1. MIEJSCE SOCJLOGII W OBRĘBIE INNYCH NAUK SPOŁECZNYCH.

To termin oznaczający dosłownie naukę o społeczeństwie. Socjologia jest jedną z gałęzi nauk społecznych zbioru dyscyplin naukowych, które badają naturę ludzkiego zachowania i związków międzyludzkich oraz ich rezultaty.

Antropologia - jako antropologia fizyczna zajmuje się człowiekiem jako gatunkiem przyrodniczym i interesuje się fizycznym zróżnicowaniem człowieka w przestrzeni i czasie.

Ekonomia - zajmuje się głównie sposobami, w jakie produkujemy, rozdzielamy, nabywamy i konsumujemy niezbędne dobra.

Nauki polityczne - analizują kwestie związane ze źródłami, rozdziałem i wykorzystaniem władzy w państwie

Psychologia - baba podstawy i konsekwencje zachowania jednostki a szczególnie interesuje ją co prowadzi jednostkę do zachowania się w taki a nie inny sposób.

1. POJĘCIE GLOBALIZACJI.

Opisuje zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturalnej. Opisuje zwiększenie handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami

3.2 .SPOŁECZEŃSTWO RYZYKA I POSTINDUSTRIALNE-CHARAKTERYSTYKA

Społeczeństwo ryzyka- rozwój technologiczny, poza oczywistymi korzyściami niesie za sobą również zagrożenia. Socjolog Ulrich Beck współczesne społeczeństwa nazywa społeczeństwami ryzyka, z uwagi na ich podatność na katastrofy technologiczne, wywołane rozwojem przemysłu i techniki np. globalne ocieplenie, składowane odpady, czy zagrożenia związane z energią atomową.

Społeczeństwo postindustrialne - głównym celem egzystencji społecznej jest produkcja informacji i usług, a nie jak do tej pory dóbr materialnych. Społeczeństwo USA uważa, że jest najlepszym przykładem społeczeństwa postindustrialnego. Społeczeństwo te oparte jest na wiedzy i produkuje wiedzę. Kładzie nacisk na rozwój nauki, inżynierii i edukacji. Społeczeństwo postindustrialne znajduje się ciągle w stadium przejściowym.

3. SPOŁECZEŃSTWO TECHNOLOGICZNE

Rewolucje technologiczne - rozwój i wykorzystanie energii parowej, zastosowanie elektryczności i chemii, wprowadzenie komputerów i elektroniki. Społeczeństwo technologiczne wzrost przemysłowy, rewolucja mikrokomputerowa, tempo zmian, postfordyzm

Wzrost przemysłowy bez nowych stanowisk pracy-

Rozwój przemysłowy jest możliwy bez nowych stanowisk pracy dzięki rozwiniętym technologiom i automatyzacji produkcji. W większości krajów rozwiniętych liczba robotników zmniejsza się. Część zawodów z dnia na dzień straciła swoje znaczenie (zecer, drukarz). Automatyzacja produkcji eliminuje z niej ludzi. Miniaturyzacja wymaga precyzji. Oszczędności wynikające z automatyzacji są ogromne.

Postfordyzm-- wyspecjalizowanie produktów i usług, elastyczność w zakresie umiejętności
zawodowych, wykorzystanie nowoczesnych technologii produkcji

4. SPOŁECZEŃSTWO RYZYKA

Społeczeństwo ryzyka- rozwój technologiczny, poza oczywistymi korzyściami niesie za sobą również zagrożenia. Socjolog Ulrich Beck współczesne społeczeństwa nazywa społeczeństwami ryzyka, z uwagi na ich podatność na katastrofy technologiczne, wywołane rozwojem przemysłu i techniki np. globalne ocieplenie, składowane odpady, czy zagrożenia związane z energią atomową.

4. 1 MAŁA GRUPA SPOŁECZNA

Grupa mała - członkowie tych grup mają osobiste trwałe związki. Stanowią podstawę rozwoju społecznego jednostki. Przykładem takiej grupy może być rodzina. Związki między członkami tej grupy są trwałe. Członkowie tej grupy dużo o sobie wiedzą.

2. NORMY I WARTOŚCI GRUPOWE

Normy grupowe - społeczne reguły i wskaźniki określające właściwe zachowanie w poszczególnych sytuacjach. Normy powstają w wyniku stopniowego procesu interakcji między członkami grupy.

Wartości grupowe - abstrakcyjne pojęcie określające to, co społeczeństwo uważa za dobre, słuszne i pożądane.

3. SRUKTURA GRUPY (pozycje, status, role)

Pozycja (status) - rozumiane miejsce w strukturze społecznej, to bogactwo, władza, prestiż.

Status społeczny - przypisany (płeć, wyznanie, narodowość, rasa, wiek), osiągany (wykształcenie, małżeństwo, majątek)

↓STATUS↓

PRZYPISANY OSIĄGANY

(lokowanie niezależne od naszej woli) ( zdobywanie na skutek naszych działań)

- płeć -zawodowe

- wyznanie, religia - narodowość - małżeństwo

- wiek, rasa -majątkowe

- pozycja dziecka - wykształcenie

Role społeczne - wzór zachowań i działań, podejmowanych z uwagi na status. Role społeczne są ściśle związane ze statusem.

4. STRUKTURA SOCJOMETRYCZNA I SPOSOBY JEJ BADANIA

Badacz szuka konfiguracji socjometrycznej, typowego układu jaki wytwarza się w grupie.

Struktura socjometryczna - to dział socjologii, zajmujący się teorią, metodami i technikami

ilościowych pomiarów cech charakterystycznych dla grup społecznych.

Jedną z metod badania struktury socjometrycznej jest test socjometryczny, który określa

działania danej grupy w różnych sytuacjach. Dane te służą do opracowania socjogramu.

5. KONFIGURACJE SOCJOMETRYCZNE

Socjometria - technika pozwalająca badać struktury grup społecznych

Test (ankieta) socjometryczna jest podstawowym narzędziem socjometrii.

zawiera pytania:

1. kogo lubisz najbardziej? - wybory

1. kogo lubisz najmniej? - odrzucenie

Jednym ze sposobów opracowania testu jest sporządzenie socjogramu, czyli graficznego

przedstawienia wyników testu, zaznacza się wszystkie wyniki testu socjologicznego, siatka relacji.

Konfiguracje socjometryczne

1. para - (A lubi B i odwrotnie), im więcej par, tym większa grupa. Tutaj grupy są trwalsze i lubią się

bardziej, wzajemnie się lubią

A↔ B

2. łańcuch - tolerancja ze względu na inną osobę

3. trójkąt - wszyscy się tolerują lubią są bardziej stabilne niż pary

4. klika - ludzie połączeni wzajemnymi wyborami, sympatią nie wybierająca pozostałych członków grupy i nie wybierana przez innych, klika czasami dąży do zdobycia władzy, podgrupa w grupie

m—^

5. gwiazda - większość członków grupy wybija jedną osobę

6. idol, „kozioł ofiarny" - centralna postać gwiazdy w socjologii

7. szara eminencja - osobnik połączony wzajemną nicią z idolem, ale nie wybierany przez innych
   i ona nie wybiera innych

8. zapoznany - pominięty, zlekceważony

9.odrzucony - utrzymuje wyłącznie negatywne wybory

10.izolat - nie lubi innych i nie jest lubiany

3. TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH

Grupa obca - jednostka do niej nie należy i nie ma z nią wspólnego poczucia tożsamości lub lojalności.

Grupa swoja - jednostka do niej należy i z którym dzieli poczucie lojalności i tożsamości.

Stereotyp - sztywne poglądy grupy ludzi, które sprzeciwiają się zmianie nawet, jeśli ich błędność jest oczywista

Uprzedzenie - nie poparte niczym uogólnienie, oznacza przedwczesny osąd, przesąd, dotyczący grupy lub kategorii osób lub pewnej kategorii ludzi.

Dyskryminacja - nierówne traktowanie ludzi, na podstawie ich przynależności do grupy albo kategorii społecznej

Grupy pierwotne - mała grupa, której członkowie mają bliskie, osobiste i trwałe związki.

Grupa wtórna - jest zazwyczaj większa, a jej trwałość ma charakter okresowy. Jest to

zbiorowość dążąca do wykonania specyficznego zadania i nie wywierają trwałego

wpływu na tworzące je jednostki.

Grupa mała - członkowie tych grup mają osobiste trwałe związki. Stanowią podstawę rozwoju społecznego jednostki. Przykładem takiej grupy może być rodzina. Związki

między członkami tej grupy są trwałe. Członkowie tej grupy dużo o sobie wiedzą.

Grupa duża - wielka struktura społeczna, obejmująca tak dużą liczbę członków, że nie

są oni w stanie wchodzić w styczności i stosunki osobiste, ale porozumiewają się i

utrzymują łączność.

Grupy formalne

• przynależność związana jest z pewnymi wymogami

• struktura jest zaplanowana, określona regulaminem

Grupy nieformalne

• uczestnictwo jest dobrowolne

• do grupy nie trzeba się zapisywać

• jej kształt jest spontaniczny

• nie jest regulowana żadnymi przepisami

• brak podziału na role

• np. rodzina

Pojęcie i teoria grup odniesienia:

wzorce zachowania są czerpane z grup, do których nie należymy.

-pozytywne - do której chcemy należeć

-negatywne- od których chcemy się odciąć

-audytoryjne - wpływają na nasze wychowanie, ale wiemy że oni nas widzą obserwują jak rodzice sąsiedzi.

Grupa celowa- postacią tej grupy jest organizacja, Organizacja - jest to grupa wtórna formalna, powołana do realizacji jakiegoś wyraźnie określonego celu

5.1 BADANIA ŻYCIA CODZIENNEGO

- rutyna dnia codziennego w ramach której dochodzi do większości interakcji z innymi nadaje kształt i strukturę wszystkiemu co robimy.

- badanie życia codziennego pokazuje że ludzie potrafią twórczo kształtować rzeczywistość.

- badanie interakcji w życiu codziennym rzuca światło na szersze systemy i instytucje społeczne.

Mikrosocjologia- badanie codziennych zachowań w sytuacjach bezpośredniego spotkania, analiza mikrosocjologiczna dotyczy jednostek i małych grup.

Makrosocjologia- zajmuje się wielkimi systemami społecznymi jak s. polityczne czy porządek gospodarczy.

1. KOMUNIKACJA NIEWERBALNA.

Mówi się o niej często „mowa ciała”- wyraz twarzy, gesty, ruchy ciała, ale to określenie może być mylące bo zazwyczaj posługujemy się niewerbalnymi środkami wyrazu aby zanegować lub rozbudować nasze wypowiedzi słowne.

1. SYMBOLICZNA NATURA INTERAKCJI LUDZKICH

interakcje to wzajemne oddziaływaniem, aby dążyć by zmienić zachowanie u człowieka to systematyczne, trwałe działanie skierowane na wywoływanie u partnera określonych reakcji

rodzaje interakcji -

interakcje bezpośrednie - np. praca dziennikarza

-interakcje pośrednie - np. osoby siebie nie znają i nic o sobie nie wiedzą

-interakcje świadome - np.

-interakcje spontaniczne - np. gra na giełdzie

Interakcje społeczne, wynikające z bliskości zamieszkania mogą mieć charakter świadomościowy: polegają na wymianie sądów, opinii na daną sprawę, i materialny: polegający na wymianie usług w ramach pomocy sąsiedzkiej np. ochrona osiedlowa.

5.4 TEATRALNA PREZENTACJA SIEBIE (Goffman)

Opisuje naszą codzienną aktywność. Zwrócił uwagę, że do opisu naszych codziennych zachowań, pasują terminy zaczerpnięte z języka teatru (scena, publiczność, aktor, kulisy, rekwizyty, definicje ja, sterowanie wrażeniami odbiorów). Wszyscy jesteśmy aktorami na scenie i tak kierujemy przekazem naszych gestów, aby reprezentować się w określonym świetle.

Hoffman wykorzystał analogię do teatru i sceny. Na scenie ludzie świadomie kontrolują gesty i manipulują nimi, by wywołać pożądane przez siebie odpowiedzi innych. Natomiast za kulisami odprężają się i mogą sobie pozwolić na odrobinę prywatności. Przykładem tego może być nasze codzienne zachowanie. Jesteśmy za kulisami wtedy, kiedy szykujemy się do wyjścia do pracy. Bierzemy wówczas prysznic, malujemy się, czeszemy, ubieramy. Na scenie znajdujemy się wtedy, gdy jesteśmy w pracy i przyjmujemy interesantów. Według Goffmana większość interakcji spędzamy na przemieszczaniu się między sceną a kulisami.

1. SOCJOLOGIA DEWIACJI

Socjologia dewiacji posiłkuje się badaniami kryminologów, ale bada tez zachowania niepodlegające prawu karnemu. Socjologów badających zachowania dewiacyjne interesuje dlaczego kreślone zachowania uważa się powszechnie za dewiacyjne i komu społeczeństwo jest przypisywać dewiacje. Badania dewiacji kierują nasza uwagę na władze społeczną oraz znaczeni klasy społecznej.

2. SOCJOLOGICZNE TEORIE DEWIACJI.

Wczesna kryminologia spotkała się z krytyką młodszego pokolenia uczonych. Ich zdaniem aby właściwie opisać naturę przestępczości trzeba sięgnąć do wyjaśnień socjologicznych gdyż to czym jest przestępstwo zależy od charakteru instytucji społecznych. Z czasem badacze odeszli od indywidualistycznych wyjaśnień zachowań przestępczych na rzecz teorii akcentujących społeczny i kulturowy kontekst dewiacji.

1. TEORIE FUNKCJONALISTYCZNE:

• określona forma stratyfikacji jest nieunikniona i społecznie niezbędna.
  Społeczeństwo składa się ze złożonego systemu statusów i roli. Pozycje społeczne powinny być
  zajmowane przez wykwalifikowane jednostki. Pozycje te wymagają często długiego i trudnego
  przygotowania. Społeczeństwo musi więc stworzyć system nagród, aby zachęcić ludzi
  uzdolnionych do zdobywania wymaganego przygotowania. Ten system nagród to stratyfikacja
  społeczna.

1. TEORIE INTERAKCJONISTYCZNE.

Żadne zachowanie nie jest automatycznie i wewnętrznie dewiacyjne, tzn., że to różne społeczeństwa i grupy naznaczają pewne zachowanie jako dewiacje, to nie cechy biologiczne decydują o tym, czy ktoś jest dewiantem. Staje się nim bowiem człowiek, któremu została przypisana taka etykieta przez społeczeństwo.

1. TEORIA KONFLIKTU I „NOWA KRYMINOLOGIA”???

Konflikt - jest to występowanie sprzeczności interesów między dwiema lub większą liczba jednostek lub zbiorowości społecznych. Sprzeczności te pojawiają się wówczas, kiedy jednostka lub grupa dąży do określonego celu, natomiast druga jednostka lub grupa udaremnia lub przeszkadza w osiągnięciu tego celu.

Nowa kryminologia- socjologia dewiacji posiłkuje się badaniami kryminologów, ale bada też zachowania niepodlegające prawu karnemu. Socjologów badających zachowania dewiacyjne interesuje, dlaczego określone zachowania uważa się powszechnie za dewiacyjne i komu społeczeństwo przypisuje dewiacje.

2. TEORIA KONTROLI

zakłada, że przestępstwo jest wynikiem zachwiania równowagi między impulsami skłaniającymi do czynu przestępczego a mechanizmami kontroli społecznej i fizycznej powstrzymującymi od takich czynów. Z tej perspektywy jednostkowe motywy popełniania przestępstw nie są tak istotne, przyjmuje się raczej że ludzie działają racjonalnie i każdy gdyby tylko miał ku temu sposobność dokonywał by czynów dewiacyjnych , wiele rodzajów przestępstw jest wynikiem „decyzji sytuacyjnych” dana osoba widzi okazje i jest to wystarczająca motywacja, uważa się, ze w gruncie rzeczy wszyscy ludzie są samolubni i podejmują wkalkulowane decyzje, czy angażować się w działalność przestępcza czy nie. Ważąc potencjalne korzyści i ryzyko na jakie ich ona narażą.

1. NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE

Kwestia nierówności między kobietami i mężczyznami:

• w większości społeczeństwa przez długi czas umorzono rolę mężczyzn

• następował seksizm czyli przewaga jednej płci nad drugą

• w okresie rewolucji francuskiej kobiety walczyły o walkę nad uprawnieniami dla samych siebie

• kobiety coraz częściej zajmują się obowiązkami domowymi

10.2 STRATYFIKACJA

- ma miejsce wtedy, kiedy ludzie w rożnych kategoriach społecznych zostają uszeregowani w pewnym hierarchicznym porządku, dając im różny dostęp do dóbr społecznych. Stratyfikacja jest cechą społeczeństwa.

10.3 KLASA SPOŁECZNA (teoria: funkcjonalistyczna, Marxa, Webera, Wirtha???)

Cechy i główne interpretacje struktury klasowo - warstwowej

Charakteryzuje się ogromnym zróżnicowaniem. Wyróżniamy dwie zasadnicze sposoby interpretacji podziału społecznego :

• teorie klas społecznych

• teorie stratyfikacji

Ad. 1 Podstawowa kategoria: klasa społeczna

Ad. 2 Podstawowa kategoria: warstwa społeczna

Wg Marksa o podziale decyduje usytuowanie ludzi w procesie produkcji, a ściślej ich sytuacja własnościowa. Wg Marksa klasa społeczna - to wielkie zbiory ludzi pozostających w jednakowym stosunku do środków produkcji

Wg Webera klasa nie wywodzi się z produkcji ale z rynku, że ludzie dysponują rozmaitymi wartościami i aby je wymienić spotykają się na rynku

Ważnym elementem była problematyka konfliktu społecznego, Marks go absolutyzował, twierdził, że klasowy konflikt społeczny występuje we wszystkich społeczeństwach i obejmuje wszystkie dziedziny życia społecznego. Wg Webera klasy mają charakter konfliktotwórczy, dla niego konflikt klasowy występował tylko w sferze ekonomicznej. Weber nie negował istnieniu konfliktu w innych sferach. Wg Marksa klasy pojawiają się we wczesnym życiu społecznym, a wg Webera powstają one tylko w pewnym etapie. Dla Marksa podział klasowy jest jedynym wertykalnym podziałem społecznym, natomiast dla Webera podział klasowy jest jednym z wielu podziałów wertykalnych, wyróżniał on podział stanowy. Teoria Weberowska zrodziła się w opozycji do Marksistowskiej. Losy tych koncepcji były rozmaite. Najbardziej znana była marksistowska teoria stała się ona częścią składową państw totalitarnych, przy jej pomocy tworzono terror. Była wykorzystywana w nikczemnych celach politycznych, zapisała się ona na trwałe w socjologii. Weberowska koncepcja jest mniej znana, ale również odegrała w socjologii ważną rolę.

Wg Wrighta wyróżniamy 3 klasy:

-panowanie nad inwestycjami lub kapitałem finansowym

-panowanie nad materialnymi środkami produkcji

-panowanie nad siłą roboczą

10.4 KLASA A ZAWÓD (GOLDTHROPE)

Opisowe modele klas jak rejestr klas społecznych nie zadowalają socjologów gdyż są one jedynie odzwierciedleniem nierówności między klasami, natomiast nie tłumaczą z czego te nierówności wynikają. Mając to na uwadze Goldthrope stworzył model służący empirycznym badaniom ruchliwości społecznej. Model ten nie jest układem hierarchicznym ale odzwierciedleniem „względnej” natury współczesnej klasowej struktury społeczeństwa. Opracował go dokonując oceny poszczególnych zawodów (11) pod kątem względnej sytuacji rynkowej i zawodowej. Jest podzielony na 3 główne warstwy klasowe: k. urzędnicza, k. pośrednia, k. pracująca.

10.5 SYSTEM KLASOWY W SPOŁECZEŃSTWACH ROZWINIĘTEGO KAPITALIZMU

Wyróżniamy pięć klas społecznych: Klasa wyższa nie jest liczna; tworzy ją 3-4% populacji. W jej skład wchodzą najbogatsze i najbardziej wpły­wowe jednostki w społeczeństwie. Ich majątek jest często dziedziczony. Na poziomie krajowym klasa wyższa ma duży wpływ na politykę wewnętrzną i zagraniczną. Większość członków klasy wyższej ma wyższe wykształcenie. Klasa wyższa średnia to około 5-10% populacji. Składa się głównie z ludzi biznesu i przedstawicieli wolnych zawodów o wysokich dochodach. Są równie dobrze wykształceni. Mają wszystkie zewnętrzna oznaki powodzenia np. duży dom, drogi samochód, częste podróże. Członkowie tej klasy są zazwyczaj aktywni wżyciu politycznym i społecznym. Klasa niższa średnia to 30-35% populacji. Do tej klasy należą^ właściciele małych zakładów, nauczyciele, przedstawiciele handlowi. Członkowie przywiązują dużą wagę do godnego, odpowiedniego zacho­wania. Zajmują się pracą społeczną i dobroczynnością. Klasa robotnicza to około 40% populacji. Pracują w handlu czy administracji niższego rzędu. Ich dochody są niskie i dlatego nawet lekkie załamania gospodarcze, choroby czy bezrobocie powodują duże na­pięcia w klasie robotniczej. Członkowie tej klasy są gorzej wykształcani (średnie lub podstawowe). Klasa niższa stanowią, 20% populacji Należą do niej ludzie niewykształceni, bezdomni, bezrobotni, zależni od opieki społecznej. Są postrzegani jako" nieudacznicy pozbawieni ambicji. Często oni sami wystawiają sobie taką Opinię.

10.6 STRATYFIKACJA PŁCI WE WSPÓŁCZESNYCH SPOŁECZEŃSTWACH

W każdym społeczeństwie inaczej traktuje się kobiety i inaczej mężczyzn. Płeć jest pojęciem biologicznym. Podział na kobiety i mężczyzn, który określa rodzaj, czyli społeczne i kulturowe cechy przypisywane im w różnych społeczeństwach. Kiedyś mężczyźni odpowiedzialni byli za pracę zawodową i zapewnienie utrzymania rodziny, a miejscem kobiet był dom oraz zadanie wychowania dzieci. Współczesny podział ról jest elastyczny. Ponad połowa kobiet jest aktywna zawodowo, jednak nadal zauważa się różnice między płciami, jeśli chodzi o rodzaj wykonywanej pracy. Kobiety pracują w handlu, usługach, urzędach. Mężczyźni częściej pracują na stanowiskach kierowniczych, w wolnych zawodach oraz rzemiośle. Ponadto zarobki kobiet są mniejsze niż mężczyzn na porównywalnych stanowiskach, ale różnica ta powoli się zaciera.

Współczesne udogodnienia sprawiły, że kobieta nie musi całkowicie się poświęcać uczuciowym, wewnętrznym relacjom w rodzinie. Również zmieniający się klimat ekonomiczny i społeczny jest argumentem przeciw nieelastycznemu podziałowi ról. Stereotyp kobiety wychowującej dzieci i dbającej o ognisko domowe zatarł się we współczesnym świecie prawie całkowicie. Praca zawodowa pochłania w równym stopni kobiety jak i męż­czyzn. Prace domowe i wszystkie obowiązki związane z wychowaniem dzieci angażują partnerów tak samo. Sąjednak taki społe­czeństwa, w których dominacja mężczyzn nad kobietami jest wciąż bardzo silna np. kraje muzułmańskie lub kraje trzeciego świata.

Płeć - pojecie biologiczne - dzieli gatunek ludzi na mężczyzn kobiety.

Kobieta i mężczyzna - występują tylko wśród ludzi, określają rodzaj, czyli społeczne i kulturowe cechy im przypisywane. K i M to rodzaj pojęcia definiowanego w kategoriach społecznych.

Różnice miedzy K i M biologiczne: pierwszorzędne cechy płciowe, narządy płciowe niezbędne do reprodukcji, drugorzędne cechy płciowe - różnice fizyczne nie związane bezpośrednio z reprodukcją (szersze biodra, gruczoły piersiowe u kobiet, u mężczyzn większe owłosienie, mocniejsza górna część ciała), hormony - u K przewaga hormonów żeńskich, u M męskich, wzrost i siła fizyczna - K posiadają większą tolerancję na ból i choroby.

Różnice psychologiczne: K. są bardziej opiekuńcze, interesują się sprawami innych i troszczą się o nich, są bardziej uczuciowe wyrażają częściej swoje myśli. M są bardziej agresywni i aktywni, mają większe uzdolnienia matematyczne i lepszą wyobraźnię przestrzenną.

1. SYSTEM KLAS SPOŁECZNYCH W POLSCE W OKRESIE KOMUNIZMU l JEGO OBECNE PRZEMIANY.

Są to klasy rolników, klasy robotników i warstwa inteligencji. Teoretycznie najlepsza była klasa robotnicza, ale miała ja łączyć więź z dwoma pozostałymi klasami. Inteligencja wyniszczona w czasie wojny aż 70% wywodziła się teraz z klasy rolników i robotników. Po roku 1980 wielcy właściciele ziemscy, właściciele zakładów przemysłowych, warstwa biznesowa spowodowały znaczne obniżenie warstwy inteligencji. Kraj został podzielony na tzw. „szarą masę" i nowobogackich trzymających władze. Dziś klasy społeczne można podzielić tak jak w państwie kapitalistycznym.

2. NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE WE WSPÓŁCZESNEJ POLSCE.

Wciąż rosnące bezrobocie podzieliło naród na bogatych, średnio zamożnych, żyjących na skraju ubóstwa i tzw. "margines społeczny" (bezdomni, żebracy).Nierówności te powodują wciąż narastające konflikty, obniżenie się standardu życia, a nawet bezpieczeństwa. Wzrosła liczba przestępstw. Można zaobserwować również wzmożoną agresję niższych społeczności wobec innych.

1. PROCESY RUCHLIWOŚCI SPOŁECZNEJ W POLSCE

• ruchliwość społeczna pionowa w górę (zmiana pozycji społeczna na inną o wyższej randze)

• ruchliwość społeczna pozioma w dół (zmiana pozycji społecznej na inną o takim samym statucie)

• ruchliwość społeczna wewnątrz pokoleniowa zmiana pozycji w trakcie życia jednostek

• ruchliwość społeczna międzypokoleniowa zmiana pozycji społecznej dzieci w stosunku do pozycji, jaka zajmowali rodzice

1. ORGANIZACJE A ŻYCIE SPOŁECZNE

Organizacja to duży zespół ludzi powiązanych bezosobowymi zależnościami stworzony dla realizacji określonych celów. W dzisiejszych czasach rola organizacji w życiu codziennym każdego z nas jest większa niż kiedykolwiek przedtem. Nie tylko pomagają nam przyjść na świat ale wyznaczają każdy etap naszego życia i zajmują się nami po śmierci. Sposób działania organizacji często polega na odebraniu nam naszych spraw i przekazaniu ich pieczy urzędników lub specjalistów na których mamy nikły wpływ. Organizacje będące źródłem władzy mogą wydawać jednostką nakazy którym trudno się przeciwstawić np. płacenie podatków, przestrzeganie prawa, pójścia na wojnę.

2. TEORIE ORGANIZACJI

Weber twierdził że organizacje służą koordynacji ludzkich działań lub ustabilizowanemu przepływowi w czasie i przestrzeni wytworzonych przez człowieka dóbr. Podkreślał że warunkiem rozwoju organizacji jest kontrola informacji możliwa dzięki zastosowaniu pisma.: organizacja musi mieć na piśmie sformułowane reguły funkcjonowania i przechowywaną w aktach „pamięć”. Organizacje są silnie zhierarchizowane i władza skupiona jest na samej górze. Weber dostrzegał konflikt i współzależność między nowoczesnymi organizacjami a demokracją.

12.3 TEORIA BIUROKRACJI WEDŁUG WEBERA,

biurokrację można podzielić na: specjalizację i podział pracy polega na wykonywaniu przez jednostki dokładnie wyznaczonych zadań, prowadzi do rozwoju szczególnej biegłości jednostek pracy, co wzmaga skuteczność organizacji jako całości. Hierarchia ma charakter piramidy. Więcej władzy przypada w udziale mniejszej liczbie jednostek znajdujących się na szczycie, a mniej większej liczbie jednostek na niższych poziomach. Przepisy i regulacje maja one najczęściej formę pisemną i są podstawą do wielu decyzji podejmowanych przez organizację. Przepisy i regulacje tworzone są po to, by wprowadzać element stabilności i przewidywalności do działań biurokracji., bezosobowość klient traktowany jest bezosobowo jako sprawa. Biurokrata kieruje się sztywnymi przepisami, kodeksami ustawowo im narzuconymi. Wykluczony jest tu stosunek osobisty do petenta, czyli sprawy. Interakcja z klientem jest w tym przypadku bardzo charakterystyczna. Formalnie. spisanie kartoteki i dokumenty Dokumentacja w organizacji jest rejestrowana i przechowywana w formie pisemnej. Jest to najistotniejszy element pomagający sprawnie funkcjonować organizacji. Archiwum prowadzone przez organizacje są tzw. sercem biurokracji. Organizacje nie funkcjonują jeśli nie produkują stosów papierków. Kompetencje techniczne i awans w przeszłości zdobycie pracy zależało głównie od kontaktów osobistych i rodzinnych, a nie od umiejętności technicznych. Ocena takich kompetencji przyszłych pracowników stała się bardziej istotna. Utwo­rzono odpowiedni system weryfikacji tych, że kompetencji. Jeśli chodzi o awans to przyczyniał się do niego czynnik starszeństwa i zasług. Czynniki osobiste czy rodzinne koligacje nie są brane pod uwagę jeśli chodzi o skuteczność powodzenia organizacji. Personel administracyjny organizacje z reguły zatrudniają wyspecjalizowanych pracowników, którzy nie są bezpośred­nio związani z osiąganiem wyznaczonego przez organizację celu lecz zapewniają jej prawidłowe działanie.

1. ORGANIZACJA FORMALNA - ORGANIZACJA NIEFORMALNA - Blau

Weberowskiej analizie biurokracji na plan pierwszy wysuwają się stosunki formalne w ramach organizacji czyli relacje odpowiadające skodyfikowanym regułom organizacji Werber nie zajmował się bliżej stosunkami nieformalnymi i relacjami w małych grupach jakie mogą zawiązywać się we wszystkich organizacjach tymczasem nieformalne drogi załatwiania spraw zapewniają systemom biurokratycznym elastyczność jakiej w inny sposób nie mogłyby one uzyskać P.Blau badał stosunki nieformalne w instytucji państwowej odpowiedzialnej za wykrywanie nadużyć podatkowych z każdym problemem urzędnicy powinni zwracać się do swoich bezpośrednich przełożonych zgodnie z procedurą Ne powinni zasięgać rady swoich kolegów pracujących na równorzędnych stanowiskach, jednakże większość z nich nie chciała zwracać się bezpośrednio do przełożonych z obawy że ujawnia brak kompetencji i stracą szanse na awans. Dlatego pogwałceniem obowiązujących reguł postępowania zazwyczaj nawzajem udzielali sobie pomocy . Zdaniem Blaua istnienie takiej wspólnej grupy pozwalało pracownikom skuteczniej radzić sobie z problemami w grupie mogły wykształcać się nieformalne procedury zwiększające zakres inicjatywy i odpowiedzialności w stosunku do formalnych reguł organizacyjnych nieformalne powiązania rozwijają się na każdym poziomie organizacji i osobiste więzi i znajomości na samym szczycie mogą mieć większe znaczenie niż formalne procedury zgodnie z którymi powinny być podejmowane decyzje.

2. DYSFUNKCJE BIUROKRACJI-MERTON

Dysfunkcję inaczej można określić jako negatywne konsekwencje działań biurokracji. Nieskuteczność tych działań można podzielić na kilka czynników: nieskuteczność - przepisy i procedury są przewidziane dla spraw z reguły oczywistych i prostych lecz jeśli pojawia się sprawa trudniejsza, która wymaga większego zaangażowania przepisy i procedury nie znajdują zastosowania, zmiana celów ludzie, którzy pracują w biurokratycznych organizacjach często zapominają o właściwym przeznaczeniu swojej pracy, zamiast na niej koncentrują się na swoich osobistych celach, rozrost biuro­kracji powoduje, że pracownicy przyjmują coraz więcej spraw, a co za tym idzie większej odpowiedzialności. Często doprowadza to do licznych błędów, które wymagają weryfikacji i sprawa znów trafia do organizacji, sztywność organizacje przesadnie koncentrują się na przepisach i regułach, oligarchia duże organizacje oddają władzę w ręce wielu osób. Te osoby w bardzo małym stopniu odpowiedzialni są za osoby znajdujące się niżej. Sytuacja ta nie przystaje do demokratycznego -wymagania równości.

3. SYSTEMY MECHANICZNE I ORGANICZNE BURNS &STALKER

Stwierdzili, że w gałęziach przemysłu dla których kultowe znaczenie ma elastyczność „i bycie na czasie” biurokracja znajduje bardzo ograniczone zastosowanie i wyróżnili dwa typy organizacji mechaniczne i organiczne.

Mechaniczne: to systemy biurokratyczne z hierarchicznym łańcuchem zależności służbowych z jasno określonymi pionowymi kanałami przepływu informacji pracownik odpowiada za wykonanie konkretnego zadania, gdy je wykona odpowiedzialność przychodzi na kolejnego pracownika praca w takim systemie jest anonimowa gra i dół rzadko komunikują się ze sobą.

Ograniczone : cechuje dla odmiany luźniejsza struktura w której całościowe cele organizacji maja pierwszeństwo przed wąsko zdefiniowanymi zakresami obowiązków przepływ informacji i dyrektyw jest bardziej rozproszony i odbywa się w wielu wymiarach, nie tylko pionowo. Każdy jest postrzegany jako osobą mającą dostateczną wiedzę i kwalifikacje by wnieść wkład w rozwiązywanie problemów podejmowanie decyzji nie jest wyłączną domeną góry.

4. KONCEPCJA ORGANIZACJI - FOUCAIL`A

Praca Foucail`A pokazują, że architektura organizacji odzwierciedla jej skład społeczny system sprawowani władzy, analiza fizycznych cech organizacji może rzucić nowe światło na problemy którymi zajmował się Weber. Biura które analizował Weber na poziomie abstrakcji to konkretne rozwiązani architektoniczne, niekiedy budynki dużych firm są faktycznie zaprojektowane hierarchicznie, im wyższa pozycja tym wyższe piętro zajmuje dana osoba w hierarchii władzy. Geografia organizacji wpływa na jej funkcjonowanie również na wiele innych sposobów szczególnie wówczas gdy system w dużym stopniu opiera się na relacjach nieformalnych. Fizyczna bliskość ułatwia formowanie się grup pierwotnych dystans przestrzenny zaś polaryzuje grupy i sprawia że działy postrzegają się nawzajem w kategoriach mi i oni.

Organizacja nie działa wydajnie jeżeli pracownicy pracują od przypadku do przypadku, tj. od osoby zatrudnionej w przedsiębiorstwach wymaga się pracy w kulonych godzinach. Czynności pracowników musza być konsekwentnie skoordynowane w czasie i przestrzeni.

Planowanie czasu to warunkiem dyscypliny organizacyjnej i pozwala zsynchronizować czynności dużej liczby grup, np. brak planu wykładów przyczyniłby się do chaosu. Planowanie czasu pozwala na intensywne wykorzystanie czasu i przestrzeni i dzięki niemu jedno i drugie może pomieścić dużo ludzi i czynności.

5. ALTERNATYWY WOBEC ORGANIZACJI BIUROKRATYCZNYCH

Wiele organizacji dąży do restrukturyzacji mających na celu osłabienie a nie wzmocnienie hierarchii władzy. Aby zwiększyć swoją elastyczność i móc szybciej reagować na wyzwania rynku wiele organizacji odchodzi od struktury zależności pionowej na rzecz modeli poziomych i pracy zespołowej.

1. NARODZINY „ADHOKRACJI”

Nie ma jednego modelu biurokracji, istniej wiele modeli od rozbudowanych zajmujących handlem międzynarodowym do biurokracji profesjonalnych złożonych z wyszkolonych specjalistów. Istnieją cztery typy biurokracji tradycyjnych- realizują ściśle określone zadania w stabilnych warunkach gospodarczych. Wyróżnia się 5 strukturę organizacyjną adhokrację, która w miarę upływu czasu i zmiany warunków jest bardziej powszechna. Opiera się na współpracy różnego typu profesjonalistów wspólnie realizujących osobne zadania, lub pracują nad rozwiązaniem konkretnych problemów. (odgrywa coraz większa rolę w reklamie, doradztwie, gdzie poszczególne osoby zapraszane są do współpracy przy realizacji określonych projektów, nie musza pracować w tej samej organizacji), jest ona płynna i elastyczna dzięki temu może być innowacyjna i łatwo radzić sobie z problemami ale mnie nadaje się do pełnienia wyspecjalizowanych funkcji w regularny sposób.

2. MAGDONALDYZACJA SPOŁECZEŃSTWA

Jest to proces stopniowego upowszechniania się zasad działania we wszystkich dziedzinach życia społecznego.

Wyznaczniki kultury makdonaldyzacji system oparty na efektywności

• optymalna możliwości przejścia z jednego punktu do drugiego, jak najszybsza obsługa klienta,

• kwantytatywność - kalkulacyjność (wszystko jest przeliczane projektowane, ilość staje się równoważna jakości ,

• przewidywalność czyli gwarancja (towary i usługi będą zawsze takie same)

• manipulacyjność człowiek zastępowany jest maszyną, człowiek pracuje jak taśma montażowa

21.1 METODY NAUKOWE…

Metody badawcze:

-etnografia: poznawanie zachowań społecznych ludzi i grup w bezpośrednim kontakcie z nimi przez określony czas, prowadzenie obserwacji uczestniczącej i przeprowadzanie wywiadów.

-badania sondażowe: zbieranie danych , które są następnie poddawane analizom statystycznym, pozwalającym wykryć stałe tendencje i regularności.

kwestionariusze: główne narzędzie zbierania informacji w badaniach sondażowych, kierowane są do populacji która może liczyć nawet 1000 osób.

próby: niewielka część całej grupy, wynik badania uogólnia się do całej populacji, wynik badania aby był pewny to próba musi być dobrze dobrana-reprezentatywna.

-eksperymenty: sprawdzian hipotezy przeprowadzony w ściśle kontrolowanych stworzonych przez badacza warunkach.

-historie życia: w przeciwieństwie do eksperymentów SA podejściem badawczym stosowanym wyłącznie w socjologii i innych naukach społecznych.

-analizy historyczne: badanie okresu historycznego bezpośrednio gdy żyją jeszcze ludzie z tego okresu lub za pomocą badania dokumentarnego, czerpanie informacji z różnego rodzaju dokumentów.

1. POJĘCIE ZMIENNEJ I JEDNOSTKI BADANIA

Zmienna losowa X jest typu skokowego, jeśli może przyjmować skończoną lub nieskończoną, ale przeliczalną liczbę wartości.

Zmienna losowa X jest typu ciągłego, jeśli jej możliwe wartości tworzą przedział ze zbioru liczb rzeczywistych

Jednostka badania- to ten element lub zbiór elementów, który jest poddawany badaniu socjologicznemu.

21.3 KONCEPTUALIZACJA I OPERACJONALIZACJA

Konceptualizacja- proces, w toku którego określamy, co mamy na myśli używając danego terminu w badaniach.

Operacjonalizacja- czyli wybór technik pomiaru, podejmujemy decyzje co do sposobu zbierania potrzebnych danych: obserwacja bezpośrednia, analiza oficjalnych dokumentów, kwestionariusz czy jakaś inna technika.

21.4 PLANY BADAWCZE

W planowaniu badania trzeba ustalić co, dlaczego oraz jak będzie obserwowane i analizowane. Istnieją 2 główne zadania:

-określenie tak dokładnie jak to tylko możliwe czego chcemy się dowiedzieć

-określenie w jaki sposób najlepiej to zrobić

Np. chce zbadać korupcje w rządzie. Co mam na myśli mówiąc korupcja? Jaki typ zachowania to korupcja? Co znaczy rząd? Kogo chce badać? Jaki jest cel badania?

To właśnie na tego typu pytania trzeba dać odpowiedź podczas planowania badań.

1. ELEMENTY TEORII PRÓBY

Metoda kwotowa- jest metodą która pomogła G. Gallusowi uniknąć katastrofy w 1936 i spowodowała katastrofę w 1948. Podobnie jak losowa uwzględnia kwestię reprezentatywności , chociaż każda z tych 2 metod podchodzi do niej odmiennie. W P K wychodzi się od macierzy lub tabeli opisującej istotne dla badania cechy populacji.

Próba losowa- oparta jest na rachunku prawdopodobieństwa, nie daje gwarancji że obserwowana próba jest reprezentatywna dla całej populacji.

Rodzaje:

-prosty dobór losowy: jest podstawową metodą, jej użycie jest zakładane w obliczeniach statystycznych w badaniach społecznych.

-dobór systematyczny: do próby dobierany jest k-ty element listy. Aby uniknąć wszelkich obciążeń spowodowanych działaniem czynnika ludzkiego, 1 element powinien być wylosowany.

-dobór warstwowy: daje możliwość modyfikacji użycia metody prostego doboru i doboru systematycznego

-dobór wielostopniowy grupowy: może być stosowana gdy sporządzenie wyczerpującej listy elementów wchodzących w skład populacji jest niemożliwe lub bardzo trudne.

-dobór proporcjonalny: stosowana w wielu badaniach sondażowych, prowadzonych na dużą skalę.

2. BADANIA SONDAŻOWE

Celem tych badań jest zbieranie danych , które SA następnie poddawane analizom statystycznym, pozwalającym wykryć stałe tendencje i regularności. Jeżeli narzędzia badawcze są właściwie dobrane, odkryte za pomocą badań sondażowych korelacje można uogólniać. Badania sondażowe dają mniej szczegółowe informacje ale ich wyniki mają zazwyczaj szeroki zasięg.

21.7 SZCZEGÓŁOWE ZASADY BUDOWY KWESTIONARIUSZA WYWIADU I ANKIETY.

Kwestionariusz wywiadu- pytania otwarte, respondenci otrzymują większą swobodę wyrażania opini własnymi słowami, nie muszą ograniczać się do wyboru spośród proponowanych odpowiedzi. Dostarczają bardziej wyczerpujących informacji niż kwestionariusze zamknięte.

Kwestionariusz ankiety- pytania zamknięte, na które możliwa jest tylko 1 odpowiedź np. tak, nie, nie wiem. Zaletą tych kwestionariuszy jest łatwość porównywania i zaliczania odpowiedzi bo obejmują tylko kilka kategorii. Lecz nie dopuszczają swobodnej wypowiedzi ani słownych komentarzy, dostarczają informacji w ograniczonym zakresie, mogą być mylące.

1. OBSERWACJA, ANALIZA DOKUMENTÓW URZĘDOWYCH.

Obserwacja może mieć charakter zewnętrzny albo obserwacji uczestniczącej, polegającej na tym że obserwator występuje w określonej roli społecznej w danym środowisku, a nie jako ktoś z zewnątrz. Obserwacja może być jawna, nieukrywana albo ukrywana. W przypadku obserwacji ukrywanej osiąga się bardziej wiarygodne rezultaty, ale jest trudniejsza do przeprowadzenia i zajmuje więcej czasu.

Analiza dokumentów urzędowych dotyczy wykorzystywania jako materiału akt spraw sądowych czy administracyjnych oraz różnego rodzaju protokołów , sprawozdań, i analiz wewnętrznych. Akta pozwalają na badania nad samym procesem jako pewnym zjawiskiem społecznym; zbadać można próg skargi, koszty, nieznajomość prawa. Akta te pozwalają także na badanie samych tych zjawisk których dane postępowanie dotyczy.

2

---