Ograniczony (rzadki) zasób	Zasób, na który popyt przy zero­wej cenie przekraczałby podaż.
Rynek (mechanizm rynkowy)	Proces, w którym decyzje konsum­pcyjne gospodarstw domowych dotyczące spożycia różnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw dotyczące struktury i sposobu produkcji oraz decyzje zatrudnionych dotyczące wymiaru czasu pracy i miejsca za­trudnienia, są determinowane przez mechanizm cen.
Ekonomia pozytywna	Sądy ekonomiczne będące obiek­tywnym i naukowym objaśnieniem funkcjonowania gospodarki.
Wolny rynek	Rynki, na których nie występuje interwencjonizm państwowy. Rynek, na którym ceny kształtują się jedynie pod wpływem podaży i popytu.
Mikroekonomia	Gałąź ekonomii zajmująca się szczegółową analizą decyzji jedno­stek gospodarczych dotyczących określonych towarów.
Makroekonomia	Gałąź ekonomii zajmująca się współzależnościami w gospodarce, jako całości.
Gospodarka mieszana	Gospodarka, w której problemy ekonomiczne rozstrzygane są w re­zultacie współdziałania sektora prywatnego i publicznego.
Ekonomia, normatywna	Sądy (twierdzenia) ekonomiczne oparte na subiektywnym systemie wartościowania.
Gospodarka nakazowa	System gospodarczy, w którym wszelkie decyzje dotyczące produk­cji i konsumpcji są podejmowane przez państwo.
Rynek (warunki wymiany)	Zespół warunków umożliwiających wymianę między sprzedawcami i nabywcami.
Cena równowagi	Cena, przy której oferowana ilość dobra równa jest ilości zapotrzebo­wanej.
Dobro normalne	Dobro, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu.
Nadwyżka podaży	Sytuacja, w której przy danej cenie, ilość dobra oferowana na sprzedaż przekracza ilość, jaką nabywcy są skłonni kupić.
Statyka porównawcza	Badanie wpływu jednego z pozo­stałych czynników determinują­cych popyt i podaż na cenę i ilość dobra odpowiadającą równowa­dze.
Cena rynkowa	Cena obowiązująca na rynku.
Popyt	Ilość dobra, jaką nabywcy są skłonni zakupić przy, różnych poziomach cen
Dobro niższego rzędu	Dobro, na które popyt maleje wraz ze wzrostem dochodu.
Nadwyżka popytu	Sytuacja, w której przy danej cenie popyt przewyższa podaż.
Podaż	Ilość dobra, jaką oferują sprzedawcy przy różnych poziomach ceny.
Kontrola cen	Regulacje rządowe określające poziom lub pułap cen, nierzadko uniemożliwiające osiągnięcie przez ceny poziomu równowagi rynkowej.
Prawo malejących przychodów	W miarę zwiększania zatrudnienia w danej gałęzi, każdy następny zatrudniony przyczynia się do wzrostu łącznej produkcji gałęzi w stopniu mniejszym niż poprzedni.
Produkt narodowy brutto	Wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w gospodarce w danym okresie do ich poziomu w określonym czasie w przeszłości
Podział dochodu	Sposób podziału dochodu między różne grupy społeczne lub jednostki ( w ramach danego kraju lub gospodarki światowej)
Krzywa możliwości produkcyjnych (krzywa transformacji)	Krzywa wyznaczająca przy różnych rozmiarach produkcji jednego dobra maksymalna wielkość produkcji dobra drugiego
Stopa bezrobocia	Odsetek siły roboczej pozostający bez pracy.
Płatności transferowe	Świadczenia pieniężne na rzecz jednostek, od których nie wymaga się w zamian żadnych usług
Ogólny poziom cen	Wskaźnik średniego poziomu cen dóbr i usług w gospodarce w danym okresie do ich poziomu w określonym czasie w przeszłości

Zadanie 1

Które z poniższych stwierdzeń dotyczą mikroekonomii, a które makroekonomii?

a) Na początku lat osiemdziesiątych w Wielkiej Brytanii, podobnie jak w wielu innych krajach zachodnich, nastąpił gwałtowny wzrost stopy bezrobocia.

b) Wyższe opodatkowanie wyrobów ty­toniowych ograniczy palenie.

c) Na początku lat osiemdziesiątych znacząco zwiększyło się bezrobocie wśród pracowników budowlanych.

d) Wzrost sumy dochodów społeczeń­stwa spowoduje wzrost wydatków konsumpcyjnych.

e) Pracownik, który otrzymał podwyż­kę wynagrodzenia, prawdopodobnie zwiększy sumę wydatków przezna­czanych na zakup dóbr i usług luk­susowych.

f) Przedsiębiorstwo zainwestuje w za­kup maszyn, jeżeli przewidywana stopa zwrotu jest zadowalająca.

g) Wysoka stopa procentowa w gos­podarce może ograniczyć aktywność inwestycyjną.

• Określ, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe:

1. Dobro komplementarne to taki towar, który musi być użytkowany łącznie z innym.

2. Dobro niższego rzędu to towar wyprodukowany wadliwie

3. Dobra substytucyjne to dobra wykluczające się przy zaspokajaniu określonej potrzeby

4. Jeżeli cena dobra X rośnie, a popyt na towar Y maleje, to dobra te są dobrami komple­mentarnymi.

5. Wszystkie dobra mają swoje substytuty.

6. Jeżeli dwa dobra są dobrami komplementarnymi, to wzrost ceny jednego z nich spowo­duje spadek popytu na drugie dobro.

Popyt na dobro normalne:

1. rośnie wraz ze wzrostem ceny tego dobra,

2. spada wraz ze spadkiem ceny tego dobra,

3. spada wraz ze wzrostem ceny tego dobra,

4. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

Dobro luksusowe, to każde dobro, dla którego:

a) wzrost dochodu powoduje spadek popytu,

b) popyt jest nieelastyczny,

c) wzrost ceny może spowodować wzrost popytu,

d) żadna z powyższych.

Prawo Engla mówi, że wraz ze wzrostem dochodów:

1. rośnie udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem,

2. rośnie udział wydatków na dobra wyższego rzędu (luksusowe),

3. maleje udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem,

4. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

Efekt Veblena odnosi się do dóbr:

1. luksusowych,

2. wyższego rzędu,

3. niższego rzędu,

4. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

Paradoks Giffena polega na:

1. wzroście popytu na dobra podstawowe przy wzroście ich ceny i dochodów konsumenta;

2. wzroście popytu na dobra prestiżowe pod wpływem wzrostu ich ceny;

3. wzroście popytu na dobra podrzędne, niemające bliskich substytutów, przy wzroście ich cen w warunkach, gdy towary na rynku są ogólnie trudno dostępne i ceny ich rosną;

4. wzroście popytu na dobra podstawowe, przy spodziewanych podwyżkach ich cen

w przyszłości;

e) żadna odpowiedź nic jest prawidłowa.

Efekt snoba:

1. polega na kupowaniu produktów w celu utożsamiania się z pewną grupą nabywców,

2. wielkość popytu, na dane dobro, zgłaszanego przez konsumenta zmienia się w odwrotny sposób w porównaniu do zmian wielkości popytu pozostałych konsumentów,

3. dotyczy dóbr luksusowych,

4. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa

Zadanie 2

Określ czy wymienione poniżej dobra są dobrami substytucyjnymi, komple­mentarnymi czy niezależnymi:

1. krawat i koszula..................k..........................................................

2. wełna i bawełna..........s..................................................................

3. książka i benzyna............n.............................................................

4. węgiel i gaz ziemny................s.....................................................

5. samochód i autostrada..................k...............................................

6. radio i prąd.....................k..............................................................

Zadanie 3

W podanej tabeli oznacz krzyżykami bezpośrednie determinanty popytu i podaży.

Czynnik	Popyt	Podaż
Ceny dóbr substytucyjnych
Podatek VAT
Dostępność czynników wytwórczych
Dochody konsumentów
Ceny dóbr komplementarnych
Nowoczesność metod wytwarzania
Moda, reklama
Pensje dla pracowników
Pogoda
Cena rozpatrywanego dobra
Oczekiwania, co do przyszłej wielkości popytu i cen

Zadanie 4

Na podstawie danych przedstawionych w tabeli wykreśl krzywa popytu na jabłka

Jak wpłyną na położenie krzywej popytu następujące zmiany:

Kombinacje	Cena
A	6,0	5
B	5,0	15
C	4,0	25
D	3,0	35
E	2,0	50

a) wzrost cen gruszek,

b) spadek dochodów konsumentów owoców,

c) spadek cen dóbr komplementarnych dla jabłek,

d) popularyzacja zdrowego trybu życia.

Q a) c) d)

d) D2 D0 D1

Zadanie 5

Na podstawie danych przedstawionych w tabeli wykreśl krzywą podaży jabłek.

Jak wpłyną na położenie krzywej podaży następujące zmiany:

Kombinacje	Cena	Wielkość podaży na jabłka
A	6,0	50
B	5,0	35
C	4,0	25
D	3,0	15
E	2,0	5

a) wzrost kosztów produkcji jabłek,

b) spadek liczby producentów jabłek,

c)wprowadzenie nowej, bardziej efektywnej, technologii

przechowywania jabłek,

d) wzrost cen sadzonek drzewek owocowych.

P

S1

1. 
   
   
   b) d) s0 s2

C)

Q

Jeżeli dobra A i B substytutami, to wzrost ceny dobra A spowoduje:

1. ruch wzdłuż krzywej popytu na dobro A i przesunięcie krzywej popytu na dobro B w lewo,

2. ruch wzdłuż krzywej popytu na dobro A i niezmienność krzywej popytu na dobro B;

3. ruch całej krzywej popytu na dobro A i niezmienność krzywej popytu na dobro B,

4. przesuniecie krzywej popytu na dobro A i równoczesne przesuniecie krzywej popytu na dobro B.

5. ruch wzdłuż krzywej popytu na dobro A i przesunięcie krzywej popytu na dobro B w prawo;

Jeżeli dobra A i B są dobrami komplementarnymi, to spadek ceny dobra A spowoduje:

1. ruch wzdłuż krzywej popytu na dobro A i przesunięcie krzywej popytu na dobro B w lewo;

2. ruch wzdłuż krzywej popytu na dobro A i niezmienność krzywej popytu na dobro B,

3. ruch całej krzywej popytu na dobro A i niezmienność krzywej popytu na dobro B;

4. przesunięcie krzywej popytu na dobro A i równoczesne przesunięcie krzywej popytu na dobro B.

5. ruch wzdłuż krzywej popytu na dobro A i przesunięcie krzywej popytu na dobro B w prawo;

Zadanie 6

Na rysunku krzywa popytu na pióra uległa przesunięciu z pozycji D₀ do D₁. Które z czynników mogły spo­wodować owo przesunięcie?

a) Spadek cen substytutów piór.

b) Spadek cen produktów komplemen­tarnych

c) Spadek cen surowców stosowanych do wyrobu piór.

d) Spadek dochodów konsumentów (traktujemy pióra jako dobro niż­szego rzędu).

e) Obniżka podatku od wartości doda­nej (VAT).

f) Spadek dochodów konsumentów (tym razem uznajemy pióra za dobro normalne).

g) Reklama piór

Zadanie 7

Rysunek przedstawia przemieszcze­nie krzywej podaży namiotów z położenia S₀ do S₁., Które z czynników mogły spowodować owo przesunięcie?

a) Wdrożenie nowej metody produkcji namiotów.

b) Spadek cen uzupełniającego wyposażenia turystyczno-kempingowego.

c)Wzrost stawek płac pracowników zatrudnionych przy produkcji namiotów.

d) Wzrost dochodów konsumentów (załóżmy, że namiot zaliczany jest (dóbr normalnych).

e) Spadek cen materiałów stosowany do produkcji namiotów. Które z poniższych czynników mogły wywołać wzrost cen domów i mieszkań?

Które z poniższych czynników mogły wywołać wzrost cen domów i mieszkań?

a) Spadek aktywności budowlanej.

b) Zwiększenie kredytów udzielanych nabywcom domów i mieszkań

c) Wzrost oprocentowania kredytów hipotecznych.

d) Wyprzedaż mieszkań komunalnych dotychczasowym najemcom.

Które z poniższych czynników mogły spowodować przesunięcie krzywej po­pytu na aparaty fotograficzne?

a) Spadek ceny aparatów fotograficz­nych.

b) Wzrost dochodów realnych.

c) Spadek ceny filmów do aparatów fotograficznych.

Zadanie 8

Na wykresach przedstawiono krzywe popytu (D₁) i podaży (S₁) oraz początkową cenę (P₁) i ilość równowagi (Q₁). Przedstaw na wykresie opisane poniżej zmiany na poszczególnych rynkach oraz oceń jaki wpływ miało to na popyt (D), podaż (S), cenę (P) oraz ilość (Q).Użyj następujących symboli: wzrost (↑), spadek (↓), bez zmian (—).

a) Wzrost ceny opon dostarczanych przez dostawców dla fabryki produkującej traktory. Określ sytuację na rynku traktorów. Podaż

D	S	P	Q2
_

Podaż- jeżeli ceny dla producenta rosną to cena jest jest większa a ilość produkcji spada

b) Wpływ wzrostu liczby urodzeń niemowlaków na rynek pieluch. Popyt

D	S	P	Q2

Cena wzrosła, kupcy zwiększyli cenę, -bo jak popy wzrasta to cena i ilość tez wzrasta

Pojęcia:

Cena maksymalna:

a) dotyczy dóbr wytwarzanych w ograniczonych ilościach w stosunku do popytu. Czegoś jest malo a popyt jest duzy

b) stosowana jest w celu ochrony konsumenta przed nadmiernie wysokimi cenami,

c) to przykład ceny urzędowej

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

W przypadku nadwyżki podaży produktów nad ich popytem:

a) skuteczne jest ustanowienie przez państwo ceny minimalnej,

b) skuteczne jest ustanowienie przez państwo ceny maksymalnej,

c) konieczna może stać się ochrona producenta,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

Na rynku paliw został wprowadzony podatek akcyzowy, w wyniku którego:

a) nastąpił wzrost popytu na paliwa, gdyż cena równowagi zmalała,

b) popyt na paliwa pozostał bez zmian lecz podaż paliw zmalała,

c) wzrosła cena równowagi, co spowodowało spadek popytu na paliwa,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

Pojęcie stan równowagi rynkowej odnosi się do:

a) stanu, w którym danej cenie odpowiada ta sama wielkość popytu i podaży,punkt przecięcia się popytu i podaży

b) stanu powyżej tzw. ceny minimalnej,

c) stanu niestabilności ceny rynkowej,

d) stanu stabilności zwyczajów nabywczych konsumentów.

Jeżeli na rynku cena równowagi żywca wieprzowego wynosi 70 zł/kg i rząd wprowadzi cenę minimalną na poziomie 100 zł/kg, to na rynku będziemy mieli do czynienia z:

1. równowagą,

2. niedoborem podaży,

3. nadwyżką podaży,(skup narzucił taka cenę producent produkuje na max)

4. nadwyżką popytu.

Działalność mechanizmu rynkowego polega na:

5. a) automatycznym przywracaniu równowagi na rynku za pomocą określonych reakcji sprzedających i kupujących, (walka między popytem a podąża)

b) automatycznym przesunięciu krzywej popytu w górę w przypadku wzrostu popytu lub w dół w przypadku jego spadku,

c) automatycznym przesunięciu krzywej podaży w górę w przypadku wzrostu podaży lub w dół w przypadku jej spadku,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa

Zadanie 9 (18.10.2008)

Rynek pewnego towaru można scharakteryzować funkcjami popytu i podaży, przy czym funkcja popytu przyjmuje postać: Q_d=1925-5P, funkcja podaży: Q_S=1670+10P.

1. Podaj cenę i ilość równowagi rynkowej.

Y=ax+b funkcja liniowa

QD=QS

1925-5P=1670+10P 255=15P Pe=17

Cena równowagi Pe wynosi 17

Q_d =1925-5*17=1840

Q_S =1670+10*17=1840

Przy cenie Pe 17 ilość równowagi wynosi 1840

2. Jak zmieni się cena równowagi rynkowej i ilość towaru równoważąca rynek, jeśli na skutek wzrostu atrakcyjności towaru w oczach klienta popyt na rozpatrywane dobro wzrośnie o 495 sztuk przy każdym poziomie ceny?

Q_d =1925+495-5P=1670+10P 750=15P Pe=50

Q_S =1670+10*50=2170

Q_d =1925+495-5*50=2170 Qe=2170

Ilość równowagi wynosi Qe=2170

3. Jak zmieni się cena równowagi rynkowej i ilość towaru równoważąca rynek, jeśli na skutek spadku dochodów konsumentów, popyt na rozpatrywane dobro spadnie o 10%?

Q_d 1925*0,9=1925*10%=192,5

1925-192,5=1732,5 Q_d =Q_S Q_d =1732,5-5P=1670+10P= Q_S

62,5=15P Pe=4,17

Q_d =1732,5-5*4,17=1711,9=Pe

Ilość równoważąca rynku wynosi 1711,9

4. Z jakim rynkiem dobra mamy do czynienia?

DOBRO NORMALNE

Zadanie 10

Rynek pewnego towaru można scharakteryzować funkcjami popytu i podaży, przy czym funkcja popytu przyjmuje postać: Q_d=2490-15P, funkcja podaży: Q_S=2105+20P.

5. Podaj cenę i ilość równowagi rynkowej.

Q_d= Q_S 2490-15P = 2105+20P 385=35 P Pe=11

Q_d=2490-15*11= 2325

Q_S=2105+20*11= 2325

6. Jak zmieni się cena równowagi rynkowej i ilość towaru równoważąca rynek, jeśli na skutek spadku kosztów produkcji podaż na rozpatrywane dobro zmieni się o 175 sztuk przy każdym poziomie ceny?

Q_S=2105+175+20P=2280+20P

2280+20P= Q_d 2280+20P=2490-15P 35P=210 P=6

7. Jak zmieni się cena równowagi rynkowej i ilość towaru równoważąca rynek, jeśli w wyniku tego rocznej suszy podaż ulegnie redukcji o 50%

Q_S=2105+20P 2105*0,5=2105*50%=1052,5

2105-1052,5=1052,5 Q_d =Q_S 2490-15P = 1052,5+20P

1437,5=35P P=41,07

Q_S=1052,5+20*41,07=1873,9=Pe

Ilość równoważąca rynku wynosi 1873,9=Pe

8. Z jakim rynkiem dobra mamy do czynienia? Dobrem normalnym

Zadanie 11

W zespole zatrudnionym przez firmę Bayer jest 5 osób, które zajmują się opracowywaniem szaty graficznej opakowań lub wymyślaniem haseł reklamowych. Bez względu na liczbę zatrudnionych przy danym zaję­ciu, jeden zatrudniony może opracować 10 rysunków albo wymyślić 5 haseł reklamowych.

a) Wykreśl krzywą możliwości produk­cyjnych tego zespołu.

b) Załóżmy, że dzięki wynalezieniu no­wej techniki komputerowej opracowywanie szaty graficznej stało się łatwiejsze i jeden zatrudniony może zaprojektować 15 rysunków. Wykreśl nową krzywą transformacji.

1 osoba- 10 rysunków lub 5 haseł reklamowych

5 osób - 50 rysunków lub 25 haseł

Zadanie 12

W Middle Office pracownicy zajmują się rozliczaniem bonów skarbowych i obligacji. Krzywa możliwości produkcyjnych te­go departamentu przedstawiona jest na rysunku.

Która z kombinacji obu produktów jest osiągalna dla pracowników departamentu przy obecnym sta­nie?

A Tylko A.

B Tylko B.

C A i B.

D. A, B i C e. Tylko D.

Zadanie 13

Rysunek przedstawia krzywą możliwości produkcyjnych pewnej gospo­darki. Jeżeli jest ona w fazie recesji, to, którą z czterech kombinacji dóbr (A, B, C. D, E) wytwarza?

Tylko C recesja dąży do zmniejszenia produkcji

Zadanie 14

Narysuj krzywą możliwości produkcyjnych dóbr A i B oraz zaznacz punkt X, w którym gospodarka nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości. Jak przesunie się krzywa możliwości produkcyjnych, gdy:

1. 
   
   
   Stanieją surowce do produkcji dobra B,

2. 
   Odkryto nowe złoża surowców wykorzystanych do produkcji dóbr A i B

3. 
   Wynaleziono nową technologię produkcji dobra A

4. 
   Wzrośnie efektywność produkcji dobra B

5. 
   Zdrożeją surowce do produkcji dobra A

6. 
   Na skutek zdarzenia losowego uległa zniszczeniu część maszyn do produkcji dobra B

7. 
   Na skutek wzrostu dochodowości do gospodarki napływa kapitał

8. 
   Na skutek niskiej dochodowości w gałęzi B następuje odpływ kapitału do gałęzi A.

Zadanie 15

Rysunek przedstawia w formie krzywej transformacji dokonywany przez społeczeństwo wybór między usługami publicznymi a dobrami pry­watnymi. Trzy punkty A, B, C przed­stawiają różny stopień zaangażowania państwa w procesy gospodarcze. Do­pasuj poszczególne punkty do następu­jących hipotetycznych sytuacji:

a) gospodarka, w której interwencja państwa ograniczona jest do mini­mum, a sektor publiczny świadczy jedynie minimalną ilość niezbęd­nych usług.

b) gospodarka, w której państwo bie­rze na siebie duży zakres odpowie­dzialności za sprawy gospodarcze, realizuje politykę wysokiego opoda­tkowania oraz świadczenia dużego zakresu usług publicznych,

c) gospodarka, w której państwo świadczy usługi publiczne w zakresie większym niż niezbędne minimum, ale pozostawia swobodę sektorowi prywatne

1. Krzywa możliwości produkcyjnych:

a) przedstawia przy każdej wielkości produkcji jednego dobra maksymalną produkcję drugiego dobra,

b) przedstawia przy każdej wielkości produkcji jednego dobra minimalną produkcję drugiego dobra,

c) obrazuje wielkość produkcji tylko dwóch dóbr,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

2. Punkty leżące powyżej krzywej możliwości produkcyjnej:

a) wykraczają poza obszar dopuszczalnego wyboru ekonomicznego,

b) istniejące zasoby kapitału i pracy uniemożliwiają ich osiągnięcie,

c) są możliwe do osiągnięcia w przypadku zwiększenia zasobów kapitału i pracy lub w wyniku postępu technicznego,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

3. Która z poniższych zmian będzie miała miejsca, gdy wdroży się nową lepszą technologię produkcji dobra X (zastosuj koncepcję krzywej możli­wości produkcyjnych):

a) wzrośnie poziom życia społeczeństwa,

b) gospodarka wytworzy więcej dobra X,

c) poprawi się efektywność gospodarki,

d) gospodarka może wytworzyć więcej dobra X, jak i dobra Y.

4. Gospodarka kraju X ogranicza się do produkcji dwóch dóbr: samochodów i suszarek do włosów. Jeżeli pojawi się nowa technologia mająca zasto­sowanie przy produkcji samochodów to:

a) może wzrosnąć liczba produkowanych samochodów,

b) spadnie liczba produkowanych samochodów i suszarek,

c) wzrośnie realna wartość kapitału w gospodarce,

d) spadnie liczba produkowanych samochodów, a liczba

Zadanie 16

Możliwości producentów I i II w zakresie wytwarzania dóbr X i Y przedstawia tabela. Obaj producenci są tak samo wyposażeni w czynniki produkcji. Zakładamy doskonałą substytucyjność czynników produkcji wykorzystywanych do produkcji dóbr X i Y oraz ich doskonałą podzielność.

Tabela l

	Producent 1	Producent 2
Dobro X	20 albo	50 albo
Dobro Y	80	150

Wykorzystując dane z tabeli:

1. Wykreśl krzywe możliwości produkcyjnych obu producentów;

		Producent 1	Producent 2
x	20	4	3	50
y	80	1/4	1/3	150

2. 
   
   Oblicz koszty alternatywne produkcji jednostki X i jednostki Y producentów 1 i 2;







⁸⁰/₂₀=4 ²⁰/₈₀=¹/₄ ¹⁵⁰/₅₀=3 ⁵⁰/₁₅₀=¹/₃

































3. oceń, który producent jest efektywniejszy w produkcji X, a który w pro­dukcji Y;

Producent 1 x=^1/4

Producent 2 y=3

d) uzupełnij tabelę 2, wpisując brakujące wartości współrzędnych punktów produkcji.

Tabela 2

Producent 1			Producent 2
Dobro X	Dobro Y		Dobro X	Dobro Y
6	56	6*4=24 80-24=56	21	87	21*3=63 150-63=87
17	12	17*4=68 80-68=12	43	21	43*3=129 150-129=21
13	28	80-28=52 52*1/4=13	39	33	150-33=117 117*1/3=39
4	64	80-64=16 16*1/4=4	6	132	150-132=18 18*1/3=6




Materiał pomocniczy

Tabela. Rodzaje elastyczności cenowej popytu

Rodzaj (nazwa) popytu	Opis słowny	Wskaźnik liczbowy	Prezentacja graficzna
proporcjonalny (jednostkowy)	procentowa (względna) zmiana wiel­kości popytu jest taka sama jak pro­centowa zmiana ceny	Ed = l
elastyczny	procentowa (względna) zmiana wiel­kości popytu jest większa od procen­towej zmiany ceny	Ed > l
nieelastyczny	procentowa (względna) zmiana wiel­kości popytu jest mniejsza od pro­centowej zmiany ceny	0 < Ed < l
całkowicie nieelastyczny (sztywny)	wielkość popytu nie reaguje na zmia­nę ceny	Ed = 0
doskonale elastyczny	przy danej cenie wielkość popytu może przybierać dowolne rozmiary	Ed^—> ∞

Zadanie 17

1. 
   
   Wzrost ceny pewnego dobra z 10 PLN do 20 PLN, spowodo­wał spadek ilości nabywanej tego dobra z 3 tyś. do 2 tyś. jednostek. Oblicz elastyczność cenową popytu w punkcie na to dobro.

Popyt spadł o 1 tysiąc jednostek 3tyś-2tyś . Cena z 10 zł wzrosła na 20 zł różnica 10 zł

2. Wzrost ceny rowerów z 1000 PLN do 1500 PLN, spowodo­wał spadek ilości nabywanej tego dobra z 5 tyś. do 3 tyś. jednostek. Oblicz elastyczność cenową popytu w punkcie na to dobro.




3. 
   Gdy cena rowerów wzrosła o 5%, ilość nabywana rowerów zmniejszyła się o 7%. Oblicz współczynnik elastyczności cenowej popytu na rowery.




4. Cena reklam wzrosła o 7%, ilość reklam zmniejszyła się o 18%. Oblicz współczynnik elastyczności cenowej popytu na reklamę.




5. 
   Załóżmy, że cena bananów wzrosła z 2 PLN do 3 PLN i w tym przedziale zmienności ceny elastyczność cenowa popytu na banany wynosi 0,9. Jak zmieni się ilość nabywana bananów, gdy nabywcy przy cenie wynoszącej 2 PLN zakupili 100 kg bananów?

1. Przypadek 2zl na 3zl





Q₂-100=45 Q₂=145

Jest to przypadek gdyby było to dobro wyższego rzędu

2. 
   
   Przypadek, jeżeli się zmniejszy

Q₂-100=-4,5 Q₂=55

Jest to przypadek gdyby było to dobro normalne, gdyz wraz ze wzrostem ceny popyt spada.

WNIOSEK: określić, jakie będzie dobro.

Zastosować +/- w cenowej elastyczności popytu.

F) Gdy - przy liniowej zależności między ceną a wielkością popytu - bez­względna wartość współczynnika elastyczności cenowej popytu jest mniej­sza od jedności, to popyt jest:

a) elastyczny,

b) sztywny,

c) doskonale elastyczny,

d) nieelastyczny.

Zadanie 18

A) Oblicz elastyczność mieszaną popytu na dobro A na podstawie następujących danych:




PB	QDa ilość popytu na dobra
4	20
2	10







Czy dobra A i B są dobrami substytucyjnymi, czy komplementarnymi? Odpo­wiedź uzasadnij.

B) Ile wynosi elastyczność mieszana popytu na dobro X, gdy jego ilość zmniej­szyła się o 10%, cena zaś dobra Y wzrosła z 10 PLN do 10, 5 PLN. Czy dobra X i Y to dobra substytucyjne, czy komplementarne? Odpowiedź uzasadnij.





ILOSC ZMNIEJSZYLA SIĘ O 0 10% A CENA WZROSLA O 5%

C), Jeżeli Edp= -0, 5, to jest to potwierdzeniem faktu, że analizowane dobra są..KOMPLEMENTARNE

D), Które z poniższych par charakteryzują się ujemną elastycznością mieszaną popytu:

1. Długopis i pióro b)źarówka i prąd c)piwo i wino d)motor i benzyna




Zadanie 19 OD STRONY PRODUCENTA

c)	Cena torebki	Ilość nabywa­na (tyś.)	Suma wydatków (utarg)	Prosta cenowa elastyczność popytu	b)
	1,80 elastyczn	20	36	6	1,80*20=36
	1,50 nieelast	30	45	1^2/3	1,50*30=45
	1,20	40	48	1	1,20*40=48
	0,90	50	45	^3/5	^0,90*50=45
	0,60	60	36	^1/3	^0,60*60=36

1. Przypuśćmy, że cena jednostkowa wynosi 1,20. O ile zmieni się wiel­kość zapotrzebowania po obniżeniu ceny o 0,30.

Odp.ZWIĘKSZY SIĘ O 10 TYS SZTUK

2. Oblicz sumę wydatków nabywców przy każdym wskazanym poziomie ceny.

CENA X* ILOSC

3. Oblicz prostą elastyczność cenową popytu dla każdego poziomu ceny od 0,60 do 1,80.

4. Przy jakiej cenie .utarg jest najwięk­szy?

Przy cenie 1.20 utarg jest najwyższy popyt elastyczny =1

5. Przy jakiej cenie elastyczność popytu równa się - l?

6. W jakim przedziale cen popyt jest elastyczny, a w jakim nieelastyczny?

Nieelastyczny Ed<1 Elastyczny Ed>1

Zadanie 21

Poniższe dane dotyczą krzywej popytu na mecz hokejowy:

cena biletu	14	16	18	20	22
wielkość popytu na bilety	6000	5600	5200	4800	4400
			93600	9600	96800

a) jeśli stadion, na którym odbywa się mecz, ma 5200 miejsc i jeśli cena bi­letu wynosi 20 zł, to czy stadion będzie pełny? Nie wolnych miejsc 400

b) jeśli nie, ile będzie wolnych miejsc? 400

c) jaka jest cena równowagi biletu na mecz? 18


d) czy opłaca się właścicielowi stadionu obniżyć cenę biletów? (odpowiedź uzasadnij,Edp)

nie oplaca się popyt nieelastyczny

2. czy opłaca się podnieść cenę biletów? (odpowiedź uzasadnij, wykorzystując Edp)

TAK oplaca się zwiększy się utarg

Material pomocniczy




Elastyczność cenowa popytu a zmiany wielkości utargu

Zmiana ceny	Zmiana utargu
	popyt elastyczny Epd<-1	Epd=-1	popyt nieelastyczny Epd>-1
wzrost	spadek	0	wzrost
spadek	wzrost	0	spadek

Zadanie 20

A) Współczynnik Edp jest równy -0,67. Oznacza to, że popyt jest nieelastyczny. Wzrost ceny o 10% powoduje spadek wielkości popytu o 6,7 % oraz .wzrasta TR(Total Revenu) przedsiębiorstwa.


B) Edp = -1,9. Oznacza to, że popyt jest elastyczny Spadek ceny o 10% po­woduje wzrost wielkości popytu o 19.% oraz .wzrosnie.TR producenta.



C) W wyniku obniżenia ceny pary skarpetek z 10 jp do 8 jp konsumpcja wzro­sła z 22 do 30 par. Wartość współczynnika cenowej elastyczności popytu (Edp) obliczona metodą punktową wynosi 1/8 co ozna­cza, że popyt na skarpetki jest .elastyczny i zastoso­wana polityka cenowa spowoduje..wzrost przychodów całko­witych ze sprzedaży (TR).

D) W wyniku wzrostu ceny kg czereśni z 9 jp do 19 jp tygodniowa konsumpcja obniżyła się z 30 do 20 kg. Wartość współczynnika cenowej elastyczności popy­tu (Edp) obliczona metodą łukową wynosi.^.3/₁₀ co oznacza, że popyt na czereśnie jest.....nieelastyczny. i zastosowana polityka cenowa spowoduje ..wzrost przychodów całkowitych (TR)




Zadanie 22

Firma „Karna”, wytwarzająca dobro A, w krótkim okresie ponosi straty. Na podstawie badań empirycznych ustalono, że przy obecnej cenie sprzedaży do­bra A elastyczność cenowa popytu na nie wynosi -2,2( np.meble dobra wyższego rzędu). Dążąc do zmniejszenia strat, zarząd firmy powinien:

a) podwyższyć cenę,

b) obniżyć cenę,

c) nie zmieniać poziomu ceny

Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając tylko podane informacje.

Zadanie 23

Oblicz elastyczność dochodową popytu na dobro X na podstawie następują­cych danych:

I	QDX
10 000	100
1 2 000	110




Dobro normalne E_Di<1





Zadanie 24

A) Firma X wytwarza dobro, na które elastyczność dochodowa popytu wynosi E_DI= -2,5. Z prognozy agendy rządowej wynika, że dochody realne ludności będą wzrastać w ciągu najbliższych 5 lat średnio o 3% rocznie. Jakiej rady udzielisz zarządowi firmy:

a) zwiększyć skalę produkcji,

b) ograniczyć produkcję,

c) nie zmieniać poziomu produkcji?

Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając tylko podane informacje.

B) Jeżeli w wyniku wzrostu dochodów spada popyt na badane dobro, znaczy to, że: E_DI<0

a) badane dobro jest dobrem obojętnym, Edi przyjmuje wartość O,

b) badane dobro jest dobrem luksusowym, Edi przyjmuje wartość większą niż l,

c) badane dobro jest dobrem normalnym, Edi przyjmuje wartość między O a l,

d) żadna odpowiedź nie jest prawidłowa.

Zadanie 25

Jeśli rząd ustalił cenę sprzedaży Q podręczników szkolnych na poziomie o 15% niższym od poziomu odpowiadającego cenie równowagi, to:

a) taka cena jest ceną ...maxymalna.....


b) gdy współczynnik elastyczności cenowej podaży Esp = 0,6, to nastąpi wzrost/spadek (podkreśl właściwe słowo) dostaw podręczników o ..9..%

Zadanie 26



Tabela zawiera dane o kształtowaniu się wielkości popytu i podaży książek, drukowanych przez przedsiębiorstwa w zależności od poziomu cen.

Cena	20	30	40	50	60	70	80
Xd w tyś.	300	240	190	150	110	80	60
Xs w tyś.	40	70	110	150	210	270	340

a)wyznacz graficznie punkt rów­nowagi na rynku książek i zin­terpretuj go.






























b) cena 30 jp jest ceną (minimalną /maksymalną), która wywoła (nie­dobór/ nadmiar) rynkowy w wy­sokości ....170....(różnica między rownowaga cenowa 240-70=170)

c) cena 60 jp jest ceną (minimalną /maksymalną), która wywoła (nie­dobór/ nadmiar) rynkowy w wy­sokości .....100...


d) porównaj współczynnik elastyczność cenowej popytu i podaży przy zmianie ceny książek z 40jp do 50jp.

Podaż elastyczna

Zadanie 27

Niech elastyczność cenowa podaży na złoto wynosi we Francji 4, a w Wielkiej Brytani 2,5. Jaki jest wpływ wzrostu ceny uncji złota we Francji o 2% i Wielkiej Brytani o 1% na ilość złota sprzedaną w każdym z tych krajów?

1. Jeżeli dochodowa elastyczność popytu na dane dobro wynosi 0,5 (nieelastyczny) to popyt zmienia się:

a) w odwrotnym kierunku niż dochód,

b) w tym samym kierunku co dochód, ale w mniejszym stopniu,(niezbyt silne zmiany)

c) w tym samym kierunku co dochód i w tym samym stopniu,

d) w tym samym kierunku co dochód, ale w większym stopniu.

2. Jeżeli popyt na pewien produkt jest określony jako elastyczny względem ceny, to:

a) wzrost ceny spowoduje zwiększenie sprzedanej ilości, ale ogólna wiel­kość utargu zmaleje,

b) wzrost ceny spowoduje zmniejszenie sprzedanej ilości, ale ogólna wiel­kość utargu wzrośnie,

c) spadek ceny spowoduje zwiększenie sprzedanej ilości, ale ogólna wiel­kość utargu zmaleje,

d) spadek ceny spowoduje zwiększenie sprzedanej ilości i zwiększenie ogól­nej wielkości utargu.

3. Ekonomista zaliczy określone dobro konsumpcyjne do dóbr niższego rzędu, gdy elastyczność:

a) dochodowa popytu wynosi -0,5, (>0)

b) cenowa popytu wynosi -1,3,

c) mieszana popytu wynosi -0,7,

d) dochodowa popytu wynosi 1,3,

e) mieszana popytu wynosi 0,1.


4. Jeśli masło i margaryna (dobra substytucyjne) mają mieszaną elastyczność popytu równą 2, a cena masła wzrasta z 20 do 30 pensów za funt, to popyt na margarynę wzrośnie o:







1. 20%,

b) 25%,

c) 75%,

d) 100%,

e) 150%.

ceny uncji złota we Francji o 2% i W.B o 1%

8% popyt wzrosł 2,5%




Zadanie 28

Fabryka wazonów ma do wyboru trzy metody produkcji, charakteryzujące się różnymi proporcjami zużycia prac i kapitału (tablica 1.). Załóżmy, ze stawka płacy wynosi £200, a koszt jednostki kapitału £400 tygodniowo.

a)Oblicz koszt całkowity dla każdego poziomu i techniki produkcji.

Koszt całkowity obliczamy dla każdego poziomu i techniki produkcji

Technika A-pracochłonna Technika B - zrównoważona Technika C- kapitałochłonna

Technika A A

Technika B B

Technika C ('

Produkcja

Nakład pracy

Nakład kapitału

Koszt całkowity

Nakład pracy

Nakład kapitału

Koszt całkowity

Nakład pracy

Nakład kapitału

Koszt całkowity

l

9*200+

2*400=

2600

6*200+

4*400=

2800

4*200+

6*400=

3200

4

41*200+

5*400=

10200

18*200+

16*400=

10000

16*200+

19*400=

10800

5

59*200+

6*400=

14200

24*200+

22*400=

13600

20*200+

25*400=

14000

7

120*200+

8*400=

27200

45*200+

38*400=

24200

29*200+

40*400=

21800

1. Dla każdego poziomu produkcji do­bierz właściwą technikę produkcji.

1	A	B
4	B	B
5	B	B/C
7	C	C

2. Przypuśćmy, że cena pracy wzrasta do £300, zaś cena kapitału nie zmienia się. Jak wpłynie to na wybór techniki produkcji?

Zrezygnuje z A techniki -pracochłonnej z 200£ na £300

Technika A A

Technika B B

Technika C ('

Produkcja

Nakład pracy

Nakład kapitału

Koszt całkowity

Nakład pracy

Nakład kapitału

Koszt całkowity

Nakład pracy

Nakład kapitału

Koszt całkowity

l

9*300+

2*400=

3500

6*300+

4*400=

3400

4*300+

6*400=

3600 12400

4

41*300+

5*400=

14300

18*300+

16*400=

11800

16*300+

19*400=

12400

5

59*300+

6*400=

20100

24*300+

22*400=

16000

20*300+

25*400=

16000

7

120*300+

8*400=

39200

45*300+

38*400=

28700

29*300+

40*400=

24700

3. Uwzględniając nową cenę pracy oblicz ponownie koszt całkowity dla każdego poziomu i każdej techniki produkcji oraz wskaż, która tech­nika jest optymalna przy różnych rozmiarach produkcji.

4. Technika C- kapitałochłonna

Zadanie 29

Tablica 2 pokazuje kształtowanie się długookresowych kosztów w pewnym przedsiębiorstwie przy różnych pozio­mach produkcji.

a) Oblicz długookresowy koszt prze­ciętny i krańcowy (przy różnych po­ziomach produkcji).

b) Przy jakiej wielkości produkcji dłu­gookresowy koszt przeciętny jest mi­nimalny?

c) Przy jakiej wielkości produkcji na­stępuje zrównanie długookresowego kosztu przeciętnego z kosztem krań­cowym



Tablica 2. Długookresowe koszty produkcji (£) TC=FC+VC





Produkcja jednostek (liczba jednostek na tydzień)			Koszt całkowity TC - Total cost	Długookresowy koszt przeciętny LAC	Długookresowy koszt krańcowy LMC
l			32		32
2			48		24 LAC=LMC
4			140		35
6			352		58
































Zadanie 30

Na rysunku kaloszy dominuje trzech producentów zajmujących 95% rynku: Polbut, Kalosz S.A. oraz GUMBit S.A. Na podstawie danych odpowiedz na podane pytania:

c)Jakie są udziały każdej z firm?	Firma	Q	P	TR Utarg całkowity	ATC Przeciętne koszty calkowite		TC Total cost	Zysk	a) Struktura rynku
	^Polbut	18000	20	360 000	12	216 000		144 000
	Kalosz SA	6000	20	120 000	14	84 000		36 000
	GUMBit SA	4500	20	90 000	13	58 500		31 500
				28 500				211 500- 95%

1. Jakie są udziały każdej z firm?

211,500-95% 211.500 : 0,95= 224 = 100%

2. Co stanie się na rynku kaloszy, jeśli firma GUMBit S.A. obniży cenę swoich produktów do 18zł, ile będzie sprzedawać wówczas swoich produktów, jeśli Epd kaloszy = 2 ?



20->18 zl spadła o 10% czyli 2zl

Wzrośnie o 20 % popyt

Zadanie 31

Poniższa tabela przedstawia elementy kalkulacji opłacalności produkcji poszczególnych dóbr w portfelu produkcyjnym przedsiębiorstwa „Bankrut”:

Prod.	P	Q	TFC- koszty stałe całkowite	ATC-przeciętne koszty całkowite TFC+AVC	AVC-przecietne koszty zmienne AVC=P*Q	TR-utarg całkowity	TC- koszty całkowite
^I	100	20	100	150	50	2000	3000
II	25	100	500	725	225	2500	725000
III	50	20	10	70	60	1000	1400

1. określ czy produkcja jest opłacalna- STRATY

2. który produkt jest najbardziej opłacalny

->eliminacja produktu 2 ->obniżenie kosztow zmiennych ->w prod 1 obnizyc koszty przeciętne ->zwiększyć produkcje nr 1

Zadanie 32

Na podstawie informacji o popycie rynkowym na przeloty liniami PLL LOT na trasie Warszawa-Poznań, uzupełnij tabele:

P	Q	TR	MR-wartośc krancowa utargu	TC= ATC*Q	ATC	MC-wartośc krancowa kosztó	Zysk TR-TC
100	100	10000		18000	180	200	-8000
120	80	9600		12800	160	180	-3200
140	60	8400		8400	140	140	0
160 cena równowagi	40	6400		6000	150	100	400
180	20	3600		3600	180	80	0
200	0	0		0	200	60	-200

Zadanie 33

Producent A nabywa 8 jednostek czynnika pracy L i 6 jednostek czynnika kapitału C, na zakup których przeznacza 110 j.p. Ceny czynników L i C wynoszą odpowiednio: 10 j.p. i 5 j.p. Wiedząc, że U_kL = 60X, U_kc = 40X, określ zasadność i kierunek ewentualnych zmian w strukturze zaangażowania czynników produkcji.

(L,C)= (8,6) i=110 -cena obu czynników (PL ,PC)=(10,5)

UKL=60x UKC=40 UŻYTECZNOŚĆ

Na podstawie danych określ czy w przyszłości firma zwiększy wydatki na czynnik pracy czy czynnik kapitału (maszyny)




PL*L+PC*C=i

równanie na wydatki przedsiębiorstw







10*8+5*6=110 prawda

Firma będzie wiecej inwetowala w kapital niż w prace (nie będzie wiecej zatrudniac a zakupi wiecej maszyn)

Zadanie 34

Producent A nabywa 20 jednostek czynnika L i 10 jednostek czynnika C, na których zakup przeznacza 800 j.p. Ceny czynników L i C wynoszą odpowiednio:

10 j.p. i 60 j.p. Wiedząc, że U_kL = 50X, U_kc = 90X, określ zasadność i kierunek ewentualnych zmian w strukturze zaangażowania czynników produkcji

(L,C)=(20,10) i=800 (PL,PC)=(10,60)

UKL=50 UKC=90


PL*L+PC*C=i 1 0*20+60*10=800

Wniosek: jest to firma uslugowa .Firma w przyszłości będzie więcej zatrudniać ludzi niż kupowac maszyn.

Zadanie 35

Producent A dysponuje dochodem i = 140 j.p., który w całości przeznacza na zakup 30 jednostek czynnika C i 20 jednostek czynnika L, wykorzystywanych do produkcji 100 jednostek dobra X. Wiedząc, że:

Pc = 2j.p, U_kc = 8X, U_kL = 12X:

a) oblicz P_L;

b) wyznacz koszt jednostkowy dobra X;

c) określ kierunek zmian, jakie wprowadzi producent w wielkości zatrudnienia czynników C i L.

Dane

i = 140 j.p (C,L)=(30,20) x=100 (PL,PC)=(PL,2) UKC=8 UKL=12

1. PL*L+PC*C=i PL*20+2*30=140




20PL=140-60 20PL=80 //20 PL=4

Firma w przyszłości kupi wiecej mazyn jest to firma produkcyjna.

Zadanie 36

Producent ALFA wytwarza dobro X, wykorzystując czynniki L i C. Ich ceny wynoszą odpowiednio: 2 j.p. i 3 j.p. Wiedząc że na zakup tych czynników producent przeznacza 31 j.p. oraz wykorzystując informacje zawarte w tabeli:

a) uzupełnij tabelę;

b) wskaż optymalną metodę produkcji dobra X.

(PL,PC)=(2,3) i=31


(L,C) kombinacja (10,2) i (11,C)

PL*L+PC*C=i 2*11+3*3=31 (L,C)=(11,3)

Wniosek : jest to najbardziej optymalna maxymalna uzytecznosc

L	UkL	UkL /PL	C	Ukc	Ukc /Pc
10	20	10 8	l	36	12
11	16	8 1	2	30	10
12	10	5	3	24	8
13	2	1	4	18	6

Px*X+Py*Y=m

równanie lini budżetowej /ogranicnie budżetowe

(X,Y) koszyk dóbr















Co wpływa na przesunięcie lini ograniczenia budżetowego:

• 
  Wysokość dochodu

















• Zmiana cen

















• Preferencje

• Podatki

Pojecia i okreslenia

koszyk dóbr	Określona kombinacja ilościowa dóbr nabywanych przez konsu­menta.
użyteczność	Suma zadowolenia, jakie daje kon­sumentowi określony koszyk dóbr.
ścieżka wzrostu dochodu	Krzywa, która pokazuje, jak zmie­nia się wybierany przez konsumen­ta koszyk dóbr pod wpływem zmian poziomu dochodu.
optimum konsumenta	Punkt, w którym konsument osią­ga maksymalną użyteczność (punkt styczności najwyższej osią­galnej krzywej obojętności z linią budżetową, w którym krańcowa stopa substytucji dwóch dóbr zrównuje się z relacją ich cen).
ograniczenie budżetowe	Zbiór takich kombinacji dóbr, któ­re są dostępne dla konsumenta przy danym poziomie dochodu i danych cenach.
krzywa obojętności	Krzywa ilustrująca wszystkie ko­szyki dóbr o jednakowej użytecz­ności dla konsumenta.
efekt substytucyjny	Ta część reakcji konsumenta na zmianę ceny, która wiąże się ze zmianą relacji cen.
indywidualna krzywa popytu	Krzywa ukazująca ilość dobra na­bywaną przez konsumenta przy różnych poziomach ceny.
krańcowa stopa substytucji	Ilość jednego dobra, z której kon­sument musi zrezygnować, jeżeli chce zwiększyć o jednostkę ilość drugiego dobra, utrzymując jedno­cześnie na nie zmienionym pozio­mie łączną użyteczność.
linia budżetowa	Prosta przedstawiająca maksymal­ne ilości dwóch dóbr, które może nabyć konsument.
zasiłki rzeczowe	Świadczenia socjalne z budżetu państwa dokonywane w formie niepieniężnej.
maksymalizacja użyteczności	Założenie, zgodnie z którym kon­sument spośród dostępnych kom­binacji dóbr wybiera tę, która daje mu największą użyteczność.
efekt dochodowy	Ta część reakcji konsumenta na zmianę ceny, która wiąże się ze zmianą jego siły nabywczej.
rynkowa krzywa popytu	Suma indywidualnych krzywych popytu wszystkich nabywców da­nego dobra.
komplementarność	Sytuacja, w której różne dobra można konsumować tylko łącznie.
dobro Giffena	Takie dobro niższego rzędu, dla którego efekt dochodowy jest większy od efektu substytucyjnego, czyli krzywa popytu jest rosnąca względem ceny.

Zadanie 37

Andrzej, mieszkający z rodzicami, ko­rzysta ze stypendium w wysokości 20$ tygodniowo, które wydaje na posiłki i na rozrywki. Odkładając liczbę posił­ków na osi pionowej, a ilość rozrywek na osi poziomej, wykreśl linię budżeto­wą Andrzeja dla następujących sytu­acji:

PF*F+PE+E 0,5*F+0,5*E=20$ 0,5 ->50 centów


a) jednostkowe ceny posiłków (p_F) i rozrywek (p_E) wynoszą 50 c,















c)







b)















b) p_F = 50 c, p_E = 1$,

3. p_F ⁼ 50 c , p_E = 50 c, ale wysokość stypendium wzrasta do 25$ na ty­dzień.




Objaśnij położenie linii budżetowych b) i c) w porównaniu z a).

Zadanie 38

Krysia kupuje jedynie pączki i płyty CD. Wydając cały dochód może kupić 12 pączków i 4 płyty CD. Inny koszyk dóbr, który Krysia może kupić wydając cały dochód to 4 pączki i 8 płyt CD. Jeżeli cena l pączka wynosi l PLN, to jaki jest dochód Krysi?

P- plyty C-CD (P,C) (12,4) v (4,8)

P1=1zl P2=? 1*12+P2*4=1*4+P2*8 12-4=4P2 P2=2

1*12+2*4=20=m

Zadanie 39

Karol konsumuje 60 sztuk dobra X i 30 sztuk dobra Y. Cena dobra Y wynosi 5 PLN, a cena dobra X rośnie z 3 do 4 PLN. Aby Karol mógł kupować nadal 60 sztuk dobra X i 30 sztuk dobra Y jego dochód musi wzrosnąć o ___60_____?

(X,4)=(60,30) (P1,P2)=(3,5) Px=4 Px=3->4 Py=5

M=? m1=60*4+5*30=240+150=390 ∆m=60

60/300*100%=18%

Zadanie 40




Barbara zastanawia się, jak podzielić pieniądze przeznaczone na zakup płyt i sukienek. Rysunek 1 ilustruje jej linię budżetową oraz krzywą obojętno­ści.

Przyporządkuj oznaczone na wykre­sie punkty odpowiednim zdaniom:

1) wybór zapewniający Barbarze ma­ksymalną osiągalną użyteczność, xd

2) Barbara kupuje tylko płyty, xc

3) wariant, który nie wyczerpuje kwo­ty, którą Barbara przeznaczyła na te dwa dobra, xa

4) kombinacja o takiej samej użytecz­ności jak d, ale nieosiągalna dla Barbary, xe

5) Barbara kupuje tylko sukienki ,bx

6) kombinacja lepsza niż d, ale nieosią­galna dla Barbary, xf

Rysunek Wybór Barbary dotyczący zakupu płyt i sukienek




Zadanie 41

Krzysztof zastanawia się nad wyborem ilości dwóch nabywanych dóbr X i Y. Rysunek 2 pokazuje kilka krzywych obojętności wyrażających jego prefe­rencje. Prosta BL₁ to jego linia budże­towa przy danym poziomie dochodu i danych cenach.

a) Załóżmy, że preferencje Krzysztofa oraz ceny dóbr X i Y pozostają stałe, lecz zmienia się poziom dochodu. Wykreśl ścieżkę wzrostu dochodu.

b) Zaszereguj dobra X i Y do jednej z dwóch kategorii: dobro normalne lub dobro niższego rzędu.

c) Jak wyglądałaby ścieżka wzrostu do­chodu, gdyby oba dobra były dob­rami normalnymi?

d) Czy można byłoby wykreślić ścieżkę wzrostu dochodu, gdyby oba dobra były niższego rzędu?

Rysunek Decyzje Krzysztofa związane z wyborem dóbr X i Y (przy zmianie dochodu)








Oba dobre muszą być rózne nie mogą być takie same.

Zadanie 42

Które z podanych niżej twierdzeń są fałszywe?

Konsument dążąc do uzyskania ma­ksymalnej użyteczności wybiera punkt styczności swej linii budżetowej z krzy­wą obojętności, ponieważ:

1. jest to najwyższa osiągalna dlań krzywa obojętności,

b) każdy punkt położony na lewo od linii budżetowej

oznaczałby, że część dochodu pozostaje nie wydat­kowana,

c) wszystkie kombinacje dóbr leżące na prawo od linii budżetowej są nieosiągalne przy danym poziomie dochodu,

d) punkt ten oznacza najkorzystniejszą relację cen,FAŁSZ

e) w każdym innym punkcie położonym na linii budżetowej konsument osiągałby mniejszą sumę użytecznośc




Zadanie 43

Na rysunku 4 krzywe obojętności I₁ i I₂ są fragmentem mapy obojętności Daniela względem dwóch dóbr: czeko­lady i lemoniady. Proste AB i CD to równoległe linie budżetowe dla dwóch różnych poziomów dochodu. Co ozna­cza przejście z wyjściowego punktu równowagi E do nowego punktu F?

a) Wzrost dochodu towarzyszący zmia­nie preferencji i relacji cen

b) Spadek dochodu przy niezmiennych preferencjach i stałej relacji cen.

c) Spadek dochodu połączony ze zmia­ną preferencji, przy nie zmienionej relacji cen.

d) Wzrost dochodu połączony ze zmia­ną relacji cen, przy niezmiennych preferencjach.

e) Wzrost dochodu przy niezmiennych preferencjach i stałej relacji cen.

Rysunek Wybór Daniela dotyczący zakupu lemoniady i czekolady




1. Krzywa obojętności przedstawia różne poziomy użyteczności całkowitej.

2. Krzywych obojętności jest nieskończenie wiele.

3. Nachylenie krzywych obojętności informuje nas o tym, że aby zwiększyć konsumpcję jednego dobra konieczne jest odpowiednie zmniejszenie konsumpcji drugiego dobra.

4. Punkt równowagi konsumenta znajduje się w miejscu przecięcia się linii ograniczenia budżetowego z dowolną krzywą obojętności.

Wybierz prawidłową odpowiedź:




1. Nadwyżka konsumenta:

a) to inaczej renta konsumenta,

b) ta różnica między najwyższa ceną, jaką jest w stanie zapłacić konsument za dany produkt, a rzeczywistą jego ceną rynkową,

c) to wielkość, która zależy m.in. od użyteczności krańcowej danego dobra,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

2. Krzywa obojętności

a) przedstawia wszystkie kombinacje 2 dóbr przynoszące konsumentowi taki sam poziom zadowolenia,

b) jest to funkcja rosnąca,

c) dotyczy tylko dóbr niższego rzędu,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

3. Równowaga konsumenta może ulec zmianie w wyniku:

a) wzrostu cen nabywanych dóbr i usług,

b) zmiany dochodów konsumentów,

c) spadku cen dóbr i usług,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa

4. Linia ograniczenia budżetowego:

a) punkty położone na niej wyczerpują budżet konsumenta,

b) łączy graniczne ilości dóbr X i Y, na które konsument może sobie pozwolić przy danym dochodzie i danych cenach,

c) może zostać przesunięta w kierunku początku układu współrzędnych w przy­padku wzrostu dochodu klienta,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

5. Proporcjonalny wzrost cen nabywanych dóbr, powoduje:

a) przesunięcie linii ograniczenia budżetowego do góry,

b) zmianę kąta nachylenia linii ograniczenia budżetowego,

c) przesunięcie linii ograniczenia budżetowego w dół,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

6. Wzrost dochodu konsumenta, powoduje:

a) przesunięcie linii ograniczenia budżetowego do góry

b) zmianę kąta nachylenia linii ograniczenia budżetowego

c) przesunięcie linii ograniczenia budżetowego w dół,

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie Jest prawidłowa.




Zadanie 44

Konsument wydając cały swój dochód, który wynosi 12 zł, może nabyć 3 lizaki oraz 6 cukierków. Kolejna kombinacja zakupów, przy której konsument wydaje cały swój budżet, to 6 lizaków i 4 cukierki.

a) Zaznacz na wykresie podane wyżej koszyki dóbr i wykreśl linię budżetu konsumenta.

b) Jeżeli konsument wyda cały dochód na zakup lizaków, to ile lizaków kupi? 12

c) Jeżeli konsument wyda cały dochód na zakup cukierków, to ile cukierków kupi? 8



d) Jakie są ceny poszczególnych produktów? 1,5ZL CUKIERKI 1ZL LIZAKI

7. Konsument dysponuje miesięcznym dochodem 180 jp, kupuje truskawki po 3 jp i gruszki po 5 jp za kilogram. Będąc w równowadze konsumuje 30 kg truskawek i ile kg gruszek?




a) 13,

b) 14,

c) 17,


d) 18




Zadanie 45

Konsument wychodzi z punktu P poło­żonego na linii budżetowej, a następnie wybiera punkt Q. Które z wymienionych niżej zdarzeń mogło spowodować to przesunięcie?

a) Zmiana preferencji.

b) Niewielka podwyżka ceny dobra X oraz większa procentowo obniżka ceny dobra Y.

c)Podwyżka ceny dobra X oraz mniej­sza procentowo podwyżka ceny dob­ra Y.

d) Spadek realnego dochodu.

e)Jednakowy procentowy wzrost do­chodu nominalnego oraz cen obu dóbr.

Rysunek Zmiana punktu równowagi konsumenta




Dobro X






Zadanie 46

Krzywe na rysunku pokazują, jak Dorota reaguje na obniżkę ceny befsztyków, gdy dokonuje wyboru między befsztykami a kotletami schabowymi.

Wyjściową linią budżetową jest pros­ta AB, a odcinek OX₁ oznacza liczbę befsztyków, które kupuje Dorota. Po obniżce ceny linia budżetowa zajmuje położenie AC, a Dorota konsumuje teraz OX₂ befsztyków.

a) Zilustruj efekty dochodowy i sub­stytucyjny określające reakcję Doroty na spadek ceny.

b) Czy w świetle tej analizy befsztyk jest dobrem normalnym, czy niższego rzędu?

c) Czy efekty dochodowy i substytucyj­ny działają w tym samym, czy w przeciwnym kierunku?

d) W jakich warunkach wzajemna rela­cja tych efektów byłaby inna?

Rysunek Ustalenia Doroty dotyczące zakupu befsztyków i kotletów schabowych




Befsztyki




Zadanie 47

W rzeczywistości nie znamy dokładnie krzywych obojętności. Wiemy jednak, jakie są ceny, oraz możemy dowiedzieć się, jaki jest poziom dochodu konsu­menta; w niektórych przypadkach mo­żemy także wysunąć pewne hipotezy na temat jego preferencji. Przypuśćmy, że obserwujemy zachowanie Eryka w dwóch różnych sytuacjach. Wybiera on ilość dobra X i Y mając dany dochód, lecz ceny w obu sytuacjach są różne. Na rysunku pokazane są obie linie budżetowe.

Wyjściową linią budżetową jest A B, natomiast prosta CD jest nową linią, wyrażającą sytuację zaistniałą po pod­wyżce ceny dobra X i obniżce ceny dobra Y. Początkowo Eryk wybrał punkt E.

Poniższe pytania dotyczą punktu, który zostanie wybrany w no­wej sytuacji.

a) Czy możliwe jest, aby Eryk wybrał teraz punkt F, jeżeli wiadomo, że nie zmieniły się jego preferencje? Odpo­wiedź uzasadnij.

b) Czy możliwe jest (przy założeniu niezmiennych preferencji), aby Eryk wybrał punkt G? Odpowiedź uza­sadnij.

c) Jeśli preferencje Eryka nie zmieniają się, to na jakim odcinku linii budże­towej CD może znaleźć się wybrany przez niego nowy punkt?

d) Co można powiedzieć o preferen­cjach Eryka, gdyby Eryk wybrał punkt G?

Rysunek Wybory Eryka dotyczące nabywanych ilości dóbr X i Y











P1

Q1 Q!

Q

Q

S2

D11

S1

P2

Q2

Q

P

P22

P1

Q1

Q2 Q2

2

S1

D2

D1

+S

-D

+/-

P

Q

S

D

50

17

1840

2170

4,17

1711,9

X1

X2

Hasła

Rysunki

50

25

20

80

25

50

Hasła

Rysunki

KMP-krzywa możliwości Popytu

Dobra konsumpcyjne

Dobra produkcyjne

bony

Dobra konsumpcyjne

*A

*C

*B

*D

*C

*B

*E

Usługi publiczne

Dobra prywatne

*b

*c

*a

80y

20x

150y

50x

80

20

76

4

1

19

150

50

147

1

3

49

x

y

x

y























































Cena spadła

Cena wzrosła

Konsumpcja spada




Różnice=

10

Różnice=

2000




Dobro niższego rzędu




rownowaga

Nadwyżka 100

60

b) niedobor rynkowy

30

50

250

150

70










Najniższe koszty

Koszta stałe

Koszta zmienne

16

92

212

92

LMC

58

LAC

35

32

24

16

2

3

4

5

6

1







400

Ceny

neutralne

1200

2000

2800

3600






















Kapitał

C

L
















Y=m/p2

X=m/p1

MRS=-p1/p2

Linia ograniczenia budżetowego

Wzrost ceny dobra Y

LB Linia ograniczenia budzetowego

50

40

20

40

50

posiłki

rozrywki










Scieżka wzrostu coraz niżej dochodu

Dobro niższego rzedu

Dobro normalne




---