ZASADA KONTROLI

Elementy składowe kontroli:

• Obserwowanie i rozpoznawanie danej działalności lub stanu, czyli ustalanie ich rzeczywistego stanu w danym czasie

• Ocena tej działalności lub stanu - poprzez konfrontację rzeczywistego, faktycznego ich obrazu z odnoszącymi się do nich jako całości, jak również do poszczególnych elementów, założeniami wyjściowymi (znajdującymi wyrazw przyjętych celach, standardach, parametrach itp.) - prowadzącą do stwierdzenia, że są one prawidłowe lub nieprawidłowe

• Diagnoza co do przyczyn ewentualnych nieprawidłowości, mająca możliwie szeroki zasięg, a w tym uwzględniającą aspekty przedmiotowe wniosków personalne przyczyn nieprawidłowości

• Sformułowanie wniosków odnośnie wyeliminowania ewentualnych nieprawidłowości w przyszłości

Rodzaje kontroli:

• ograniczona i nieograniczona - zupełna i fragmentaryczna

• bezpośrednia i pośrednia - pierwsza polega na tym, że organ kontrolujący zapoznaje się z działalnością podmiotu kontrolowanego wskutek bezpośredniego sprawdzania tej działalności i efektów jakie ta działalność przyniosła. Kontrola pośrednia polega na sprawdzeniu i ocenianiu podmiotu kontrolowanego na podstawie badań i analiz sprawozdań oraz innych materiałów dostarczonych przez jednostkę kontrolowaną

• wstępna, faktyczna i następna; kontrola wstępna polega na kontrolowaniu zamierzeń, a nie przedsiębranych już czynności; kontrola faktyczna stanowi kontrolę wykonywaną w stadium prowadzenia przez kontrolowanego określonej działalności; kontrola następna jest kontrolą dotyczącą stadium po zakończeniu procesu działania i uzyskania określonych wyników

• z urzędu i na wniosek. Kontrola z urzędu oznacza kontrolę wykonywaną z inicjatywy własnej podmiotu kontrolującego, stanowiącej konsekwencję obowiązku zrealizowania zadań kontrolnych nałożonych przez prawo na ten podmiot. Kontrola na wniosek pozostaje również w sferze wykonywania zadań przez podmiot kontrolujący, chodzi natomiast o to, że inspiracja do podjęcia i prowadzenia określonej kontroli pochodzi z zewnątrz, od uprawnionego przez przepisy podmiotu (właściwego organu, jednostki organizacyjnej, osoby fizycznej, itd.)

• wewnętrzna i zewnętrzna. Podstawą tego rozróżnienia jest usytuowania kontrolującego wobec kontrolowanego.

• społeczna i zawodowa. Przez kontrole zawodową rozumiemy kontrolę wykonywaną przez pracowników różnych organów państwowych powołanych do kontroli, natomiast przez kontrolę społeczną - kontrolę sprawowaną przez organy o charakterze społecznym, oraz bezpośrednio przez obywateli.

Formy kontroli:

INSPEKCJA - oznacza kontrolę wykonywaną w drodze bezpośredniej obserwacji kontrolowanego podmiotu w trakcie jego działania

LUSTRACJA - kontrola również bezpośrednia z tym zastrzeżeniem, że jej celem jest przede wszystkim sprawdzeni nie działalności jednostki kontrolowanej, lecz wyników, efektów tej działalności.

REWIZJA - kontrola dotycząca dziedziny finansów i spraw majątkowych i polega na sprawdzaniu stanu faktycznego środków finansowych i ich składników majątkowych oraz porównywaniu ich z odpowiednią dokumentacją

WIZYTACJA - bezpośredni wgląd w działalność dający ogólny i szeroki pogląd na tą działalność

Przykładowe kryteria kontroli:

• Legalność - ocena Rzetelność punktu widzenia zgodności (lub jej braku) Rzetelność obowiązującym prawem

• Celowość - ocenia działalności podmiotu kontrolowanego przez pryzmat stopnia realizacji celów Gospodarność zadań przed nim postawionych

• Rzetelność - obejmuje ocenę działania pod kontem należytej staranności co do prowadzenia działalności jak i realizowanych zadań merytorycznych. Mieści się tu również dbałość o uwzględnienie dyrektyw płynących z ośrodków dyspozycyjnych wyższego rzędu.

• Gospodarność - dotyczy optymalnego dysponowania środkami finansowymi i materialnymi w trakcie prowadzenia kontrolowanej działalności , jak również optymalizacji stosowanych w jej toku zabiegów organizacyjnych

• Zgodność z polityką rządu

• Uwzględnianie interesu ogólnego i indywidualnego

Problem jakości kontroli

Kontrola prawidłowo wywiązująca się ze swych roli i zadań i odpowiadająca wysokim standardom jakościowym, to kontrola o takich głównych cechach jak:

• Obiektywizm

• Bezstronność

• Kompetentność

• Sprawność

• Efektywność

Czynniki te nie wyczerpują wszystkich elementów i uwarunkowań doskonałej kontroli. Ważna cechą wysokiej jakości kontroli jest unikanie dublowania różnych kontroli nakładania się jednych instytucji na inne. . Ważna role odgrywa też przejrzystość instytucji kontrolnych. Chodzi to o jasność kompetencji i zakresów działania poszczególnych instytucji kontroli, ustalenie, kiedy i wobec jakich podmiotów mogą one podejmować działania kontrolne. Walor dobrej kontroli stanowi też jasność i przejrzystość procedur kontrolnych.

Podział kontroli:

1. kontrola zewnątrzadministracyjna

1. parlamentarna (wobec RM, bezpośrednio - posiedzenia plenarne, komisje sejmowe, posłowie);

2. Trybunał Stanu i Konstytucyjny

3. RPO

4. NIK

5. Sądy

6. PIP

7. obywatelska

2. Kontrola wewnątrzadministracyjna

1. Ogólna

1. rządowa

2. resortowa

3. terenowa w ramach administracji rządowej

4. terenowa w ramach administracji samorządowej

2. specjalistyczna

1. inspekcji specjalnych

2. kontrola dokonywana przez niektóre organy centralne

3. kontrola finansowa

3. wewnętrzna w ścisłym znaczeniu

4. prokuratorska

Bibliografia:

Jędrzejewski Stanisław, „Kontrola administracji publicznej, kontrola a nadzór, struktura systemu, instytucje„, Toruń 1995.

Jasielski Jacek „Kontrola administracji publicznej”, Warszawa 1999.

Bujkowa Olga, Jagielski Jacek, Lang Jacek, „Kontrola administracji” Warszawa 1986.

Źródła multimedialne:

Strona internetowa Najwyższej Izby Kontroli www.nik.gov.pl

Zasada kontroli w administracji publicznej

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl <<<>>> Zacznij zarabiać http://partner.e-sciagi.pl

---