WYŻSZA SZKOŁA MORSKA W Szczecinie WYDZIAŁ MECHANICZNY	LABORATORIUM ZAKŁADU DIAGNOSTYKI I REMONTÓW MASZYN OKRĘTOWYCH				Damian Fiedorowicz
		Nr	Temat ćwiczenia :
Data wyk. ćw	Data oddania ćw :		Ocena	Podpis asystenta	Podpia Kier.Zakł.

Wiadomości ogólne

Błędy kształtu są to różnice między kształtem otrzymanym po obróbce a geometrycznym kształtem przedmiotu, który powinien być otrzymany. Rodzaje i odmiany ważniejszych błędów kształtu :

• błąd prostoliniowości lub kształtu,

• błąd kołowości,

• błąd walcowości,

W przypadkach gdy wartości liczbowe odchyłek kształtu określających błędy kształtu, nie są podane lub mieszczą się w granicach całego pola tolerancji wymiarowej, można ograniczyć się do sprawdzenia tych odchyłek sprawdzianami granicznymi. Sprawdzian przechodni powinien być wzorcem dla sprawdzanej powierzchni, a sprawdzian nieprzechodni powinien mieć z tą powierzchnią tylko styk częściowy. Gdy odchyłki kształtu są ograniczone tylko częścią pola tolerancji wymiarowej, wówczas powinny być kontrolowane przez pomiar. W tym celu można wykorzystać większość przyrządów pomiarowych stosowanych do mierzenia wymiarów długościowych. Do sprzętu używanego podczas kontroli odchyłek kształtu zalicz się :

• pryzmy,

• płyty,

• liniały wzorcowe i przybory do płytek wzorcowych,

• kątowniki,

• suwmiarki,

• mikrometry,

• czujniki,

• poziomice,

• mikroskopy projektory pomiarowe.

Przy doborze sprzętu do pomiarów odchyłek kształtu, należy uwzględnić jego czułość graniczną, tj. najmniejszą zmianę wskazania spowodowaną najmniejszą zmianą mierzonej wielkości oraz dopuszczalny błąd pomiaru danego przyrządu.

Pomiary i sprawdzanie prostoliniowości

Błędy prostoliniowości określa się przez porównanie danego przedmiotu z krawędzią liniału wzorcowego lub za pomocą pomiarów.

Pomiary prostoliniowości przeprowadza się w sposób następujący :

• wyznacza się prostą wzdłuż której dokonywane będą pomiary.

• linię pomiarową dzieli się na szereg równych odcinków o długości w granicach 100-500 mm.

• Dokonuje się pomiarów współrzędnych poszczególnych punktów pomiarowych( można tego dokonać bezpośrednio lub przez pomiar kątów pochylenia).

Sposoby pomiaru prostoliniowości

• Pomiar za pomocą liniału krawędziowego,

• Pomiar za pomocą liniału prostokątnego,

• Pomiar za pomocą struny i lunety,

• Pomiar za pomocą zwierciadła wodnego i mikrometru,

• Pomiar za pomocą liniału powierzchniowego użebrowanego,

• Pomiar za pomocą poziomicy,

• Pomiar za pomocą przyrządu czujnikowego z poziomicą,

• Pomiar za pomocą liniału optycznego,

• Pomiar za pomocą autokolimatora,

• Pomiar za pomocą kolimatora.

Dokonano pomiaru prostoliniowości cownika stalowego za pomocą poziomicy optycznej o długości 152 mm. Wstępne ustawienie elementu za pomocą poziomicy o dokładności 0,05 mm.

Wyniki pomiarów :

1	-3
2	-2
3	-1
4	0
5	-1
6	-3
7	+3

W poszczególnych miejscach pomiarowych, wzdłuż założonej linii pomiarowej , ustawia się poziomicę. Długość odcinka pomiarowego przyjmuje się równą długości poziomicy. Określa się kąt pochylenia α każdego odcinka. Znając długość poziomicy i kąt oblicza się współrzędne y sąsiednich punktów pomiarowych.

Lp.	x	Y
	152	0,119
	304	0,198
	456	0,237
	608	0,237
	760	0,276
	912	0,395
	1064	0,276

Sprawdzenie prostoliniowości za pomocą liniału prostokątnego i płytek wzorcowych

Liniał prostokątny kładzie się na dwóch płytach wzorcowych, o tej samej wysokości. Punkty podparcia liniału należy dobrać tak, aby otrzymać najmniejszą strzałkę ugięcia. W tym celu należy ustawić płytki w odległości od końca liniału równej :

A= 2/9 l

Odległość pomiędzy przekrojem sprawdzanym a liniałem, w poszczególnych punktach pomiarowych, określa się za pomocą płytek wzorcowych lub precyzyjnego szczelinomierza. Dokładność uzyskiwana przy powyższych pomiarach jest niewielka, ze względu na ugięcie liniału, możliwość podniesienia go podczas wsuwania płytek wzorcowych lub szczelinomierza oraz błędu samego liniału. Np. przy zastosowaniu liniału o długości 1 m, płytek wzorcowych kl. II i uwzględnieniu ugięcia liniału, dokładność pomiaru wyniesie ok. 0,05 mm.

Płytki wzorcowe użyte podczas pomiaru były klasy I i II co daje dokładność 0,05 mm

Wyniki pomiaru

A=10,54 mm

B=10,00 mm

C=10,56 mm

12mm

12mm

10 mm

A

B

C

L

---