1.Przedmiot i zadania socjologii jako nauki.

Socjologia jest nauką o społ. i prawach rządzących jej rozwojem, interesuje się zjawiskami i wszelkimi procesami społ. oraz sposobami grupowania się ludzi. Socjologię interesują pewne cechy człowieka, które sprzyjają wchodzeniu w kontaktu z innymi jednostkami. Opisuje procesy tworzenia się zbiorowości: grup społ., warstw społ. i kręgów społ. Tradycyjna socjologia zajmowała się opisem całego społ. Natomiast współczesna socjologia zajmuje się nadal badaniem społ., ale ustala związki między jednostką a grupą. Socjologia to opisywanie relacji między jedn. a grupą. W 1837r. A.Comte'a użył słowa ,,socjologia”.

2.Pojęcie grupy społ. w socjologii.

Grupa społ. jest zbiorem przynajmniej 3 osób powiązanych więzią bezpośrednią lub pośrednią.Jest to grupa osób majace cele,zadania,określone terytorium na którym są one realizowane, mające też poczucie odrębności od innych grup i świadomość ,,my” mającą zewn.odznaki przynależności.Wg Z.Ziębińskiego są 2 mechanizmy tworzenia się grup społ.: spontaniczny i w sosób ustanowiony(stanowiony przez prawo,obyczaj,zwyczaj).Grupa jest wtedy gdy utrzymywane są kontakty emocjonalne,rzeczowe oraz gdy cechy są stałe chocby przez jakiś czas.

3.Statyka społ.wg A.Comte'a

Jest to część socjologii zajmująca się strukturalno-funkcjonalnym obrazem społ.Jej zadaniem jest badanie warunków społ.egzystencji jedn.,rodziny,społ.Głównym zadaniem statyki społ.jest badanie warunków egzystencji człowieka i opis budowy wyodrębnionych stuktur społ.Strukturę tę wyobrażał sobie jako harmonię.

*ład społ.jest gdy istnieje odpowiedni stosunek między płciami

*ład społ.gwarantuje ład między pokoleniami - podporządkowanie młodszego pokolenia pokoleniu średniemu i starszemu

*rodzina jako podst.komórka społ.sprzyja podziałowi pracy,kooperacji,a rodziny współpracujące ze sobą tworzą społ.

*stan harmonii uważał za stan naturalny(pozytywista),niechętnie odnosił się do zmian burzących strukturę(wróg rewolucji,przemian,patologii)

*ogromną rolę przypisywał państwu,które poprzez aparat urzędniczy ma gwarabtować ład i harmonię.

4.Dynamika społ.wg Comte'a.

To teoria koniecznego i ciąglego rozwoju ludzkości.O tym rozwoju decydują czynniki:

• pierwotne :rozwój intelektualny,rozwój wiedzy,wzrost wykształcenia społ.

Ludność przechodzi 3 fazy ewoluując :

a)okres teologiczny - rozważanie o tym co nadprzyrodzone,religijne i boskie

b)okres metafizyczny - filozoficzne przemyślenia,rozwój matematyki,logiki

c)okres pozytywistyczny - społ.świadome,wykształcone,wykorzystujące wiedze dla polepszenia warunków życia.

Zapomniał o roli czynników ekonomicznych.

• wtórne - to rasa,klimat,długość życia,przyrost naturalny,gęstość zaludnienia

Rozwój społ.to rozwój intelektualny i moralny wg Comte'a.

5.Cechy socjologii pozytywistycznej.

Socjologię pozytywistyczną uprawiali Comte,Saint-Simon.Pozytywiści wychodzili z założenia,że ludzkie działania można obserwować,opisywać i tworzyć teorie.Pozytywiści w socjologii krytykowali skostniałą filozofię i zalecali wyjście z niej.Twierdzili,ze można przenieść metody i techniki nauki pozytywistycznej do socjologii.Owe techniki i metody stosowane w naukach przyrodniczych nie różnią się od metod i technik stosowanych w naukach społ. Pozytywiści uprawiając nauki przyrodnicze dyktowali pewne reguły w odniesieniu do przedmiotu badan - jedność świata przyrodniczego i społ.W założeniu pozytywistów socjologia miała być rodzajem inżynierii społ.(poznawać,opisywać,obserwować,dawać wskazówki).Opisując i badając społ.można przewidywać jego rozwój i kontrolować przebieg procesów społ.

6.Główne założenia ewolucjonizmu.

Naszerzej znane koncepcje ewolucjonizmu to koncepcje Spencera i Morgana.Okres ewolucjonizmu 1860-90. Wg.Spencera społ.jest częścią natury.Społ.pierwotne zagrożone z zewn.ma char.militarny(walka o byt, konieczność jednoczenia się). Społ.militarne jest konserwatywne,oparte na przymusie centralnej kontroli.Z czasem społ.militarne przeradza się w społ.industrialne tworząc instytucje służące zapewnieniu pomyślności społ.oparte na partnerstwie.

Morgan przedstawia jednoliniową ewolucje społ.przechodzącą przez fazy: dzikości,barbarzyństwa i cywilizacji związane z rozwojem cywilizacji.

Przedstawiciele ewolucjonizmu opracowali katalog wspólnych założeń:

*o jedności świata - społ.ludzkie jest częścią świata geologicznego i zwierzęcego

*o prawidłowości - rzeczywistość ludzka podlega analogicznym prawom jak świat przyrody

*genetyzm - chcąc wyjaśnić zjawisko należy wskazać jego genezę

*o jednolitości natury ludzkiej - niezmienność natury ludzkiej to dziedziczenie cech przypisywanych gatunkowi

*o zmienności - to fundamentalny element myślenia ewolucjonistów,zmiana jest wszechobecna, dokonuje sie w każdym wycinku świata fizycznego i społ.,niezależna od człowieka jest koniecznością

*o globalnym char.zmian - pozostawienie jakiegoś stanu na dluższy czas jest niemozliwe,tradycje, zwyczaje ulegają przeobrażeniom

*zmiana jest postępem - każde przejście ze szczebla niższego do wyższego jest postępem(3 fazy: dzikość,barbarzyństwo,cywilizacja)

*o nierówności postępu - nierównomierny postęp jest związany z cechami społ.

*o ciągłości i stopniowości postępu - każda zmiana wyrasta z poprzedniego etapu.

*immanentność zmiany - zmiany są nieuniknione,człowiek tak jak świat zwierzęcy ulega ewolucji

7.Socjologizm Durkheima.

Przedstawicielem i twórcą socjologizmu był Emil Durkheim(1858 - 1917).Rozpoczął tworzenie podstaw socjologii jako nauki uniwersyteckiej.Pragnął zbudować orginalny system o własnych metodachi koncepcji. Chciał takiego określenia kierunku,aby nie wchodził on w żaden istniejący kierunek naukowy.Idea socjologii jako autonomicznej nauki może zostać zrealizowana,jeśli będzie miała wyraźnie zdefiniowany przedmiot badań i własne metody.Wprowadził pojęcie faktów sprzecznych i świadomości zbiorowej.Uważał,że socjologia jako nauka o faktach społ.winna zajmować się wyjaśnianiem tych faktów i powiązań między nimi.Świadomość zbiorowa pozwala socjologii na jej istnienie jako autonomicznej nauki i daje jej właściwy przedmiot badań. Dwie cechy świadomości zbiorowej umożliwiają badania empiryczne :jej niezależność od stanów psychicznych jedn. i jej zewnętrzność w stosunku do psychiki ludzkiej.Zalecał socjologom rozpatrywanie faktów społ.w odizolowaniu od faktów jednostkowych.Działania społ.można opisywać zwracając uwagę na więź kolektywną,na to co jedn.robi dla innych.

8.Fakty społ.wg. Durkheima.

Fakt społ. to wszelki sposóg działania ustalony lub nieustalony,zdolny do wywierania na jedn.przymusu zewnętrznego,który jest powszechny w całym społ.zachowując własną egzystencję niezależną od przejawów indywidualnych

*sposób zachowania się jedn.będący czymś zewnętrznym wobec tych jedn.i wywierający na tę jedn.pewnien nacisk

*nie są sprowadzalne do indywidualnych przezyc i zachowań jedn.

*faktami społ.którymi powinna zajmować się socjologia są wszystkie stany które przejawiają się w przymusie,nacisku,instytucjach,symbolach,które się materializuje przez działanie.

9.Działania społ.wg Webera.

Uważał,że najcenniejszą i najistotniejszą cechą socjologii jest interpretacja i rozumienie działań społ.oraz wyjaśnianie ich przebiegu i skutków.Wprowadził podstawowe pojęcie socjologii czyli działania społ.- to zachowania które są zgodne z sensem nadanym mu przez działającego i odnoszącego się do zachowań innych, to sensowne odniesienie,które jest w swoim przebiegu współwyznaczane,zatem to działanie,które cały czas jest sensowne.

10.Założenia socjologii humanistycznej.

To nowe spojrzenie na człowieka,sposoby gromadzenia wiedzy o społ.,to rozumienie miejsca jedn.w społ.Socjologia humanistyczna zapoczątkowana zostala nurtemopozycji przeciw pozytywistycznej wersji nauki. Podstawy metodologiczne stworzył niemiecki filozof Wilhelm Dilthey

*wprowadził nowy sposob badania przez wyjaśnienie i rozumienie

*uważał,że społ.nie można traktować jako całości

*proponował aby podstawą socjologii uczynić rozumienie życia społ.

*socjologia humanistyczna to taka,która wyjaśnia,jej zadaniem miało być intuicyjne wyjaśnianie struktury przezyć psychicznych

*ujmować globalne przezycia a nie pojedyncze przezycia jednostki

11.Typy idealne w socjologii.

Wprowadził to pojęcie Max Weber.Typ idealny to nie norma lecz pewna fikcja,wytwór idealny w umyśle badacza, ma char.zbioru cech idealnych,ale jest potrzebny żeby wyjaśnić jak byłoby gdyby nie zadziałały czynniki zakłócające.Jest zbiorem idealnych cech np.gospodarki kapitalistycznej,biurokracji,religii,systemu gosp.Jest tylko po to by socjolog analizując społ.odnosił się do idealnej wizji tego społ.i mógł stwierdzić jak daleko mu do ideału.Konstrukcja typów idealnych pokazuje jak przebiegałoby pewne działania,gdyby było zorientowane celowo,sensownie,racjonalnie.

12.Tezy główne funkcjonalizmu.

Funkcjonalizm - w naukach społ.różnorodne koncepcje,które łączy wspólny postulat,iż kulture i życie społ. należy rozpatrywać jako zintegrowaną całość współzależnych elementów.W etnologii funkcjonalizm przeciwstawiał się koncepcji ewolucjonistów.Na podstawie fragmentarycznych danych starali się ustalić ogólne linie rozwoju kultury.Badając współczesne społ.prymitywne starali się wykryć jakie funkcje spełniaja poszczególne elementy kultury danego społ.w podtrzymywaniu d.systemu społ.W szczególności Malinowski formułował i realizował program badań, jak zaobserwowane elementy kultury związane są z zaspokajaniem potrzeb w zakresie: wyżywienia,mieszkania i reprodukcji(struktur rodziny),bezpieczeństwa,przekazywania wzorów zachowań,poczucia integracji- poprzez takie środki jak: organizacja władzy,środki kontroli społ.,mity, sztuka,nauka,religia.

13.Trzy postulaty funkcjonalizmu.

*funkcjonalnej jedności społecznej - odnosił się tylko do społ.pierwotnych.stworzony przez Malinowskiego mówił o skłonności społ.do unifikacji kulturowej w celu zaspokojenia potrzeb

*funkcjonalizmu uniwersalnego - przyjmuje się,ze wszystkie formy społ.i kulturowe mają funkcje pozytywne

*niezbedności - każdy obiekt,obyczaj,idea spełniają jakąś żywotną funkcje,maja do spełnienia żywotny cel i stanowią niezbędną część działającej całości

14.Założenia teorii Meanda i Blumera.

Twórcą interakcjonizmu symbolicznego był G.Mead.Główną tezą było założenie ze rzeczywistość społ. sprowadza się do wzajemnych oddziaływań i działań między jednostkami.Elementarnym faktem społ.dla niego jest interakcja symboliczna - takie działanie gdy dwie osoby działaja na siebie za pośrednictwem komunikacji modyfikując nawzajem swoje zachowanie.Ludzie nie reagują lecz interpretują wzajemnie swoje działania.

15.Główne założenia symbolicznego interakcjonizmu.

Twórcą był Mead.Główną teza było załozenie, że rzeczywistość społ. sprowadza się do wzajemnych oddziaływań i działań między jednostkami - tym co rzeczywiście istnieje są jedn.ludzkie,działajace i oddziałowujące na siebie za pomocą symboli.Drugim ważnym elementem jest teza że jedn.ldzka nie odtwarza zachowań wg pewnych wzorców lecz konstuuje działanie,tworzy je,jest kreatorem zachowania,interpretuje zachowanie partnera,wchodzi w jego role i na tej podstawie układa swoje działanie.

16.Pojęcie interakcji.

To takie działanie,gdy dwie osoby oddziałują na siebie za pośrednictwem komuikacji,modyfikując nawzajem swoje zachowanie.Ludzie nie reagują lecz interpretują wzajemnie swoje działania.Interakcja ma char. symboliczny,polega na przekazie komunikacyjnych znaków,komunikacyjnej wymianie.Interakcja to wymiana między nadawcą a odbiorcą.

17.Kryteria podziału grup społ.

*genetyczne - pochodzenie biologiczne,kulturowe,społ.,religijne

*przymusowej przynależności

*kontrolowanej przynależności - ekskluzywne,które dopuszczają do uczestnictwa w życiu grupy tylko te jedn.,które spełniają okr.kryteria

*swobodnego dostępu - moze przystąpić każdy kto spełnia normy - grupy otwarte

18.Grupy terytorialne.

Charakteryzują się względnie dużą liczebnością oraz więzia opartą na stosunkach o char.rzeczowym.Z uwagi na liczebność kontakty maja char.bezosobowy,czyli pośredni.Grupy terytorialne to zbiorowości zajmujące okr.terytorium i nie wywierające trwałego wpływu na tworzące je jedn.Analiza grup teryt.wzbudziła zainteresowanie socjologii w zakresie sąsiedztwa,które podzielono na przestrzenne i społeczne.

19.Pojęcie osobowości społ. i jej elementy.

Najczęściej w socjologii mówi się,że osobowość społ.jest zespołem cech wrodzonych i nabytych jedn.,które wpływają na jej postępowanie,wyrastają z cech biologicznych i psychicznych,ale pochodzą też od kultury i cech zbiorowości w których jednostka przebywa,została wychowana i w których uczestniczy.Bardzo silnie na osobowość wpływa rodzina,grupa rówieśnicza,gr.przyjacielska

Elementy osobowości :

*kulturowy wzór osobowości to ideał wychowawczy obowiązujący w d.epoce historycznej

*rola społ. to zespół względnie trwałych i spójnych zachowań związanych z pozycja społ., środowiskiem w którym człowiek się urodził,wychował, są przekazywane z pokolenia na pokolenie.

*jaźń subiektywna - zespół wyobrażeń o sobie, wytworzonych na podst.traktowania nas przez otoczenie społ. - może być prawidłowa lub nie

*jaźń odzwierciedlona - zespół wyobrażeń jakie kazdy z nas posiada o sobie na podst.tego co naszym zdaniem sądzą o nas inni ludzie

20.Podział ludzi wg Znanieckiego.

Wyróżnił 4 typy osobowości społ. biorąc pod uwagę w jakim środowisku zyją i w jakich warunkach dana osoba jest wychowywana.

*ludzie dobrze wychowani - dzięki urodzieni w normalnych rodzinach zostali dobrze przygotowani do grania ról ludzi kulturalnych,grzecznych. Inspirowani do zdobywania wiedzy przyjęli to co w kulturze najważniejsze,nie pchaja się do ról do których nie czują powołania - z reguły nie zajmują się polityką, znaja swoją wartość,są toleracyjni,otwarci.

*ludzie pracy - to osobowość ukształtowana przez konieczność uczestnictwa w róznych zajęciach domowych,aktywowana od najmłodszych lat do róznych zajęć w obrębie warsztatu pracy,mają emocjonalny stosunek do pracy.Zalety : pracowitość, upór, konsekwencja, cenią ludzi pracy, nie uchylają się od niej, nie są kreatywni, działają odtworzeniowo.

*ludzie zabawy - typ,który uczestniczy często w zabawie z grupą rówieśniczą,przyjacielską, najczęściej spędza czas na relaksie i rozrywce.To ludzie, którzy przez odpowiednie urodzenie mogą pozwolić sobie na bywanie w świecie rozrywki,kultury, na balach, przyjemnościach.Częściej bawią się w politykę, tworzą nowe style w sztuce.Istnieją 3 odmiany biograficzne : ludzie zabawy towarzyskiej - wyrastają w takich kręgach, które nie zajmuja się tworzeniem zorganizowanej gr.społ. i bawią się w czynności które ze swej istoty nie tworzą czegoś nowego lecz tylko odtwarzaja ; ludzie gry politycznej : kręgi bawiły się w zorganizowane życie grupowe o char.pokojowym tworząc grupy o okr. strukturze ; bojowcy - brali udział w „walkach'',byli aktywnymi wojownikami o różne miejsca lub przedmioty,ważne elementy materialne.Angazowali się osobiście w nadanie praw swej grupie

*zboczeńcy - ludzie chodzący własnymi ściezkami.Nie byli socjalizowani do pełnienia ról społ. Podnormalność - człowiek nie chce lub nie umie się przystosować do norm systemu komunikacji.Źle wykonują role społ.Niektórzy nie chcą nie chcą ich wykonywać,ale są też tacy,którzy nie moga z jakis względówich wykonywać.Ludzie o wąskich horyzontach myslowych,b.niskich kwalifikacjach zawodowych. Nadnormalność - biograficznie nieprzygotowany osobnik wykonuje wybitne zajecia.Polega na robieniu więcej niż wymaga tego rola.Dodaje do roli dodatkowo inwencji,narzuca jej własny wzór osobowy.Dodaje on własna pracowitość i intelekt,do roli którą musiałby kopiować.Ludzie zboczeni to ludzie zbaczający od wzorów wychowania obowiązujących w d.epoce.Wspólną ich cechą jest buntownoczość.

21.Społeczne oddziaływanie na jedn.ludzką.(4 mechanizmy)

Człowiek żyjący w społ.poddany jest oddziaływaniom ze strony innych jednostek oraz grup.Społ.oddziaływanie na jedn.może dokonywać się przez 4 mechanizmy

*wychowawczy - świadome i celowe kształtowanie osobowości społ.poprzez wskazywanie danej jedn.wzorców jak należy postępować właściwie.Dokonuje się tego przez perswazję,chwalenie czy ganienie,nagradzanie czy karanie.Jest to oddziaływanie w sposób jawny,przy czym wychowywanego traktuje się jako osobę, a nie podmiot.

*manipulacja - polega na poddawaniu czyjegoś postępowania w okreslony sposób.poprzez działania pozbawiające tę jedn.możliwości podejmowania świadomej decyzji.Środki manipulacji to celowe dostarczanie fałszywej wiedzy,operacje neurochirurgiczne,traktowanie narkotykami,alkoholem.Manipulowanie wiedzą o jednostce ma pejoratywny wydżwięk,a mozliwości są szerokie,może ona mieć tak pozytywne jak i negatywne skutki..Manipulacja negatywna to np.sekty

*oddziaływanie przez wybory fizyczne - (stanowienie przez wybory - Znamierowski) polega na takim kształtowaniu świata zewn.,by dana osoba wybierała sama pozadany sposób postępowania.Np.zamiast zakazywać deptania trawników sadzimy w odpowiednich miejscach kolczaste krzewy,a na przejściach przez tory umieszczamy barierki skłaniajace do zawrócenia.Jest to oddziaływanie z pozoru bezosobowe,nie powodujące takich napięć społ.jak nakazywanie komuś czegoś bez jego zgody.

*formułowanie, stanowienie norm - popartych sankcja.Kto nie postępuje zgodnie z normą naraża się na wymierzenie sankcji za jej przekroczenie.Przykładem kontroli społ.poprzez normy tego rodzaju są pzrede wszystkim normy prawne w złozony sposób ustanowione i stosowane przez organizację państwową.Inne org. mają bardziej ograniczone możliwości wymierzania sankcji za przekroczenie ustanawianych przez nie norm.

22.Główne cele wychowania.

Wychowanie to okres od urodzenia do dorosłości,przemyślany system działań.Intencjonalne - przekazywanie sposobów zachowań właściwych i adekwatnych do sytuacji społ.,najczęściej jest spójne z ideałem,modelem wychowania obowiązującym w danym społ. Spontaniczne - wychowuje jedn.do różnorodności w formach zachowań, wzbogacające doświadczenie jedn.w sferze obrazów komunikacji werbalnej i niewerbalnej.

23.Na czym polega socjalizacja?

To proces dzięki któremu jedn.przekształca się w jedn.społ.i potrafi grać role społ., niezwykle długi,zachodzący przez całe życie człowieka.Proces socjalizacji uczy dyscypliny,okiełznania popędu,panowania nad potrzebami, uczy sposobów zaspokajania potrzeb,wpaja aspiracje.Dzięki socjalizacji jedn. potrafi korzystać z osiągnięć cywilizacyjnych, korzystać z urządzeń technicznych, podnosi sprawność manualną, fizyczną, umysłową i organizacyjną.

24.Elementy więzi społ.wg Szczepańskiego.

Więź społ.to długotrwały proces obfitujący w wielość różnorodnych działań.W koncepcji Szczepańskiego więź społ.jest efektem rozwoju stosunków społ.,wzajemnych oddziaływań, zależności społ.i norm instytucjonalnych i obyczajowych,moralnych i religijnych. Wyróżnił 10 etapów, następujących po sobie, tworzenia więzi:

*styczność przestrzenna, psychiczna, społ., wajemne oddziaływanie, wzory działań społ., stosunki społ., zalezności społ., instytucje społ., kontrola społ., organizacja społ.

Więź społ. tworzy się poprzez fakt bliskości przestrzennej, społ., dzięki czemuś, komuś, funkcjonowanie czegoś.

25.Pojęcie styczności i rodzaje styczności.

Styczność - kontakt wzrokowy ludzi spotykających się na jakiejś przestrzeni, który może przerodzić się w styczność społ. lub psychiczną

Styczność przestrzenna - w życiu społ. ludzie stykaja się w różnych miejscach,nie daje to możliwości pojawienia się czegoś trwałego, gdyą ludzie zmieniaja przestrzenie.Jeżeli styczność tych samych ludzi powtarza się w tych samych miejscach np.w obrebie osiedla, instytucji, dzielnicy - nazywamy to stycznościa przestrzenną czy terenową.Jednostki spotykając się identyfikują się wzrokowo

Styczność psychiczna - następuje wówczas, gdy jedn.stykajace się wyrażają zainteresowanie psychiczne

Styczność społ. - wymiana między ludzmi różnych wartości np.książek czy komplementów.Kiedy ktoś się nam podoba łatwiej nawiązujemy kontakt, a uśmiech jest przyzwoleniem do wejścia w kontakt społ.Może być przelotna lub być zaczynem powiązań. Dzielimy ją na :rzeczową mającą char.powiązania za pomocą rzeczy ; osobistą o char.emocjonalnym, bezpośrednim. Dzielimy ja również na : prywatną i publiczną (forum klasy)

26.Wzory działań społecznych i ich znaczenie.Wzory działań społecznych to schematy, przyjęte zasady określonej zbiorowości Wzory działań to proste kopiowanie zachowań, są wyrazem dziedzictwa kulturowego takiego jak: zwyczaje, rytuały. Uznane za ważne, ułatwiające współżycie w grupie. Tworzone są poprzez akceptację tych, którzy je stosują. Nieakceptowane nie przechodzą do dziedzictwa kulturowego.

27.Wzajemne oddziaływania i ich znaczenieWzajemne oddziaływanie powoduje, że nie umiera więź między ludźmi. Wzajemne oddziaływanie, to powtarzające się działania, mające zmienić coś w postępowaniu drugiej osoby, ma ono sprzężenie zwrotne.Wzajemne oddziaływanie to świadome lub nieświadome działania w stosunku do drugiej osoby.Oddziaływania są to styczności mające charakter serii działań skierowanych naokreśloną jednostkę lub zbiorowość w celu wywierania wpływu i zmian.

28. Kontrola społeczna i jej znaczenie.Kontrola społeczna jest systemem

narzuconym każdej zbiorowości społecznej i służy przestrzeganiu norm społecznych, obyczajowych, stanowi ważny element ładu społecznego. Bez kontroli społecznej doszłoby do dezintegracji i grupa rozpadłaby się. Odgrywa ważną rolę w tworzeniu trwałych więzi międzyludzkich.

W funkcjonowaniu kontroli społecznej ważną rolę odgrywają formalne i nieformalne mechanizmy:

*mechanizm psychospołeczny - to posłuszeństwo wobec przyjętych zintegrowanych norm i wartości. Mechanizm ten to rodzaj sumienia, nakazu społecznego.

*mechanizm materialistyczny - kontroluje poprzez formy materialne,
swobodne poruszanie ludzi w przestrzeni, ale też instytucja, rodzaje
prawa pozwalające tym instytucją na swobodną kontrolę i wymierzanie
kar

29.Instytucje społeczne, przykłady i różne znaczenia.Funkcjonalizm zakładał, te to co dobre może stać się instytucją społeczną, którą tworzą nie tylko budynki, ale i więzi społeczne.

Instytucja społeczna wg. Ziembińskiego ma 3 znaczenia:

W znaczeniu normatywnym - instytucja społeczna to pewien zespól norm wyróżnionych jako całość, normy dotyczące działań związanych z jakąś odrębną dziedziną spraw, które są powiązane wspólnym celem (np. małżeństwa, własności, rodziny, szkoły umocowane w prawie).

W znaczeniu funkcjonalnym - instytucja społeczna to zespół działań wyznaczonych przez jakiś zbiór norm dotyczących jakiejś dziedziny życia (np. wojsko, zakon, placówka wychowawcza).

W znaczeniu personalnym- instytucja społeczna oznacza osobę czy konkretny zespól osób, działających na podstawie upoważnień, wskazania zawartego w zespole norm najczęściej prawnych (np. prokurator, sędzia, komisja, jury konkursu - a więc pewna grupa czy osoba).

Instytucja jest zbiorem charakterystycznych cech:

ma funkcje,czynności dopuszczalne do załatwienia są jej przypisywane zgodnie z typem,ustalone role społeczne,dysponuje urządzenia mi środkami dla załatwiania spraw,sankcjami w stosunku do osób wykonujących te określone zespoły
czynności,dysponuje sankcjami w stosunku do osób, które są przedmiotem tych dzialan

Instytucje możemy podzielić na:

*Formalne - zarejestrowane, działające zgodnie z prawem

*Nieformalne - grupy osób, które sobie pomagają coś organizują, ale nic są podporządkowane statutom, regulaminom, a działające zwyczajowo, połączone więzią emocjonalną.

30.Trzy komponenty postawy społecznej.

Postawa jest to zbiór 3 komponentów:

*poznawczy - czyli zbiór naszych wiadomości, przekonań i przypuszczeń,
to zbiór naszej wiedzy o świecie, doświadczeń dzięki którym mamy
pewne przekonania. Różne źródla wiedzy składają się na ten komponent,
a im bardziej jesteśmy otwarci na poznawanie świnia tym jest on
bogatszy.

*Afektywny (emocjonalny) - to nasz stosunek do świata, nasze uczucia
estetyczne, moralne, społeczne, religijne, nasza wrażliwość na świat
stanowiąca bardzo wazny czynnik, bez którego nic tworzylibyśmy więzi,
związków,

*behawioralny ( zachowaniowy) - to relacje werbalne i niewerbalne
najczęściej badane przez socjologów. Najłatwiej obserwowane przez
uczestników zycia społecznego.

Życie społeczne polega na okazywaniu postaw, tworzeniu różnych form życia społecznego. Wymaga wchodzenia w interakcje mające wiązać lub dzielic ludzi.

31.Rodzaje sankcji społecznych.System kontroli społecznej opiera się na sankcji czyli reakcji otoczenia na zachowanie jednostki w sytuacjach społecznie róznych. Sankcje mogą być pozytywne- negatywne, formalne i nieformalne. Możemy je podzielić na : *prawne - system kar i nagród ujęty przepisami, *etyczne - kwalifikujące działania na moralne i niemoralne,* satyryczne - system drwin, ośmieszeń , lekceważenia , braku szacunku, *religijne- system kar i nagród stosowany we wierzeniach religijnych spisanych w formie dekalogu.

32.Układy sankcji społecznych.Sankcje dają nam cztery układy;

*nieformalne, negatywne - dotkliwe, mogą wplywać destrukcyjnie, nie wiążą jednostki z grupą, plotki, szyderstwo

*nieformalne, pozytywne - zachwyt, pochwala, szacunek, adoracja,

*formalne negatywne - regulowane przepisami kodeksu, regulamin, statut; dotkliwe dla sprawcy jednocześnie wskazują, ze inni będą tez tak karan

*formalnie pozytywne - wyznaczone regulaminem, statutem, kodeksem; nagrody, pochwały, gratyfikacje.

Sankcje społeczne dają możliwość kontrolowania zachowań i przeciwdziałania złym relacjom międzyludzkim, gwarantują spokój.

33.Główne cechy małych grup społecznych.niewielka liczba członków,

wszyscy znają się,bezpośrednie kontakty,prosta struktura, stykają się w miarę często,łączy je więź emocjonalna,mogą być budowane inne rodzaje więzi.

34. Rodzina jako mała grupa społeczna.To niewielka zbiorowość, w której wszyscy członkowie utrzymują kontakty " twarzą w twarz", wszyscy znają się i pełnią określone role społeczne, mają poczucie więzi, odrębności, świadomości "my". Rodzina jako mała grupa społeczna jest najbardziej przyjazną strukturą dla człowieka, w której realizuje najbardziej elementarne potrzeby społeczne ( uznanie, bezpieczeństwo, wsparcie psychiczne, bycie blisko z innymi jednostkami), uczy grać role społeczne oraz stwarza warunki do grania tych ról. Jest najbardziej elementarną, małą, pierwotną, formalną ( regulują przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) pozytywną, pierwotną grupą. Zaspakaja funkcje narzucone przez prawo, społeczeństwo, tradycję i obyczaj.

35.Funkcje biopsychiczne rodziny.Czyli prokreacyjna i seksualna:

*prokreacyjna: zaspokojenie potrzeb macierzyństwa i ojcostwa, łączy się z funkcją seksualną, wpisana w elementarną listę funkcji rodziny,

*seksualna: (przypisywana formalnie małżeństwu) usankcjonowanie współżycia w świetle prawa, akceptacja współżycia dwojga osób przez prawo.

36.Funkcje społeczno-wyznaczające rodziny.;

Czyli funkcje klasowe i legalizacyjno - kontrolne

*Klasowe / nabiera znaczenia w społeczeństwach klasowych, następuje przekazywanie pozycji społecznej dzieciom, wartości związanych z przynależnością do klasy, ważna w społeczeństwach funkcjonalnych,

*legalizacyjno - kontrolne / wzajemna kontrola, kontrola czy zachowania odpowiadają normom obyczajowym i religijnym, legalizacja faktu współżycia pod jednym dachem, przyzwolenie społeczne na kontrolowanie przebiegu życia rodzinnego w najbliższym sąsiedztwie, obowiązek sprawowania kontroli wychowawczej ze strony rodziców w stosunku do dzieci a takie ze strony męża czy żony.

37.Funkcje ekonomiczne rodziny. Czyli funkcje: a. materialno - ekonomiczna zespól działań rodziny nastawiony na realizacje potrzeb ekonomicznych, gospodarczych, konsumpcyjnych:

- zarobkowanie / generowanie środków na utrzymanie rodziny/

- gospodarcza / prowadzenie gospodarstwa domowego, wykonywanie
czynności gospodarczych /

- usługowo - konsumpcyjna / czynności manualne związane z żywieniem,czystością

• produkcyjna / charakterystyczna dla tradycyjnych rodzin chłopskich, wazna w rodz ubogich

b. opirkunczo-zabezpieczajaca:

• zespól czynności pielęgnacyjnych, zabezpieczających skierowanych na
  zabezpieczenie potrzeb niesamodzielnych, niepełnosprawnych,

- w zależności od struktury rodziny wykonują, je dorośli członkowie na
rzecz najstarszego pokolenia,

- zakres zależy od fazy rozwojowej rodziny oraz od oferty usługowej na rynku opieki pielęgnacyjnej oraz ich ceny.

38.Cechy rodziny jako instytucji społecznej i wspólnoty.Rodzina jest specyficznym zbiorem jest też instytucją, gdyż realizuje określone funkcje, które służą zaspokajaniu potrzeb. W każdej rodzinie są określone zadania prowadzące do zaspokojenia potrzeb. Pod tym względem jest oceniana przez społeczeństwo. Na przykładzie rodziny możemy ocenić, jakie jest społeczeństwo.

Rodzina jest też zbiorem zawiązanej wspólnoty - zbiór ludzi powiązany wspólnymi zadaniami, celami, wartościami. To instytucja, która ma cechy wspólnotowe (w gospodarce, uczuciach, kulturze).Każdy aspekt funkcjonując} oddzielnie daje możliwość zaistnienia wspólnoty. Jest tez zrzeszeniem - zrzesza grupę osób dla dobra wszystkich, to zrzeszenie gospodarcze realizuje zadania na rzecz wszystkich członków.

39.Główne cechy grupy koleżeńskiej.Grupa koleżeńska - to grupa mająca inny charakter niż towarzyski. Powstaje na podstawie formalnych zarządzeń, ale stwarza warunki do zadzierzgnięcia więzi dzięki celom, zadaniom narzuconym przez twórców np. klasa szkolna. 2 mechanizmy tworzenia:

formalny, narzucony

spontaniczny - koledzy dobierają się Wg. postaw, zainteresowań, cech
osobowości

Grupa koleżeńska tworzy się i rozpada tak jak losy edukacyjne członków jest narażona na zmiany. Z przyczyn niezależnych od członków. Uczestnictwo w małych grupach społecznych jest współistniejące. Można należeć do wielu grup.

40.Główne cechy grupy przyjacielskiej.Grupa przyjacielska ( mało liczna) tworzy się najdłużej z wszystkich grup poprzez wiele sit selekcyjnych. To grupa połączona więzią osobistą, która tworzyla się przez wiele lal. Kryteria selekcji są podobne i niezależne od statusu członków grupy przyjacielskiej. Grupa przyjacielska to zespól osób hołdujących podobnym wartością, ma podobne aspiracje, postawy i hołduje podobnym wzorom osobowym (afektywna, behawioralna). To grupa niejednorodna pod względem wieku i statusu, osoby o różnym doświadczeniu, różnych zawodach, różny status ekonomiczny. Różni się od grupy towarzyskiej, koleżeńskiej, rówieśniczej bowiem kryteria podziału nic obowiązują, gdyż powodem tworzenia jest zaufanie do siebie, poczucie lojalności, przywiązanie do wspólnych przeżyć. Przeszła wszystkie eliminacje do innych grup społecznych. Ma cechy grupy samopomocowej, quasi rodzinnej, emocjonalnej.

41.Główne cechy grupy sąsiedzkiej.Grupa sąsiedzka to mikrostruktura, która tworzy się na niewielkiej przestrzeni. Składa się z osób mających oprócz wspólnego terytorium podobne cechy społeczno zawodowe. Zbiór połączony więzią mający określone cele. Oprócz więzi przestrzennej ma na celu tworzenie czegoś dla dobra szerszego kręgu. Tworzy się w starych dzielnicach, gdzie zamieszkują te same rodziny, w małych społecznościach lokalnych oraz w środowiskach wielkomiejskich, jeżeli w pobliżu mieszkają ludzie o w.w. cechach. Może być podobna do grupy koleżeńskiej jeżeli członków łączy bezpośrednia więź psychiczna, rzeczowa. Posiada cechy, które trudno oddzielić od innych grup.

42.Cechy kręgu przyjacielskiego.To krąg towarzyski, który może być zbiorowością dosyć luźną, osób stykających się, dyskutujących. Wyrazamy w nim opinie, dyskutujemy, mamy do siebie zaufanie, wchodzimy w kontakty emocjonalne i psychiczne.

43.Cechy kręgu koleżeńskiego.Wyodrębnia się na ogól z kręgów stycznościowych. Są one mniej liczne. Dotyczą kilku lub kilkunastu osób mających wspólne cechy. Podstawą jest częsty kontakt, wzajemna akceptacja, swoboda wypowiedzi myśli. Nic mają stałego charakteru związku.

44. Cechy kregu sąsiedzkiego.Opiera się na styczności przestrzennej. Sąsiedztwo przestrzenne polega na fizycznej i mieszkaniowej wspólegzystencji jakiejś zbiorowości na niewielkiej przestrzeni. Sąsiedztwo społeczne to zgrupowanie ludzi zamieszkujących okreslony niewielki teren związanych za sobą pewnym rodzajem więzi, jest czyms naturalnym, zastanym, narzuconym nam. Krąg sąsiedzki moze odgrywac role kręgu społecznego.

45.Roznice miedzy grupa a kregiem spolecznym:

Grup ma:

-okreslone zadania

-okreslone terytorium na którym sa one realizowane

-poczucie odrebnosci i swiadomosci „my”

-powiazani wiezia bezposrednia

Krag:

-nie ma z gory sprecyzowanych zadan

-nie ma stalego skladu

-luzna zbiorowosc

-powstaje naturalnie, spontanicznie

46.Na czym polega sąsiedztwo ograniczające.Czyli ograniczające się do faktu, te sąsiedzi są. Przejawia się poszanowaniem uprawnień i minimalizowaniem wzajemnych ograniczeń. Akceptujemy wzajemne prawa do przestrzeni - ale jednocześnie nie znamy sie ( bo nie chcemy).

47.Na czym polega sąsiedztwo poinformowane.

Minimum wzajemnych zainteresowań w obrębie podstawowych informacji dotyczących nazwiska, zawodu, obserwowanego stylu zycia. Znane tak z obserwacji jak i z kontaktów bezpośrednich lub pośrednio przez osoby trzecie.

48. Cechy sasiedztwa swiadczeniowego.

Polega na swiadczeniu drobnych usług, zaspokajaniu chwilowych potrzeb jest odbiciem kultury spoleczensstwa i stopniem nasycenia usług. W polsce bardzo rozwiniete w latach 80, charakterystyczne dla spolecznosci wiejskiej czy robotniczej.

49. Cechy sasiedztwa towrzysko-przyjacielskiego.

Bezposrednie wchodzenie w kontakty emocjonalne, psychiczne, oparte na zasadzie wzajemnosci, zapraszania się, dzielenia się dobrymi radami, wspierania się w trudnych sytuacjach. Ma miejsce tam gdzie mieszkaja ludzie o podobnych zainteresowaniach, kulturze.

50. Znaczenie grup rowiesniczych dla mlodych ludzi.

Grupa rowiesnicza może spelniac pozytywne funkcje tzn.organizowac czas wolny, być zrodlem wrazen, przygod, doswiadczen, nowosci, pelnic funcje samopomocowe, być zapleczem emocjonalnym, krystalizowac system wartosci, uczyc grania rol. Gdy gr neguje wartosci rodzinne, burzy obraz rol spolecznych wyniesionych ze szkoly czy rodziny, jeśli wprowadza perturbacje, konflikty w graniu rol, jeśli pochlania zbyt wiele czasu i utrudnia wykonywanie elementarnych obowiazkow jest gr negatywna, hamujaca rozwoj psychofizyczny i spoleczny.

51.CECHY CHARAKTERYSTYCZNE GRUP RÓWIEŚNICZYCH

Ma charakter grupy pierwotnej, pierwszej grupy społecznej, w której jednostka odgrywa pewne role społeczne, uzupełnia funkcje rodziny w zakresie funkcji emocjonalno- ekspresyjnej. Mogą mieć charakter formalny i nieformalny, celowy, związują się samorzutnie spośród szerokiego kręgu koleżeńskiego. Jej członkowie mają podobny stosunek do wartości. Mogą być pozytywne lub negatywne, konstruktywne lub destruktywne, konformistyczne lub nonkonformistyczne, funkcjonalne lub dysfunkcjonalne, celowe lub spontaniczne, zwarte lub luźne, pozytywne lub negatywne.

52.GŁÓWNE FUNKCJE GRUP RÓWIEŚNICZYCH

-egalitaryzacja struktury społecznej- pokonywanie barier tworzonych przez stereotypy, historię, nierówności społeczne

-egalitaryzacja kultury- czyli dystrybucja wartościowych wzorów kultury, dzięki niej wyrównywane są deficyty kulturowe

-przekazywanie do środowiska młodzieżowego wszystkich schematów, nierówności społecznych, utrwalanie stereotypów, przekazywanie uprzedzeń (odwrotne funkcje do egalitaryzacji)

-organizacja czasu wolnego

-źródło wrażeń, przygód, doświadczeń, nowości

-samopomcową (pomoc różnego typu, powiernikiem problemów)

-zaplecze emocjonalne

-krystalizacja systemu wartości

-polaryzacja ról męskich i żeńskich ( jeśli jest to grupa pozytywna)

53.RODZAJE GRUP RÓWIEŚNICZYCH

Grupy rówieśnicze mogą być:

Pozytywne i negatywne, konstruktywne i destruktywne, konformistyczne i nonkonformistyczne, funkcjonalne i dysfunkcjonalne, homogeniczne i heterogeniczne, celowe i spontaniczne, zwarte i luźne.

54.PRZYCZYNY POWSTANIA GRUP SAMOPOMOCOWYCH

*brak odpowiednich instytucji, które zajmują się rozwiązywaniem problemów społecznych

*niedostateczna liczba tych instytucji

*nie zadawalający poziom świadczonej opieki w ramach tych instytucji

*niedostateczny poziom tych usług

*brak możliwości i warunków zapewnienia pomocy i opieki we własnym zakresie

*pojawienie się nowych typów dolegliwości społecznych

*świadomość jednostki dotkniętej konkretnym problemem lub że jej sytuacja jest niezawiniona

*doświadczenie osób korzystających z pomocy

*potrzeba pomagania innym ludziom

55.ETAPY POWSTAWANIA GRUP SAMOPOMOCOWYCH

Świadomość jednostki, że nie jest winna tej sytuacji w jakiej się znalazła, na temat przyczyn, okoliczności które spowodowały taki stan

Poszukiwanie środków zaradczych - osób, instytucji, sprzymierzeńców. Jednostki mają okazję styczności z innymi, którzy przeżywają podobne problemy.

Poszukiwanie pomocy w organizacjach formalnych, państwowych, które statutowo powołane są do tego, najczęściej kończą się niepowodzeniem

56.CELE GRUP SAMOPOMOCOWYCH

Grupy samopomocowe to małe struktury społeczne, które nakierowane są na wzajemną pomoc i osiągnięcie określonego celu, to grupy celowe, przyświeca im na ogół szlachetny cel. Oparte są na idei pomagania sobie i innym. Przynależność zdeterminowana jest wcześniejszymi doświadczeniami.

57.CECHY CHARAKTERYSTYCZNEW ZBIEGOWISKA

To przelotne skupienie ludzi, którzy są zainteresowani zdarzeniem, wydarzeniem, jest to zbiorowość osób podobnie reagujących na incydent, fakt (wypadek, pożar)

- wywołuje go bezinteresowna ciekawość ale często troska o drugiego człowieka, chęć sprawdzenia się jako ratownik

-tworzą go ludzie aktywni, chcący działać, ludzie wrażliwi ale też gapiowi

-tylko 2 elementy więzi społecznych: styczność przestrzenna i podobieństwo zachowań

58.CECHY TŁUMU JAKO ZBIOROWOŚCI

-przelotne zgromadzenie ludzi co najmniej kilkuset w jednym czasie i przestrzeni

-zbiorowość reagująca spontanicznie w identyczny sposób

-może powstać przekształcenia się publiczności skupionej

-trudno go ogarnąć

-więź społeczna związuje się dzięki styczności przestrzennej, sprzyja nawiązaniu więzi psychicznej

-czynnikami są bodźce emocjonalne- poczucie krzywdy, gniew, zemsta, odwet

-to zbiorowość falująca, nie ma stałego zachowania

-kopiowanie zachowań sąsiada z tłumu

59.RODZAJE TŁUMU

AGRESYWNY - występuje najczęściej, walczy o swoje prawa, może terroryzować instytucję lub grupę społeczną, może dokonać linczu

UCIEKAJĄCY- pojawia się w formie paniki, ratuje się ucieczką jednocześnie tratując

NABYWAJĄCY- o cechach agresywnych, powoduje grabienie mienia niszczenie

DEMONSTRUJĄCY

*zbiorowość demonstrująca przeciwko pewnym projektom, potępiająca wydarzenia, politykę

*najbardziej świadomy, przekonany, celowy

*zdarza się, że „doklejają” się do niego ludzie zupełnie przypadkowi, którzy zachowują się agresywnie

60.PUBLICZNOŚĆ SKUPIONA I JEJ PRZYKŁADY

Publiczność może występować w dwóch formach: skupiona (zebrana ) i rozproszona. Publiczność to zbiorowość nie grupa, tworzona przez ludzi, którzy w ty samym czasie odbierają identyczny przekaz informacji, treści, wiedzy. Publiczność skupiona (zebrana) to zbiór ludzi, którzy przybyli do określonego miejsca w celach rozrywkowych, rekreacyjnych nazywana również audytorium. Publiczność zebrana składa się z ludzi połączonych:

-styczność przestrzenną

-łącznością psychiczną

-wzajemnie oddziaływujących

-nastawionych na wspólne działanie np. kibice na stadionie, widzowie w teatrze, uczestnicy wiecu

-łatwo nią manipulować, może przerodzić się w tłum

61.PUBLICZNOŚĆ ROZPROSZONA I JEJ PRZYKŁADY

Publiczność może występować w dwóch formach: skupiona (zebrana ) i rozproszona. Publiczność to zbiorowość nie grupa, tworzona przez ludzi, którzy w ty samym czasie odbierają identyczny przekaz informacji, treści, wiedzy.

Rozproszona- stanowią ją czytelnicy gazet, słuchacze radiowi, telewidzowie, internauci

-uczestniczą w odbiorze określonych treści

-nie ma tak silnego wzajemnego oddziaływania

-tworzy się dzięki analogii w potrzebach kulturalnych

-brakuje wspólnych emocji

-dzięki treścią, przekazowi reaguje poprzez zmianę postaw, nastawień, opinię ( ale nie jest tak silnie skupiona)

62.KULTURA W WĘŻSZYM ZNACZENIU

To rozwój języka, obyczajów, czytelnictwa, form rozrywki - składa się z wielu czynników. Według Antoniny Klosowskiej kultura to dziedziny i wartości pozbawione użyteczności, szlachetne i wysublimowane.

63.KULTURA W SZERSZYM ZNACZENIU

Wszystko co jest dziełem człowieka, wszystkie wytwory ludzkie (materialne i niematerialne), które powstają dzięki celowej refleksji człowieka.

64.KULTURA MATERIALNA

To zespół trwałych wartości rzeczowych, które mają wartość użytkową, artystyczną i przechodzą do historii ze względu na oryginalność i nowatorstwo zawarte w formie, zaliczamy do niej budynki, narzędzia pracy, stroje, instrument, naczynia.

65.KULTURA DUCHOWA

To wytwór dążeń jednostek do ideałów piękna, dobra, prawdy, sprawiedliwości, to zespoły wyobrażeń, dzieła sztuki, symbole, obyczaje, zwyczaje, a także symboliczne przedmioty, w których zawarta jest idea np. flaga narodowa, hymn, godło państwa.

66.STRUKTURA KULTURY

Kultura nie jest nigdy sumą prostą kultur jednostkowych- może ona współtworzyć kulturę

Elementy składające się na kulturę:

*kultura osobista- ogół sposobów zachowania się, myśli jednostki, wiedza. Jest zespołem indywidualnych niepowtarzalnych cech świadczących o stopniu wiedzy, umiejętności grania ról społecznych, zbiorem cech jej postawy. Każda zbiorowość to zbiór jednostek o określonej kulturze osobistej.

*kultura zbiorowości- ogół wytworów, myśli, działań, wartości, społeczne postępowania, które zostały przyjęte i zaakceptowane przez zbiorowość i nabrały specyficznej wartości. Zbiór najbardziej charakterystycznych cech zachowania.

Elementy kultury- czynności, przedmioty, idee, które wyznaczają ważne zadania dla zbiorowości, działania, dają jej możliwość kontynuacji zachowań, są przyjazne, nie utrudniają, są funkcjonalne. Wyznaczają kierunek cywilizacyjny. Kultura składa się z dwóch komponentów:

*kultura materialna- to wszystko dotykalne, konkretne wytwory człowieka np. odkrycia archeologiczne, obiekty i wynalazki człowieka. Jest ona przekazywana kolejnym pokoleniom. Bez względu na zachodzące zmiany składniki kultury materialnej są ważną częścią fizycznego środowiska społeczeństwa

*kultura niematerialna- to duchowe wytwory społeczeństwa przekazywane przez pokolenia: wiedz, przekonania, wartości, normy, przepisy, zwyczaje, obyczaje, tabu, prawa, znaki, symbole, język.

67.DZIEDZICTWO KULTUROWE

To przekazywanie kultury następnym pokoleniom w postaci wartości, idei, stylów zachowań, wytworów materialnych, sposobów konsumpcji, obyczaju, tradycji, najlepszych treści historycznych, narodowych, etnicznych następnym pokoleniom.

68.WARTOŚCI I ICH ROLA W PROCESIE SOCJALIZACJI

Bez wartości nie ma kultury. Wartość to pewna idea, sposób zachowania. Przedmioty, idee w stosunku do których ludzie mają szczególny szacunek. Ustanawianie kultury jest wyzwaniem, obowiązkiem każdej kultury. Odbywa się drogą selekcji. Niekiedy wartości są ponadczasowe, ale te wartości są przyswajane przez jednostkę w procesie socjalizacji. Każda zbiorowość wytwarza własne wartości, są one na ogół spójne. Układają się w całość - system wartości. To wartości które ułatwiają człowiekowi życie, pozwalają mu oceniać innych. Kultura daje człowiekowi zbiór sposobów zachowań, kryteriów oceny. Każda kultura dokonuje weryfikacji wartości.

69.KULTUROWY WZÓR ZACHOWANIA

Kultura tworzy kulturowy wzór zachowań, najcenniejsze sposoby postępowania. Poprzez obecność kultury człowiek wie jak reagować w doniosłych, ważnych sytuacjach społecznych.

Każda epoka ma swojego bohatera, każda zbiorowość ma zbiór cech przypisanych autorytetowi. Wmawianie jednostce, że warto być najlepszym, modelowym np. model biznesmena, Matki-polki, sportowca.

70.GŁÓWNE OBSZARY KULTURY MASOWEJ

Współczesne zainteresowanie socjologii np. kulturą masową jest punktem wspólnym, nie ma definicji kultury masowej. Jest ona kompleksem norm i wzorów zachowań o bardzo rozległym zakresie zainteresowania. To szereg działań technicznych i duchowych mających na celu wywołać określone zmiany w licznych zbiorach odbiorców. Różni się od kultury zbiorowej tym, że kultura masowa ma szeroki zasięg, jest bardziej dostępne, trafia do zbiorowości rozproszonej i skupionej.

71.GŁÓWNE CECHY KULTURY MASOWEJ

Kultura masowa to wytwory trafiające w krótkim czasie do szerokiego grona odbiorców, korzysta z nośników informacji. Warunkiem powstania kultury masowej był druk (tania książka o dużym nakładzie), radio, TV, Internet. Mogła się rozwinąć dzięki zdobyczom technicznym cywilizacji. Jest różnie oceniana przez socjologów. Treść dociera szybko lecz nie są to treści elitarne, wysublimowane. Kultura masowa pociąga obniżenie aspiracji człowieka. Merkantylność, urynkowienie spowodowało obniżenie jej poziomu. Cechuje się dostępnością, kształtuje też gusty i zachowania odbiorców przez narzucanie określonych trendów, form. Jest więziotwórcza, daje możliwości więzi pośredniej i bezpośredniej. Pozwala na przenikanie treści, wzorów, systemów wartości do jak najszerszego grona odbiorców, z drugiej strony nie pozwala jednostce na wytworzenie dystansu do produktu. Jednostka zatraca swoją tożsamość.

72.MECHANIZMY WPŁYWU KULTURY NA ŻYCIE SPOŁECZNE

Wpływ pojawia się w momencie narodzin. Człowiek rodząc się w określonej rodzinie ma narzuconą przynależność kulturową, scenariusz życia. Kultura jest najbardziej widoczna przez 4 mechanizmy wpływów:

-socjalizacja

-ustanawianie systemów wartości dużych kryteriów, które określają te wartości

-ustalanie wzorów zachowania (sposób reagowania)

-budowanie ideałów, ustalanie modelowych zachowań

73.CECHY DUŻYCH GRUP SPOŁECZNYCH

-składają się z kilkudziesięciu, kilkuset osób (nie ma ograniczeń)

-liczebność uniemożliwia utrzymywanie bezpośrednich styczności

-niemożliwość istnienia bezpośrednich stosunków i kontaktów psychicznych

-nie wchodzi w skład innych grup społecznych, najczęściej wchłania inne grupy co świadczy że składa się z innych podgrup

-są częściej niż małe grupy sformalizowane np. klasa społeczna, warstwa społeczna, partia

74.POJĘCIE ZRÓŻNICOWANIA SPOŁECZNEGO

Zróżnicowanie społeczne - nadaje każdemu człowiekowi miejsce w świecie. Każdy należy do określonej grupy ze względu na swoje cechy. W pewnym stopniu decyduje o tym człowiek, urodzenie.

Cechy społeczne różnicują położenie człowieka - 4 podstawowe różnice:

*biologiczno-fizyczne: wyznacza je wysoki lub niski wzrost, ludzie sprawni i niepełnosprawni (np. podział ten informuje nas ile jest osób chorych)

*demograficzne- ludzie młodzi, w średnim wieku itp. Opisuje społeczeństwo w poszczególnych grupach

*psychiczne- zdrowi i chorzy psychicznie

*społeczne: fakt urodzenia (wyższe i niższe kasty). Zbiór kryteriów które ułatwiają podział społeczeństwa z racji przynależności do istniejącej społeczności (narzucone) lub te, które człowiek sobie wypracuje, zmieni.

Podział społeczny jest ważny z punktu widzenia polityki społecznej.

75.RÓŻNICE MIĘDZY EKONOMICZNYM A FUNKCJONALNYM UJĘCIEM KLASY SPOŁECZNEJ

Różnią się pod 4 względami:

1)geneza klas społecznych

2)ocena roli klas społecznych dla całej struktury społecznej

3) poglądy na naturę klas społecznych

4)ocena moralna nierówności społecznych

76.STANOWISKO S.SIMONA W UJMOWANIU KLASY

Zakładał, że klasy są wytworem stosunków społecznych, gospodarczych i sposobów produkcji. Uważał, że dzięki uprzemysłowieniu struktura społeczna ulega przemianom sprzyjającym podziałowi na klasy. Przemiany wywołane rozwojem przemysłu dzielą społeczeństwo na dwie klasy: klasę produkcyjną (przedsiębiorcy, robotnicy, rolnicy) i klasę nieprodukcyjną ( wszyscy którzy nie produkują niezależnie od statusu społecznego). Uważał, że klasy są, ale nie sa konfliktowe, a stosunek do produkcji to jedyne kryterium podziału społeczeństwa - nie stosunek do własności, tylko stosunek do pracy.

77.KONCEPCJA KLAS SPOŁECZNYCH WEDŁUG K. MARKSA

W definicji marksistowskiej klasy społeczne to wielkie zbiory ludzi różniące się między sobą pod względem:

*zajmowanego miejsca w historycznie określonym systemie produkcji

*stosunku do środków produkcji

*roli społecznej organizacji pracy

*otrzymywania tej części bogactwa społecznego, którą rozporządzają

-powstały kiedy pojawiła się własność prywatna, kiedy ludzie podzielili się na posiadających (kapitalistów) i nie posiadających (robotników) , na środki produkcji

-zakładał powstanie klasy średniej

-ze względu na różnice interesów, położenia, dochodów musi dochodzić do konfliktu między nimi

-zakładał, że robotnicy maja historyczną rolę obalenia klasy kapitalistycznej w drodze rewolucji

78.KONCEPCJA KLAS SPOŁECZNYCH M.WEBERA

Twierdził, że dopiero kapitalizm wytworzył rynek, gospodarkę pieniężną oraz komercjalizację życia społecznego. Cechą charakterystyczną kapitalizmu jest koncentracja własności, miejsc pracy, narzędzi pracy oraz surowców, koncentracja w jednym ręku przedsiębiorcy. Ta koncentracja dzieli społeczeństwo na klasy społeczne - czyli zespoły osób o różnych możliwościach życiowych, a wspólnych interesach ekonomicznych. Klasy dzieli się na zarobkujące i posiadające. Zgodność interesów obu klas i przez to niekonfliktowy stosunek do siebie. Twierdził, że klasy nie wytwarzają wewnętrznej organizacji, nie mają określonych celów, wartości, zdań, to co charakteryzuje grupy w sensie socjologicznym.

79.FUNKCJONALNE UJĘCIE KLAS SPOŁECZNYCH WEDŁUG K.DAVISA I W. MOORE'A

Aby społeczeństwo mogło należycie funkcjonować musi umiejscawiać jednostki na różnych pozycjach w strukturze społecznej i musi te jednostki motywować do zajmowania odpowiednich pozycji. Istotą przynależności klasowej jest przyjmowanie obowiązków wynikających z pozycji społecznych. Podkreślali oni, że:

*nowożytne społeczeństwo zawsze było społeczeństwem nierówności, ale istniały w nim zawsze szanse na zmianę pozycji

*nierówności społeczne wynikają z wyboru jednostki

*społeczeństwo zachęca obywateli do zajmowania pozycji przez system nagród ( korzyści materialnych i niematerialnych) przy założeniu, że aby zajmować te pozycje trzeba mieć odpowiednie kwalifikacje

*nie wszyscy mogą być równi bowiem różnią się wykształceniem, kwalifikacjami, dochodami, stanowiskami

*teoria klas niczym nie różni się od teorii warstw społecznych

*człowiek nabywa pozycję społeczną zapominając o miejscu urodzenia

80.POGLĄDY T.PARSONSA NA KLASY SPOŁECZNE

uważał, że całe społeczeństwo składa się z podsystemów. Ważnym jest podsystem zawodowy, który jest warunkowany podziałem pracy i specjalizacją. Ten podział pracy pociąga za sobą wymianę dóbr i usług, a podsystem zawodowy obejmuje całą strukturę ról zawodowych oraz statusów i pozycji.

Jednostka wykonując daną rolę zajmuje jednocześnie odpowiednią pozycję jaka jest przypisana tej roli. Społeczeństwo jest czytelne- nagradza lata nauki i lata pracy. Hierarchia ról oparta jest na dwóch podstawach :

1)umiejętności, kwalifikacje, kompetencje

2)zróżnicowanie pozycji statusów ze względu na władzę i przywództwo

81.CECHY WARSTWY SPOŁECZNEJ

warstwy społeczne to zbiory ludzi, które uznają siebie i są uznawane przez innych za społecznie wyższe lub niższe ze względu na zajmowane pozycje społeczne. Układ warstw ma charakter pionowy od najniższej do najwyższej. Podstawą wyodrębnienia warstw jest miejsce w hierarchicznej strukturze społeczeństwa.

82.PRZYCZYNY PODZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA NA WARSTWY SPOŁECZNE

Warstwy społeczne to zbiory ludzi do siebie podobnych pod wieloma względami np. z racji urodzenia. Według Szczepańskiego warstwa społeczna to zbiór ludzi mniej lub bardziej oddzielonych od innych kryteriami wyższości lub niższości. Głównym kryterium jest dystans społeczny tj. prawdopodobieństwo wchodzenia w kontakty bezpośrednie z przedstawicielami innej warstwy. To grupy ludzi o podobnym stosunku do konsumpcji kulturalnej, materialnej, tradycji, kultury duchowej, usług instytucjonalnych.

83.PRZYKŁADY WARSTW SPOŁECZNYCH

Warstwy społeczne to zbiory ludzi do siebie podobnych pod wieloma względami np. z racji urodzenia. Według Szczepańskiego warstwa społeczna to zbiór ludzi mniej lub bardziej oddzielonych od innych kryteriami wyższości lub niższości

84.CZYNNIKI NIEZBĘDNE DO POWSTANIA NARODU

Warunkiem powstawania narodów jest dostatecznie długie pozostawanie w ramach wyodrębnionej społeczności, istnienie jako grupa, ma cele, więź, tradycję. Naród można traktować jako zbiorowość opartą na wspólnocie kultury oraz jako społeczność powiązaną procesami kulturowymi. Istnieje tylko w takiej mierze w jakiej jego członkowie intelektualnie i emocjonalnie identyfikują się ze zbiorowością, której uczestników w większości nigdy nie spotykają bezpośrednio.

85.Kulturowe koncepcje narodu.

Istotę narodu upatruje się w toku historycznego rozwoju społeczności, która tworzy własną kulturę, język, obyczaje, sztukę, naukę. Według Ossowskiego naród jest wspólnotą kulturalną, faktyczną i ideologiczną, gdyż członkowie narodu kierują się ideałami narodowymi - wizją ideologią i aspiracjami w zakresie różnych dziedzin kultury. Według Chałasińskiego naród to zjawisko ze sfery kultury, bez kultury nie ma możliwości wytworzenia się, powstania narodu.

86.Politologiczne koncepcje narodu.

W koncepcjach politologicznych podkreśla się jedność i wzajemne warunkowanie państwa i narodu - najpierw państwo potem naród. Zakłada się, że wspólnoty plemienne w miarę swego wzrostu tworzą instytucje państwowe, zręby organizacyjne, dzięki którym powstaje państwo w obrębie jednego narodu. Koncepcja R.Dmowskiego - naród jest tworem życia państwowego, wszystkie narody mają swe własne państwo albo je kiedyś miały i bez państwa żaden naród nie powstał.

87.Naturalistyczne koncepcje narodu.

Naród traktowany jest jako grupa genetyczna, twór społeczny warunkowany własnościami, cechami geograficznymi, w jakich pewna grupa rasowa żyła, zamieszkiwała, tworzyła kulturę. Ta koncepcja zakłada, że określone środowisko geograficzne kształtuje razem z własnościami rasowymi cechy biopsychiczne jednostek, osobowość, w sposób naturalny wykształca pewne postawy.

88.Pojęcie ojczyzny.

Ojczyzna istnieje tylko w rzeczywistości subiektywnej grup społecznych, które są wyposażone w pewne elementy kulturowe. Jakiś obszar jest ojczyzną, jeśli istnieje jakiś zespół ludzi, który odnosi się do niego w pewien sposób, buduje jego obraz, to zespół wartości, które wiążą się z danym terenem.

89.Trzy koncepcje pojmowania państwa.

TEORIA UMOWY SPOŁECZNEJ twórcą był Tomasz Hobbes, podkreślał, że państwo funkcjonuje tylko dzięki specyficznej umowie między rządem a poddanymi. Ludzie wprawdzie tracą wolność, gdy pojawia się państwo, ale zyskują prawo i dzięki temu chroniona jest ich własność. Zwolennik państwa absolutnego J.Rousseau twierdził, że pojawienie się własności prywatnej zakłóciło naturalny stan społeczny, który jest harmonijny, doskonały, dlatego też obywatele muszą zawierać umowę z rządem.

TEORIA KLASOWA zawarta w teorii marksizmu - państwo jest organizacją klasy posiadaczy w celu ochrony ich interesów i ich władzy przeciwko klasom nie posiadającym. Klasy panujące są jednocześnie klasami rządzącymi, uciskającymi i czerpiącymi zyski. Klasa ekonomicznie silna jest jednocześnie klasą panującą politycznie.

TEORIA PAŃSTWA JAKO SPOŁECZNOŚCI NATURALNEJ (pojawia się u Arystotelesa)

-państwo jest społecznością naturalną, potrzebną niezbędną

-naturalny charakter państwa wynika z natury człowieka

-jest koroną mniejszych wspólnot

Tomasz z Akwinu - państwo jest istotą doskonałą

-podstawową zasadą funkcjonowania państwa jest hierarchia

-za najlepszy ustrój uznawał monarchię

90.Państwo jako umowa społeczna.

Twórcą był Tomasz Hobbes. Podkreślał, że państwo istnieje tylko dzięki specyficznej umowie między rządem a poddanymi. Człowiek człowiekowi wilkiem, dlatego potrzebna jest umowa między rządem a poddanymi, ludzie tracą wolność, gdy pojawia się państwo, ale zyskują prawo i dzięki temu chroniona jest ich własność. Zwolennik państwa absolutnego, podkreślał, że obywatele nie mają zmieniać warunków w czasie, gdy państwo już funkcjonuje. J.Rousseau twierdził, że człowiek z natury jest dobry, naturalny stan społeczny jest harmonijny, doskonały. Pojawienie się własności prywatnej zakłóciło tę harmonię, dlatego obywatele muszą zawierać umowę z rządem. Zwolennik monarchii oświeconej.

91.Klasowe teorie państwa.

Twórcą był Engels. Państwo jest aparatem przemocy pozostającym na usługach klasy panującej. Dzięki instytucjom przemocy uciska obywateli, którzy nie przestrzegają prawa. Dzięki zinstytucjonalizowanym instytucjom wywiera nacisk na obywatela, jest restrykcyjnym zespołem przemocy i nacisku. Marks stwierdził, że państwo jest organizacją klasy posiadaczy w celu ochrony ich interesów ich władzy przeciwko klasom nie posiadającym. Klasy panujące są jednocześnie klasami rządzącymi i czerpiącymi zyski. Klasa ekonomicznie silna jest jednocześnie klasą panującą ekonomicznie.

92.Wizja państwa według J.Rousseau

J.Rousseau twierdził, że człowiek z natury jest dobry, naturalny stan społeczny jest harmonijny, doskonały. Pojawienie się własności prywatnej zakłóciło tę harmonię, dlatego obywatele muszą zawierać umowę z rządem. Zwolennik monarchii oświeconej.

93.Cechy państwa według Platona i Arystotelesa.

Arystoteles wychodził z założenia, że człowiek jest zwierzęciem politycznym i potrzebuje państwa. Państwo jest społecznością naturalną potrzebną, niezbędną, bo inne grupy społeczne nie zaspokajają potrzeb człowieka. Naturalny charakter państwa wynika z natury człowieka w tym sensie, że żyjąc poza wspólnotą rodzinną i innymi wspólnotami w tym wspólnotą polityczną, jednostka nie mogłaby urzeczywistnić w sobie społeczeństwa. Państwo jest tworem doskonałym mogącym sprostać potrzebom społecznym. Ideałem dla Arystotelesa była grecka Polis. Zakładał, że w sposób naturalny państwo tworzy się z mniejszych wspólnot.

Według Platona ustrój świadczy o państwie, ustrój demokratyczny jest najmniej stabilny, bogaci konspirują przeciw rządowi, lud bojąc się spisków szuka prolektora i daje mu władzę najczęściej dyktatorską, która jest tyranią. W toku ewolucji ustrojowej systemy rządzenia degenerują się. W skutek tego załamały się idealne państwa-miasta. Miał sentyment do greckiej Polis.

94.Główne funkcje współczesnego państwa.

Zewnętrzna - to realizacja zadań, które zmierzają do obrony granic tożsamości, uprawianie bezpiecznej polityki zagranicznej.

Wewnętrzna - to zaspokajanie potrzeb ładu, spokoju, porządku i obrony potrzeby stałości funkcjonowania pewnych struktur.

Gospodarczo-organizacyjna - to należyte funkcjonowanie wszystkich działów gospodarki i organizacji państwowych.

Kulturowo-wychowawcza - zależy od modelu państwa; w państwach totalitarnych była priorytetowa, a w społeczeństwach rozwiniętych nie jest silnie realizowana przez państwo.

95.Zjawisko społeczne a proces społeczny.

Procesy społeczne - oznacza, że w społeczeństwie coś się dzieje, są niezależne od człowieka. Zjawisko - to pojedyncze zdarzenie, dziejące się z pewną regularnością, to pewne powtarzające się typy zachowań.

Zjawiska pozytywne - to takie, które działają więziotwórczo.

Zjawiska negatywne - to takie, które wprowadza zjawisko destrukcji.

Procesy społeczne to serie zjawisk dotyczące osobowości grup społecznych i zbiorowości. Są to serie zjawisk wywołane określonymi przyczynami. Procesy zachodzące w osobowości człowieka mogą wywierać pozytywne jak procesów negatywne skutki. Socjologów interesują procesy społeczne, które zachodzą między grupami, ale badają również genezę procesów, sięgają do jednostki.

96.Rodzaje procesów społecznych.

Interpersonalne - procesy zachodzą w osobowości człowieka, w psychice jednostki i wywołują skutki społeczne.

Procesy zachodzące między dwoma jednostkami, np. małżeństwo - procesy dostosowywania się i różne jego fazy ( 15 rok małżeństwa przełomowy ) .

97.Procesy zachodzące między jednostką a grupą.

Procesy między jednostką a grupą społeczną, procesy najczęściej zachodzące w zbiorowościach, grupach społecznych, np. proces podporządkowania się dziecka rodzicom, rodzinie; proces identyfikacji w procesie współistnienia w grupie ; proces dominacji nad całą grupą rodzinną ; proces buntu, np. grupy wobec jednostki ; proces alienacji.

98.Procesy społeczne zachodzące między grupami.

Procesy zachodzące między grupami to; proces współpracy, współzawodnictwa, procesy wzajemnej pomocy, symetrii świadczeń, ale też konfliktu, wrogości - zazdrość, zawiść, nietolerancja.

Procesy zmieniające organizacje i strukturę grupy: rozwój, dekadencja, reorganizacja. Procesy społeczne zachodzą na poziomie mikro i makro społecznym.

99.Industrializacja jako proces społeczny.

Według Jana Turowskiego jest złożonym procesem i kompleksem zmian ekonomicznych, społecznych, technicznych. Dwojakie rozumienie 1.rozwój zakładów gospodarczych i przemysłowych zajmujących się wydobyciem, przetwarzaniem i produkowaniem dóbr 2.to forma mechanizacji i automatyzacji pracy uprzedmiotowionej, pociągająca za sobą podział pracy i konieczność kooperacji.

To nie tylko uprzemysłowienie, ale także umiejętność sprostowania wymogom rynku.

-intensywna; wszystkie procesy towarzyszące gwałtownym przemianom ( budowie fabryk ).

-ekstensywna; poddana naturalnym potrzebom środowiska naturalnego, pociąga za sobą trzy rodzaje zmian: ekonomiczne, techniczne, społeczno-organizacyjne.

100.Urbanizacja jako proces społeczny.

To proces bardzo złożony, możemy mówić o niej w sensie demograficznym, ekonomicznym, ekologicznym i społecznym.

Demograficzne to wzrost ludności miejskiej. Ekonomiczne to wzrost kosztów utrzymania w mieście w porównaniu ze wsią, możliwości uzyskania zatrudnienia. Ekologiczne to walory otoczenia, środowiska naturalnego. Społeczne to realizacja określonych funkcji przez miasto, pewne przypisywane miastu funkcje ( miasto jako ośrodek kulturalny, oświatowy, historyczny). Możliwy na skutek rozwoju myśli technicznej związanej z budownictwem, zagęszczenie budowli, zmian w technologii budowy, racjonalizacja przestrzeni. To również zmiana stylu myślenia w gospodarowaniu, czasem przenoszenie i kopiowanie zachowań związanych z miejskim stylem życia.

104.Procesy zmieniające strukturę i styl życia.

-industrializacja

-urbanizacja

-marginalizacja

-pauperyzacja

-restrukturyzacja

-globalizacja

-patologizacja

-prywatyzacja

-dezorganizacja instytucjonalna

-socjalizacja i wychowanie w instytucjonalnych formach

-starzenie się ludzi

-emancypacja

-dyskryminacja

-migracje

-liberalizacja postaw

-nierówności społeczne

105.Procesy przystosowania społecznego.

-reorientacja psychiczna - jednostka jest zmuszona do zmiany punktu widzenia, do zmian w osobowości, na postrzeganiu siebie na tle innych jednostek umożliwia przejście w stadium tolerancji.

-tolerancja

-akomodacja ( bardziej rozwinięta tolerancja czyli tolerancja + ustępstwa ).

-asymilacja - przyjęcie wzorów zachowań i uznawanych wartości

-konflikt ( proces i częsta cech relacji międzygrupowych ).

108.Metoda historyczno - porównawcza.

To najstarsza metoda, twórcą był A,Commte. Obserwacja jest filarem, pierwszą metodą postrzegania i opisywania rzeczywistości. Proponował, aby obserwować ludzi i świat natury, porównywać różne społeczeństwa żyjące w tym samym czasie, różne warstwy żyjące w tym samym społeczeństwie. Porównywać zmiany jakie zachodzą w czasie, w różnych zbiorowościach ludzkich, uwzględnić czynnik czasu i śledzić rozwój różnych zbiorowości społecznych w określonych odcinkach czasowych. Współcześnie metoda ta jest metodą trudną i stosowaną tylko przez wybitnych badaczy. Należy, bowiem:

-uwzględniać stan wiedzy w społeczeństwie

-używana jest w bardzo okrojonej formie, bowiem badacz musi być jednocześnie historykiem, ekonomistom, politologiem.

109.Metoda eksperymentalna socjologii

polega generalnie na opisywaniu zmian jakie zaszły w badanej zbiorowosci na skutek występowania czynników zakłucajacych. Proponuje się w tej metodzie opisywanie szczegółowe stanu przed zastosowaniem eksperymentu, następnie zmian zachodzących w trakcie przeprowadzania eksperymentu i opis do zmian po zakończeniu socjologicznego. Jest niezwykle odpowiedzialna i trudna metoda, wymaga wiedzy o przyczynach i skutkach pewnych zjawisk społecznych.

Metoda jest bardziej popularna w psychologii i jest podstawowa metoda badań psychologicznych a dla socjologii jest metoda pomocnicza.

110. Metoda typologiczna

Zakłada szukanie określonych kategorii i typów zachowań, zjawisk, procesów, postaw, opinii, relacji, więź i innych cech charakterystycznych danej zbiorowości. Szuka najbardziej charakterystycznych cech w częściach badanych zbiorów. Opisuje jak w całości funkcjonuje zbiorowość, społeczność lokalna, społeczeństwo. Ta metoda szuka typów, rodzajów, charakterystycznych części. Jej celem jest wyróżnienie pewnych charakterystycznych związków, cech, podzbiorów, zadaniem jest budowa schematów klasyfikacyjnych i typologii.

111. Metoda Statystyczna

Metoda,której celem jest swoisty sposób liczbowego ujmowania badanej zbiorowość, to metoda wiodąca i najczęściej stosowana:

-to przedstawianie świata społecznego za pomocą liczbowych relacji statystyki.

-to matematyzacja wyniku badań

-stosowana jest tylko wtedy, gdy wyniki badań maja postać liczbowa i gdy badanie jest większe od zbiorowości ( powyżej 100 jednostek)

-nacisk położony jest na szukaniu agregacji pewnej cechy, postawy i operowaniu procentowym wskaźnikiem natężenia tej cechy

-z góry zakładana są związki miedzy zmiennymi zależnymi i niezależnymi.

-zakłada konieczność budowy wskaźników empirycznych, definicyjnych i inferencyjnych

-opiera się na wystandardowanych ankietach i wymaga przynajmniej dwukrotnego pilotażu

-stosujemy wtedy, gdy celem jest weryfikacja hipotez czyli potwierdzenie wpływu zmiennej niezależnej na zmienną zależną

112. Metoda Egzemplifikacyjna

Jest wskazaniem przykładu, typu, polega na szukaniu takich przypadków, które w sposób najwierniejszy odzwierciedlają pewne prawidłowości, pewne zbiory cech. Ta metoda z uwagi na jej uszczegóławiający i selektywny sposób podejścia wymaga dokładnej wiedzy o całej klasie zjawisk by trafnie dokonać wyboru przykładu noszącego wszystkie cechy charakterystyczne, często towarzyszy metodzie typologicznej i służy jej uzasadnieniu.

Efektem metody typologicznej jest podział społeczeństwa na osobników optymistycznych, pesymistycznych i realistycznych. To metoda szukania według odpowiedniego klucza najlepszych przykładów.

113. Metoda biograficzna

To metoda nazywana metoda dokumentów osobistych, pamiętnikarska lub autobiograficzna. Głównym celem jest analiza stanu rzeczywistości odtworzonego na podstawie relacji osobistych, na podstawie subiektywnych, indywidualnych odczuć ze szczególnym uwzględnieniem relacji z własnego życia. Pierwszymi dokumentami wykorzystanymi w tej metodzie były listy emigrantów z Polski. Twórcami tej metody byli: Znaniecki i Thomas, dokonali oni wspólnego opracowania tych listów, które stały się podstawa analizy jak głęboko w świadomości ludzkiej tkwią wydarzenia życia c codziennego, borykanie się z codziennością. Rzadko występuje ta metoda autonomicznie, bo wymaga uruchamiania innej części materiałów sprawdzających, bowiem jest metoda subiektywna, skażona subiektywnym punktem widzenia autorów dokumentów na którym bazuje.

114. Badania Sondażowe.

To szybkie badanie opinii, krótkotrwałe, o czymś o kimś. To zbieranie informacji o nastrojach, postawach, poglądach i odczuciach. To badania powierzchowne, diagnozujące jak jest teraz. Na ogół opierają się na reprezentacji populacji. Maja ogromne znaczenie przy przeprowadzaniu eksperymentów społecznych.

115. Badania Diagnostyczne.

Diagnozują czyli dostarczają informacji dlaczego tak się dzieje, to badania informujące o tym dlaczego nastawiły pewne zjawiska, procesy, dlaczego jest tak jak jest. Wnikliwa analiza, opis stanu, diagnoza faktu, opis sytuacji zastanej, ale także dlaczego tak się stało, co było przyczyna i mówią tez jakie będą skutki jeżeli dany proces czy zjawisko będzie się dalej rozwijać. Wskazuje kierunek zmian i skutki społeczne zmian występujących i opisywanych przez badaczy.

---