Sądowa kontrola administracji
Sądy administracyjne badają czy organy administracji publicznej podczas wykonywania swoich czynności nie naruszyły prawa. Czynią to na podstawie stanu prawnego i akt sprawy, które są w dyspozycji sądu podczas podejmowania rozstrzygnięcia. Kontrola organów administracji publicznej ma charakter ograniczony, samoistny, fachowy i bezpośredni i przebiega w sformalizowanym postępowaniu.
Ograniczony charakter kontroli polega na tym, że obejmuje ona jedynie działania administracji ujęte w ustawie.
Zakres działania sądów administracyjnych, został ukształtowany bardzo szeroko, obejmuje on całokształt działań administracji publicznej, a szczegółowo zakres działania sądów administracyjnych został unormowany w art. 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Oprócz spraw określonych w w/wym. Art. 3 - sądy administracyjne są powołane również do rozstrzygania sporów kompetencyjnych.
Spór kompetencyjny jest to taka sytuacja, w której przynajmniej dwa organy a.p. , uważają się za właściwe do rozstrzygnięcia w danej sprawie. Spór kompetencyjny powstaje również wtedy, gdy żaden z organów a.p. nie uznaje się za właściwy.
Spory kompetencyjne występują tylko w przypadku rozstrzygania sprawy indywidualnej, która podlega rozstrzygnięciu w drodze decyzji administracyjnej.
W świetle powyższych sytuacji wyróżniamy spory
kompetencyjne:
pozytywne - są to spory kiedy ma miejsce sytuacja w której przynajmniej dwa organy a.p. uważają się za właściwe do rozstrzygnięcia sprawy
negatywne - są to spory gdy żaden organ a.p. nie uznaje się za właściwy.
Oprócz powyższego podziału wyróżniamy również spory:
wewnętrzne - są to spory między organami administracji publicznej. W ramach sporów wewnętrznych wyróżniamy spory pomiędzy organami a.p. tego samego pionu oraz między organami administracji należącymi do innych struktur
zewnętrzne - są to spory pomiędzy organami władzy publicznej a organami władzy sądowej
Sądy administracyjne rozpoznają trzy rodzaje sporów kompetencyjnych:
spory między organami jednostek samorządu terytorialnego, które nie mają dla siebie wspólnego organu wyższego stopnia
spory między samorządowymi kolegiami odwoławczymi
spory pomiędzy organami jednostek a organami administracji rządowej
Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych o właściwość organu a.p. musi być zawsze oparte na przepisach prawa.
Rozstrzyganie w sprawach sporów kompetencyjnych jest wszczynane na żądanie uprawnionego podmiotu. Takimi podmiotami będą przede wszystkim
strony postępowania, między którymi powstał spór kompetencyjny,
Minister Sprawiedliwości
Prokurator Generalny
Rzecznik Praw Obywatelskich,
Minister właściwy do spraw administracji publicznej.
Rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego następuje w drodze postanowienia. Postanowienie to wskazuje organ, który jest właściwy do rozstrzygnięcia danej sprawy . Jeżeli żaden z organów nie jest właściwy do rozstrzygnięcia danej sprawy, wniosek o rozstrzygnięcie sporu, zostaje przez sąd oddalony.
Postanowienie rozstrzygające spór kompetencyjny, nie podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia.
Właściwości sądów admini-stracyjnych.
Istnieje domniemanie właściwości wojewódzkich sądów administracyjnych, albowiem rozpoznają one wszystkie sprawy sądowo-administracyjne , za wyjątkiem spraw zastrzeżonych dla właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego.
O rzeczowej właściwości wojewódzkiego sądu administracyjnego, przesądza siedziba organu administracji publicznej, którego działanie lub bezczynność została zaskarżona.
Wyjątki od tej zasady mogą być wprowadzone w drodze rozporządzenia przez Prezydenta RP jeżeli wymagają tego względy celowości.
Wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi, pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 14 ustawy).
Jak z wynika z powyższego o ustaleniu właściwości decyduje moment wniesienia skargi.
W przypadku Naczelnego Sądu Administracyjnego - to ma on trojakiego rodzaju kompetencje :
jest sądem odwoławczym
sprawuje nadzór nad działalnością administracji publicznej i nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych
w niektórych przypadkach ma uprawnienia organu I instancji.
NSA uprawniony jest do podejmowania dwojakiego rodzaju uchwał.
Podejmowane na wniosek Prezesa NSA, Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich
Uchwały podejmowane z inicjatywy sądu orzekającego mające na celu rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości przy rozpatrywaniu konkretnej sprawy. Są one wiążące dla sądu tylko w tej konkretnej sprawie.
Skład sądu
W NSA oraz WSA obowiązuje zasada orzekania w trzyosobowym składzie.
Wyjątek stanowią posiedzenia niejawne w którym sąd orzeka w składzie jednego sędziego. Ponadto postępowania uproszczone i mediacyjne przed wojewódzkim sądem administracyjnym, również rozstrzygane są w składzie jednoosobowym.
Ponadto NSA, uchwały podejmowane na wniosek Prezesa NSA , Prokuratora Generalnego czy Rzecznika Praw Obywatelskich, podejmuje w składzie całej izby siedmiu sędziów lub w składzie poszerzonym.
Wyłączenie sędziego sądu administracyjnego
Jest to zasadą, będąca gwarancją respektowania zasady obiektywizmu i bezstronności postępowania sądu administracyjnego.
Sędzia może być wyłączony, przede wszystkim z mocy ustawy. Katalog przyczyn powodujących wyłączenie sędziego ze sprawy określony jest w art. 18 ustawy - jest to katalog zamknięty.
Wyłączenia te opierają się na przedmiotowych bądź podmiotowych związkach sędziego z daną sprawą bądź stroną postępowania w danej sprawie.
Oprócz wyłączenia sędziego z mocy prawa, istnieje również możliwość wyłączenia sędziego na wniosek strony, lub na żądanie samego sędziego. Możliwość w takiej sytuacji wyłączenia sędziego powstaje w takim przypadku kiedy istnieją co najmniej wątpliwości co do jego bezstronności.
Osobą legitymowaną do złożenia wniosku o wyłączenie sędziego może być każda ze stron postępowania, zarówno organ jak i strona skarżąca.
Wniosek o wyłączenie sędziego może zostać złożony w formie pisemnej bądź ustnie do protokołu. We wniosku tym muszą być zawarte trzy podstawowe elementy:
wskazanie sędziego który ma być wyłączony
musi być podana przyczyna z powodu której sędzia ma być wyłączony
muszą być podane okoliczności uprawdopodabniajace przyczyny wyłączenia
Wniosek o wyłączenie sędziego musi być złożony przed przystąpienie do sprawy. W dwóch przypadkach wniosek taki może być złożony w późniejszym etapie postępowania tj. w sytuacji kiedy przyczyna wyłączenia sędziego zostanie ujawniona w późniejszym etapie postępowania, bądź strona w późniejszym etapie poweźmie wiadomość o zaistnieniu przyczyny. Do chwili rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziego, dany sędzia nie powinien podejmować żadnych czynności, poza czynnościami nie cierpiącymi zwłoki, tj. takie, które mogłyby narazić stroną na poważne szkody. Nie zastosowanie się sędziego do powyższego zakazu, nie powoduje nieważności postępowania. Sędzia powinien zawiadomić sąd o zachodzącej podstawie swego wyłączenia i wstrzymać się od udziału w sprawie.
Orzeczenie o wyłączeniu sędziego wydaje sąd który rozpoznaje w sprawie. W przypadku gdy wniosek o wyłączenie sędziego zostanie złożony w złej wierze, sąd może oddalając wniosek skazać zgłaszającego na karę grzywny. Na postanowienie o ukaraniu grzywną przysługuje zażalenie. Instytucja o wyłączeniu sędziego ma zastosowanie w stosunku do osoby protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego, prokuratora.
Pojęcie strony postępowania sądowo - administracyjnego
Stroną postępowania sądowo - administracyjnego, będzie każda jednostka, która będzie posiadała zdolność sądową.
Zdolność sądowa, to zdolność do występowania przed sądem administracyjnym w charakterze strony. Zdolność sądową mają cztery podstawowe rodzaje podmiotów:
osoby fizyczne i osoby prawne
państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne
inne jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej jeżeli istnieje możliwość nałożenia na te jednostki obowiązku
organizacje społeczne , mające lub nie mające osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób
Zdolność sądowa jest konieczną przesłanką zdolności procesowej, czyli zdolność do samodzielnego podejmowania czynności w postępowaniu sądowo - administracyjnym. Zdolność procesową posiadają odpowiednio te jednostki, które posiadają zdolność sądową.
Osoba fizyczna, która nie posiada zdolności procesowej czynności w postępowaniu sądowo-administracyjnym może dokonywać tylko poprzez swoje przedstawiciela ustawowego.
Przedstawiciel ustawowy jest to osoba uprawniona do tej funkcji na podstawie ustawy. Jeżeli dana osoba fizyczna utraci zdolność procesową w toku postępowania lub nastąpi śmierć jej przedstawiciela ustawowego, postępowanie sądowo -administracyjne ulega zawieszeniu. Osoby prawne i jednostki organizacyjne , które posiadają zdolność sądową a tym samym zdolność proces-ową , czynności w postępowaniu sądowo -administracyjnym dokonują poprzez swoje organy bądź osoby uprawnione do działania w ich imieniu.
Organy bądź osoby prawne uprawnione do działania w imieniu swoich jednostek organizacyjnych, obowiązane są wykazać swoje umocowanie odpowiednim dokumentem przed podjęciem pierwszej czynności postępowania. Dla strony która nie ma zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony która nie ma powołanego organu do jej reprezentowania, sąd może ustanowić kuratora.
Ustanowienie kuratora następuje na wniosek strony postępowania. Może być on ustanowiony w celu dokonania przez stronę czynności nie cierpiących zwłoki.
Kwestię ustanowienia kuratora sąd rozstrzyga w drodze postanowienia . na postanowienie to przysługuje skarga kasacyjna.
W postępowaniu oprócz stron, mogą również brać udział uczestnicy. Artykuł 33 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wyróżnia dwa rodzaje uczestników postępowania:
uczestnicy na prawach strony
pozostali uczestnicy postępowania
Do uczestników postępowania na prawach strony, zalicza się podmioty charakteryzujące się trzema cechami:
osoby, które brały udział w postępowaniu administracyjnym
osoby, które nie wniosły skargi
ich interesu prawnego dotyczy wynik postępowania sądowo - administracyjnego
W charakterze innych uczestników postępowania mogą występować dwie kategorie podmiotów:
osoby które nie brały udziału w postępowaniu sądowo administracyjnym, a wynik postępowania dotyczy ich interesu prawnego
organizacje społeczne, występujące w postępowaniu w cudzej sprawie, która mieści się w zakresie ich statutowej działalności
Uczestnicy na prawach strony stają się nimi z momentem wszczęcia postępowania z mocy samego prawa. Sąd ma obowiązek zawiadomienia ich o wszczęciu postępowania, natomiast pozostali uczestnicy mogą wziąć udział w postępowaniu jeżeli zgłoszą odpowiedni wniosek i jeżeli sąd dopuści ich do udziału w danej sprawie. O tym sąd orzeka w drodze postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.
W postępowaniu sądowo - administracyjnym obowiązuje zasada wolnego wyboru sposobu działania przed sądem. Oznacza to że strony mogą same decydować czy będą postępowały osobiście czy przez pełnomocników. Osoby, które mogą być pełnomocnikami wymienia art. 35 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dana osoba staje się pełnomocnikiem na podstawie udzielonego przez stronę pełnomocnictwa. W postępowaniu sądowo administracyjnym występują trzy rodzaje pełnomocnictw:
ogólne doprowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi
do prowadzenia poszczególnych spraw
do niektórych tylko czynności w postępowaniu
Zakres pełnomocnictwa ogólnego i pełnomocnictwa do prowadzenia poszczególnych spraw, określa art. 39 ustawy, natomiast zakres pełnomocnictwa do dokonywania tylko niektórych czynności w postępowaniu, wyznaczany jest umową cywilno - prawną. Przy dokonywaniu pierwszej czynności pełnomocnik obowiązany jest dołączyć do akt sprawy udzielone mu pełnomocnictwo. Zasadą jest, że pełnomocnictwo udzielane jest w formie pisemnej. Istnieje możliwość udzielenia pełnomocnictwa w toku postępowania , w formie ustnej i odnotowanie tego oświadczenia woli przez stronę, w protokole. Nie dołączenie pełnomocnictwa do skargi stanowi brak formalny. Wszelkie czynności pełnomocnika wykonywane w zakresie udzielonego pełnomocnictwa, mają bez-pośredni wpływ na sytuację prawna mocodawcy. W sytuacji kiedy strona występuje łącznie z pełnomocnikiem na rozprawie, może ona prostować bądź odwoływać czynności wykonywane przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo jest skuteczne do czasu jego wypowiedzenia. O wypowiedzeniu pełnomocnictwa należy zawiadomić sąd, a jego wypowiedzenie może nastąpić w formie pisemnej bądź ustnie do protokołu. Pełnomocnictwo wyg-asa w razie śmierci strony bądź utraty przez nią zdolności sądowej.
Pisma w postępowaniu sądowo - administracyjnym
Regułą jest że w postępowaniu sądowo -administracyjnym wszelkie podejmowane w nim czynności muszą być zainicjowane odpowiednim pismem złożonym przez stronę. Pojęciem „pismo” w postępowaniu sądowo -administracyjnym określane są wnioski i oświadczenia stron.
Terminem „wnioski” określane są wszelkie zgłaszane przez stronę żądania. Żądania te mogą dotyczyć zarówno samego rozstrzygnięcia sprawy jak i również różnych innych rozstrzygnięć ubocznych. Oświadczenie jest to prezentowane przez stron stanowisko w sprawie. Oświadczenia mogą być to oświadczenia woli (np. chęć cofnięcia skargi) jak i oświadczenia wiedzy (np. ustosunkowanie się do danych dowodów). Elementy składowe pisma wymienia art. 46 ustawy p.o.p.p.s.a. Składając pismo w postępowaniu sądowo- adm-inistracyjnym strona musi dołączyć odpis tego pisma oraz odpisy załączników dołączonych do tego pisma, w takiej ilości jaka jest ilość uczestników danego postępowania. Wniesione do sądu pismo sąd kontroluje pod względem formalnym, sprawdzając czy dane pismo spełnia minimalne warunki formalne. Jeżeli pismo nie spełnia wszystkich warunków formalnych, wówczas bieg pisma jest wstrzymywany, a sąd wzywa stronę do poprawienia bądź uzupełnienia braków.
W wezwaniu tym sąd określa jakich poprawek należy dokonać lub jakie braki maja być uzupełnione i wyznacza stronie na realizację - 7 dniowy termin. Jeżeli strona w wyżej wyznaczonym terminie nie uzupełni pisma, sąd pozostawia je bez rozpoznania. W kwestii pozostawienia, w takim przypadku pisma bez rozpoznania decyduje przewodniczący w drodze zarządzenia - podlega ono zaskarżeniu poprzez zażalenie.
W przypadku jeżeli braki formalne dotyczą skargi do WSA, skargi kasacyjnej, zażalenia , skargi o wznowienie postępowania, nie usuniecie braków powoduje jej odrzucenie.
Siedmiodniowy termin na uzupełnienie bądź poprawienie pisma jest terminem ustawowym i nie może być on skracany ani przedłużany przez sąd. Jeżeli wezwana strona usunie w wyznaczonym terminie braki bądź uzupełni pismo, wówczas uważa się je za wniesione, w momencie kiedy posiadało jeszcze braki formalne.
Skarga
Jak już było wspomniane, w postępowanie sądowo- administracyjne musi być zainicjowane przez odpowiedni podmiot i jest ono wszczynane przede wszystkim w momencie wniesienia przez uprawniony podmiot, skargi. Skargę może wnieść każdy, kto ma w tym interes prawny. Poza tym skargę może wnieść prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w sprawie dotyczącej interesu prawnego innej osoby jeżeli sprawa ta mieści się w zakresie jej działalności statutowej i brała ona udział w postępowaniu administracyjnym.
Możliwość wniesienia skargi przysługuje również innym podmiotom na postawie przepisów szczególnych.
Wniesienie skargi jest pierwszą czynnością procesową skarżącego. Jeżeli skargi wnosi więcej podmiotów i dotyczy ona tego samego przedmiotu zaskarżenia, wówczas ma miejsce w postępowaniu sądowo -administracyjnym współuczestnictwo.
Współuczestnictwo stanowi połączenie kilku żądań w jednym postępowaniu. Współuczestnictwo może występować tylko po stronie skarżącej. Prawo do wniesienia skargi jest uwarunkowane wcześniejszym wyczerpaniem przez skarżącego, środków zaskarżenia, przysługujących w administracyjnym toku instancji. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia, wniesienie skargi do sądu administracyjnego musi być poprzedzone wezwaniem organu administracji do usunięcia naruszenia prawa. Poprzez wyczerpanie wszystkich środków zaskarżenia, rozumiemy taką sytuację w której stronie nie przysługuje już żaden środek zaskarżenia - taki jak np. odwołanie od zażalenia, przed organem administracji.
Termin do usunięcia przez organ naruszenia prawa, do którego wcześniej został wezwany przez stronę, wynosi 14 dni i biegnie on od momentu, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu bądź podjęciu czynności. Obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia przysługujących w administracyjnym toku instancji, nie dotyczy Rzecznika Praw Obywatelskich i Prokuratora Generalnego. Skargę wnosi się w terminie 30 dni , licząc od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Termin do wniesienia skargi , przez skarżącego działającego poprzez pełnomocnika zaczyna biec od dnia doręczenia rozstrzygnięcia pełnomocnikowi, bez względu na to czy wcześniej otrzymał je skarżący czy też nie. Termin do wniesienia skargi przez Prokuratora Generalnego bądź Rzecznika Praw Obywatelskich wynosi 6 miesięcy od dnia doręczenia rozstrzygnięcia stronie w sprawie indywidualnej. Jeżeli chodzi o wydany akt lub inną podjętą czynność, która nie dotyczy sprawy indywidualnej, termin powyższych 6 miesięcy liczy od dnia wejścia w życie danego aktu, bądź od dnia podjęcia czynności, która ma być zaskarżona. Jeżeli przed wniesieniem skargi, nie nastąpiło wcześniejsze wezwanie organu administracji do usunięcia naruszenia prawa, termin 30 dniowy liczy się od dnia , w którym organ wydał rozstrzy-gnięcie w tej sprawy , natomiast jeśli nie wydał takiego rozstrzygnięcia lub nie usunął naruszenia prawa , termin wynosi 60 dni od dnia wystosowania wezwania do tego organu.
Inne terminy do wniesienia skargi do sądu administracyjnego, mogą określać przepisy szczególne. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przed-miotem skargi. Organ ma 30 dni na udzielenie odpowiedzi na skargę, a następnie wraz z odpowiedzią i aktami sprawy przesyła do sądu administracyjnego.
Organ po złożeniu do niego skargi ma możliwość tzw. autokontroli, chodzi tu o kontrolę zaskarżonego aktu bądź zaskarżonej czynności pod kątem zarzutów przedstawionych w skardze przez skarżącego. W wyniku tej autokontroli, organ administracji, może uwzględnić skargę w całości co do istoty sprawy, powiadamiając o swojej decyzji sąd. Na takie rozstrzygnięcie autokontrolne , uwzględniające skargę przysługuje już skarga bezpośrednio do sądu administracyjnego. Organ może podjąć rozstrzygnięcie autokontrole uwzględniające skargę do dnia rozpoczęcia pierwszej rozprawy. Mimo obowiązywania od 2004 roku zasady wnoszenia skargi do sądu administracyjnego za pośrednictwem organu administracji, do końca 2005 roku, skarga wniesiona w terminie bezpośrednio do sądu administracyjnego jest skuteczna. (przepisy przejściowe) Jeżeli organ nie dopełni obowiązku przesłania akt sprawy wraz ze skargą i odpowiedzią na nią , w terminie 30 dni , może zostać nałożona na ten organ przez sąd administracyjny kara grzywny. Postępowanie w sprawie wymierzenia organowi kary grzywny wszczynane jest na wniosek strony skarżącej. Wymierzenie grzywny następuje poprzez wydanie postanowienia na które przysługuje skarga kasacyjna ponieważ jest to postanowienie kończące postępowanie sądu.
Jeżeli pomimo nałożenia na organ administracyjny grzywny, organ ten w dalszym ciągu nie wypełnił swoich obowiązków , nie przekazując akt sprawy wraz z odpowiedzią , zostaje wprowadzona instytucja, dająca sądowi możliwość rozpoznania sprawy na podstawie odpisu skargi. Aby rozpoznać skargę w takim trybie muszą wystąpić trzy przesłanki:
organ nie przesyła skargi mimo ukarania go grzywną
strona wystąpi ze stosownym żądaniem
jeżeli stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. (ocena tego należy wyłącznie do właściwości sądu).
Skarga musi czynić zadość wymaganiom formalnym pisma w postępowaniu sądowym. Poza tymi wymaganiami skarga dodatkowo powinna zawierać trzy elementy:
powinna wskazywać zaskarżoną decyzję lub inny akt, bądź podjętą czynność,
musi wskazywać organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi
musi określać naruszenie prawa bądź interesu prawnego
Skarżący nie musi dokładnie określać w skardze żądania tzn. nie musi wskazywać czy chodzi mu o uchylenie zaskarżonego aktu czy czynności czy też o stwierdzenie jego nieważności w części czy w całości.
W skardze skarżący może zawrzeć dodatkowe żądania takie jak np. wniosek o wstrzymanie wydanego aktu, o zwolnienie od kosztów sądowych, o ustanowienie adwokata z urzędu. Żądania takie mogą być zawarte w odrębnych pismach.
Po wpłynięciu skargi do sądu, przewodniczący wydziału w trybie niezwłocznym dokonuje wstępnego, badanie skargi. Bada on czy skarga czyni zadość warunkom formalnym, czy został uiszczony wpis od skargi. Jeżeli skarga nie spełnia warunków formalnych lub nie został uiszczony wpis, wzywa do uzupełnienia skargi i uiszczenia wpisu. Etap wstępnego badania skargi przez przewodniczącego wydziału kończy się nadaniem skardze dalszego biegu. Wniesiona przez skarżącego skarga według określonych w ustawie sytuacjach może być odrzucona przez sąd. Przyczyny odrzucenia skargi reguluje art. 58 ustawy p.o.p.p.s.a. Jeżeli do rozpoznania sprawy właściwy jest inny sąd, wówczas sąd do którego trafiła skarga przekazuje sprawę sądowi właściwemu. Przekazanie sprawy następuje w drodze postanowienia na które przysługuje zażalenie.
Postanowienie to może zapaść na rozprawie i na posiedzeniu niejawnym. Skarżący może cofnąć skargę. To cofnięcie wiąże sąd. Cofnięcie skargi jest rezygnacja strony z kontynuowania postępowania sądowo - administracyjnego. Niedopuszczalne jest cofnięcie skargi jeżeli takie cofnięcie zmierza do obejścia prawa bądź spowoduje utrzymanie w mocy aktu lub czynności, które dotknięte są wadą nieważności.
Jeżeli skarżący cofnie skargę postępowanie zostaje umorzone, a skarżącemu sąd zwraca wpis w połowie lub w całości. Samo wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego aktu lub czynności. Możliwe jest wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności przez organ administracyjny, w drodze postanowienia w przypadkach określonych w art. 61 § 2 ustawy p.o.p.p.s.a.
Wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynność po przekazaniu akt jest również możliwe przez sąd, na wniosek skarżącego, a katalog przesłanek umożliwiających to wstrzymanie jest katalogiem zamkniętym. Są to dwie sytuacje
kiedy zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody
kiedy wykonanie aktu lub czynności spowodowałoby trudne do odwrócenia skutki
Sąd nie ma możliwości wstrzymania wykonania przepisów prawa miejscowego jeżeli weszły one w życie bądź jeżeli możliwość ich wstrzymania została wyłączona ustawą szczególną.
Rozstrzygnięcie sądu w kwestii wstrzymania wykonania może uwzględniać żądanie stron w całości lub w części. O wstrzymaniu wykonania sąd orzeka w formie postanowienia na które przysługuje zażalenie. Sąd w każdym czasie może zmienić lub uchylić swoje postanowienie jak i postanowienie organu administracji. Zmiany lub uchylenia takiego postanowienia sąd może dokonać z urzędu lub na wniosek strony bądź na wniosek któregokolwiek z uczestników postępowania. Wstrzymanie wykonania aktu bądź czynności upada wraz z wydaniem orzeczenia kończącego postępowanie w I instancji. Inne rozwiązania w kwestii wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu lub zaskarżonej czynności mogą wprowadzać przepisy szczególne.
Terminy
W postępowaniu sądowo - administracyjnym występują dwa rodzaje terminów:
terminy ustawowe
terminy sądowe - są to terminy wyznaczane przez sąd w drodze postanowienia lub przez przewodniczącego w drodze zarządzenia.
Terminy sądowe mogą być wyznaczone w dniach, tygodniach, miesiącach lub latach. Terminy sądowe dotyczą przede wszystkim stron postępowania lub ich pełnomocników. Bieg terminu sądowego rozpoczyna się od dnia ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia bądź zarządzenia.
Jeżeli ustawa przewiduje doręczenie z urzędu takiego postanowienia bądź zarządzenia, termin zaczyna biec dopiero od jego doręczenia. Długość terminów sądowych zależy od uznania sądu bądź przewodniczącego. Sąd powinien przy wyznaczaniu terminów uwzględnić wszystkie zachodzące w sprawie okoliczności. Sposób obliczania terminów zarówno sądowych jak i ustawowych jest taki sam - następuje na podstawie przepisów kodeksu cywilnego art. 111 do 116. Jedyna odrębność jaka odnosi się do terminów w postępowaniu sądowo - administracyjnym dotyczy sobót, bowiem są one traktowane na równi z innymi dniami wolnymi ustawowo od pracy. Jeżeli koniec terminu przypada na sobotę za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień pracy czyli poniedziałek. Termin jest zachowany jeżeli przed jego upływem zostanie wniesione pismo przez stronę. Pismo może być wniesione do sądu w różnoraki sposób, można je złożyć bezpośrednio w biurze podawczym sądu, można nadać w urzędzie pocztowym, bądź w polskim urzędzie konsularnym.
Możliwe jest przedłużenie bądź skrócenie terminu przez przewodniczącego. Może to nastąpić z ważnej przyczyny. Termin sądowy może być skrócony wyłącznie na wniosek strony, natomiast przedłużony może być również z urzędu. Wniosek o przedłużenie terminu musi być złożony do sądu przed upływem terminu i muszą być podane okoliczności uzasadniające jego przedłużenie. Czynność podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Możliwe jest przywrócenie terminu dla dokonania jakiejś czynności, na wniosek strony , jeżeli strona nie dokonała tej czynności bez swojej winy.
Przywrócenie terminu bądź odmowa przywrócenia terminu następuje w drodze postanowienia. Może być ono wydane na posiedzeniu niejawnym i przysługuje od niego zażalenie.
Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu jeżeli jego uchybienie nie wywołuje żadnych negatywnych skutków procesowych dla strony. Przywrócenie terminu możliwe jest wyłącznie na wniosek strony. Wniosek powinien być złożony na piśmie i musi odpowiadać wszystkim warunkom formalnym pisma strony w postępowaniu sądowo - administracyjnym. Ponadto wniosek musi zawierać dwa dodatkowe elementy :
muszą być w nim zawarte okoliczności upodabniajace brak winy strony w uchybieniu terminu
ponadto wraz ze złożeniem wniosku musi być dokonana czynność dla wykonania której termin został uchybiony
Wniosek składa się bezpośrednio w sądzie przed którym miała być dokonana czynność. Istnieje jeden wyjątek - wniosek o Organ administracyjny wniosek ten wraz z aktami sprawy , z odpowiedzią na wniosek w terminie 30 dni przekazuje do sądu. Termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu wynosi 7 dni i biegnie od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Sąd może Odrzucić wniosek o przywrócenie terminu. Jest to możliwe w dwóch sytuacjach:
kiedy wniosek jest spóźniony czyli złożony po upływie 7 dniowego terminu
kiedy jest niedopuszczalny z mocy prawa.
Odrzucenie wniosku następuje w drodze postanowienia. Zostaje ono wydane na posiedzeniu niejawnym i przysługuje od niego zażalenie.
Posiedzenia sądowe.
W postępowaniu sądowo - administracyjnym obowiązuje zasada jawności posiedzeń sądowych. Sąd rozpoznaje sprawę na rozprawie. Możliwe jest wyłączenie jawności z posiedzenia sądu.
Takie wyłączenie jawności może odnosić się tylko do publiczności, a może się odnosić zarówno do publiczności jak i do stron. W posiedzeniu niejawnym biorą udział tylko osoby wezwane przez sąd. Wyznaczanie terminów pierwszych posiedzeń sądowych należy do zadań przewodniczącego wydziału. Sprawy wyznaczane są na rozprawy wg kolejności ich wpływu do sądu. Kolejne terminy rozpraw wyznacza przewodniczący wy-działu albo sędzia sprawozdawca. Kolejne terminy rozpraw wyznaczane są w formie zarządzenia i na to zarządzenie nie przysługuje zażalenie.
Istnieją dwa wyjątki, które dotyczą terminów wyznaczania rozpraw:
zobowiązanie sądu w drodze przepisu szczególnego do rozpoznania sprawy w terminie wskazanym w tych przepisach
zobowiązanie sądu poprzez przepisy szczególne do wyznaczenia posiedzenia w terminie który jest w tych przepisach wskazany.
Wyznaczanie terminów trzecich posiedzeń następuje z urzędu. Wnioski stron składane w tej kwestii nie są wiążące dla sądu, ale sąd powinien je uwzględnić jeśli są uzasadnione. (np. choroba strony uwiarygodniona zaświadczeniem lekarskim).
Zawiadomienie o pierwszy terminie posiedzenia sądowego musi mieć formę pisemną i musi zostać doręczone stronie w terminie co najmniej na 7 dni przed wyznaczonym terminem posiedzenia. W innym przypadku termin ten może zostać skrócony do 3 dni a ocena czy zachodzi taki pilny przypadek należy do przewodniczącego wydziału bądź sędziego sprawozdawcy.
Nie zachowanie terminu doręczenia powoduje obowiązek odroczenia terminu rozprawy. Udział stron w posiedzeniu jawnym jest dobrowolny, niekiedy przepis szczególny może nakazywać obowiązkowy udział stron w posiedzeniu jak również sąd może zażądać obowiązkowy udział strony i jej pełnomocnika. Sąd zarządza obowiązkowy udział strony i jej pełnomocnika kiedy zachodzi konieczność dokładniejszego wyjaśnienia sprawy. Takie zarządzenie wydaje przewodniczący wydziału albo sędzia sprawozdawca, możliwe jest również przyjęcie takiego rozstrzygnięcia przez skład orzekający i wówczas następuje to w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie.
Jeżeli skargę do sądu administracyjnego złożył Prokurator Generalny bądź Rzecznik Praw Obywatelskich, bądź zgłosili oni swój udział w toczącym się już postępowaniu , biorą oni udział w posiedzeniach sądowych. W/wym. mają wówczas status uczestnika na prawach strony. W takim przypadku sąd ma obowiązek zawiadamiania
w/wym. o terminie rozpraw. Mogą oni w każdym czasie zrezygnować z udziału w postępowaniu. Takie wystąpienie ze sprawy jest dla sądu wiążące.
Na posiedzenia jawne w postępowaniu sądowo - administracyjnym mają wstęp tylko osoby pełnoletnie. (chodzi tu o osoby postronne).Sąd może zarządzić odbycie całego lub części postępowania przy drzwiach zamkniętych. Takie zarządzenie następuje z urzędu. Jest to możliwe jeśli wystąpią przesłanki określone w art. 96 § 1 ustawy p.o.p.p.s.a. Jeżeli te przesłanki zostały spełnione, zarządzenie odbycia posiedzenia przy drzwiach zamkniętych jest obligatoryjne. Sąd może także zarządzić odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych na wniosek strony. Jest to możliwe gdy wymaga tego ochrona życia prywatnego strony lub inny ważny interes prywatny strony.
W trakcie posiedzenia, które odbywa się przy drzwiach zamkniętych na sali mogą być obecne strony, przedstawiciele ustawowi, pełnomocnicy stron, prokurator oraz po dwie zaufane osoby każdej ze stron.
Ogłoszenie orzeczenia w sprawie której postępowanie odbywa się przy drzwiach zamkniętych odbywa się publicznie, ale dotyczy to tylko sentencji tego orzeczenia.
Przebieg posiedzenia - prowadzenie posiedzenia sąd-owego należy do przewodniczącego składu orzekającego. Sąd ma możliwość odroczenia posiedzenia, możliwe jest to z urzędu albo na wniosek strony, jeżeli zaistnieje ku temu ważna przyczyna. Odroczenie następuje w drodze postanowienia i jest ono niezaskarżalne w drodze zażalenia. Z posiedzenia jawnego spisuje się protokół, który powinien być podpisany i sporządzony bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia.
Jest on dokumentem urzędowym i zarejestrowany w nim jest przebieg posiedzenia sądowego.
Z posiedzenia niejawnego, co do zasady protokołu się nie spisuje, sporządza się notatkę urzędową. Jeżeli na posiedzeniu niejawnym dokonano jakiejś czynności procesowej np. przesłuchano strony, w takim przypadku z posiedzenia niejawnego należy sporządzić protokół. Wymogi co do treści protokołu zostały określone w art. 101 ustawy p.o.p.p.s.a. Oprócz sporządzenia protokołu przebieg posiedzenia sądowego może być utrwalony za pomocą aparatury dźwiękowej, nie zwalnia to jednak sądu od sporządzenia protokołu.
Strony mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu. Wniosek w tej spawie może być złożony przez stronę na najbliższym posiedzeniu , nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia w którym odbyło się posiedzenie z którego sporządzono protokół.
Sprostowanie lub uzupełnienie protokołu następuje w drodze zarządzenia przewodniczącego. Od tego zarządzenia strona może się odwołać w terminie 7 dni od doręczenia tego zarządzenia.
Przebieg rozprawy reguluje art. 106 ustawy p.o.p.p.s.a. nieobecność stron bądź pełnomocników na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy. Wyznaczony termin rozprawy sąd może odroczyć i jest to możliwe w trzech przypadkach:
w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zawiadomieniu o jej terminie którejkolwiek ze stron
w sytuacji kiedy nie-obecność strony , pełnomocnika strony wywołana jest nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną przesz-kodą której nie da się usunąć a która jest sądowi wiadoma
sytuacja w której sąd postanawia o zawiadomieniu o toczącym się postępowaniu stron, które wcześniej nie brały w nim udział a w uznaniu sądu powinny.
W razie odroczenia terminu posiedzenia należy niezwłocznie wyznaczyć nowy termin posiedzenia.
W postępowaniu sądowo administracyjnym występuje również instytucja połączenia kilku spraw do łącznego rozpoznania.
Sąd zarządza połączenie kilu toczących się przed nim spraw jeżeli mogły być one objęte jedną skargą. W takim przypadku połączenie tych spraw jest obowiązkiem sądu. Na zarządzenie w przedmiocie połączenia spraw nie przysługuje zażalenie. Fazę postępowania wyjaśniającego przed sądem administracyjnym kończy zamknięcie rozprawy. Zamknięcie rozprawy następuje w drodze zarządzenia przewodniczącego. Jest ono możliwe po wysłuchaniu wszystkich obecnych i uprawnionych do zabrania głosu. Następuje wtedy gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną.
W postępowaniu sądowo - administracyjnym występuje również możliwość zawieszenia postępowania. Zawieszenie postępowania ma na celu usunięcie przejściowych przeszkód , które uniemożliwiają przeprowadzenie postępowania. Zawieszenie może nastąpić zarówno z urzędu jak i na wniosek . Zawieszenie postępowania z urzędu następuje kiedy sąd jest zmuszony do tego „siłą wyższą” - okoliczności zmuszające sąd do zawieszenia postępowania (wojna, klęska żywiołowa, katastrofa)Z powyższych powodów sąd obligatoryjnie zawiesza postępowanie. obligatoryjne zawieszenie postępowania ma miejsce w przypadkach określonych w art. 124 ustawy p.o.p.p.s.a.
Zawieszenie następuje w drodze postanowienia, a w przypadku zaistnienia jakiejkolwiek z przesłanek określonych w art. 124, i nie zawieszenia przesz sąd postępowania - powoduje to nieważność postępowania.
W przypadku zawieszenia postępowania z powyżej wskazanych powodów, wówczas nie biegną żadne terminy procesowe. Po podjęciu tego postępowania - terminy biegną od nowa.
Powyższe przyczyny stanowią obligatoryjne przesłanki zawieszenia postępowania, zaś w art. 125 ustawy, określone są fakultatywne przesłanki postępowania - o tym czy postępowanie zostanie zawieszone we własnym zakresie decyduje sąd. Oprócz zawieszenia postępowania z urzędu istnieje również możliwość zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron. Tutaj nie są istotne przyczyny, musi być tutaj zgoda stron co do zawieszenia postępowania. Pomimo zgodnego wniosku stron, sąd nie jest tym wnioskiem związany, a zawieszenie postępowania zależy od uznania sądu.
Wniosek o zawieszenie postępowania może określać czas na jaki postępowanie ma być zawieszone. Czas ten nie może być krótszy niż 3 miesiące i nie może być dłuższy niż 3 lata.
W przypadku zawieszenia postępowania z urzędu bądź na wniosek stron - nie biegną tylko terminy sądowe. Gdy ustaną przyczyny zawieszenia, sąd podejmuje postępowanie z urzędu, w drodze postanowienia. Jeden wyjątek - dotyczy zawieszenia na zgodny wniosek stron, gdzie podjęcie postępowania może nastąpić na wniosek jednej ze stron. Wniosek taki jest dla sądu wiążący, jednakże jeżeli został on złożony przed upływem 3 miesięcy od daty zawieszenia postępowania , pomimo że wniosek ten jest wiążący dla sądu, sąd może postanowić o podjęciu postępowania po upływie 3 miesięcy. Jeżeli zawieszone postępowanie nie zostanie podjęte w ciągu 3 lat, od dnia wydania postanowienia o jego zawieszeniu, wówczas podlega ono umorzeniu. Jest jeszcze jedna przyrzyna, która decyduje o umorzeniu postępowania a mianowicie, kiedy strona traci zdolność sądową i nie ma swego następcy prawnego. Postanowienia o zawieszeniu, podjęciu lub umorzeniu zawieszonego postępowania mogą zapaść zarówno na rozprawie jak i na posiedzeniu niejawnym.
Postanowienia o zawieszeniu postępowania, o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania są zaskarżalne w drodze zażalenia, postanowienia o odmowie zawieszenia postępowania i o podjęciu zawieszonego postępowania nie są zaskarżalne.
Orzeczenia sądowe
Orzeczenia sądu mogą mieć postać wyroku bądź postanowienia. Obowiązuje generalna zasada, że sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem. Wyrok jest najważniejszą czynnością sądową. Postępowanie przed sądem administracyjnym służy wydaniu wyroku. Wyrok sąd wydaje wtedy kiedy uwzględnia bądź oddala skargę. Wyrok składa się z trzech części:
część wstępna - tzw. komparycja
właściwe rozstrzygnięcie - sentencja
uzasadnienie
Sąd orzeka według stanu faktycznego i prawnego istniejącego w czasie wydania zaskarżonego aktu lub podjęcia zaskarżonej czynności organu administracyjnego. Sąd orzeka na podstawie akt sprawy. Jeden wyjątek w sprawach ze skarg na bezczynność organów administracyjnych - sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie orzekania. Sąd wydaje wyrok po przeprowadzeniu i zamknięciu rozprawy. Sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi i powołaną w skardze podstawą prawną .W postępowaniu sądowo - administracyjnym obowiązuje zakaz reformationis - impejus. Jest to inaczej zakaz pogarszania sytuacji skarżącego w stosunku do jego sytuacji prawnej ustalonej w zaskarżonym akcie lub zaskarżonej czynności.
Jeden wyjątek od tej zasady - kiedy zaskarżony akt lub czynność są dotknięte takim naruszeniem prawa, które skutkuje ich nieważnością.
Orzeczenie musi być wydane przez pełen skład sądu, przed którym miała miejsce rozprawa. Niemożliwe jest wydanie wyroku jeżeli którykolwiek z sędziów nie może być obecny przy wydawaniu wyroku. Sąd wydaje wyrok po niejawnej naradzie sędziów. Przebieg narady i głosowanie nad orzeczenie jest tajne. Są na niej obecni wszyscy sędziowie obecni na ostatniej rozprawie, i ewentualnie protokolant. Wyrok zapada większością głosów. Sędzia który nie zgadza się z większością głosów może zgłosić zdanie odrębne. Zdanie odrębne powinno być uzasadnione. Zdanie odrębne można zgłosić do momentu podpisania sentencji wyroku. Istnieje możliwość złożenia zdania odrębnego do samego uzasadnienia wyroku. Z reguły ogłoszenie wyroku następuje bezpośrednio po niejawnej naradzie sędziów . Sąd może odroczyć wydanie wyroku na okres do 14 dni. Odroczenie wyroku następuje w drodze postanowienia. W takim przypadku należy stronie podać termin i miejsce publikacji wyroku. Termin publikacji może być raz przełożony na okres do 7 dni.
Ogłoszenie wyroku następuje poprzez jego odczytanie, a następnie przewodniczący albo sędzia sprawozdawca ustnie podają motywy tego rozstrzygnięcia. Sąd ma obowiązek pouczenia o możliwości i sposobie wniesienia środków zaskarżenia , stron które działały bez adwokata lub radcy prawnego. Brak takiego pouczenie lub błędne pouczenie nie może szkodzić stronie. Jeżeli z powodu takiego błędnego pouczenia lub braku pouczenia strona uchybiła terminowi wniesienia środka odwoławczego, stanowi to wówczas podstawę do przywrócenia terminu. Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie 14 dni. Od tej zasady przewidziany jest jeden wyjątek, a mianowicie wyrok oddalający skargę uzasadnia się na wniosek strony. Wniosek ten musi być złożony w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia postanowienia oddalającego. Termin do sporządzenia uzasadnienia z urzędu biegnie od dnia ogłoszenia wyroku, natomiast na wniosek, biegnie od dnia złożenia przez stronę tego wniosku. Uzasadnienie sporządza sędzia sprawozdawca. Uzasadnienie wyroku składa się z trzech części:
tzw. część historyczna - przedstawia się przebieg sprawy
część w której wskazane są faktyczne podstawy rozstrzygnięcia
podstawy prawne
Dodatkowo w uzasadnieniu wyroku który uwzględnia skargę musi się znaleźć wskazanie co do dalszego postępowania. Sąd może odmówić sporządzenia uzasadnienia w przypadku jeżeli wniosek o jego sporządzenie został złożony z uchybieniem terminu.Za odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem doręczanego stronie na jej wniosek, pobiera się opłatę kancelaryjną. Sąd jest związany wydanym wyrokiem od jego ogłoszenia, a jeżeli wyrok zapadł na posiedzeniu niejawnym, od chwili podpisania wyroku.
Sądy administracyjne mają uprawnienia kasacyjne i nie mogą one rozstrzygać co do istoty sprawy.
Jeżeli sąd uwzględnia skargę na decyzję bądź postanowienie może zastosować trzy rodzaje rozstrzygnięć:
uchylić w części lub w całości
może stwierdzić nieważność
może stwierdzić wydanie z naruszeniem prawa
Jeżeli sąd nie uwzględnia skargi, skarga zostaje przez sąd oddalona. Skarga zostaje również oddalona kiedy zaskarżonej decyzji nie można postawić zarzutu naruszenia prawa zarówno materialnego jak i procesowego, a także kiedy powoduje naruszenie interesu prawnego. Zawarta w wyroku ocena prawna oraz wskazówki co do dalszego postępowania wiążą zarówno sąd jak i organ którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. W razie nie wykonania wyroku przez organ , strona może wnieść skargę do sądu żądając ukarania organu grzywną. Prawo takie przysługuje stronie w dwóch przypadkach:
w razie nie wykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność
w razie bezczynności organu po wydaniu wyroku uchylającego i stwierdzającego nieważność aktu lub czynności
Nie wykonanie wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność występuje w przypadku bezskutecznego upływu terminu , który sąd wyznaczył organowi na wykonanie aktu lub wykonanie czynności.
Aby móc wnieść skargę o ukaranie organu grzywną strona wcześniej musi wezwać organ do wykonania wyroku. Skargę o wymierzenie grzywny wnosi się za pośrednictwem organu. Po wydaniu orzeczenia sąd ma możliwość jego sprostowania. Sprostowanie wyroku może nastąpić zarówno z urzędu jak i na wniosek strony. Sprostowaniu mogą podlegać wszelkiego rodzaju błędy pisarskie i różnego rodzaju pomyłki. Rozstrzygnięcie w kwestii sprostowania następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.
Postanowienie takie sąd musi uzasadnić i musi doręczyć stronie. Stronie przysługuje prawo do żądania uzupełnienia wyroku co do rozstrzygnięcia w przedmiocie wniesionej skargi oraz co do dodatkowych orzeczeń, które powinny były znaleźć się w wyroku, a których sąd tam nie umieścił. Żądanie uzupełnienie wyroku strona może wnieść w terminie 14 dni od doręczenia wyroku.
Wnioski o sprostowanie czy uzupełnienie wyroku nie mają wpływu na bieg terminu do wniesienia środka odwoławczego. W przypadkach w których sąd nie rozstrzyga w formie wyroku , są to rozstrzygnięcia w formie postanowienia. Postanowieniami rostrzygane są kwestie proceduralne oraz kwestie wpadkowe. (np. kwestia zwolnienia od opłat sądowych).Postanowienie może rozstrzygać łatwe sprawy, ale również w przypadkach w których ustawa tak stanowi. Mamy dwa rodzaje postanowień w zależności od tego jakie wywołuje skutki:
postanowienie kończące postępowanie w sprawie , czyli rozstrzygające ją co do istoty
postanowienie nie kończące postępowania w sprawie.
Prawomocność orzeczeń
Orzeczenie jest prawomocne wtedy kiedy nie przysługuje od niego środek odwoławczy. Orzeczenie prawomocne wiąże strony , sąd który je wydał oraz inne sądy i organy.
Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej co do tego co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia.
Przygotować się z ustawy: Dziennik Ustaw nr 153 z 2002 r. poz.1270
środki odwoławcze - skarga kasacyjna , zażalenie
Skarga kasacyjna
Art. 173. § 1. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.§ 2. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
Art. 174. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:
1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
tezy z piśmiennictwa
Art. 175. § 1. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, z zastrzeżeniem § 2 i 3.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem, albo gdy skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
§ 3. Skarga kasacyjna może być sporządzona przez:
1) doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych;
2) rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej.
orzeczenia sądów
Art. 176. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.
Art. 177. § 1. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
§ 2. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
Art. 178. Wojewódzki sąd administracyjny odrzuci na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę kasacyjną, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.
Art. 179. Strona, która nie wniosła skargi kasacyjnej, może wnieść do wojewódzkiego sądu administracyjnego odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie czternastu dni od doręczenia jej skargi kasacyjnej. Po upływie terminu na wniesienie odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.
Art. 180. Naczelny Sąd Administracyjny na posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, albo zwróci ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.
Art. 181. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje skargę kasacyjną na rozprawie w składzie trzech sędziów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
tezy z piśmiennictwa
Art. 182. § 1. Skargę kasacyjną od postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie Naczelny Sąd Administracyjny może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym.
§ 2. Naczelny Sąd Administracyjny może również na posiedzeniu niejawnym rozpoznać skargę kasacyjną, jeżeli jest ona oparta wyłącznie na podstawie art. 174 pkt 2, a strona, która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, zaś pozostałe strony, w terminie czternastu dni od doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.
§ 3. Na posiedzeniu niejawnym Naczelny Sąd Administracyjny orzeka w składzie jednego sędziego.
tezy z piśmiennictwa
Art. 183. § 1. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.
§ 2. Nieważność postępowania zachodzi:
1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
3) jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;
4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;
5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;
6) jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny.
Art. 184. Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
Art. 185. § 1. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi.
§ 2. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie.
Art. 186. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając skargę kasacyjną uchyla wyrok także w części niezaskarżonej, jeżeli zachodzi nieważność postępowania.
Art. 187. § 1. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu.
§ 2. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca.
§ 3. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów może przejąć sprawę do rozpoznania.
tezy z piśmiennictwa
Art. 188. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
tezy z piśmiennictwa
Art. 189. Jeżeli skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie.
Art. 190. Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny.
Art. 191. Naczelny Sąd Administracyjny, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.
Art. 192. Z wyjątkiem przypadków określonych w art. 123-125, postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym ulega zawieszeniu jedynie na zgodny wniosek stron.
Art. 193. Jeżeli nie ma szczególnych przepisów postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, z tym że Naczelny Sąd Administracyjny uzasadnia z urzędu wyroki i postanowienia w terminie trzydziestu dni.
tezy z piśmiennictwa
Zażalenie
Art. 194. § 1. Zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego przysługuje na postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie, a ponadto na postanowienia, których przedmiotem jest:
1) przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;
2) wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, o których mowa w art. 61;
3) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
4) odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;
5) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
6) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
7) odrzucenie skargi kasacyjnej;
8) odrzucenie zażalenia;
9) zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;
10) ukaranie grzywną.
§ 2. Zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni od doręczenia postanowienia.
§ 3. Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.
§ 4. Zażalenie, którego przedmiotem jest odrzucenie skargi kasacyjnej, powinno być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego. Przepis art. 175 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
tezy z piśmiennictwa
Art. 195. § 1. Akta sprawy wraz z zażaleniem wojewódzki sąd administracyjny przedstawia Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie siedmiu dni od doręczenia zażalenia.
§ 2. Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych.
Art. 196. Wojewódzki sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Postanowienie takie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.
Art. 197. § 1. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym.
§ 2. Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej.
tezy z piśmiennictwa
Art. 198. Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do zażaleń na zarządzenia przewodniczącego, jeżeli ustawa przewiduje wniesienie zażalenia.
WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA
Art. 270. W przypadkach przewidzianych w dziale niniejszym można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem.
Art. 271. Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:
1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się wyłączenia;
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.
Art. 272. § 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.
§ 2. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Art. 273. § 1. Można żądać wznowienia na tej podstawie, że:
1) orzeczenie zostało oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;
2) orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa.
§ 2. Można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.
§ 3. Można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy. W tym przypadku przedmiotem rozpoznania przez sąd jest nie tylko zaskarżone orzeczenie, lecz są również z urzędu inne prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy.
Art. 274. Z powodu przestępstwa można żądać wznowienia jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów.
Art. 275. Do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów obu instancji, właściwy jest Naczelny Sąd Administracyjny. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał w sprawie.
Art. 276. Do postępowania ze skargi o wznowienie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, jeżeli przepisy poniższe nie stanowią inaczej. Jednakże, gdy do wznowienia postępowania właściwy jest Naczelny Sąd Administracyjny, stosuje się odpowiednio art.175
.Art. 277. Skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie trzymiesięcznym. Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.
Art. 278. Po upływie lat pięciu od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem przypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana.
Art. 279. Skarga o wznowienie postępowania powinna ponadto zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz żądanie o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.
Art. 280. § 1. Sąd bada na posiedzeniu niejawnym, czy skarga jest wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. W braku jednego z tych wymagań sąd wniosek odrzuci, w przeciwnym razie wyznaczy rozprawę.
§ 2. Na żądanie sądu zgłaszający skargę o wznowienie postępowania obowiązany jest uprawdopodobnić okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia.
Art. 281. Na rozprawie sąd rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalności wznowienia i odrzuca wniosek, jeżeli brak ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany. Sąd może jednak po rozważeniu stanu sprawy połączyć badanie dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy.
Art. 282. § 1. Sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia.
§ 2. Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd stosownie do okoliczności oddala skargę o wznowienie postępowania albo uwzględniając ją zmienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i skargę odrzuca lub postępowanie umarza.
§ 3. W przypadku, o którym mowa w art. 273 § 3, sąd uchyla jedno z orzeczeń dotyczących tej samej sprawy, utrzymując w mocy inne prawomocne orzeczenie, albo uchyla wszystkie prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy i orzeka co do istoty sprawy albo przekazuje sprawę właściwemu wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu do rozpoznania i rozstrzygnięcia o tej sprawie.
Art. 283. Sędzia, którego udziału lub zachowania się w poprzednim postępowaniu dotyczy skarga, wyłączony jest od orzekania w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania. Art. 284. Wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie tamuje wykonania zaskarżonego orzeczenia. W razie uprawdopodobnienia, że zgłaszającemu wniosek grozi niepowetowana szkoda, sąd może wstrzymać wykonanie orzeczenia. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Art. 285. Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie postępowania.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl <<<>>> Zacznij zarabiać http://partner.e-sciagi.pl
22