pojawia się tylko jako nawiązanie do tych spraw, które dostarczyły nam pokarmu myślowego w ciągu dnia.
Zgodnie z zamierzeniem nieświadomości, często zapominamy, iż zapominanie zawsze umożliwia nam konstruowanie wnioskowania co do ukrytych skłonności zapominalskiej osoby.
Zdolność człowieka do dawania siebie innym ludziom jest poezją w prozie życia
Po trzydziestu latach badań nad duszą kobiety nie potrafię odpowiedzieć na pytanie, czego pragnie kobieta.
Nasze namiętności często stają się naszymi nieszczęściami.
W nieświadomym człowieku tkwi jego tragiczny los. Jeżeli nie potrafiłeś wytępić w sobie występnych pragnień, żyją one w tobie nieświadomie, a więc - jesteś winny.
ISAIAH BERLIN
Sir Isaiah Berlin (ur.1909 w Rydze, Łotwa, zm. 1997 w Oksfordzie), brytyjski historyk idei i filozof, pochodzący z rodziny łotewskich Żydów. Zwolennik liberalizmu. W 1921 wraz z rodziną wyemigrował z Łotwy do Wielkiej Brytanii. W latach 30. XX w. wykładowca w Oksfordzie. W czasie II wojny światowej pracował w służbie dyplomatycznej w Waszyngtonie. W 1957 uzyskał tytuł szlachecki. W tym czasie objął katedrę teorii społecznych i politycznych na Oxford University. Wykładał na wielu uniwersytetach amerykańskich (Harvard, Princeton, Columbia). Jego najważniejsze dzieło to Dwie koncepcje wolności i inne eseje
Sir Isaiah Berlin stworzył koncepcję dwóch wolności:
wolność pozytywna - tzw. "wolność do..." (zgromadzeń, wpływu na władze, wyborów, reprezentacji) tożsama z demokracją i demoliberalizmem. (główni ideolodzy John Stuart Mill, Max Weber)
wolność negatywna - tzw. "wolność od..." (przymusu ze strony władz, obciążeń podatkowych, ingerencji władz w życie prywatne) na której bazuje konserwatywny liberalizm (główni ideolodzy: Alexis de Tocqueville, Herbert Spencer)
Isaiah Berlin uważał, ze tylko "wolność negatywna" jest prawdziwą wolnością. Demokracja stanowi bowiem raczej zagrożenie dla wolności niż środek prowadzący do wolności, ingerując w życie ludzkie mamiąc złudnym "prawem wyboru", wykorzystując niechęć wielu do sprzeciwu "wybranych przez nich władz".
JAN PAWEŁ II
Człowiek jest wielki nie przez to, co posiada, lecz przez to, kim jest; nie przez to, co ma, lecz przez to, czym dzieli się z innymi.
Prawo do życia nie jest tylko kwestią światopoglądu, nie jest tylko prawem religijnym, ale jest prawem człowieka.
Dla chrześcijanina sytuacja nigdy nie jest beznadziejna.
W perspektywie wiary ziemia nie jest nieograniczonym rezerwuarem zasobów, które można eksploatować bez końca, lecz również cząstką Misterium Stworzenia, z którego nie tylko wolno korzystać, ale któremu należy się nasz podziw i szacunek
Człowiek , który zabija Boga, nie znajdzie także ostatecznego hamulca, aby nie zabijać człowieka. Ten ostateczny hamulec jest w Bogu.
Historia uczy, że demokracja bez wartości łatwo się przemienia w jawny lub zakamuflowany totalitaryzm.
Wolności nie można tylko posiadać, nie można jej zużywać. Trzeba ją stale zdobywać i tworzyć przez prawdę.