Anoreksja i Bulimia

Historie dziewcząt chorych na którąś z tych chorób wypełniają ostatnio strony młodzieżowych gazet. To bardzo poważne choroby, prosta droga do łoża śmierci.
Anoreksja i Bulimia mają jednak podłoże psychiczne i zaczynają się głęboko w umyśle dziewczyny.

Przyczyny
Obie choroby są ze sobą spokrewnione i stanowią przeciwne bieguny zaburzeń łaknienia, które uwarunkowane są tymi samymi przyczynami. Chorzy niejednokrotnie balansują pomiędzy tymi skrajnościami- jadłowstręt psychiczny (anoreksja) może się przerodzić w wilczy głód (bulimia) i odwrotnie.
Dziewczyna lub kobieta ( chłopcy i mężczyźni chorują bardzo rzadko) czuje się kobietą zupełnie nieciekawą, nieatrakcyjną, niekochaną, samotną i brzydką.
Zdaniem psychiatrów anoreksja i bulimia często występują w rodzinach, w których dzieci mają z rodzicami słaby kontakt , a także w rodzinach, których rodzice są nad opiekuńczy i za bardzo ingerują w życie młodego człowieka.

ANOREKSJA
· ryzyko zachorowania
Statystyka dowodzi, że dwie na sto nastolatek między 15, a 18 rokiem życia choruje na anoreksję. Ryzyko zachorowania początkowo dla każdej dziewczyny jest takie samo. Jednak w ciągłym „reflektorze” stoją: tancerki, baletnice i modelki. Na nich każda, nawet najmniejsza i nawet w najmniej widocznym miejscu fałdka tłuszczu traktowana jest jak największe przestępstwo.

OBJAWY:
Anorektycy poniższych objawów- najczęstszych w anoreksji-nie traktują jak dolegliwości.
* przymusowe i maniakalne poświęcanie całej swojej uwagi jedzeniu- bezustannie obliczają kalorie, godzinami robią zakupy (porównując wielkości opakowań, zawartość cukrów i tłuszczów w produkcie)
* przynajmniej raz dziennie sprawdzanie swojej wagi i reagowanie z euforią na każdy utracony dekagram
* odmowa utrzymania wagi równej do wagi minimalnej dla określonego wieku i wzrostu
* lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością mimo dużej niedowagi
* niekiedy „wspomagaczem” choroby jest nadmierna aktywność fizyczna ( bieganie po schodach godzinami, uczestniczenie w maratonach itd.) i/lub pobieranie środków przeczyszczających
* czasem, w pewnych fazach choroby anoreksja przeistacza się w wilczy głód: chory, zupełnie nad sobą nie panując pochłania ogromne ilości pożywienia; chorzy napady wilczego głodu postrzegają jako klęskę
* anorektyczka przestaje miesiączkować
* w późnym stadium anorektyk chudnie bardzo szybko (nawet kilogram dziennie)

FIZYCZNE OBJAWY ANOREKSJI

Objawy fizyczne anoreksji psychicznej mogą wynikać z metod stosowanych przez chorą, aby schudnąć, lub mogą być bezpośrednio związane z niską wagą ciała. Gdy kobieta jest wychudzona, traci prawie całą izolującą warstwę tkanki tłuszczowej, w rezultacie staje się wrażliwa na niskie i wysokie temperatury; ma zimne ręce i stopy, które często są sine; skórę może mieć suchą; włosy suche i łamliwe, a miękki, puszysty meszek, zwany lanugo, może pojawić się na jej twarzy, plecach i ramionach. Tętno jest zwolnione, ciśnienie tętnicze krwi obniżone. Mimo tego reakcja pacjentek z anoreksją na wysiłek fizyczny jest normalna i tętno wzrasta do tego samego stopnia, jak u kobiet niemających omawianego zaburzenia. Perystaltyka jelit i częstość wypróżniania u wielu chorych maleje, ponieważ w jelitach znajduje się za mało treści, by pobudzać ruchy robaczkowe. Zaparcia są regułą. Stosowanie głodówek mogło doprowadzić do poważnego niedoboru witamin. U niektórych kobiet mogą pojawić się obrzęki, szczególnie, jeśli zdecydowały się przytyć i jadły więcej. Poważnym problemem fizycznym u kobiet z anoreksją jest to, że albo nie zaczynają miesiączkować, albo ich miesiączki zanikają, często nawet zanim zdążyły stracić zbyt wiele na wadze. Brak miesiączki jest jednym z objawów koniecznych do rozpoznania anoreksji psychicznej. Wyjaśnienie zaburzeń miesiączkowania jest dość złożone, ponieważ obejmuje współdziałanie kilku hormonów. Współdziałanie tych hormonów jest pod kontrolą okolicy mózgu zwaną podwzgórzem, który z kolei odbiera bodźce z innych części mózgu oraz spoza mózgu, reaguje np. na wstrząs psychiczny.

OBRAZ KLINICZNY ZABURZEŃ ODŻYWIANIA SIĘ

Początek anoreksji jest zwykle trudno uchwytny, często rozpoczyna się odchudzaniem albo jest skutkiem stresu, sytuacji konfliktowej, utraty bliskiej osoby. Z czasem dieta przynosi coraz bardziej drastyczne ograniczenia a utrata wagi dochodzi do 40-60% należnej masy ciała. Chore uprawiają intensywne ćwiczenia fizyczne, uczą się pilnie, są perfekcjonistkami. Wycofują się z kontaktów interpersonalnych, stają się drażliwe, mają zaniżoną samoocenę, depresyjny nastrój. Niektóre są dumne z uzyskania kontroli nad swoim ciałem. Nie mają poczucia choroby, brak im motywacji do leczenia, sądzą, że są nadal zbyt otyłe, że muszą ciągle stosować dietę. Po kilku miesiącach zanika miesiączka, proces dojrzewania płciowego ulega zahamowaniu. Niektóre chore miewają napady żarłoczności, którym towarzyszy uczucie braku kontroli i poczucie winy. Prowokują wymioty, stosują środki przeczyszczające, aby nie dopuścić do przyrostu wagi. Ograniczenia ilościowe i jakościowe w odżywianiu prowadzą do wyniszczenia oraz zaburzeń metabolicznych i powikłań narządowych. W jadłowstręcie psychicznym mamy do czynienia z oszczędzaniem energii poprzez zatrzymanie przyrostu masy ciała i procesów wzrostowych oraz mobilizację zmagazynowanych składników odżywczych poprzez katabolizm glikogenu w wątrobie, tkanki tłuszczowej i tkanki mięśniowej.

OBJAWY SOMATYCZNE

1. Wyniszczenie:
• utrata tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej, zredukowany metabolizm hormonów tarczycy,
• nietolerancja chłodu i trudności w utrzymaniu podstawowej temperatury ciała,
• obniżenie temperatury ciała poniżej 36 °C,
• zwolnienie liczby oddechów jako objaw oddechowej kompensacji zasadowicy,
• zasinienie stóp,
• obrzęki.

2. Zaburzenia sercowo-naczyniowe:
• zanik mięśnia sercowego -objaw "małego serca",
• skurcze przedwczesne przedsionkowe i komorowe,
• zwolnienie akcji serca do 60 uderzeń na minutę,
• pojawienie się szmeru sercowego,
• zawroty głowy,
• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
• omdlenia,
• zastoinowa niewydolność serca.

3. Zaburzenia ze strony układu trawiennego:
• zaburzenia motoryki oraz opróżniania żołądka,
• uczucie nadmiernej pełności w śródbrzuszu,
• bóle brzucha,
• wzdęcia i zaparcia.


4. Zaburzenia ze strony układu rozrodczego:
• amennorrhoea (brak menstruacji przez co najmniej 3 miesiące) lub różne inne zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
• zmiany wielkości jajników, macicy i cech śluzówki pochwy.


5. Zmiany dermatologiczne:
• łuszczenie,
• suchość i mała elastyczność skóry określanej mianem "brudnej",
• czasem zanik zmian trądzikowych,
• pojawienie się charakterystycznego meszku na ciele,
• wypadanie włosów pod pachami i na wzgórku łonowym,
• kruchość i łamliwość włosów na głowie.

6. Zaburzenia neuropsychiatryczne:
• objawy psychoorganiczne (nawet w okresie normalizacji wagi) powiązane z uszkodzeniem struktur pnia mózgu, wyniszczeniem korowym, poszerzeniem komór mózgu.

7. Zmiany w układzie kostnym:
• osteopenia,
• osteoporoza

Ponadto
możliwość występowania skrycie przebiegających, nasilających wyniszczenie organizmu infekcji,
w wypadku typu żarłoczno-wydalającego anorexia nervosa na plan pierwszy mogą się wysuwać zaburzenia związane z wymiotami i nadużywaniem środków przeczyszczających.

8. Zaburzenia biochemiczne:
• wtórny do odwodnienia wzrost wskaźników nerkowych,
• podwyższony poziom karotenu,
• wzrost poziomu cholesterolu, czasem poprzedzony początkowym obniżeniem,
• obniżony poziom cynku, fosforu, magnezu, wapnia i potasu.


9. Zaburzenia hematologiczne

10. Zmiany hormonalne związane z zaburzeniami sekrecji:
• wzrost poziomu hormonu wzrostu,
• niski poziom progesteronu i estradiolu u kobiet.

11. Zmiany hormonalne związane z zaburzeniami metabolizmu obwodowego:
• wzrost poziomu testosteronu (u kobiet),
• obniżenie poziomu tyroksyny,
• wzrost poziomu kortyzolu,

PRZEBIEG:

Nie przyjmowanie pożywienia i wyczerpująca gimnastyka prowadzą prosto do ogólnego wyniszczenia organizmu. Proces rozpoczyna się utratą miesiączki (dziewczęta) i utratą erekcji (chłopcy). Zgrabność przeradza się w szczupłość, szczupłość w wychudzenie, a wychudzenie jest o krok od wygłodzenia. Jeśli szybko nie zacznie się działać oczy i policzki zapadną się, następnie skóra będzie przypominać worek, zaczną wypadać włosy, a także zęby. Jeżeli pacjent zacznie się leczyć dzięki lekarzom i rodzinie wróci do normalnego życia. Ale często bywa, że chory odmawia jakiejkolwiek interwencji i ciągnie swoje paranoje aż do śmierci.

POWIKŁANIA

* chorzy zrywają kontakty towarzyskie, nie nawiązują związków partnerskich, nie mają stosunków seksualnych
* śmierć to najbardziej przerażający skutek anoreksji 20% chorych chorobę kończy śmiercią
* 30% anorektyków pozostaje zagrożonych chorobą i latami przebywa okresowo w szpitalach (ze względu na konieczność sztucznego odżywiania) lub prowadzi w miarę normalne życie
* u 25% chorych zaburzenia łaknienia utrzymują się do końca życia; mogą one ustabilizować się na poziomie, na którym pobyt w szpitalach będzie niepotrzebny
* około 25% chorych „wyrasta” z „nałogu”, który po prostu mija po osiągnięciu dojrzałości płciowej.

LECZENIE

Pacjenta umieszcza się w szpitalu lub specjalnej placówce (patrz punkt psychika ). W przypadku anoreksji leczenie jest długotrwałe i nie zawsze pomaga.

Leczenie anoreksji psychicznej typu restrykcyjnego.

Każdy przypadek wymaga indywidualnego traktowania ze względu na objawy wyniszczenia, zaburzeń patofizjologicznych i metabolicznych oraz zmiany psychiczne.

Biologiczne metody leczenia to:
• terapia ratująca życie, przeciwdziałająca odwodnieniu, zaburzeniom elektrolitowym i wyniszczeniu,
• restytucja wagi,
• leczenie i przeciwdziałanie późnym powikłaniom.

Na początku terapii prowadzonej najczęściej w warunkach szpitalnych, w zależności od stwierdzanych zaburzeń chore otrzymują albuminy, plazmę, krew, płyny elektrolitowe. Etap drugi to przeciwdziałanie wyniszczeniu i uzyskanie przyrostu masy ciała poprzez stosowanie odpowiedniej diety, czasem też karmienie sondą lub parenteralnie, gdy pacjentka odmawia przyjmowania pokarmów. Początkowo dieta powinna być ubogotłuszczowa i ubogolaktozowa o zawartości 1200-1500 kcal dziennie i zwiększana stopniowo do3500 kcal/dobę. Optymalny przyrost wagi to 0,5-1,5 kg tygodniowo do wartości 80-95% masy należnej. Możliwe jest w tym okresie wystąpienie zaburzeń gastroenterologicznych i powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego. Farmakoterapia nie daje wyraźnych pozytywnych efektów. Ani leki pobudzające łaknienie ani jakiekolwiek leki stosowane w psychiatrii nie mają znaczącego wpływu na stan chorych. Często zapisywane są neuroleptyki i leki przeciwdepresyjne oraz leki wpływające na motorykę przewodu pokarmowego. Pacjentki, u których nie dochodzi do powrotu miesiączki mimo uzyskania prawidłowej masy ciała poddawane są krótkotrwałej, kilkumiesięcznej terapii estrogenowo- progesteronowej. Ostatnio próbuje się stosować w celach leczniczych cynk, którego niedobór stwierdza się u osób z anoreksją. W związku z wyniszczeniem i zmienionym metabolizmem chorych skutki działania leków mogą być nietypowe.

Wskazania do hospitalizacji w anoreksji psychicznej to:
• zły stan somatyczny (waga poniżej 30% wagi należnej),
• bradykardia poniżej 40 uderzeń na minutę,
• zaburzenia elektrolitowe szczególnie hipokaliemia,
• intensywne stosowanie środków odwadniających i przeczyszczających,
• ciężka depresja lub skłonności samobójcze,
• brak odpowiedzi na leczenie ambulatoryjne,
• niski wiek chorej

BULIMIA NERWOSA - choroba przez wielu uważana jedynie za objaw braku akceptacji własnego ciała jest w rzeczywistości manifestacją głęboko zakorzenionych zaburzeń osobowości.

Przebiega dość nietypowo: bulimicy z niepohamowanym uczuciem łapczywości objadają się aż do uczucia osłabienia, a następnie nękani wyrzutami sumienia, pozbywają się nadmiernej ilości pokarmu wymiotami, stosowaniem środków przeczyszczających i leków moczopędnych. Stosowanie tak drastycznych metod prowadzi do bardzo poważnych zaburzeń w stanie zdrowia fizycznego i psychicznego. W wielu przypadkach nieleczona bulimia kończy się śmiercią na skutek zaburzeń w układzie sercowo-naczyniowym, uszkodzeń narządów wewnętrznych, rozległych infekcji czy samobójstw. Od 1987 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne zaliczyło bulimię do jednostek chorobowych z grupy zaburzeń odżywiania się.

Wyodrębnione typy
1. typ przeczyszczający - w przebiegu choroby dochodzi do regularnego prowokowania wymiotów i biegunek, stosowania lewatyw i środków odwadniających
2. typ nieprzeczyszczający - w przebiegu choroby dochodzi do takich kompensacji jak poszczenie i intensywne ćwiczenia fizyczne

Kto choruje?

Ponad 90% osób borykających się z bulimią to kobiety. Początek choroby może leżeć u podstaw rozmaitych, często dramatycznych sytuacji życiowych jak: śmierć lub ciężka choroba bliskiej osoby, rozwód, nieporozumienia rodzinne, stresy związane z egzaminami czy problemy zawodowe. U nastolatek przyczyną są najczęściej nieudane próby usamodzielnienia się, chorobliwa opiekuńczość rodziców lub brak oczekiwanych uczuć. Zazwyczaj rodzice bulimiczek są mało wrażliwi na potrzeby dziecka oraz prowadzą surowe i rygorystyczne metody wychowawcze, co sprzyja ukształtowaniu wielu zaburzeń osobowości jak: zwiększone poczucie lęku, niska samoocena i słaba tolerancja na stres. W późniejszym etapie prowadzi to do nadmiernego głodu sukcesu, osiągnięć i perfekcjonizmu. Nic więc dziwnego, że bulimiczki często spotyka się wśród studentek, oraz młodych ambitnych i przebojowych kobiet, które na co dzień odnoszą znaczące sukcesy w życiu zawodowym. Są to najczęściej kobiety zgrabne, zadbane i pewne siebie. Jednak za parawanem tej powierzchowności skrywa się człowiek głęboko wątpiący w siebie i swoje możliwości, żyjący w nieustawicznym lęku, poczuciu niższej wartości i osamotnieniu. Świadomy wewnętrznego zakłamani popada we frustracje i różnorakie zachowania nerwicowe. Często zamyka się w sobie, podejmuje nieprzemyślane decyzje i wielokrotnie zmienia plany życiowe. Wiele osób, by poradzić sobie z dręczącym uczuciem lęku, winy i bezradności popada w różnorakie uzależnienia takie jak w alkoholizm czy narkomania.

Podstawy biologiczne zaburzenia
- predyspozycje genetyczne
- zaburzenie mechanizmu kontroli sytości
- związek z chorobami afektywnymi (głównie depresją)

Koncepcja psychoanalityczna
Bulimiczki mają silną fiksację na wcześniejszych fazach rozwojowych, a co za tym idzie - słabszą identyfikację psychoseksualną. Ciało traktują jako obszar pozwalający rozładowywać popędy. .

Model poznawczo - behawioralny
Predyspozycje do zachorowania wynikają z negatywnych przekonań na swój temat (niska samoocena, brak wiary w bezinteresowność innych, pesymizm, bezradność), przy jednoczesnych wygórowanych wymaganiach względem siebie. Rozbieżność pomiędzy ideałem a rzeczywistością rodzi poczucie braku równowagi, niedosytu i chęć rekompensaty. Środowisko zewnętrzne dostarcza czynników wyzwalających, którymi mogą być: kryzysy w życiu rodzinnym, stres egzaminacyjny, zmiana pracy, ciąża, narastające napięcie psychiczne.

Perspektywa rodzinna
Można wyróżnić trzy typy systemów rodzinnych, sprzyjających wystąpieniu zaburzenia:
- rodzina perfekcyjna
- rodzina nadopiekuńcza
- rodzina chaotyczna
W zależności od rodzaju, na plan pierwszy wysuwają się takie cechy jak: intensywne, ale ambiwalentne więzi emocjonalne, zatarte granice wewnątrzrodzinne, dysfunkcjonalna hierarchia, słaby subsystem małżeński, burzliwość konfliktów, wysoki poziom napięcia interpersonalnego, brak stabilności, komunikacja nie wprost, obarczanie odpowiedzialnością dzieci, utrudnione osiąganie autonomii, niezależności, poczucia własnej wartości, częste uzależnienia, rozwody.

Czynniki społeczno - kulturowe
- kult szczupłego ciała
- społeczne ”wymaganie” siły psychicznej, niezależności i sukcesu zawodowego kobiet
- sprzeczne wymagania dotyczące roli kobiecej

Gdy przychodzi atak

Większość kobiet świadoma swych odmiennych zachowań cierpi w samotności. Ataki bulimii przebiegają różnie. W dni obżarstwa kaloryczność diety może sięgać nawet 30 000 kalorii i więcej.
Atakom bulimii zawsze towarzyszy silne napięcie emocjonalne. Przed rozpoczęciem objadania się wiele kobiet zaczyna odczuwać lęk, niepokój i zwiększoną pobudliwość nerwową. Wreszcie przychodzi atak... po czym wyładowanie napięcia i błogie odprężenie. Po krótkiej chwili uspokojenia powraca świadomość czynu, w żołądku zaczyna doskwierać uczucie przepełnienia, powstają nudności i katastrofalna wizja przyrostu wagi ciała. Wtedy panika, co robić...? Najczęściej kończy się to prowokowaniem wymiotów, obietnicami stosowania drakońskich diet i głodówek, oraz przysięganiem sobie poprawy. Przyrzeczenia te niestety dotrzymywane są tylko do następnego razu. Niepohamowanemu objadaniu się i wymiotom towarzyszy bardzo silne uczucie wstydu, winy i obrzydzenia do samej siebie. Napady żarłoczności wywołują w organizmie także szereg niekorzystnych zmian neurohormonalnych i metabolicznych sprzyjających wzrostowi tłuszczowej masy ciała. Świadomość utraty atrakcyjności sylwetki zmusza większość bulimiczek do stosowania różnego rodzaju diet odchudzających, tabletek, ziół przeczyszczających, leków moczopędnych oraz uprawiania intensywnych ćwiczeń fizycznych co jedynie zaostrza obraz wewnątrzustrojowych zniszczeń.

Niekiedy objawy bulimii występują naprzemiennie z objawami anoreksji co piśmiennictwie określa się jako bulimareksja lub dysoreksja.

Następstwa somatyczne
1. zaburzenia biochemiczne spowodowane wymiotami i biegunkami (np. hipomagnezemia, hipokaliemia)
2. zaburzenia metaboliczne (obrzęki nóg, zaburzenia rytmu serca, spadek ciśnienia tętniczego, wzdęcia brzucha, niedrożność jelit, stałe lub nasilone pragnienie, postępujące uszkodzenie nerek, hipoglikemia, neuropatie, zaburzenia miesiączkowania )
3. komplikacje związane z wymiotami (zapalne obrzęki ślinianek przyusznych, zapalne powiększenie trzustki, nadżerki: przełyku, żołądka, tylnej ściany gardła, ból nerwu twarzowego, chrypka, uczucie dzwonienia w uchu, choroby dziąseł, uszkodzenie szkliwa i próchnica zębów, obrażenia na grzbietach dłoni)
4. komplikacje związane z nadużywaniem środków przeczyszczających i odwadniających (biegunki, duże spadki masy ciała z odwodnieniem)

Następstwa psychologiczne
- poczucie podporządkowania jedzeniu (jedzenie staje się centralnym punktem zainteresowań, wyznacza i reguluje porządek codziennych aktywności, jego spożywanie nie podlega kontroli);
- uzależnienie od cyklu objadania i przeczyszczania się (posiada cechy uzależnienia, wiąże się z utratą panowania nad sobą) ;
- poczucie izolacji (pomimo utrzymywania zwykle intensywnego życia towarzyskiego, osoba odczuwa samotność i ciężar tajemnicy związanej z chorobą);
- konflikty dotyczące własnej kobiecości i seksualności (skrajne odczucia i reakcje w wymiarze: bliskość/ intymność - niezależność/ feminizm);
- chwiejność emocjonalna, zaburzenia świadomości, nałogi;

Zaawansowanej bulimii najczęściej towarzyszy:

• uczucie zmęczenia i ospałości

• bóle i zawroty głowy

• arytmia i nadmierna kurczliwość serca

• zmienny nastrój, niepokój, lęki

• zaburzeniami miesiączkowania

• nadmierna suchość skóry

• zaparcia, bóle brzucha

• uszkodzenie szkliwa zębów powodowane wymiotami kwaśnej treści żołądka

• obrzęki gruczołów ślinowych, opuchnięcie twarzy i policzków

Rozpoznanie i leczenie

Większość kobiet borykających się z bulimią zgłasza się do lekarza z dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, zaburzeniami ginekologicznymi lub narastającymi stanami lękowo-depresyjnymi.

Swoje odmienne zachowanie bulimiczki starają się ukrywać w tajemnicy, dlatego podczas wizyt lekarskich nie przyznają się do zaburzeń odżywiania. Mało wnikliwi lekarze rzadko odkrywają prawdziwą przyczynę kłopotów zdrowotnych, w konsekwencji czego większość pacjentek leczona jest tylko pod kątem objawowym. Oczywiście terapia taka jest błędna i niekiedy nadmiar stosowanych leków może jedynie zaostrzać istniejące problemy zdrowotne.

Prawidłowy proces leczenia tej choroby jest trudny, żmudny a wyniki często przynoszą rozczarowanie. Pacjentka powinna podlegać jednocześnie opiece różnych specjalistów, głównie psychologa, psychiatry, specjalisty do spraw żywienia, oraz lekarza ogólnego. Podejście wielodyscyplinarne w leczeniu tego typu schorzeń przynosi najlepsze rezultaty. Niestety jest to możliwe jedynie w wyspecjalizowanych placówkach medycznych, których w Polsce jak dotąd jest niewiele.

Kryteria rozpoznania:

• Powtarzające się epizody utraty kontroli na ilością spożywanego pokarmu, np. zjedzenie w krótkim czasie (1-2 godz.) takiej ilości pożywienia, która dla większości osób byłaby zbyt duża aby można ją przyjąć w tym czasie i w podobnych okolicznościach. Jeżeli ataki żarłoczności występują częściej niż dwa razy w tygodniu przez okres 3 miesięcy, można wysunąć podejrzenie o występowanie bulimii

• Stosowanie zachowań mających na celu unikniecie przyrostu masy ciała ( wymioty, środki przeczyszczające, leki moczopędne, nadmierna aktywność fizyczna).

• Utrzymujące się uczucie winy, leku, obniżonego poziomu nastroju

• Brak akceptacji swojego wyglądu i osobowości

Im wcześniej zostanie postawiona właściwa diagnoza i wdrożony prawidłowy program leczenia tym rokowania są lepsze. Jeżeli jednak bulimia trwa kilka lat szansę na całkowite wyleczenie ma jedynie co piąta pacjentka. W takich przypadkach można jedynie załagodzić przebieg choroby, jednak w chwilach wzmożonego stresu lub w okresie niespodziewanych zmian życiowych ataki zazwyczaj powracają ze zdwojona siłą. Jest to dla bulimiczek jedyna metoda na rozładowanie napięcia emocjonalnego i uczucia bezradności.

Do bezwzględnych wskazań do hospitalizacji należą:

• zaburzenia elektrolitowe,
• ciężka depresja lub stan presuicydalny,
• uzależnienie od alkoholu lub narkotyków.

Dużą uwagę należy zwrócić na myśli samobójcze, które bardzo często pojawiają się sie w anoreksji bulimicznej i bulimii.

Metody leczenia:

Współcześnie model leczenia zaburzeń odżywiania się ma charakter holistyczny, czyli oprócz terapii somatycznej stosuje się działania psychoterapeutyczne. Wymaga to bardzo dobrej współpracy zespołu leczącego, w tym także pielęgniarskiego. Zarówno w anoreksji jak i w bulimii stosowany jest najczęściej program leczenia łączący różne podejścia teoretyczne i metody leczenia.

Działania psychoterapeutyczne:

• terapia psychodynamiczna,
• psychoterapia poznawczo-behawioralna,
• terapia rodzinna,
• psychoterapia grupowa,
• terapia skoncentrowana na ciele,
• grupy wsparcia i grupy samopomocy.

Terapia psychodynamiczna pozwala pacjentowi wyrazić i określić swoje uczucia oraz doświadczyć empatycznego, nieoceniającego zrozumienia drugiej osoby. Celem tej terapii jest oddzielenie się pacjenta od dysfunkcjonalnego systemu rodzinnego, złagodzenie poczucia winy i umożliwienie prawidłowego rozwoju psychoseksualnego.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna zajmuje ważne miejsce w leczeniu zaburzeń odżywiania się i znajduje coraz więcej zwolenników. U pacjentów wyniszczonych lub ze znacznym ubytkiem wagi stosuje się techniki klasycznego warunkowania. W wypadku poprawy stanu somatycznego i psychicznego wdrażane są inne techniki poznawczo-behawioralne. Dane katamnestyczne (coroczne sondy przeprowadzane w kilkudziesięciu placówkach) wskazują na niezwykle korzystne efekty bezpośrednio po zakończeniu terapii.

Omawiając terapię rodzinną należy podkreślić, że stosowanie tej terapii nie znaczy, że w rodzicach upatruje się przyczyny zaistniałych problemów. Uważa się, że w kształtowaniu relacji wewnątrzrodzinnych biorą udział wszyscy członkowie rodziny. Terapia rodzin jest jedną z podstawowych i skutecznych metod leczenia zaburzeń odżywiania się, szczególnie w odniesieniu do dzieci i młodzieży. W leczeniu zaburzeń odżywiania psychoterapia grupowa stanowi ważny element leczenia i jest stosowana łącznie z innymi metodami leczenia. Wykorzystuje się psychoterapię grupową dzieci i młodzieży, zorientowaną na problematykę rodzinną oraz psychoterapię analityczną.

Terapia skoncentrowana na ciele oddziałuje na pacjentów poprzez pracę z ciałem. Jej celem jest stworzenie realistycznego obrazu ciała, ponieważ zaburzenia tego obrazu są uznawane za jedną z przyczyn zaburzeń odżywiania się.

Grupy wsparcia dla rodzin z problemem anoreksji i bulimii mają za zadanie udzielanie wsparcia swoim członkom, uczenie się sposobów radzenia sobie z problemem, zwiększanie społecznej świadomości.

Grupy samopomocy skupiają pacjentów z problemem anoreksji lub bulimii najczęściej w okresie poprawy po intensywnym leczeniu. Są one ważnym uzupełnieniem innych metod leczenia zaburzeń odżywiania się.

W leczeniu anoreksji i bulimii ważne jest określenie, jakie metody terapeutyczne należy zastosować. W przypadku anoreksji u dzieci terapia rodzinna jest metodą podstawową. U młodzieży należy stosować terapię rodzinną i terapię indywidualną pomagającą w rozwiązywaniu problemów okresu dojrzewania, poprawieniu obrazu siebie. Leczenie dorosłych opiera się na terapii psychodynamicznej lub poznawczo-behawioralnej. Dla podtrzymania efektów leczenia korzystny jest udział w terapii grupowej oraz grupach samopomocy.

Nie ma jednego uniwersalnego modelu leczenia zaburzeń odżywiania się, istnieje duże zróżnicowanie stosowanych metod i wciąż trwają badania nad nowym sposobem radzenia sobie z tym złożonym problemem.

Literatura:
Abraham S., Llewellyn - Jones D. - Anoreksja, bulimia, otyłość.
Józefik B. (red.) - Anoreksja i bulimia psychiczna.

---