EUROREGIONY
Przełom polityczno - ustrojowy w 1989r. między państwami Europy Środkowej umożliwił nawiązywanie współpracy ponadgranicznej oraz jej instytucjonalizację.
We współpracy ponadgranicznej należy wymienić:
- współpracę transgraniczną
- współpracę euroregionalną
Współpraca transgraniczna to każde wspólne podjęte działanie mające na celu umocnienie i rozwój sąsiedzkich kontaktów między wspólnotami i władzami terytorialnymi dwóch lub większej liczby stron i jest ona pojęciem szerszym niż współpraca euroregionalna.
CO TO SĄ EUROREGIONY
to obszary współpracy transgranicznej, powstające w wyniku porozumień miedzy jednostkami samorządów terytorialnych (lokalnych i regionalnych) leżącymi na danym obszarze i współpracujących ze sobą.
Podstawowe cele to:
rozwój współpracy gospodarczej
rozbudowa infrastruktury
ochrona środowiska
turystyka
działalność kulturalno-edukacyjna
Obszary współpracy euroregionalnej:
tereny przygraniczne (graniczne, nadgraniczne); obszar i strefa,
obszar pograniczny, pogranicze, obszar transgraniczny,
region,
region przygraniczny (graniczny, nadgraniczny),
region transgraniczny,
euroregion
Teren przygraniczny pas do 100 km od granicy
Strefa przygraniczna pas 20-30 km od granicy
Strefa nadgraniczna pas 2-6 km od granicy
Pas drogi koniecznej 15-100 m od granicy
Obszar pograniczny, pogranicze i obszar transgraniczny - to pojęcia o zbliżonym zakresie znaczeniowym. Rozumie się go jako obszar położony w sąsiedztwie (pobliżu) granicy po obu jej stronach.
Region rozumiany jest jako wydzielony, stosunkowo jednorodny obszar, odróżniający się od terenów przyległych cechami naturalnymi lub nabytymi.
Region przygraniczny (graniczny, nadgraniczny) to teren zlokalizowany po jednej stronie granicy.
Region transgraniczny to teren zlokalizowany po obu stronach granicy.
Instytucje i organizacje wspierające funkcjonowanie euroregionów
Kwestie funkcjonowania euroregionów zostały określone w :
Europejskiej Konwencji Ramowej o Współpracy Transgranicznej (tzw. Konwencja Madrycka Rady Europy z 1980)
Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego (1985)
Europejskiej Karcie Regionów Granicznych i Transgranicznych w 1995 roku.
Współpracę transgraniczną w Europie formalnie usankcjonowano w następujących aktach prawnych:
Konwencja Madrycka, Europejska konwencja ramowa o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi (21 maja 1980 r., ratyfikowana przez Polskę w 1993 r.), została przyjęta przez Radę Europy 21 maja 1980 roku na konferencji w Madrycie. Państwa które ratyfikowały Konwencję powinny wspierać współpracę transgraniczną i przyczyniać się do postępu gospodarczego i społecznego obszarów przygranicznych. Konwencja podkreśla również pierwszeństwo prawa wewnętrznego danego kraju w stosunku do umów zawieranych z partnerami współpracy transgranicznej. Konwencja Madrycka określa więc prawne i strukturalne wzorce współpracy regionów granicznych. Konwencja Madrycka składa się z preambuły i 12 artykułów oraz z załącznika , w którym znajdują się wzory umów, porozumień i statutów potrzebnych do współpracy transgranicznej. Polska, która została członkiem Rady Europy w 1991 roku ratyfikowała Konwencję Madrycką w 1993 roku.
Z postanowień Konwencji Madryckiej wynikają następujące zasady określające sposób funkcjonowania euroregionów:
zasada consensusu - poszukiwanie wspólnego stanowiska poprzez rozmowy, negocjacje
zasada partytetu - we wszystkich organach każda ze stron dysponuje jednym głosem i taką samą reprezentacją liczbową
zasada rotacji - spotkania i konsultacje odbywają się kolejno u każdego z uczestników euroregionu
zasada dobrowolności - poszczególne gminy samodzielnie określają, czy przystąpią do struktury euroregionalnej
Europejska Karta Regionów Granicznych i Transgranicznych (1995 r., deklaracja przyjęta przez Polskę), powstała w 1981 roku. Do 1995 roku nosiła nazwę Europejska Karta Regionów Przygranicznych. 1 grudnia 1995 roku na zebraniu Stowarzyszenia Europejskich Regionów Granicznych w Szczecinie w Euroregionie Pomerania dokonano zmiany nazwy na obecną oraz uaktualniono tekst Karty tak, by uwzględniał nową sytuację geopolityczną w Europie Środkowo - Wschodniej. Karta precyzuje zamierzenia i cele, które powinny być uwzględniane w rozwoju regionów granicznych i transgranicznych. Szczególną uwagę poświęcono problemom rozwoju ekonomicznego, polityki regionalnej, ochrony środowiska, współpracy kulturalnej, zagospodarowania przestrzennego i przygranicznemu ruchowi osobowemu. Karta nie jest międzynarodowym aktem prawnym i nie ma mocy obowiązującej. Jest to tylko deklaracja współpracy i swoistego rodzaju kodeks postępowania współpracy transgranicznej
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego (15 października 1985 r., ratyfikowana przez Polskę w 1993 r.),została uchwalona przez Radę Europy 15 października 1985 roku. Karta daje jednostkom terytorialnym ogólne kompetencje do współpracy transgranicznej. Artykuł 10 pkt. 1 brzmi: "Wykonując swoje uprawnienia, społeczności lokalne mają prawo współpracować z innymi społecznościami lokalnymi oraz zrzeszać się z nimi - w granicach określonych prawem - w celu realizacji zadań, które stanowią przedmiot ich wspólnego zainteresowania." Możliwość współpracy transgranicznej dopuszcza art. 10 pkt. 3 , który mówi, że społeczności lokalne mogą współpracować ze społecznościami innych państw na warunkach określonych prawem. Polska ratyfikowała Europejską Kartę Samorządu Terytorialnego w 1993 roku.
Europejska Karta Samorządu Regionalnego (5 czerwca 1997 r.). 5 czerwca 1997 roku na posiedzeniu Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy została przyjęta Europejska Karta Samorządu Regionalnego. Karta przyznaje regionom uprawnienia do prowadzenia współpracy transgranicznej podobne do zawartych w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego uprawnień dla społeczności lokalnych. Według zapisów Karty region powinien być podmiotem samorządowym prowadzącym własną politykę i współpracę międzynarodową. Regiony powinny także posiadać uprawnienia do tworzenia własnego ustawodawstwa w ramach określonych ustawami poszczególnych krajów.
IDEA EUROREGIONÓW narodziła się w Europie Zachodniej, pierwszy euroregion utworzono na granicy holendersko-niemieckiej w 1958. Pomyślny rozwój i korzyści uzyskiwane z tej formy współpracy zadecydowały o jej rozwinięciu w Europie Zachodniej, a od lat 90. także w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Powstanie i funkcjonowanie euroregionów w Polsce
Mimo wielu wcześniejszych inicjatyw dotyczących współpracy regionów przygranicznych - np. w zakresie tzw. małego ruchu turystycznego, przygranicznej wymiany handlowej, transferu siły roboczej, kooperacji przemysłowej a także prób zagospodarowania Odry - w Polsce trwały wzrost możliwości współpracy transgranicznej obserwuje się od początku lat dziewięćdziesiątych, co ściśle wiąże się z transformacją ustrojową.
EUROREGION BAŁTYK
Przez wiele stuleci wokół Bałtyku rywalizowano, często zbrojnie o dominację polityczną, wpływy gospodarcze, biedniejsi sąsiedzi patrzyli zazdrośnie na zasobniejszych. Nigdy jednak nie ustawała integracja poprzez przenikanie kultury, przepływ idei, kupcy torowali drogę do współpracy gospodarczej. Przykładem, że najsilniejszym motywem była chęć współpracy gospodarczej jest historia powstania i działalności Hanzy.
Lata 1989-1990 przyniosły zmiany polityczne w Europie, które umożliwiły zmaterializowanie projektów nawiązywania formalnej i faktycznej współpracy na poziomie regionalnym w obszarze Południowo-Wschodniego Bałtyku. Kluczowym elementem były decyzje rządu Federacji Rosyjskiej o otwarciu Obwodu Kaliningradzkiego i zezwoleniu na nawiązywanie współpracy zagranicznej z partnerami, których przez bardzo wiele lat oddzielała granica.
Idea utworzenia Euroregionu prawie równocześnie powstała wśród polityków działaczy gospodarczych południowo-wschodniej Szwecji oraz północno-wschodniej Polski. Prace organizacyjne trwały bardzo krótko, pierwsza konferencja poświęcono możliwościom utworzenia Euroregionu (pod robocza nazwą „Jantar”) odbyła się na przełomie lutego i marca 1997 roku w Malborku a już 22 lutego 1998 roku podpisano Porozumienie o utworzenie Euroregionu Bałtyk.
Euroregion Bałtyk jest jedną z największych tego typu organizacji w Europie zarówno pod względem ilości uczestniczących Stron, obszaru oraz ludzi zamieszkujących te regiony. Terytorium Euroregionu to na terenie Polski województwa pomorskie i warmińsko-mazurskie, na terenie Federacji Rosyjskiej Obwód Kaliningradzki, na terenie Litwy Kłajpeda i Okręg Kłajpedzki, na Łotwie Kurlandzki Okręg Planistyczny (zachodnia Łotwa), na terenie Szwecji województwa Blekinge, Kalmar, Kronoberg, na terenie Danii wyspa Bornholm.
Strategia rozwoju Strony Polskiej Euroregionu Bałtyk przewiduje realizację zadań w następujących priorytetach:
rozwój kontaktów międzyludzkich budujących demokrację lokalną,
rozbudowę i modernizację infrastruktury komunikacyjnej,
rozwój turystyki,
ochronę i kształtowanie środowiska naturalnego,
poprawę bezpieczeństwa i patologiom społecznym.
Euroregion Bałtyk realizował i realizuje programy pomocowe w ramach Phare Credo i Phare CBC oraz uczestniczy w realizacji programu INTERREG Seagull DevERB, którego beneficjentem jest Strona Szwedzka (jest to program wieloletni, którego celem jest określenie długoletniej strategii rozwoju Euroregionu Bałtyk).
W ciągu 6 lat funkcjonowania mamy zrealizowanych ponad 150 projektów z udziałem naszych partnerów z obszaru Euroregionu Bałtyk.
Ruszył Program Południowy Bałtyk 2007-2013
Program Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk jest nową inicjatywą współpracy transgranicznej w regionie Morza Bałtyckiego. W Programie uczestniczy aż 5 państw(Polska, Niemcy, Szwecja, Dania, Litwa) leżących w południowej części basenu Morza Bałtyckiego. Ponad 75,3 mln euro przeznaczonych jest głównie na realizację projektów miękkich dotyczących rozwoju przedsiębiorczości, edukacji, dostępności transportowej a także zintegrowanego zarządzania środowiskiem Morza Bałtyckiego.
W latach 2007-2013 na rozwój współpracy terytorialnej z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych zostanie łącznie 7,75 mld euro. Polska alokacja na realizację wszystkich programów w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej w latach 2007 - 2013 wynosi 557,8 mln euro. Program Południowy Bałtyk, to jeden z 7 programów współpracy transgranicznej, w której uczestniczyć będzie strona polska, a także jeden z 3 zarządzanych przez Polskę. Funkcję Instytucji Zarządzającej dla Programu pełni Minister Rozwoju Regionalnego. Głównym celem Programu Południowy Bałtyk jest wzmocnienie zrównoważonego rozwoju obszaru Morza Bałtyckiego poprzez wspólne działania zwiększające jego konkurencyjność i wzmacniające integrację pomiędzy ludźmi i instytucjami.
Oczekiwane rezultaty Programu
Wzmocnienie związków pomiędzy szkołami wyższymi i instytucjami rynku pracy na obszarze Południowego Bałtyku,
Poprawa jakości połączeń i usług transportowych,
Zwiększenie zaangażowania w kwestie odnawialnych źródeł energii,
Zwiększenie możliwości instytucjonalnych w zarządzaniu środowiskiem Morza Bałtyckiego,
Zintensyfikowanie dialogu międzykulturowego i większe zaangażowanie ludności w działania transgraniczne,
Zintensyfikowanie relacji transgranicznych pomiędzy małymi i średnimi przedsiębiorstwami na obszarze Południowego Bałtyku.
Atutami we współpracy Strony Polskiej w Euroregionie Bałtyk są:
nadmorskie położenie;
warunki przyrodnicze umożliwiające rozwój różnych form turystyki;
aglomeracja Trójmiejska jako przyszła metropolia bałtycka;
rozwinięta siec ośrodków o znaczeniu ponadregionalnym;
tranzytowe położenie na styku dwóch europejskich korytarzy transportowych;
rozwinięty system obszarów chronionych;
korzystna struktura zatrudnienia z wyższą dominacją w sektorze usług i mniejszą dominacją w rolnictwie;
rosnący udział sektora prywatnego oraz MŚP;
korzystne kierunki przekształceń lokalnej gospodarki;
międzynarodowy port lotniczy i porty morskie;
dobrze rozwinięta baza noclegowa;
doświadczenia z międzynarodowej współpracy na szczeblu lokalnym i regionalnym;
Barierami, które ograniczają współpracę są:
duża dysproporcja w poziomie rozwoju gospodarczego województw tworzących stronę Polską;
wysokie bezrobocie;
niska mobilność mieszkańców;
jednokierunkowy strumień migracyjny ku większym ośrodkom miejskim;
niski udział branż innowacyjnych w produkcji przemysłowej;
PRORGRAMY REALIZOWANE:
PHARE
INTRERREG
Phare
Phare (Poland and Hangary Asistance for Reconstructing of their Ekonomis) został utworzony w 1989r w celu wsparcia przemian gospodarczych i ustrojowych w Polsce na Węgrzech. W następnych latach program rozszerzono o kolejne kraje europy środkowo wschodniej. Oraz przekształcono w 1997r. instrument pomocy przedakcesyjnej. Program PHARE skierowany został do 10 państw kandydujących: Polski, Węgier, Czech, Słowacji Litwy, Łotwy, Estonii, Rumuni, Bułgarii oraz Słowenii. Do roku 2000 beneficjentami programu PHARE były też Albania, Bośnia i Hercegowina, a także była Jugosłowiańska Republika Macedonii.
Polska otrzymała najwięcej środków z programu Phare. W latach 1990-2003 całościowy budżet Phare dla Polski wyniósł ok. 3,9 mld euro.
PHARE CBC
W 1994 R. Z INICJATYWY UNI EROPEJSKIEJ UTWORZONO Program współpracy przygranicznej Phare cbc, który miał na celu stymulowanie procesu integracji krajów Europy środkowo - wschodniej z Unia Europejska. Przyczynił się także do ujednolicenia regulacji prawnych i zrównoważenia standardów życiowych mieszkańców regionów przygranicznych obitych programem Phare i państw członkowskich Unii Europejskiej.
W ramach projektu Phare CBC w Polsce do końca listopada 2006 zrealizowano 503 projekty na łączną sumę 510mln euro.
W ramach programu Phare oprócz Phare CBC utworzono również:
PHARE CREDO: służył wsparciu współpracy trangranicznej na granicach pomiędzy państwami Europy środkowo - wschodniej.
PHARE TACIS: skierowany na wspieranie współpracy transgranicznej krajów należących do wspólnoty niepodległych państw (byle republiki radzieckiej) z krajami Europy środkowo - wschodniej oraz na granicy rosyjsko - fińskiej.
Fundusz małych projektów PHARE SPF ( Small Project Fund - SPF) został utworzony w ramach Programu Współpracy Przygranicznej Polska-Niemcy PHARE w 1994r. Początkowo fundusz udostępniono 4 euroregionom na granicy polsko - niemieckiej. Jednak w ciągu kilku następnych lat dzięki utworzeniu przez Komisje Europejska nowych programów, fundusz objął swoim zasięgiem euroregiony na wszystkich granicach Polski.
Instytucja odpowiedzialna za zarządzanie funduszem małych projektów (FMP) w Polsce była Władza Wdrażająca Program Współpracy Przygranicznej Phare (WWPWP)- jednostka powołana w 1994r. na mocy Umowy Finansowej z dn. 19wrzesnia 1994 pomiędzy zadem RP a Komisją Europejska. Od stycznia 2004r. WWPWP funkcjonuje jako państwowa jednostka budżetowa w ramach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych I Administracji.
W ramach funduszu małych projektów we wszystkich edycjach programu Phare zrealizowano w Polsce 4083 projekty za łączną kwotę ponad 34mln euro.
Priorytetowymi dziedzinami współpracy określonymi przez komisje europejska w celach Funduszu Małych Projektów PHARE CBC były:
Wymiana kulturalna pomiędzy lokalnymi społecznościami i grupami w regionie przygranicznym; m.in. działalność artystyczna imprezy masowe i sportowe, koncerty, festiwale, plenery, wystawy itd.
Rozwój demokracji lokalnej- wzmocnienie władz lokalnych i regionalnych, popularyzacja władzy na temat ich roli, kontakty z podobnymi strukturami po drugiej stronie granicy, kontakty instytucji pozarządowych, np. spotkania, dostarczanie informacji, wizyty studyjne.
Rozwój zasobów ludzkich- szkolenia i kursy zawodowe, językowe, opracowanie materiałów szkoleniowych, wymiana doświadczeń zawodowych itd.
Transgraniczne studia i koncepcje rozwojowe - opracowanie wspólnych wytycznych i założeń rozwoju, wspólnych projektów badawczych, studiów wykonalności itd.
Rozwój gospodarczy i turystyki obszarów przygranicznych - targi, promocja atrakcji turystycznych, znakowanie szlaków.
Małe projekty euroregionu
Możliwość skorzystania ze środków funduszu małych projektów programu PHARE CBC pojawia się w polskiej części Euroregionu Pradziad pod koniec 1999r.
Łącznie w ramach sześciu edycji programu zrealizowano 97 projektów. Ogólna kwota ich dofinansowania wyniosła 568,9 tys. Euro. Wykorzystanie środków przez beneficjentów-samorządy gminne, powiatowe i jednostki im podlegle oraz inne instytucje o charakterze „non-profit”- wyniosło 93,9%. Średnia kwota dofinansowania przypadająca na jeden projekt wyniosła ok. 5,9 tyś. euro.
Największy udział wśród zrealizowanych projektów miały przdsięwzięcia związane z szeroko rozumiana wymiana kulturalna i turystyka.
W ramach programu INTERRAG 3A , działania 2.2 „Wspieranie inicjatyw lokalnych” zwanego Funduszem Mikroprojektów, w polskiej części euroregionu zatwierdzono 63 mikroprojekty. Łączna kwota dofinansowania wyniosła 2158,8 tyś. Złotych.
W ramach programu EWT (Europejska Wspólnota Terytorialna) na lata 2007-2013 dla polskiej części Euroregionu Pradziad zaplanowano dofinansowanie mikroprojektów kwotę 5 mln euro.
1.Europejski Fundusz Ukierunkowania i Gwarancji dla Rolnictwa,
2.Finansowy Instrument Doradztwa w Zakresie Rybołówstwa,
3.Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, działający od 1975 r. przy Wspólnotach Europejskich, od 1988 r. zalecił wspierać przedsięwzięcia, które przyczyniają się do rozwiązywania specyficznych problemów na granicach wewnętrznych i zewnętrznych wspólnoty (skrót nazwy FEDER).
Fundusze przyczyniają się do gospodarczej i społecznej spójności przez łagodzenie dysproporcji w zakresie poziomu życia ludności, infrastruktury regionalnej i zatrudnienia. Każdy fundusz ma swój statut, obszary aktywności i sposoby postępowania. Korzystały z nich kraje najuboższe w UE - Grecja, Irlandia, Hiszpania i Portugalia (regiony, w których PKB na mieszkańca wynosił mniej niż 75% średniego PKB w UE). Szansa dla Polski.
EUROREGION POMERANIA:
Euroregion Pomerania jest regionem granicznym, który - ze względu na swoje położenie geograficzne - zyskuje szczególne znaczenie. Idea jego powołania pojawiła się już na początku 19921992 r. jako odpowiedź na wysuniętą w 19911991 r. przez stronę niemiecką koncepcję tzw. Regionu Odry, określoną później jako Plan Stolpego. Alternatywna propozycja strony polskiej sformułowana została wiosną 1992 r. przez Urząd Wojewódzki w Szczecinie i uściślona w uchwale Sejmiku Samorządowego Gmin Województwa Szczecińskiego z września tego samego roku. W latach 1992-1995 prowadzone były rozmowy dwustronne, z udziałem gmin polskich i niemieckich, oraz czterostronne, z przedstawicielami gmin szwedzkich i duńskich w charakterze obserwatorów. Strona szwedzka i duńska nie przedstawiały jednak bliżej sprecyzowanych interesów i celów, poza związanymi z rybołówstwem i turystyką. Składały jedynie ogólne deklaracje chęci przystąpienia do Euroregionu po kilkuletniej obserwacji funkcjonowania tego obszaru współpracy transgranicznej. Trwające rozmowy przedłużały się z powodu braku uzgodnień proceduralnych, statutowych i merytorycznych. Różnice zdań dotyczyły zwłaszcza struktury przyszłego euroregionu.
Euroregion Pomerania rozciąga się na powierzchni ok. 41 tys. km2 i jest zamieszkiwany przez ponad 3,4 mln mieszkańców.
PODSTAWOWE CELE
podnoszenie poziomu życia obywateli mieszkających w Regionie,
popieranie idei jedności europejskiej,
współpracę i wymianę grup społecznych, naukowych, zawodowych, kulturalnych oraz młodzieżowych,
budowanie oraz dostosowanie infrastruktury do potrzeb ruchu granicznego i regionalnego,
rozwój współpracy gospodarczej, wymiany know-how oraz transferu technologii,
stworzenie kompleksowego systemu informacyjnego w celu wymiany danych w Euroregionie,
wspieranie przy rozwiązywaniu problemów związanych z przekraczaniem granicy,
współpraca w zakresie likwidacji pożarów i skutków klęsk żywiołowych.
Współpraca transgraniczna na terenie obecnego Euroregionu Pomerania istniała jeszcze przed jego utworzeniem. Powołanie wspólnej organizacji służącej koordynowaniu współpracy na pograniczu stworzyło nowe możliwości i ułatwiło zainteresowanym stronom podejmowanie odważniejszych działań.
Na co dzień współpracują ze sobą polskie i niemieckie służby mundurowe - policja, celnicy, straże graniczne, straże pożarne (np. OSP z Kołbaskowa, Smolęcina i Penkun), prokuratorzy, sędziowie, administracje rządowe, urzędy pracy, związki zawodowe, szkoły, organizacje młodzieżowe.
Do tradycji weszły już coroczne towarzyskie i rodzinne, wspólne festyny pod hasłem "Wspólnie pracujemy, wspólnie świętujemy" niemieckich i polskich pograniczników z przejścia granicznego w Pomellen-Kołbaskowie. Takie sportowo-towarzyskie spotkania polskich i niemieckich celników, policjantów i strażników granicznych odbywają się regularnie po obu stronach granicy.
Znaczącym ustaleniem wspólnej grupy ekspertów ds. przejść granicznych jest poszerzenie przygranicznego pasa gmin, objętego przywilejami małego ruchu granicznego, o co od dawna zabiegali przedstawiciele euroregionów, zwłaszcza Euroregionu Pomerania, gdzie funkcjonują jedyne na całej granicy przejścia dla małego ruchu granicznego.
Transgraniczną komunikację ułatwiło również przedłużenie linii Uznamskiej Kolei Kąpieliskowej (Usedomer Bäder-Bahn) do granicy polskiej w Świnoujściu, a w przyszłości, w wyniku porozumienia dyrekcji Deutsche Bahn i PKP, planowane przez granicę do samego miasta.
Współpraca komend wojewódzkich policji polskiej z policją niemiecką odbywa się na podstawie umowy między rządami RP i RFN. W ramach tej współpracy prowadzone są m.in. kursy językowe w celu usprawnienia komunikacji między partnerami. Pogłębienie współpracy wymaga jednak rozwiązania wielu kwestii związanych np. z brakiem łączności radiowej między przygranicznymi jednostkami obu państw a także koncepcja tworzenia wspólnych jednostek, w których będą pracowali polscy i niemieccy policjanci czy planami wzajemnego korzystania z regionalnych baz danych (kartoteki daktyloskopijne, bazy kodów DNA).
Współpraca straży pożarnej z partnerami niemieckimi jest prowadzona już od 1993 r. na podstawie 'Porozumienia o polsko-niemieckiej współpracy przygranicznej podczas akcji straży pożarnej mających na celu obronę przed niebezpieczeństwami w rejonie przygranicznym". Porozumienie to zawarte przez województwo szczecińskie zapoczątkowało rozmowy na temat szczegółów współpracy określonych następnie "Umową między rządem RP a rządem RFN o wzajemnej pomocy podczas katastrof i klęsk żywiołowych lub innych poważnych wypadków" z 10.04.1997 r.
Również pracownicy urzędów skarbowych województwa zachodniopomorskiego i Meklemburgii-Pomorza Przedniego po wspólnym rajdzie rowerowym na trasie Dobra-Löcknitz we wrześniu 2000 r., zmierzyli swoje siły w piłce nożnej, siatkówce i przeciąganiu liny.
EUROREGION BUG
W przeszłości obszar stanowił pogranicze Polski, Rusi i Litwy. Główna część Polesia, po wschodniej stronie Bugu, zasiedlona była przez wschodniosłowiańskich Dregowiczów (nazwa pochodzi od starosłowiańskiego słowa „dreg” - bagno).
Przede wszystkim dostrzegalnie zaktywizowały się stosunki handlowe
i inwestycyjne. Polska tradycyjnie pozostaje jednym z podstawowych roboczych partnerów regionu, na którego przypada prawie dziesięć procent jego zagranicznego obrotu handlowego. Jedna trzecia wszystkich zagranicznych wkładów kapitałowych, które wpłynęły do obwodu, to jest 88 mln dolarów USA, ma polskie pochodzenie. Jako przykład efektywnej współpracy takiego rodzaju warto przywołać działalność wspólnego przedsiębiorstwa "BRW - Ukraina", w którym z udziałem partnerów polskich, przedstawicieli firmy "Black, Red & White" z miasta Biłgoraja, jest realizowany projekt, zgodnie z którym zbudowano nowoczesną fabrykę produkcji mebli o europejskiej jakości (wartość projektu 12 mln dolarów USA).
Aktywizacja współpracy transgranicznej, szczególnie w sferze ekonomicznej, zależy wprost proporcjonalnie od istniejącej infrastruktury, która powinna świadczyć możliwie szerokie spektrum usług marketingowych, konsultingowych i logistycznych.
W związku z tym warto także zaznaczyć, że istnienie optymalnej sieci przejść granicznych, maksymalne zbliżenie ich infrastruktury i mechanizmów funkcjonowania do wymogów UE tworzy dogodne warunki dla rozwoju współpracy transgranicznej, wykorzystania potencjału tranzytowego Ukrainy, przyśpieszenia rozwoju socjalno-ekonomicznego przygranicznych rejonów państwa.
Stan techniczny przejść granicznych, zwłaszcza istnienie uporządkowanych tras dojazdowych, dostatecznej ilości pasów ruchu, zaopatrzenie służb kontroli celnej
i granicznej we współczesne wyposażenie, stworzenie należytych warunków kulturalno-bytowych i sanitarno-higienicznych są tymi obowiązkowymi czynnikami, jakie w wielkiej, jeżeli nie decydującej mierze, wpływają na rozwój współpracy ekonomicznej, a także intensywność innych kontaktów międzynarodowych.
CELE:
stworzenie efektywnego systemu współoddziaływania republikańskich organów władzy państwowej i lokalnych organów władzy wykonawczej i ustawodawczej w celu maksymalnego wykorzystania potencjału euroregionów ;
dalsze formowanie i doskonalenie bazy prawnej dla współpracy transgranicznej i działalności euroregionów;
wypracowanie na poziomie lokalnym efektywnych form udziału stony białoruskiej dla działalności euroregionów;
wspomaganie rozwoju działających i tworzenie nowych euroregionów, obejmujących przygraniczne rejony Republiki Białoruś;
zapewnienie efektywnego wykorzystania możliwości międzynarodowej pomocy technicznej w celu realizacji projektów w ramach euroregionów;
zwiększenie stopnia wiedzy ludności o możliwościach i zadaniach euroregionów.
Euromixbug.org to portal internetowy, który ma za zadanie pokazywać dobre przykłady współpracy polsko - ukraińsko - białoruskiej. Jest to inicjatywa młodych ludzi, mieszkańców Euroregionu Bug, którzy realizują szereg działań społecznych i edukacyjnych oraz promują trójkąt Lublin - Luck - Brześć w całej Europie za pomocą mediów cyfrowych. Główną motywacja do działania jest chęć odnowienia kapitału społecznego w tym regionie, który znajduje sie na styku trzech państw oraz na granicy Unii Europejskiej i Europy Wschodniej. Euromixbug.org to portal, który ma zmniejszyć oddziaływanie granicy, jaka dzieli społeczeństwa regionu
EUROREGION PRADZIAD:
Podsumowując realizacje Wspólnego Funduszu Małych Projektów Programu Współpracy Przygranicznej PHARE CBC należy stwierdzić bardzo wysoką skuteczność tego instrumentu finansowego wsparcia dla pogranicza polsko-czeskiego. Podkreślić należy wysoką efektywność wykorzystania stosunkowo niewielkich środków finansowych, które dostępne były w Euroregionie Pradziad. Na 97 projektów rozdysponowanych zostało
606 120,21 EUR. Po ich zrealizowaniu i rozliczeniu osiągnięto wysoki wskaźnik wykorzystania środków (93,91%). Ważna wydaje się informacja, że były to zwykłe pierwsze zewnętrzne środki pomocowe jakie trafiały do beneficjentów, stanowiąc doskonałą szkołę przygotowania, realizacji i rozliczenia projektów. A wśród tychże projektów nie zabrakło inicjatyw bardzo cennych. Wymienić tu można m.in. kolejne edycje otmuchowskiego Lata Kwiatów, prudnickich wystaw twórczości ludowej i rzemiosła artystycznego oraz targów INTERREGION a także Rajdu Maluchów. Powstały koncepcje i oznakowane ścieżki rowerowe w gminach Dorzecza Osobłogi (Biała, Lubrza, Strzeleczki, Zdzieszowice).
OSIĄGNIĘCIA:
wydanie kolejnych wydawnictw promocyjnych (foldery, mapy, kartki pocztowe, kalendarze, film)
opracowanie 10-ciu wspartych przez UE projektów, m.in. dotyczących: "Turystyki Królestwa Pradziada", ścieżek rowerowych na terenie Dorzecza Osobłogi, albumu o "Zamkach i Pałacach Euroregionu Pradziad"
uruchomienie witryny internetowej Euroregionu
opracowanie kompleksowego programu rozwoju do roku 2007 oraz koncepcji rozwoju turystyki
współudział w uruchomieniu w 2002r. pierwszego na Opolszczyźnie pełnotowarowego drogowego przejścia granicznego Trzebina - Bartultowice oraz skuteczny lobbing na rzecz otwarcia i podniesienia kategorii innych przejść
pomoc i skuteczne poparcie dla inicjatywy budowy, związanych ze wspomnianym przejściem, obwodnic: Prudnika i Lubrzy - uzyskano 2mln. EUR z programu Phare CBC edycji 2000 i 2,5 mln. EUR z edycji 2002
pomysł i wsparcie dla opracowanego przez Gminę Prudnik projektu przerzutu ścieków i kanalizacji doliny Złotego Potoku z wykorzystaniem oczyszczalni ścieków w Prudniku. I etap projektu (Moszczanka - Prudnik) otrzymał wsparcie z Phare CBC 2003 w wysokości 2,2 mln. EUR
pomoc w wyszukiwaniu partnerów dla gmin, sołectw, organizacji pozarządowych
opracowanie bazy danych firm chętnych do współpracy ze stroną czeską (ponad 2000 rekordów), dostępnej w internecie organizacja szkoleń dla beneficjantów Phare i przedsiębiorców (dotacje Ambasady RP w Pradze i Domu Europejskiego w Opolu)
opracowanie internetowego wspólnego kalendarza imprez
działania wspierające uruchomienie transgranicznych linii kolejowych
rozpoczęcie, z inicjatywy szkół, nauczania języka czeskiego w Prudniku, Głuchołazach i Opolu ˇ inicjatywa powołania dwujęzycznej szkoły średniej, a docelowo także wyższej z biznesowym profilem nauczania
zapoczątkowanie i patronat nad organizacji kolejnych imprez - Wystawy Twórców Ludowych i Rzemiosła Artystycznego Pogranicza Polsko-Czeskiego i Targów ,,INTER-REGION"
przeprowadzenie, we współpracy z Gminą Prudnik, Urzędem Marszałkowskim i Fundacją im.Friedricha Eberta, staży polskich i czeskich oficerów europejskich w Brukseli
organizacja konferencji i warsztatów o tematyce unijnej
udzielanie pomocy organizacyjnej powstającej Konfederacji Szkolnych Klubów Europejskich i innym organizacjom NGO
wszechstronna współpraca z instytucjami rządowymi (ambasady, ministerstwa, urzędy: pracy i statystyczne), izbami gospodarczymi oraz innymi Euroregionami
TYPOWY ORGAN ROBOCZY: Organy części narodowych są takie same po każdej ze stron i obejmuje:
Walne zgromadzenie
Rada części euroregionu
Komisja rewizyjna
Sekretarz
Grupy robocze- przygotowują projekty zadań przewidzianych do realizacji i wykonują zadania zlecone przez rade. Obecnie funkcjonuje 6 grup roboczych:
turystyki
współpracy gospodarczej
odnowy wsi
społecznych, oświaty, kultury i sportu,
ochrony środowiska i przeciwdziałania klęskom żywiołowym,
inicjatywy wspólnotowej INTERREG.
EUROREGION KARPATY:
W dniu 14 lutego 1993 r. w Debreczynie, przedstawiciele władz terytorialnych Polski, Słowacji, Węgier i Ukrainy podpisali porozumienie o utworzeniu Związku Międzyregionalnego Euroregion Karpacki. Politycznego poparcia udzielili tej inicjatywie ministrowie spraw zagranicznych krajów członkowskich, podpisując Deklaracje o Współpracy Społeczności Zamieszkujących obszar Euroregionu Karpackiego.
Przyczyną pomysłu utworzenia Euroregionu Karpackiego były ożywione stosunki w.w. krajów. Istotnym Krakiem, który przybliżył realizacje tego planu, było seminarium „Możliwości i perspektywy współpracy sąsiadujących regionów Polski, Ukrainy, Czechosłowacji i Węgier”, które odbyło się w lutym 1992r. w Jaśle.
PODSUMOWANIE:
Polska przystąpiła do Konwencji Madryckiej 19 stycznia 1993 r., umożliwiło to tworzenie euroregionów z udziałem podmiotów polskich. Wcześniejsza w wielu przypadkach współpraca regionów przygranicznych spowodowała utworzenie euroregionów na wszystkich granicach Polski. Oczywistym jest, że zróżnicowanie regionów na poszczególnych granicach wymaga różnych warunków współpracy. Doświadczenia euroregionów Europy Zachodniej mogą być szczególnie cenne dla rozwijających się euroregionów na polskich pograniczach. Rozwój współpracy transgranicznej to długoletni proces, w który zaangażowane powinny być podmioty władzy na wszystkich szczeblach lokalnym, powiatowym, regionalnym, a także centralnym. Należy zintensyfikować wysiłki dla pozyskania w latach 2007 2013 jak największej ilości środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności z kwoty 308 mld euro (wartość wg cen z 2004 r.). Środki te mają być przeznaczone na zwiększenie wzrostu gospodarczego i zatrudnienie we wszystkich regionach i miastach Unii Europejskiej. Zmiany, jakie zaszły od momentu wejścia Polski do UE w dniu 1 maja 2004 r., stworzyły nowe możliwości dla zbliżenia i rozwoju pomiędzy regionami. Wszystkie regiony w Polsce dotknięte są problemami. Najbardziej dotkliwe, to te związane z bezrobociem i transgranicznym rynkiem pracy. Korzystny efekt z pewnością przyniesie ściślejsza współpraca między izbami gospodarczymi sąsiadujących ze sobą krajów. Najważniejszym skutkiem współpracy jest stopniowe zbliżenie do siebie narodów i przezwyciężenie peryferyjności obszarów pogranicza. Unia Europejska stwarza możliwości, ale wymaga dużej aktywności ze strony samych obywateli i władz lokalnych państw członkowskich. Od nas samych zależy, czy szansę tę wykorzystamy.
Bibliografia: