Psychologia rozwojowa

Główne pojęcia

• wzrastanie – biologiczne lub ilościowe 

zwiększanie rozmiarów;

• dojrzewanie – rozwój komórek / organizmu 

do stanu pełnego funkcjonowania

• uczenie się – stosunkowo trwała zmiana w 

zachowaniu się w wyniku doświadczenia 

OKRES KRYTYCZNY – przedział czasu, w którym 

czynniki środowiskowe wywierają 
największy wpływ na rozwój organizmu.

Etapy życia:

• okres prenatalny: od poczęcia do narodzin
• niemowlęctwo: 0-2 lata
• okres poniemowlęcy:2-3 lata
• wczesne dzieciństwo: 3-5
• średnie dzieciństwo: 6-9/6-12
• okres dorastania (adolescencja): 13-19
• wczesna dorosłość: 20-30 lat
• średnia dorosłość: 30-50 lub 60
• późna dorosłość 50 lub 60-75 i więcej

Rozwój psychomotoryczny

Zasady rozwoju motorycznego:
• Rozwój odbywa się w kierunku 

cefalokaudalnym

• Rozwój odbywa się w kierunku 

proksymodystalnym

WIEK 

(MS) 

Rozwój motoryczny i posturalny 

Sprawność 

manipulacyjna 

0 

Odwraca głowę leżąc na brzuchu,Słaba kontrola 
głowy
Naprzemienne ruchy nóg przy leżeniu na 
brzuchu 

Odruch chwytny 

3

Kontrola głowy przy utrzymywaniu dziecka w 
pozycji pionowej, W pozycji na brzuchu: 
unoszenie głowy i ramion używając całych rąk, 
dłoni lub łokci, Siedzi przy podparciu, Ruchy 
dostosowawcze przed podnoszeniem 

Chwytanie grzechotki, 
sięganie po przedmioty 
oburącz 

6

Samodzielne siedzenie przez krótki czas, Siada 
podciągnięte za ręce, Obraca się z pleców na 
brzuch 

Chwyta klocek przy 
jednoczesnym skurczu 
wszystkich palców, 
sięga 1 ręką obracając 
nadgarstek 

9

Siedzi samodzielnie. Siada z klęczek;
Przesuwa się w kierunku zabawek, chodzi 
trzymając się podpór 

Chwytanie klocka ruchem 
przeciwstawnym, 
ruch pęsetkowy (chwyta 
pastylkę) 

12

Samodzielnie stoi, Chodzi z pomocą, 
raczkowanie opanowane w pełni 

Trzymanie ołówka 

18

Dobrze chodzi, wspina się na schody i krzesła 

Wrzucanie piłki do pudełka, 
Bazgrze, Buduje wieżę z 3 lub 
więcej klocków 

24

Schodzi i wchodzi po schodach, Chodzi tyłem,
biega 

Wkładanie kwadratu do 
właściwego otworu 
układanki, ;Zwija papier, 
Buduje wieżę z 6 klocków; 
Układa klocki w szereg

Stadium

  

 wiek

            istotne osiągnięcia w rozwoju 

poznawczym

Sensoryczno

0-2

- prymitywna aktywność odruchowa

-motoryczne

- wzrost świadomości senso-motorycznej
- słabe odróżnianie ja-środowisko
- koniec stadium: stałość przedmiotu

Myślenia

2-7

- rozwój języka i pojęć

przedoperacyjnego

- egocentryzm
- animizm
- myślenie oparte na obrazach umysłowych
- wzrost wrażliwości percepcyjnej
- myślenie intuicyjne, impulsywne

Operacji konkretnych

7-11

- odwracalność procesów umysłowych

- klasyfikowanie obiektów ze wzgl. na cechę
- rozumienie relacji między obiektami (A>B)
- brak rozumienia problemów abstrakcyjnych

Operacji formalnych

11-15

- myślenie abstrakcyjne
- rozumowanie naukowe

                    

- rozumowanie logiczne
- myślenie oparte na hipotezach

TEORIA ROZWOJU POZNAWCZEGO PIAGETA

TEORIA ROZWOJU MORALNEGO KOHLBERGA

POZIOM I: PRZEDKONWENCJONALNY
•

WIEK: przedszkolny i młodszy szkolny

Stadium 1: „kary i posłuszeństwa”

•

Reguły stosowane w celu uniknięcia kary

•

Egocentryzm

Stadium 2: „relatywizmu instrumentalnego”

•

Kierowanie się własnym dobrem

•

Zauważanie potrzeb innych ludzi tylko w przypadku korzyści dla siebie

POZIOM II- KONWENCJONALNY

•

WIEK: 13-16 lat

Stadium 3: „dobrego chłopca/dziewczyny”

•

Ocenianie czynności ze względu na intencje a nie skutki

•

Kierowanie się tym, co jest akceptowane społecznie

Stadium 4: „prawa i porządku”

•

Szacunek dla autorytetów, poszanowanie reguł współżycia społecznego (zwłaszcza prawnych)

•

Zwracanie uwagi na intencje i na system społeczny

POZIOM III – POSTKONWENCJONALNY

•

WIEK: 16-20 LAT

Stadium 5 „umowy społecznej i legalizmu”
•

Kierowanie się opinią i dobrem większości

•

Zdawanie sobie sprawy, że mogą istnieć sprzeczności między moralnym a prawnym punktem 

widzenia

Stadium 6: uniwersalnych zasad sumienia

•

Kierowanie się własnym sumieniem

•

Akceptacja zasad uniwersalnych związanych z godnością jednostki, nawet wbrew regułom 

prawnym

Teoria Erika Eriksona

Stadium 

Kryzys 

Podstawowa 
mocna 
strona 

Główna 
patologia 

Zasięg relacji 
znaczących 

Niemowlęct
wo (0-1)

Podstawowa ufność – 
Podstawowa 
nieufność 

Nadzieja 

Wycofanie 

Osoba 
macierzyńska 

Wczesne 
dzieciństwo 
(1-3) 

Autonomia – Wstyd i 
niepewność 

Wola 

Przymus 

Osoby 
rodzicielskie 

Wiek 
zabawy (3-
5) 

Inicjatywa – Poczucie 
winy 

Zdecydowanie  Zahamowani

e 

Rodzina 
podstawowa 

Wiek 
szkolny (6-
11) 

Pracowitość – 
Poczucie niższości 

Kompetencja 

Bezczynność  „Sąsiedztwo”, 

szkoła 

Okres 
dorastania 

Tożsamość – 
Pomieszanie 
tożsamości 

Wierność 

Odrzucenie 

Grupy rówieśnicze, 
modele 

Wczesna 
dorosłość

Bliskość – Izolacja 

Miłość 

Ekskluzywno
ść 

Partnerzy w 
seksie, przyjaźni, 
współzawodnictwi
e i współdziałaniu 

Dorosłość 

Produktywność – 
Stagnacja 

Opiekuńczość  Odtrącenie 

Dzielona praca i 
wspólne 
gospodarstwo 
domowe 

Starość 

Integralność - 
Rozpacz 

Mądrość 

Pogarda 

„Ludzkość”, 
„ludzie mojego 
rodzaju”