7453


Schizofrenia

Schizofrenia to choroba psychiczna przebiegajaca z zaburzeniami myslenia, afektu (emocji) i

zachowania. U dzieci stwierdzana jest rzadko i trudno ja rozpoznac na podstawie objawów

wczesnej fazy.

Zachowanie dzieci i nastolatków chorych na schizofrenie moze sie róznic od zachowan chorych

doroslych. Podczas badania psychiatra dziecieco-mlodziezowy zwraca uwage na nastepujace

sygnaly wskazujace na prawdopodobienstwo schizofrenii:

1. klopoty z odróznianiem fantazji od rzeczywistosci,

2. widzenie i slyszenie rzeczy nie istniejacych tu i teraz (omamy sluchowe i wzrokowe),

3. nielogiczne myslenie,

4. bardzo obrazowe i udziwnione mysli i pojecia,

5. skrajne nastroje,

6. dziwaczne zachowania,

7. koncepcje, za którymi inni "nie nadazaja",

8. zachowywanie sie jak dziecko mlodsze (nieadekwatnie do wieku),

9. nasilone leki, napady strachu,

10. branie fikcji telewizyjnej za rzeczywistosc,

11. powazne problemy w zawieraniu i utrzymywaniu przyjazni.

Zachowanie dziecka chorego na schizofrenie na ogól zmienia sie powoli, wiec jego "innosc"

zauwaza sie dopiero po jakims czasie. Dziecko, które dotychczas lubilo towarzystwo innych osób,

staje sie niesmiale, zamyka sie w sobie, zdaje sie przebywac we wlasnym swiecie. Niekiedy z

jego napomknien wynika, ze towarzysza mu dziwaczne strachy i mysli. Nie odstepuje na krok

matki czy ojca, jego wypowiedzi staja sie nielogiczne, pozbawione sa sensu. Czesto zdarza sie,

ze osobami, które jako pierwsze zauwazaja te wczesne objawy choroby, sa nauczyciele.

Schizofrenia to bardzo powazna choroba. Wczesne jej wykrycie i jak najszybsze rozpoczecie

leczenia odgrywaja niezwykle istotna role. Dzieci, u których obserwuje sie wymienione wyzej

zmiany w zachowaniu, powinny zostac poddane kompleksowej ocenie psychiatrycznej.

Najczesciej trzeba opracowac indywidualny program leczenia, co wymaga zaangazowania

róznych specjalistów. Obejmuje on leczenie farmakologiczne, psychoterapie indywidualna,

terapie rodzinna, specjalne programy edukacyjne i programy aktywizujace dziecko itd.

Odpowiednie leki psychiatryczne stosuje sie w zaleznosci od rozpoznanych objawów i

problemów. Podawanie leków musi nadzorowac w sposób ciagly psychiatra dzieciecomlodziezowy.

Rodzice, którzy podejrzewaja u swego dziecka chorobe psychiczna, powinni zglosic sie do

lekarza rodzinnego lub pediatry po skierowanie do psychiatry dziecieco-mlodziezowego

specjalizujacego sie w wykrywaniu i leczeniu schizofrenii u dzieci.

Schizofrenię można skutecznie leczyć

Wpisał: Administrator   

31.10.2006.

Schizofrenia jest przewlekłą chorobą psychiczną, która wywiera silny wpływ na życie ludzi, czyni ich bezradnymi, izoluje od otoczenia. Dzięki różnym metodom terapii, do normalnego życia mogą powrócić jednak nawet dwie trzecie chorych. "W leczeniu schizofrenii wsparcie społeczne dla chorych jest niemal tak samo ważne jak leki" - uważa prof. Jacek Wciórka, z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Na schizofrenię cierpi ok. jednego procenta populacji.

Jak podkreśla prof. Jacek Wciórka, prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, schizofrenia jest bardzo złożoną, poważną chorobą psychiczną z grupy psychoz.

Charakteryzuje ją występowanie specyficznych objawów psychotycznych - urojeń o szczególnych treściach, czasem omamów słuchowych, wzrokowych oraz innych przeżyć, które zniekształcają odbiór rzeczywistości i sprawiają, że staje się dla chorego mało czytelna i zrozumiała. "Próbując ją jakoś zinterpretować, pacjent popełnia wiele błędów, jego zachowanie nie pasuje do rzeczywistości, staje się niezrozumiałe dla otoczenia" - wyjaśnia psychiatra.

"Typowe dla pacjenta ze schizofrenią są urojenia, że ktoś - np. inne osoby lub trudne do zdefiniowania siły, moce - steruje nim, jego uczuciami i myślami. Na tym tle pojawiają się często tzw. podpowiedzi, w postaci głosów, które objaśniają pacjentowi rzeczywistość, wydają mu polecenia lub prowadzą na jego temat dyskusję. Jedne atakują, inne biorą go w obronę. To +pomieszanie+ powoduje, że myśli chorego nie biegną składnie, nie są tak sprawnie formułowane, jak u osób zdrowych, co dodatkowo utrudnia porozumienie z nim" - wyjaśnia prof. Wciórka.

Z czasem chory, nie rozumiany przez otoczenie i odrzucany, traci chęć do komunikowania się z ludżmi i do uczestnictwa w życiu. Mówiąc krótko - wycofuje się, staje na uboczu. Z zewnątrz wygląda to tak, jakby wszystko mu obojętniało, choć są to tylko pozory.

Według prof. Wciórki, u chorych na schizofrenię występują też zaburzenia poznawcze, dotyczące takich zdolności jak pamięć, uwaga, zdolność reagowania na kilka bodźców jednocześnie, wybór właściwej decyzji.

Jak podkreśla badacz, naszkicowany przez niego obraz chorego na schizofrenię jest bardzo uśredniony. W rzeczywistości choroba ta ma rozmaity i bardzo zindywidualizowany przebieg. Chorzy różnią się objawami i ich nasileniem. U niektórych pacjentów objawy choroby są praktycznie niewidoczne dla otoczenia, podczas gdy u innych są wręcz uderzające - pacjent może ingerować w otoczenie, burzyć jego ład.

Przekonanie o agresywności osób ze schizofrenią jest jednak fałszywe - zaznacza prof. Wciórka. Zachowania agresywne występują bowiem u niewielkiego odsetka chorych. Znacznie częściej pacjenci, zrozpaczeni niemożnością zrozumienia otoczenia, wycofują się życia albo podejmują próbę samobójczą.

Choroba zaczyna się przeważnie w młodym wieku, u 20-latków. W równym stopniu dotyczy mężczyzn i kobiet, choć kobiety zwykle zapadają na nią później. Nie ma związku ze statusem społeczno-ekonomicznym lub wykształceniem, choć gdy pojawi się wcześnie, może przeszkodzić w ukończeniu nauki. Z drugiej strony, wśród chorych na schizofrenię nie brak przykładów osób genialnych, uzdolnionych naukowo lub artystycznie. Czasem mówi się nawet, że jakiś czynnik usposabiający do zachorowania na schizofrenię może sprzyjać nadzwyczajnym zdolnościom.

Przyczyny schizofrenii nie są dobrze poznane. Przyjmuje się, że istnieje jakaś podatność genetyczna, która w niesprzyjających okolicznościach, np. długotrwałych sytuacjach stresujących, uzewnętrznia się w postaci epizodu psychotycznego. Jeśli podatność genetyczna jest duża, istnieje większe prawdopodobieństwo, że objawy choroby utrwalą się i będą nawracać.

Z niektórych badań wynika, że schizofrenia jest związana z anomaliami strukturalnymi w mózgu, które mogą wynikać z zaburzeń w jego rozwoju, w życiu prenatalnym lub w okresie późniejszym, np. u nastolatka w okresie pokwitania.

"Schizofrenia jest chorobą przewlekłą, nawracającą. Gdy ktoś na nią zapadnie, trudno mu podźwignąć się z tego. Nie znaczy to jednak, że jest nieuleczalna" - zaznacza prof. Wciórka.

Nie wszyscy pacjenci chorują przewlekle i z nawrotami. U niektórych występuje tylko pojedynczy epizod choroby, a w wielu przypadkach lekarzom udaje się pomóc pacjentowi i przywrócić go do normalnego życia. Według badacza, dzięki zastosowaniu różnych metod terapii mniej więcej 30 proc. pacjentów może funkcjonować jako osoby zdrowe. U kolejnych 30 proc. uzyskuje się względną poprawę - ludzie ci wymagają więcej wsparcia ze strony otoczenia, częstszych kontaktów z lekarzem, z psychologiem. Natomiast jednej trzeciej chorych nie udaje się przywrócić do normalnego życia.

"Oczywiście, im bardziej rozwinięty jest system leczenia i wsparcia dla pacjentów w danym kraju, tym wyniki terapii są lepsze" - podkreśla badacz.

W terapii schizofrenii stosuje się różne narzędzia. Po pierwsze, sa to leki przeciwpsychotyczne, które pozwalają opanować objawy, wyciszyć emocje i wpłynąć na sposób rozpoznawania rzeczywistości. Niestety, leki te trzeba przyjmować przez długi czas, gdyż pozbawieni ich pacjenci są bardziej wrażliwi na stresy, niepowodzenia. Są bezradni wobec nich, łatwiej się załamują.

Leki powinno się dobierać indywidualnie. Na pewno lepiej zalecać lekarstwa nowszej generacji, które są dobrze tolerowane i - w przeciwieństwie do leków starszych - nie dają wielu niepożądanych objawów. "Chodzi tu o zaburzenia ze strony tzw. układu pozapiramidowego, jak usztywniona postawa ciała, ruchy mimowolne, czasem drżenie kończyn, niepokój ruchowy. Objawy te stygmatyzują człowieka, bo widać, że coś się z nim dzieje" - tłumaczy prof. Wciórka.

Leki nowszej generacji są wskazane zwłaszcza dla osób, które dopiero zaczęły chorować, gdyż dają mniejsze szanse doświadczenia objawów niepożądanych. Niestety w Polsce dostęp do nich jest bardzo ograniczony. Główną przyczyną jest wysoka cena, a refundacja dotyczy tylko przypadków schizofrenii lekoopornej, czyli takiej, w której nie pomogły 2 lub 3 inne leki. "W praktyce oznacza to, że chory musi przejść kilka nieprzyjemnych doświadczeń, zanim otrzyma właściwy lek" - wyjaśnia prof. Wciórka.

Drugim narzędziem w leczeniu schizofrenii jest pomoc indywidualna, psychologiczna. Jej zadaniem jest pokazywanie pacjentowi błędów w rozpoznawaniu rzeczywistości i pomoc w powrocie do niej.

"Trzecia rzecz, i może najważniejsza, to wsparcie społeczne. Chodzi o to, by w kryzysie psychotycznym chory nie napotykał na barierę w relacjach z innymi" - podkreśla prof. Wciórka.

Zbyt często zdarza się jednak, że jest on traktowany niechętnie, piętnowany i wykluczany, nazywany świrem, wariatem. Zdaniem badacza, ma to decydujący wpływ na losy życiowe chorych, ponieważ prowadzi do izolowania ich w szpitalach i ośrodkach. Czują się oni osamotnieni, porzuceni, bezradni. Mają poczucie klęski życiowej, z czego niezwykle trudno im się podźwignąć. Można temu przeciwdziałać dzięki tzw. terapii społecznej, czyli wspierać chorego, próbować go zrozumieć, nie odpychać, pomóc w powrocie do normalności" - konkluduje badacz.

Metody leczenia (schizofrenii)

Wpisał: Administrator   

07.07.2006.

Schizofrenia jest chorobą, która obecnie może być skutecznie leczona. Warunkiem jest regularne przyjmowanie leków, przepisanych przez lekarza psychiatrę. Leki stosowane w schizofrenii nazywamy neuroleptykami. Przywracają one choremu precyzję myślenia, powodują ustąpienie omamów i urojeń. Są niezbędnym elementem terapii. Efekt działania leków nie jest natychmiastowy, do uzyskania poprawy potrzeba przynajmniej 2-3 tygodni. Neuroleptyki można podzielić na dwie grupy:

1. Leki pierwszej generacji - skutecznie usuwają omamy i urojenia, zmniejszają u chorego lęk, mają działanie uspokajające. Niekiedy mogą wywoływać efekty uboczne (senność, osłabienie, sztywność mięśni), ustępujące zwykle po okresie 1-2 tygodni przyjmowania leku lub po zmniejszeniu dawki.

2. Leki drugiej generacji - skutecznie usuwają omamy i urojenia, równocześnie poprawiają kontakt chorego z otoczeniem. Powodują ustępowanie dziwacznych zachowań i wypowiedzi, zwiększają aktywność chorego, przeciwdziałają izolacji od najbliższych. Mają mniej niepożądanych działań ubocznych. Dla wygody pacjenta można je stosować w jednej dawce, przed snem.

Inne metody lecznicze w schizofrenii spełniają rolę pomocniczą:

Psychoterapia. Polega na serii spotkań z psychoterapeutą, prowadzonych w formie rozmowy. Podczas psychoterapii indywidualnej (prowadzonej w cztery oczy) pacjent ma szansę dostrzec i zrozumieć objawy chorobowe, które u niego występowały (np. omamy). Kolejnym etapem może być psychoterapia grupowa, gdzie kilkoro pacjentów dzieli się własnymi doświadczeniami, udziela innym wsparcia.

Psychoedukacja. Obejmuje cykl spotkań terapeutycznych, przeprowadzanych przez lekarza lub psychologa z pacjentem i jego rodziną. Dzięki psychoedukacji pacjent i jego bliscy mogą lepiej zrozumieć istotę schizofrenii, uczą się dostrzegać objawy nawrotu choroby, pozbywają się stereotypów i przesądów związanych z chorobami psychicznymi.

Trening zachowań społecznych. Schizofrenia może w znacznym stopniu zaburzać kontakty chorego z innymi ludźmi. Poprzez trening zachowań społecznych pacjent uczy się zasad prawidłowego prowadzenia rozmowy (nawiązanie kontaktu wzrokowego, zadawanie pytań, słuchanie z uwagą, znajdowanie nowych tematów rozmowy, uprzejme kończenie rozmowy), dbałości o schludny ubiór i wygląd zewnętrzny, racjonalnego gospodarowania pieniędzmi.

Elektroterapia. W metodzie tej działając na mózg chorego specjalnie dobraną dawką energii elektrycznej uzyskuje się poprawę tak, jak po zastosowaniu leków. Elektroterapia zarezerwowana jest dla ciężkich przypadków schizofrenii i obecnie stosowana rzadko. Wbrew krążącym stereotypom, jest to metoda bezpieczna i bezbolesna.

Schizofrenia jest chorobą uleczalną. Warunkiem jest regularne przyjmowanie leków, zazwyczaj do końca życia. Wówczas u większości chorych udaje się kontrolować schizofrenię. Osoby te mogą normalnie studiować, pracować, prowadzić udane życie rodzinne. Rokowanie w schizofrenii zależy także od rodziny chorego. Ciepła atmosfera domowa, zrozumienie, akceptacja i wsparcie ze strony najbliższych ułatwia choremu na schizofrenię powrót do normalnego życia.

Definicja schizofrenii

Po raz pierwszy użył terminu schizofrenia (schizo - rozszczepiam, phren - rozum, serce) Bleuer w 1911 roku. Posłużył się liczbą mnogą, żeby podkreślić różnorodność obrazów klinicznych i różne rokowanie w grupie schizofrenii. Objawem wiodącym zaś miało być rozszczepienie osobowości. Do dziś nie udało się w pełni wyjaśnić jej etiopatogenezy.

SCHIZOFRENIA ( schizophrenia; schizo-rozszczepiam, phren-rozum, serce gr.) psychoza, której podstawowa cechą jest rozpad, rozszczepienie (disociatio) osobowości. Jest to najcięższa i najczęstsza choroba psychiczna, której rozpowszechnienie ocenia się na 1% populacji.

Ryzyko zachorowania na całym świecie ocenia się na ok. 1 % i jest najwyższe w trzeciej dekadzie. Tak samo często chorują mężczyźni i kobiety. Pierwszy epizod u mężczyzn występuje pomiędzy 15-25 rż., natomiast u kobiet odpowiednio: 25-35 rż.

Czynniki biologiczne

Według Rosenthala, jeżeli dziecko choruje na schizofrenię ryzyko zachorowania przez rodziców wynosi do 12 %, u rodzeństwa do 14 %, zaś u dzieci rodziców, z których jedno choruje na schizofrenię wynosi ono do 18 %. Gdy oboje rodzice chorzy - do 50 %. Krewni drugiego stopnia 2,5 %. Bliźnięta jednojajowe do 50 % - 86 %. Gdy bliźnięta żyją osobno - ok. 77 %, natomiast gdy żyją razem 91,5 % - przemawia to za rolą środowiska rodzinnego w ujawnianiu się schizofrenii.

Przyczyny schizofrenii

1. Przyczyny endogenne - dziedziczno-metaboliczne; tu wieloczynnikowa poligeniczność z efektem progowym, tzn.za występowanie choroby odpowiadają liczne geny, jednak efekt fenotypowy występuje po przekroczeniu pewnego progu ilości tych genów - wskazuje się na następujące geny podatności na schizofrenię: 6 (związany z układem HLA-więc zjawiska odpornościowe), 8 i 22.

2. Przyczyny egzogenne - zakażenia wirusami, zwłaszcza powolnymi (np. jednoczsowa infekcja bliźniąt w okresie płodowym); zaburzenia immunologiczne, m.in. związane z autoagresją; zaburzenia metaboliczne (nieprawidłowa przemiana substancji neuroprzekaźnikowych - niedobór lub nadmiar (np. NA, 5-HT, endogennych agonistów receptorów imidazolinowych), endogenna synteza nieprawidłowych metabolitów, wadliwa dystrybucja neuroprzekaźników w synapsach (tu: nieprawdłowy stan błon, mechanizmów zwrotnego wychwytu lub nieprawidłowości w obrębie miejsc receptorowych: zmieniona wrażliwość (np. nadwrażliwość receptorów dopaminowych, wzrost ilości receptorów 5-HT2) lub zwiększenie ich liczby), lub uszkodzenie mózgu we wczesnej fazie życia.

Schizofrenia psychogenna - jest formą dostosowania się do środowiska osób, które wykazują predyspozycje w postaci cech wrodzonych osobowości (osobowość leptosomiczno-asteniczna) lub cech osobowości ukształtowanych we wczesnym dzieciństwie w schizofrenogennych warunkach. Wg. koncepcji psychoanalitycznej schizofrenia jest regresją do narcystycznego okresu dzieciństwa. Wg. psychologii analitycznej C. G. Junga choroba psychiczna to forma ujawniania się głębokiego, sięgającego nieświadomości problemu człowieka. W ujęciu tego szwajcarskiego psychiatry nieświadomość zawiera w sobie praobrazy - archetypy, będące wzorem dla postrzegania rzeczywistości. Archetypy mogą ulegać przeniesieniu - projekcji i wpływać na wyobrażenia postawy jednostki wobec zdarzeń otaczającego go świata.

Podział schizofrenii wg. Crowa (1980)

Typ I

Przewaga objawów pozytywnych. W okresie przedchorobowym dobre przystosowanie społeczne. Osoby chore na typ I dobrze reagują na neuroleptyki. Metodami neuroobrazowania nie stwierdza się zmian w OUN. Prawdopodobnie w tym typie występuje wzmożone przekaźnictwo w zakresie rec. D2.

Typ II

Przewaga objawów negatywnych. Odpowiada ubytkowi postschizofrenicznemu. Klasyczne neuroleptyki tzn. pochodne fenotiazyny i butyrofenony zawodzą. Lepsze efekty po n. atypowych, działających na rec. 5-HT2 i wybiórczo na D2. Neuroobrazowaniem stwierdza się często poszerzenie komór bocznych, czasem trzeciej oraz zaniki kory przedczołowej i czołowej mózgu.

TYPY SCHIZOFRENII:

Kryteria zaburzeń schizofrenicznych

  1. Określone objawy psychotyczne, urojenia, halucynacje, formalne zaburzenia myślenia

  2. Pogorszenie funkcjonowania w porównaniu z jego wcześniejszym poziomem

  3. Nieprzerwanie występujące objawy choroby przez co najmniej 6 miesięcy

  4. Początek choroby zwykle przed 45 rokiem życia

  5. Objawy nie są spowodowane zaburzeniami nastroju (afektu)

  6. Objawy nie są spowodowane organicznymi chorobami mózgu ani niedorozwojem umysłowym

0x01 graphic
Poniżej 6 miesięcy - ZESPÓŁ SCHIZOFRENOPODOBNY

0x01 graphic
Poniżej 2 tygodni, po silnym urazie (traumie) - KRÓTKOTRWAŁA PSYCHOZA REAKTYWNA

0x01 graphic
Schizofrenia ukryta i prosta - OSOBOWOŚĆ POGRANICZA, ZABURZENIA OSOBOWOŚCI TYPU SCHIZOIDALNEGO

0x01 graphic
Zespoły schizofrenopodobne o późnym początku (parafrenie inwolucyjne) - ZABURZENIA PARANOIDALNE, PSYCHOZY NIETYPOWE

Objawy osiowe schizofrenii (wg Bleuer)

  1. Autyzm - to jest odcinanie się od otoczenia i zamykanie w świecie własnych potrzeb; postępująca utrata kontaktu ze światem i przewaga zainteresowania przeżyciami wewnętrznymi,

  2. Rozszczepienie - rozerwanie poszczególnych funkcji psychicznych; obniżenie uczuciowości wyższej i jej zobojętnienie, co prowadzi do pustki uczuciowej i utraty związków emocjonalnych z otoczeniem,

  3. Rozszczepienie osobowości:

Klasyfikacje i rozpoznawanie

Ponieważ nie jest znana istota etiopatogenezy schizofrenii w rozpoznawaniu tej grupy zaburzeń posłużyć się można zbiorami objawów (klasyfikacjami) zaleconymi przez grona eksperckie. Najpopularniejsze to ICD-10 i DSM-IV.

RÓŻNICOWANIE: Przy rozpoznawaniu trzeba mieć pewność, że zaburzenie nie jest wynikiem choroby organicznej mózgu, używania środków psychoaktywizujących, intoksykacji, zespołu abstynencyjnego, lub upośledzenia umysłowego. Należy mieć również na względzie zachowania odbiegające od normy a uwarunkowane wpływem kultury lub subkultury.

Kryteria ogólne schizofrenii:

Przez większość czasu trwania epizodu psychotycznego trwającego minimum jeden miesiąc (lub przez pewien czas przez większość dnia) obecny jest przynajmniej jeden objaw z grupy I lub dwa z grupy II.

Grupa I

  1. Słyszenie echa swoich myśli, nasyłanie, odciąganie, przesyłanie (nadawanie) myśli na odległość lub odsłonięcie myśli.

  2. Urojenia owładnięcia, oddziaływania, lub wpływu wyraźnie odnoszące się do ciała lub ruchów kończyn lub określonych myśli, działań lub wrażeń, spostrzeżenia urojeniowe.

  3. Omamy słuchowe komentujące bieżące zachowanie pacjenta, lub dyskutujące o pacjencie między sobą w trzeciej osobie, lub inne typy omamów słuchowych pochodzących z jakiejś części ciała.

  4. Utrzymujące się urojenia innego rodzaju nieuzasadnione kulturowo i zupełnie niemożliwe (np.: możność kontrolowania pogody, lub bycia w łączności z obcymi z innego świata).

Grupa II

  1. Utrzymujące się omamy jakiegokolwiek typu, o ile występują każdego dnia przez przynajmniej jeden miesiąc i towarzyszą im urojenia (które mogą być przelotne lub na wpół ukształtowane) lub gdy omamom towarzyszą stale idee nadwartościowe.

  2. Neologizmy, przerwy lub wtrącenia w tok myślenia powodujące niespójność i mówienie nie na temat.

  3. Zachowanie katatoniczne, takie jak podniecenie, zastyganie w bezruchu lub giętkość woskowa, negatywizm, mutyzm i stupor.

  4. Objawy negatywne takie jak wyraźna apatia, ubóstwo mowy i wybuchowość lub niedostosowane reakcje emocjonalne (nie może być to spowodowane depresją lub kuracją neuroleptyczną).

Rodzaj schizofrenii

Jeżeli spełnione są kryteria ogólne przystępujemy do rozpoznania rodzaju schizofrenii:

0x01 graphic
Schizofrenia paranoidalna - F20.0:

Najczęściej rozpoznawany rodzaj schizofrenii, w obrazie klinicznym dominują omamy i urojenia. Jest to połączenie objawów ogólnych schizofrenii i zespołu paranoidalnego. Choroba wybucha zwykle nagle. Co ważne - nigdy nie są obecne omamy wzrokowe.

  1. Spełnione są kryteria ogólne schizofrenii (patrz wyżej).

  2. Muszą być obecne urojenia takie jak urojenia prześladowcze, odnoszące, wielkościowe, pochodzenia z wyższych sfer, posłannicze, zmiany w ciele lub niewierności, pochodzenia w znaczeniu: „rodzice nie są moimi rodzicami”, lub halucynacje typu: grożące lub nakazujące głosy, omamy węchowe, smakowe, doznania typu seksualnego lub inne wrażenia cielesne lub pseudochalucynacje.

  3. Spłaszczenie lub niedostosowanie afektu, objawy katatoniczne (patrz niżej) lub rozkojarzona mowa nie mogą dominować w obrazie klinicznym.

0x01 graphic
Schizofrenia hebefreniczna (zdezorganizowana) - F20.1:

Występuje rzadko. Objawia się zupełnym rozprzężeniem całego życia uczuciowego. Początek w okresie pokwitania, rzadko później.

  1. Spełnione są kryteria ogólne schizofrenii (patrz wyżej).

  2. Obecne jest utrzymujące się spłaszczenie afektu, jego płytkość lub jego niedostosowanie lub nieadekwatność.

  3. Muszą być również obecny jeden z następujących objawów:

    1. zachowanie nieukierunkowane, raczej bezcelowe i bezładne,

    2. wyraźne zdezorganizowane myślenie, ujawniające się bezładną, chaotyczną i niespójną mową.

  4. Omamy lub urojenia nie mogą dominować w obrazie klinicznym.

0x01 graphic
Schizofrenia katatoniczna - F20.2:

Wyróżnia się dwie postacie: hiperkinetyczna i hipokinetyczna. Chory osłupiały może nagle podniecić się ruchowo - raptus catatonicus lub ostre podniecenie może przejść w bezruch - stupor catatonicus. Osłupienie może przebiegać z zachowana percepcją - efektoryczne lub ze zniesieniem percepcji osłupienie receptoryczne.

Postać hipokinetyczna: czynności chorego są bardzo powolne, stoi godzinami w bezruchu, na pytania odpowiada bardzo wolno (objaw otamowania myślenia), mówi cicho, niekiedy milczy (mutyzm). Obecny jest negatywizm czynny i bierny. Chorzy mogą nie przyjmować pokarmów, konieczne jest wtedy karmienie zgłębnikiem. Mogą się zanieczyszczać, często wychudzenie. Czasami charakterystyczne objawy: katalepsja woskowa lub sztywna, echolalia i/lub echopraksja.

Postać hiperkinetyczna: chorzy skaczą, krzyczą, śpiewają, bywają bardzo agresywni, niszczą wszystko dookoła, drą na sobie ubrania. Obserwuje się u nich stereotypie, perseweracje, neologizmy. Może być podwyższenie temperatury ciała. Postać ta ma nazwę śmiertelnej katatonii, jednak określenie to pochodzi z przeszłości, kiedy katatonię mylono z nierozpoznawanymi przypadkami zapalenia mózgu. Obecnie ok. 10 % śmiertelność.

  1. Spełnione są kryteria ogólne schizofrenii (patrz wyżej), choć początkowo może to być niemożliwe z powodu braku kontaktu słownego z pacjentem.

  2. Przez minimum dwa tygodnie obecny jest przynajmniej jeden z wymienionych objawów (zwanych też zachowaniami katatonicznymi):

0x01 graphic
Schizofrenia ubytkowa (rezydualna) - F20.5:

Potencjalna postać zejściowa schizofrenii.

  1. Spełnione są kryteria ogólne schizofrenii (patrz wyżej) przez jakiś czas w przeszłości, ale nie w obecnym czasie.

  2. Przynajmniej cztery z następujących objawów ubytkowych musi być obecnych w ciągu poprzedzających dwunastu miesięcy:

0x01 graphic
Schizofrenia prosta - F20.6:

A. Bilikiewicz uważa ją za podstawową formę schizofrenii. Początek ma miejsce zwykle w okresie dziecięcym lub dojrzewania płciowego, rzadko później. Aktywność seksualna chorych na ten rodzaj schizofrenii jest słaba, choć niekiedy bez skrępowania chorzy ci uprawiają samogwałt. Niestety, rzadko można spodziewać się znacznej poprawy. Choroba postępuje wolno ale stale. Proces chorobowy może ujawnić nowe zdolności lub talenty (Brzezicki postać tę nazywa schizofrenią paradoksalnie społecznie pozytywną).

  1. Występuje powolny ale stały rozwój przez okres przynajmniej jednego roku wszystkich trzech warunków:

  • Nie występują objawy z grupy 1 kryteriów ogólnych schizofrenii (patrz powyżej).

  • 0x01 graphic
    Schizofrenia niezróżnicowana - F20.3:

    Jeżeli spełnione są kryteria ogólne schizofrenii (patrz wyżej) a poza tym stwierdza się objawy więcej niż jednego z następujących rodzajów schizofrenii: paranoidalnej, hebefrenicznej, katatonicznej lub ubytkowej (rezydualnej).

    0x01 graphic
    Schizofrenia dziecięca:

    Początek na ok. 2-4 rż.. Kryteria i postacie jak u dorosłych.

    0x01 graphic
    Schizofrenia innego rodzaju - F20.8:

    Jeżeli spełnione są kryteria ogólne schizofrenii (patrz wyżej) i nie możesz rozpoznać żadnego z rodzajów schizofrenii.

    Opracowanie - Marzena Mieszkowicz - neurologopeda

    Wiadomo już, że u osób z zaburzeniami psychicznymi najlepsze efekty terapeutyczne osiąga się, jeśli pozostają one pod opieką rodziny. Zmieniło to sytuację domów, w których dziecko jest chore na schizofrenię.

    Wiesława Kowalska
    Dom wobec dziecka chorego na schizofrenię

    Postęp w leczeniu farmakologicznym chorób psychicznych spowodował możliwość leczenia chorych w trybie ambulatoryjnym lub też skrócenie ich pobytu w szpitalu. Dzięki temu chore dzieci w trakcie dochodzenia do zdrowia przebywają w środowisku rodzinnym, które staje się aktywnym uczestnikiem rehabilitacji i stanowi jedną z najpotężniejszych sił wpływających na przebieg choroby. Z drugiej jednak strony dzieci te są narażone na antyterapeutyczne postawy domu oscylujące między nadopiekuńczością a nadmiernym, krytycyzmem, a nawet wrogością.

    Schizofrenia jest zaburzeniem lub związkiem zaburzeń, w których występują objawy tzw. wytwórcze lub ubytkowe. Do objawów wytwórczych (pozytywnych) należą głównie urojenia, omamy i pobudzenie. Objawy negatywne (ubytkowe) obejmują między innymi apatię, wycofanie się z życia społecznego, zubożenie myślenia i treści wypowiedzi.

    Początek choroby przypada często na okres dojrzewania; choroba może się zacząć niepostrzeżenie lub mieć ostry i gwałtowny przebieg. Objawia się większą drażliwością, nieumotywowanymi wybuchami gniewu, bezprzedmiotowym lękiem i izolacją emocjonalną. Mogą się też pojawić zachowania naruszające ogólnie przyjęte normy kulturowe, prawne, religijne, towarzyskie itp.

    Pojawienie się pierwszych objawów choroby rodzina często tłumaczy sobie nadmiernym przemęczeniem nauką lub niedyspozycją fizyczną dziecka. Widząc, że nie radzi sobie ono z codziennością, rodzice podejmują się coraz to nowych obowiązków, aby dziecku ułatwić życie. Z czasem jednak symptomy choroby tak się nasilają, że rodzina uświadamia sobie, iż sama nie da rady narastającym problemom i szuka pomocy u psychologa lub psychiatry.

    Punktem krytycznym jest najczęściej pojawienie się zdradzanych zamierzeń suicydalnych, a także niesygnalizowana próba samobójcza. Nie pozostaje nic innego jak zgoda na poddanie dziecka leczeniu w poradni zdrowia psychicznego lub na oddziale psychiatrycznym.

    *

    Na wieść o nieszczęściu pierwszym odruchem ze strony rodziców jest zaprzeczanie możliwości choroby psychicznej ich dziecka: z niedowierzaniem przyjmują diagnozy lekarskie, szukają potwierdzenia, a jeszcze bardziej zaprzeczenia u innych specjalistów. Często ją bagatelizują: “To tylko wynik przemęczenia", “Załamał się, bo rzuciła go dziewczyna" itp. Potem, kiedy wszystko staje się jasne i trzeba podjąć leczenie, rodzicom nadal trudno się pogodzić z faktem, że syn albo córka są chorzy psychicznie.

    Pojawia się poczucie winy: oboje rodzice usiłują dociec przyczyn choroby w swoim postępowaniu, analizują historię życia dziecka, własne błędy wychowawcze. Może się też pojawić poszukiwanie winnych: często oskarżają się wzajemnie, iż w porę nie zauważyli zaczynającej się choroby, co powoduje tylko wzrost frustracji i napięcia w rodzinie.

    Poczucie winy dotyczy również tych sytuacji, kiedy potępiali swoje dziecko, nie wiedząc, że przyczyną zachowania syna lub córki jest choroba. Kiedy nie następuje oczekiwana poprawa stanu zdrowia dziecka, może pojawić się złość na personel medyczny. W sumie narasta bezradność, rodzi się uczucie rozpaczy.

    Gdy wreszcie następuje poprawa i dziecko wraca do domu, rodziców nie opuszcza niepokój o skutki przebytej choroby i terapii. Często żywią nadzieję, że choroba minęła bezpowrotnie, a jedyną przeszkodą, aby zapomnieć o tych strasznych przejściach, są wskazania lekarskie dotyczące dalszego przyjmowania leków. Dzieje się tak najczęściej w przypadku pierwszego cyklu leczenia psychiatrycznego, gdy pojawia się perspektywa całkowitego powrotu do stanu sprzed hospitalizacji, a rodzice nabierają przekonania do efektywności leczenia.

    *

    Po powrocie dziecka ze szpitala rodzice są pochłonięci opieką nad nim, bacznie je obserwują, usiłują chronić je przed trudnościami dnia codziennego, ciągle wypytują, jak się czuje itp. Izolują je od rówieśników, sami zrywają kontakty towarzyskie w obawie, że znajomi dowiedzą się o chorobie. Nie bez powodu, gdyż w naszym społeczeństwie daje jeszcze o sobie znać zjawisko stygmatyzacji chorego i rodziny. Jest to wynik stereotypowego obrazu chorych psychicznie, a zwłaszcza chorych na schizofrenię, o których mówi się, że są to ludzie cierpiący na rozdwojenia jaźni, nieprzewidywalni i agresywni. Przewlekle chorzy psychicznie są piętnowani, także z powodu zauważalnego usztywnienia ciała lub objawów drżenia kończyn, co jest spowodowane ubocznym działaniem leków. Nie podoba się też unikanie kontaktów, dziwne lub dziwaczne zachowanie.

     Niektóre rodziny robią wszystko, aby nikt nie dowiedział się o chorobie w domu. Czują się przegrane, przeżywają lęk przed odrzuceniem przez krewnych i znajomych. Wzmaga się samoizolacja - zamykają się w swoim domu, a niektórzy nawet przeprowadzają się. Patrząc na inne rodziny, tęsknią za swoim zdrowym dzieckiem.

    Kolejne nawroty choroby utwierdzają rodzinę w beznadziejności sytuacji. Wydaje się jej, że mimo najlepszych chęci i wysiłków specjalistów w leczeniu dziecka niczego nie można już zmienić. Pojawia się kolejna frustracja, z jaką muszą się zmierzyć - poczucie utraty dziecka, jakie znali sprzed choroby. W wypowiedziach można wówczas usłyszeć: “Nie poznaję własnego dziecka", “To nie ten człowiek, którego wychowałam"… Ciężko odczuwana strata jest związana z oczekiwaniami dotyczącymi pracy i przyszłej pozycji potomka w społeczeństwie. Rodzina uświadamia sobie, że jej dorosłe dziecko nie zrobi kariery, nie ożeni się, będzie wymagało nieustannej opieki w dorosłym życiu. Pojawiają się wspomnienia dziecka z okresu, kiedy było zdrowe, często wspominają je jako kogoś wyjątkowego, wspaniałego.

    U niektórych rodziców utrata możliwości rozwojowych dziecka, takich jak ukończenie szkoły, studiów, znalezienie pracy, założenie rodziny - powoduje nawał obowiązków, zwłaszcza dotyczy to matek, które ponoszą główny ciężar opieki nad psychicznie chorymi członkami rodzin. Za szczególnie trudne uważają opiekunowie radzenie sobie z zaburzonymi zachowaniami, ograniczonym komunikowaniem się, nadmiernym paleniem papierosów, używaniem narkotyków.

    *

    Opieka roztaczana przez rodziców i pojawiające się emocje zmieniają się w zależności od stanu zdrowia dziecka, a także jego funkcjonowania społecznego. Wyzwalające się emocje, zwłaszcza negatywne, są całkowicie normalne, typowe dla rodziców, którzy muszą się borykać obciążeniami i destabilizacją, które niesie choroba dziecka. Aby reakcje emocjonalne stały się korzystne dla dziecka i rodziny, należy wykorzystać różne techniki interwencji pomagające opiekunom w radzeniu sobie ze skutkami przewlekłej choroby. Ważna jest tu edukacja mająca na celu zapoznanie rodziców z istotą choroby oraz terapia rodzin ułatwiająca radzenie sobie z emocjami wywołanymi schizofrenią u potomka.

    W łagodzeniu ciężaru opieki nad przewlekle chorym psychicznie może się okazać pomocne wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół, ale również ze strony personelu medycznego i organizacji społecznych. Rodzice, którzy zaczynają racjonalnie patrzeć na chorobę dziecka, szukają różnych form pomocy, korzystają z terapii rodzinnej, przyłączają się do grupowych spotkań rodzin pacjentów, grup samopomocowych, wstępują do klubów rodzin. Wśród podobnie dotkniętych losem zdobywają wsparcie psychiczne i potrzebną wiedzę o chorobie i sposobach radzenia sobie z tym wszystkim, co niesie choroba psychiczna dziecka. Niektórzy rodzice podejmują próby uniknięcia napięcia związanego z chorobą przez podejmowanie działań odwracających uwagę od choroby, takich jak częste spędzanie czasu poza domem.

    W gorszej sytuacji znajdują się opiekunowie chorego, którzy mieszkają w małych miasteczkach i na wsiach, gdyż mają mniejsze możliwości uzyskania wsparcia osób mających podobne problemy oraz otrzymania pomocy ze strony fachowców. Radzą sobie na własny sposób, żyjąc nadzieją na polepszenie stanu zdrowia ich dziecka, a także dzięki zaakceptowaniu choroby w domu i wynikających z tego ograniczeń. Większość żyje z dnia na dzień, nie robi planów na przyszłość.

    Praktycy przywiązują szczególnie dużą wagę do samopomocy i grupowych spotkań rodzin pacjentów, podczas których rodzice dzielą się swoimi pozytywnymi i negatywnymi doświadczeniami, uczą się patrzeć z dystansem na sytuację, w jakiej się znaleźli. W swoim cierpieniu nie czują się osamotnieni, mogą w razie potrzeby zwrócić się o pomoc do lekarza, psychologa, pielęgniarki. Działając na rzecz grupy, chcą poprawić sytuację ludzi chorych, a dzięki temu także warunki życia swoich dzieci. Przenoszą swoją uwagę z dziecka na problemy, jakie mają inni rodzice. Spotkania te mają także aspekt towarzyski, pozwalają wypełnić pustkę, wyrwać się z samoizolacji.

    W miarę upływu czasu u rodziców pojawiają się problemy związane z ich własnym zdrowiem, a wraz z nimi narasta kolejna obawa przed przyszłością, jaka czeka ich dziecko; zastanawiają się, kto zaopiekuje się ich synem lub córką po ich śmierci.

    *

    Uczucia, których doświadczają rodzice w trakcie opieki nad chorym dzieckiem, a potem dorosłym synem czy córką, mogą oscylować od tolerancji i akceptacji do krytycyzmu i odrzucenia. Postawa nadmiernej opiekuńczości wobec dziecka to odciążanie go od obowiązków, wyręczanie go w codziennych czynnościach oraz przejmowanie jego roli. Zdarza się także, że opiekunowie przesadnie chronią się przed rzekomymi zagrożeniami ze strony dorosłego dziecka lub zachowują się tak, jakby nie działo się z nim nic złego - nie zauważają potrzeby pomocy i opieki w chorobie.

    Ten typ zachowań zwiększa zależność dziecka od rodziców, przyczynia się do jego społecznej bezradności. Syn lub córka zapomina o posiadanych umiejętnościach, traci wiarę w swoje możliwości, co z kolei może potęgować obawy rodziny o przyszły los potomka. Często konsekwencją nadopiekuńczości jest przesadne poświęcanie się jednego z rodziców, co wywołuje jego przeciążenie, a dla dziecka jest przeszkodą hamującą powrót do zdrowia i osiągnięcie samodzielności.

    Odrzucenie pacjenta wyraża się w zachowaniach polegających na izolowaniu go od reszty rodziny, wykluczaniu z rodzinnych spraw i spotkań. Rodzina rzadko odwiedza chorego w szpitalu, niechętnie bierze go na przepustkę. W relacjach rodziny z dzieckiem brak jest rozeznania co do jego możliwości; takie objawy, jak apatia, bezczynność, zaniedbanie codziennych czynności są traktowane jako lenistwo i drażnią rodzinę.

    Zalecana przez fachowców postawa rodziny polega na zachowaniu spokojnej życzliwości, opartej na rozumieniu istoty choroby, oraz realistycznych oczekiwaniach wobec chorego dziecka. Korzystna jest tutaj zasada złotego środka, która przejawia się w maksymalnie możliwym angażowaniu dziecka w samodzielne i aktywne bytowanie, przy równoczesnym wystrzeganiu się przeciążenia zadaniami, z którymi nie będzie sobie potrafiło poradzić. Ważne jest, by członkowie rodziny utrzymywali kontakt ze służbami psychiatrycznymi, które powinny im zapewnić odpowiednią porcję wiedzy na temat postępów choroby lub możliwości leczenia lub treningu oraz wsparcia. To wszystko ma ogromnie pozytywny wpływ na egzystencję dziecka i całej rodziny.

    Wiesława Kowalska
    Wojewódzki Specjalistyczny
    Zespół Neuropsychiatryczny w Opolu

    0x01 graphic



    Wyszukiwarka

    Podobne podstrony:
    7453
    7453
    7453
    7453
    7453, W7 - inżynierii środowiska
    7453
    praca magisterska 7453
    7453

    więcej podobnych podstron