13) Fazy rozwoju poczucia sensu życia (Obuchowski)
1. faza identyfikacji
-młody człowiek wzoruje się na osobach, które są dla niego ważne
-przedmiotem naśladowania są opinie, poglądy, zachowania
-faza ta wzbogaca repertuar zachowań, rozszerza osobiste doświadczenia, pomaga w rozładowaniu napięć
-identyfikacja nadaje sens życiu i jest rodzajem spełniania kontaktów emocjonalnych
-występuje w okresie dzieciństwa, związana jest z niedojrzałością myślenia i osobowości
2. faza kosmiczna
-trudności ze zdefiniowaniem sensu życia
-brak definiowania osobistych celów, które pozwoliłyby zaspokoić potrzebę sensu
3. faza dojrzałego sensu życia
-tworzenie własnych koncepcji dotyczących siebie i świata
-określenie wkładu człowieka w aktualną rzeczywistość oraz tego w jaki sposób będzie się realizowała jego przyszłość
-urealnienie potrzeby sensu życia
-faza ta następuje dopiero po okresie dorastania, w okresie dorosłości
14) Idealizm młodzieży.
-rozumiany jako silnie zabarwiona emocjonalnie potrzeba dobroci
-Obuchowski: ,,idealizm młodzieży polega na ujmowaniu rzeczywistości na miarę pragnień, przy czym pragnienia mają cechę doskonałości”
Fazy idealizmu młodzieńczego:
1.faza poszukiwania wzorca idealnego(osoba z którą identyfikuje się dorastający)
2.faza tworzenia koncepcji doskonałej rzeczywistości(bez konkretnych wzorców)
3.faza realizmu (po okresie dorastania)
Szuman : idealizm wynikiem marzeń których jeszcze nie skorygowało dośw.
Fazy idealizmu wg Szumana:
1.idealizm antycypacyjny (oczekiwanie dobra)
2.kompensacyjny (protest i ucieczka od rzeczywistości reakcja na złe dośw)
3.normatywny (staje się normą postępowania)
15) Rozwój rozumowania moralnego wg Piageta.
W badaniach Piaget wykorzystał dwie metody. Metodę badań naturalnych polegająca na obserwowaniu dzieci bawiących się w gry podwórkowe i stwarzające sobie same reguły i zasady zabawy oraz metodę dylematów moralnych, w której badacz poprzez krótkie historyjki badał ocenę poziomu rozumowania moralnego.
Rozwój moralny składa się z 4 faz:
(2-4 r.ż)
-brak u dzieci rzeczywistego pojęcia moralności
-większość stanowią zabawy z udziałem wyobraźni, bez formalnych reguł
2. (5-7 r.ż) stadium realizmu moralnego
-zgodność postępowania z regułami ma charakter bezwzględny
-reguły społeczne postrzegane jak prawa fizyki, niezmienne i narzucone przez autorytet
-dzieci nie zastanawiają się nad celami i słusznością reguł
-odpowiedzialność obiektywna- dzieci oceniają sytuacje moralne ze względu na ich fizyczne i obiektywne konsekwencje
-immanentna sprawiedliwość- oczekiwane, że kara musi nastąpić po każdym naruszeniu reguł, nawet wtedy gdy jej nie wykryto
3. (8-11 r.ż) stadium relatywizmu moralnego
-dzieci stopniowo zaczynają rozumieć, że reguły są umowami, które stworzyli ludzie do wzajemnej pomocy i ochrony
-przestrzeganie reguł jest osobistą, autonomiczną decyzją współdziałania
-przy ocenie moralnego postępowania dziecko bierze pod uwagę motywy i intencje kierujące ludźmi
4.
-dzieci stają się zdolne do tworzenia nowych reguł
-rozszerzenie rozumowania moralnego poza poziom osobisty
Rozumowanie moralne sterowane czynnikami wrodzonymi i środowiskowymi. Doświadczenia społ odgrywają dużą rolę w przechodzeniu do następnych stadiów. W czasie interakcji z rówieśnikami (gry podwórkowe) dzieci uczą się że może być kilka poglądów na dana sprawę i że reguły są często wynikiem negocjacji i kompromisu.
16) Teoria Kohlberga wg H. Bee
Rozbudował i zmodyfikował teorię Piageta dotyczącą rozwoju moralnego. Jako pierwszy wprowadził metodę oceniania rozumowania moralnego poprzez przedstawienie badanemu w formie opowiadania, kilku dylematów, z których każdy podkreślał konkretny problem moralny.
Poziom I: Moralność przedkonwencjonalna
Etap 1: Nastawienie na karę i posłuszeństwo.
Dziecko ocenia co jest złe na podstawie tego za co jest karane. Posłuszeństwo jest zachowywane dla własnego dobra, a dziecko jest posłuszne ponieważ dorośli przewyższają je siłą.
Etap 2: Indywidualizm, cel instrumentalny i wymiana.
Dziecko przestrzega reguł, kiedy są one w zasięgu jego bezpośrednich zainteresowań. To co jest dobre, daje miłe rezultaty.
Poziom II: Moralność konwencjonalna
Etap 3: Wzajemne oczekiwania interpersonalne, związki i zgodność międzyludzka
Działanie moralne to takie, które odpowiadają oczekiwaniom rodziny lub innej wpływowej grupy. Bycie dobrym samo w sobie ważne.
Etap 4: System społeczny i sumienie(prawo i porządek).
Działania moralne to te zdefiniowane przez większą grupę społeczną lub całe społeczeństwo. Należy wypełniać przyjęte na siebie obowiązki i zawsze przestrzegać prawa oprócz sytuacji wyjątkowych.
Poziom III: Moralność zasadnicza lub postkonwencjonalna
Etap 5: Kontrakty i użyteczność społeczna a prawa jednostki.
Działanie w celu osiągnięcia jak największego dobra dla jak największej liczby osób. Nastolatki i dorośli są świadomi tego, że większość wartości jest względnych a prawa się zmieniają choć należy przestrzegać reguł dla zachowania porządku społecznego. Istota życia i wolność jednostki podstawowymi wartościami.
Etap 6: Uniwersalne zasady etyczne.
Dorośli przyjmują własne zasady etyczne i kierują się nimi w decydowaniu o tym co jest właściwe. Te zasady są częścią jasno określonego, zintegrowanego, dokładnie przemyślanego i konsekwentnie przestrzeganego systemu wartości i zasad.
17) Etyka dbałości C.Gilligan
Carol Gilligan wykazała, że istnieją przynajmniej dwie orientacje moralne- sprawiedliwość i dbałość. Każda z nich posiada własny nakaz: traktować ludzi uczciwie (sprawiedliwość) i nie odwracać się od nikogo w potrzebie (dbałość). Postawiła hipotezę, że dziewczęta częściej działają w orientacji dbałości i więzi , chłopcy sprawiedliwości i uczciwości. Z tego powodu inaczej postrzegają dylematy moralne. rozumowanie moralne kobiet nie jest na niższym poziomie w stosunku do mężczyzn, ale jest po prostu inne. Dziewczęta w rozwiązywaniu problemów moralnych, szczególnie w kwestiach dotyczących życia osobistego przyjmują postawę opiekuńczą.
Sprzeciwiła się teorii Kolberga, który nie docenił rozumowania moralnego dziewcząt twierdząc że ludzie różnią się podejściem do problemów moralnych gdyż są na różnych etapach rozwoju moralnego. Ponieważ za normę przyjęto modele stworzone na podstawie obserwacji prawie wyłącznie mężczyzn, kobiety do tej normy nie przystają. Zamiast zmodyfikować teorie tak, by obejmowały całość doświadczenia gatunku ludzkiego, zadowolono się konkluzją, że kobiety na ogół nie osiągają wyższych stadiów rozwoju moralnego.
Gilligan dowiodła istnienia dwóch sposobów doświadczania siebie i relacji międzyludzkich, a także dwóch różnych etyk: „męskiej” etyki praw i sprawiedliwości oraz „kobiecej” etyki dbałości.
18) Poglądy na temat przyczyn nie używanie operacji formalnych w myśleniu dorosłych.
Nurt zachowawczy:
-niestosowanie operacji formalnych przez dorosłego wynikiem ,,opóźnienia rozwojowego'' lub też ,,odchylenia wykonania od kompetencji”
Przyczyna opóźnienia: czynniki socjokulturowe, które nie sprzyjają wykształceniu lub blokują rozwój umysłowy powodując fiksację na niższych poziomach rozwoju.
-rozbieżność między poziomem wykonania zadania przez jednostkę a kompetencjami, jakie ona posiada.
Czynniki blokują wykorzystanie posiadanych kompetencji a nie ich rozwój.
Dorośli posiadają zdolności do stosowania operacji formalnych , lecz to czy je będą stosować zależy od:
zawartości treściowej materiału myślenia
Typu szkoły i treningu edukacyjnego
Rodzaju edukacji, czy w danej kulturze ludzie mają dostęp do używanie operacji formalnych
Kulturowych warunków aktywności i rozwoju
Warunków zew tj: stres, silne emocje, hałas, pośpiech, zmęczenie
Teorie ,,piątego stadium”; nurt rekonstrukcyjny
-po osiągnięciu zdolności operacji formalnych rozwój myślenia postformalnego
-pojawia się myślenie metasystemowe i paradygmatyczne
-zatracenie formalno-logicznego charakteru myślenia na rzecz poznania jakościowego
-,,zaangażowanie epistemiczne” Perry :jeżeli mamy problem to odwołujemy się do fachowców, sami nie próbujemy zastanowić się nad rozwiązaniem.
-właściwości myślenia dorosłych:
Nielogiczne
Relatywistyczne (zrozumienie iż wiedza zależy od subiektywnych doświadczeń z punktu widzenia jednostki. pozwala uwzględnić punkt widzenia innych osób.)
Kontekstualne (domyślanie się sensu wypowiedzi z kontekstu)
Dialektyczne (pogodzenie sprzecznych sądów)
Metafizyczne (używanie metafor, wizualizacji)