LITERATURA:

1. Polityka Gospodarcza red. Bolesław Winiarski (rozdz. 26,27.28); PWN; Warszawa 2000 lub 2001 i 2002

2. Unia Europejska red. Krystyna Michalowska - Gorywoda PWN

INTEGRACJA - łączenie części, budowanie z pewnych elementów, dostosowywanie.

INTEGRACJA EUROPEJSKA - początkowo proces łączenia się firm i powstawanie większych organizacji takich jak kartele.

Pierwszy raz pojecie integracji zostało użyte w planie Marschala.

Integracja w odniesieniu do łączenia gospodarek suwerennych państw to wynik woli państw.

INTEGRACJA EKONOMICZNA może być rozumiana jako sytuacja (stan), który umożliwia kontakty handlowe miedzy różnymi gospodarkami narodowymi jak w ramach jednej gospodarki narodowej.

Oznacza to:

• dostosowanie przepisów;

• brak barier celnych, administracyjnych;

• wspólnota walutowa;

• możliwość swobodnej komunikacji (język);

Integracja jest procesem a nie stanem zmian trwających w czasie.

Występuje tak zwana integracja negatywna - polega na znoszeniu barier w przepływaniu usług, towarów, ludzi i czynników produkcji. Jest ona negatywna, ponieważ polega na eliminowaniu barier.

Integracja pozytywna - polega na wprowadzaniu nowych form integracyjnych, jest często związana z koniecznością powoływania instytucji spełniających zadania harmonizowania polityk gospodarczych.

O integracji ekonomicznej w tym znaczeniu można mówić tylko wtedy, gdy kraje ujednolica na szczeblu ponadnarodowym wiele instrumentów gospodarczych np. politykę monetarna.

W ujęciu dynamicznym integracja jest procesem w wyniku, którego następuje stopniowe likwidowanie dyskryminacji miedzy jednostkami gospodarczymi należącymi do różnych państw narodowych.

Integracja rozumiana jako stan oznacza sytuacje, w której nie istnieją dyskryminacje miedzy ...... w gospodarkach krajów członkowskich funkcjonuje jako całość.

Cecha integracji jest proces w strukturze ekonomicznej grupy krajów w kierunku tworzenia się obejmującej je jednolitej struktury ekonomicznej. Tak osiągnięta integracja stanowi nowa jakość i nie można jej rozumieć jako prostej sumy struktur ekonomicznych krajów biorących udział w integracji.

Integracja ekonomiczna jest rozumiana jako proces zachodzący na dwóch płaszczyznach:

1. rynków;

2. polityki;

Integracja rynków dotyczy integracji rynków dóbr, usług oraz rynków czynników produkcji.

Integracja polityki dotyczy koordynacji, harmonizacji oraz unifikacji polityki ekonomicznej krajów członkowskich ugrupowania.

Wyróżnia się dwa rodzaje definicji:

1. definicje upatrujące istotę procesu integracji w procesie scalania struktur gospodarczych, które prowadza do powstania z odrębnych gospodarek krajów członkowskich jednego organizmu.

2. definicje wiążące istotę integracji z działaniami politycznymi z koordynacja i harmonizacja polityki krajów członkowskich i przekazywanie suwerennej władzy krajów członkowskich na rzecz ponadnarodowych organów.

Uwzględnienie obu aspektów nie wyczerpuje wszystkich obszarów, w których dokonuje się integracja.

Integracja dokonuje się w obszarze społecznym.

UGRUPOWANIE INTEGRACYJNE - powstanie wyraźnie wyróżniającego się na tle otoczenia np. w gospodarce światowej i stosunkach ekonomicznych względnie jednolitego organizmu obejmującego dwa lub więcej krajów (gospodarek narodowych) w obrębie takiego organizmu spoiwem łączącym jego elementy składowe jest proces integracji.

Polega on na dostosowaniu się struktur gospodarczych, elementów składowych a wiec gospodarek narodowych, poszczególnych gałęzi tych gospodarek oraz działających w ich ramach przedsiębiorstw.

W wyniku procesów dostosowawczych powstaje stopniowo wewnętrznie przekształcona jednolita struktura gospodarcza obejmująca obszar całego ugrupowania.

Aby integracja mogła się odbyć musza być zachowane pewne warunki:

• dobre stosunki polityczne i wszechstronne powiązania gospodarcze w chwili podjęcia decyzji;

• zbliżony poziom rozwoju (istnienie komplementarnych struktur gospodarczych, polegająca na tym, iż kraje maja możliwość specjalizacji między gałęziami i wewnątrz gałęzi);

• poparcie społeczne;

• bliskość geograficzna (charakter regionalny);

• istnienie struktury komunikacyjnej;

Wymierne korzyści z tytułu integracji

1. w krótkiej perspektywie integracja może prowadzić do natychmiastowych efektów w dziedzinie kreacji handlu i wzrostu zatrudnienia;

2. w dłuższej perspektywie:

• wzrost konkurencyjności ugrupowania

• specjalizacji produkcji

• korzystnej zmiany czynników alokacji gospodarczej

Korzyści wymierne mają sprzyjać wzrostowi gospodarczemu, zatrudnieniu i stabilności cen.

Efektem i korzyścią integracji może być:

1. wzrost dobrobytu ugrupowania i każdego kraju, ponieważ dzięki specjalizacji i współdziałaniu w dziedzinie polityki kraje uczestniczą w integracji. Osiągają wyższy poziom dobrobytu niż oddzielnie.

Poziom dobrobytu mierzy się poprzez kształtowanie się PKB na jednego mieszkańca.

2. utrzymanie pokoju.

3. umacnianie demokracji i praw człowieka

Są to główne cele i efekty rozwoju integracji europejskiej.

Integracja jest procesem, który powoduje zmiany struktur gospodarek.

Integracja może przebiegać w różnych formach:

1. sfera wolnego handlu; polega na likwidacji ceł i innych ograniczeń ilościowych w obrotach między przystępującymi do nich krajami z równoczesnym zachowaniem autonomii celnej i handlowej tych państw w stosunkach z krajami spoza strefy (z krajami trzecimi).

2. unia celna; jest rozszerzeniem strefy wolnego handlu o decyzjach dotyczących ustanowienia wspólnej bariery celnej wobec krajów trzecich.

3. wspólny rynek; jest rozszerzeniem unii celnej. Jest obszarem na którym obowiązuje zasada czterech wolności kraje podejmują decyzję co do cen, barier celnych, ale także decyzji dotyczących liberalizacji przypływu czynników produkcji.

4. unia gospodarcza i walutowa; jest wyższą formą integracji. Charakteryzuje się harmonizacją i koordynacją polityki krajów członkowskich, a także w pewnym zakresie mogą ulec ujednoliceniu instrumenty polityki gospodarczej (wspólna waluta).

5. pełna integracja. Ugrupowanie integracji realizuje wspólną politykę we wszystkich dziedzinach (np. wprowadzanie wspólnej waluty). Władza ekonomiczna przeniesiona na szczebel ponadnarodowy. Następuje świadome przekazanie kompetencji narodowych do szczebla ponadnarodowego.

Sfera wolnego handlu:

• przyczynia się do wzrostu gospodarczego

• lepszej perspektywy finansowania

• wzrost obrotów handlowych

Jest taką formą gdzie korzyści są liczne a niewiele jest zagrożeń (możliwość pogłębiania się dysproporcji w rozwoju regionalnym - jest to możliwe gdy są duże dysproporcje między krajami).

Unia celna:

• odizolowuje rynek kraju poprzez taryfy (chroni rynek).

• Może sprzyjać utrzymywaniu się cen na wyższym poziomie niż na rynku światowym

Efekty integracji:

1. kreacja handlu; poprzez zniesienie barier celnych następują większe obroty

2. przesunięcia handlu, podmioty poprzez bariery może będą musiały zrezygnować z tańszego importu i przesunąć się do droższego dostawcy.

Pozytywnie jest gdy efekt kreacji handlu jest większy od efektu przesunięcia handlu.

Wspólny rynek:

• stwarza jednolity rynek ugrupowania, jest to korzystna atmosfera dla inwestorów

• zatrudnienie może wzrastać poprzez duży rynek zbytu

• sprzyja wzrostowi zatrudnienia w handlu i ustabilizowania cen, czy nawet ich spadkowi, wzrostowi jakości poprzez konkurencję.

Kosztami wspólnego rynku są:

• ograniczenie konkurencji z zewnątrz

• w praktyce może prowadzić do efektu polaryzacji produkcji (skupienie). Może to wynikać z tego, że czynniki produkcji nie są idealnie mobilne (zwłaszcza siła robocza nie przemieszcza się). Bariery mogą być rodzinne, psychologiczne czy kulturowe.

Unia gospodarcza i walutowa:

• istnieją większe możliwości wpływania na politykę gospodarczą - wspólna waluta i przepływ kapitału.

Kosztami unii gospodarczej i walutowej są:

• rozbudowa aparatu administracyjnego

• nie można prowadzić suwerennej polityki. Następuje konieczność brania pod uwagę decyzji w innych krajach.

Powoduje, że kraje muszą zrezygnować ze swojej suwerenności.

Te formy integracji są to formy które w praktyce nie istnieją w czystej postaci, a są kolejnymi etapami. W praktyce formy te tworzą mozaikę rozwiązań.

ROZWÓJ INTEGRACJI W EUROPIE W-2 i 3

Po II wojnie światowej w dyskusjach powstały cztery koncepcje rozwoju integracji europejskiej:

1. federalizm; rozwinął się bezpośrednio po II wojnie światowej. Zakłada utworzenie federacji w skład której wchodziłyby państwa zachodnio-europejskie, które przekazywałyby część swoich suwerennych, narodowych uprawnień na rzecz instytucji ponadnarodowych. Instytucje te spełniałyby funkcje analogiczne do tych które spełniają władze w państwach suwerennych (tj. władzę wykonawczą, ustawodawczą, sądowniczą).

Zgodnie z tą koncepcją integracja w sferze polityki miała pierwszeństwo w stosunku do integracji gospodarczej.

Koncepcja ta była propagowana przez: Konrada Adenauera, Jane Monet, Robert Schuman.

Była propagowana przez unię federacji europejskiej i ruch federalistyczny. Obie te organizacje proponowały tworzenie stanów zjednoczonych europy.

2. konfederalizm; propagowana przez Charlesa Degola. Zakładała utworzenie konfederacji w skład której miały wchodzić państwa zachodnie zachowujące całkowitą niezależność i samodzielność narodową.

Integracja europejska według tej koncepcji miałaby się opierać na współpracy między państwami które byłyby samodzielnymi podmiotami w sferze stosunków międzynarodowych.

Konfederalizm podobnie jak federalizm zakładał pierwszeństwo integracji politycznej nad gospodarczą. W sprawach gospodarczych konfederalizm odrzucał rozwiązania które mogłyby naruszać suwerenność narodową.

Do tej koncepcji należą takie określenia procesu jednoczenia się europy jak:

• Europa ojczyzn

• Europa narodów

• Europa państw

3. funkcjonalizm; zakłada rozwój i umacnianie się więzi między państwami poprzez współpracę międzynarodową a nie tworzenie instytucji ponadnarodowych.

W przeciwieństwie do federalizmu i konfederalizmu zakładał pierwszeństwo integracji gospodarczej przed integracja polityczną. Zakładano, że siłą napędową procesu integracji jest postęp techniczny i technologiczny, który powoduje zmiany w gospodarce a te z kolei wymagają dostosowań w systemach prawnych i politycznych. Zakłada automatyzm procesów integracji i oparcie ich o mechanizm rynkowy (podstawowy ruch integracji).

4. neofunkcjonalizm; podobnie jak funkcjonalizm zakłada, że podstawą procesu integracji jest współpraca gospodarcza między państwami która może z czasem doprowadzić do współpracy politycznej między nimi.

Neofunkcjonalizm w odniesieniu od funkcjonalizmu zakładał jedynie częściowy automatyzm procesów integracji. Kładł nacisk podobnie jak federalizm na powstanie instytucji ponadnarodowych.

W praktyce integracji europejskiej można dostrzec oparcie procesu integracyjnego na różnych elementach wyżej wymienionej koncepcji. Najbliżej praktyki integracji jest neofunkcjonalizm.

Integracja europejska dotyczy:

• reform instytucji;

• wizji przyszłej europy

W europie zachodniej są dwa obozy:

1. Niemcy (koncepcja federalizmu);

2. Francuzi (koncepcja konfederalizmu).

Stanowisko polski jest bliższe koncepcji Francji, czyli koncepcji ojczyzn. Kształt przyszłej europy jest na razie nie pewny.

Modele integracji zróżnicowanej - są to modele w sytuacji różnorodności, w pewnych podejściach stara się ujednolicić.

Trzy modele integracji zróżnicowanej:

1. model europy wielu prędkości; opiera się na założeniu, że państwa członkowskie przyjmują wspólne cele wynikające z programów, a więc akceptują istniejący porządek prawny a także zgadzają się na jego rozwój.

Jednocześnie część z nich może i chce realizować te cele szybciej, podczas gdy inne mogą to zrobić w późniejszym terminie.

Zwolnienie tempa realizacji celów przez drugą grupę może wynikać z opóźnień w dostosowaniu się do przyjętych kryteriów.

Ten model został zastosowany w koncepcji unii walutowej, gdy założono, że do unii walutowej przystąpią kraje wielu kontyngencji lub nie spełnili wszystkich kryteriów i pozostają poza.

2. model europy zmiennej geometrii (elastyczności); rozwiązanie które zakłada różne tempo realizacji celów. Wszystkie kraje realizują wspólne cele i programy zaawansowane w rozwoju mogą rozwijać szerszą współpracę wykraczającą poza normalny proces integracji, oznacza to tworzenie się grupy państw, które podejmują selektywną współpracę w określonych typach polityki (jak polityka energetyczna, przemysłowa).

Rodzi pewne ryzyko krajów bardziej dynamicznie rozwijających się. Pogłębiona współpraca dotyczy tych dziedzin, które wykraczają poza normalny proces integracji.

3. model oparty na indywidualnych opcjach co, do zakresu integracji (europa a ` la carte, lub pick and choose).oparty na założeniu, że należy dopuścić możliwość wyboru poszczególnym krajom programów i polityk ze wspólnotowego porządku prawnego, a także umożliwić rezygnację z niektórych programów.

Obecnie ten model jako praktyczne rozwiązanie różnorodności europy nie jest do przyjęcia. Został wykluczony przez traktat europejski.

Te trzy modele odzwierciedlają praktyczne rozwiązania integracji.

Unia Europejska składa się z trzech filarów:

1. filar gospodarczy (bardzo rozbudowany) - jest już ukształtowany;

2. filar polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; zostały dopiero ustanowione

3. filar spraw wewnętrznych i wymiar sprawiedliwości. przez traktat z Masti z `97

Trzy wspólnoty powstałe po II wojnie światowej:

1. Europejska Wspólnota Węgla i Stali powstała w 1951 na mocy traktatu Paryskiego. Zaczęła funkcjonować w 1952 roku ustanowiona na 50 lat.

Podstawowe przesłanki powstania są związane z politycznymi aspiracjami. Miała to być organizacja, która sprawuje kontrolę na przemysł niemiecki.

2. Europejska Wspólnota Gospodarcza; obecnie nosi nazwę Wspólnota Europejska. Obejmowała swoim działaniem większa część gospodarczą.

Podstawowymi jej celami było:

• utworzenie unii celnej;

• utworzenie wspólnego rynku;

• likwidacja barier wolnej konkurencji (aby nastąpiła liberalizacja podmiotów);

• wspólnota europejska będzie prowadzić wspólną politykę rolną (było to zaprzeczeniem wolnej konkurencji i praw rynkowych);

• kraje członkowskie mają dostosować swoje prawo.

Traktat funkcjonował bez żadnych poprawek przez 30 lat (do 1987 roku).

Akty prawne, które modyfikowały traktat Rzymski:

1. jednolity akt europejski, wszedł w życie w 1987;

2. traktat o unii europejskiej, obowiązujący od 1993;

3. traktat amsterdamski, obowiązujący od 1999;

4. traktat nicejski, jeszcze nie obowiązuje.

1. Europejska Wspólnota Energii Atomowej.

INSTYTUCJE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

Instytucje musza być dostosowane do oblicza zmian. Wspólnoty europejskie mające osobowość prawną (unia europejska osobowości prawnej nie posiada) powołały do życia następujące instytucje:

1. Rada Unii Europejskiej; jest instytucja o charakterze międzynarodowym. W jej łonie ustalane są interesy między krajami a wspólnotą jako całością.

Jest to naczelna instytucja podejmująca decyzje o najwyższej randze.

Decyzje w Radzie Unii Europejskiej są podejmujące w następujący sposób:

• decyzja na zasadzie jednomyślności większości zwykłej lub większości kwalifikowanej;

• do podejmowania decyzji delegowani są politycy w randze ministra;

• skład rady nie jest stały i zmienia się (zależy od składów rządów poszczególnych krajów) - skład rady określany jest jako bez twarzowy;

• głosowanie na zasadzie większości kwalifikowanej oznacza, że każdy z ministrów może wykorzystać określoną dla prezentowanego przez niego kraju liczbę głosów (każdy kraj w zależności od liczby jego mieszkańców ma inną liczbę głosów).

2. Komisja Europejska; jest komisją ponadnarodową reprezentowaną przez komisarzy którzy maja pięcioletnie kadencje. Podejmuje ostateczną decyzję. Obraduje w Brukseli i Luksemburgu. Podejmuje decyzje dotyczące koordynacji działań ekonomicznych poszczególnych krajów.

Rada Unii Europejskiej poszerzyła swoje kompetencje w dziedzinie trzeciego i drugiego filaru Unii Europejskiej, w związku z prowadzeniem polityki zagranicznej i organizacji pracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości.

Rada Europejska, jest to organ poza statutowy, ma nadane kompetencje dotyczące II i III filaru. Nie ma prawa do podejmowania wiążących decyzji. Jest to forum polityków najwyższej rangi (prezydentów lub premierów). Spotkania odbywają się 2 lub 3 razy do roku w kraju który przewodniczy Radzie Europejskiej. Uzgadniane są decyzje, które są następnie przedmiotem Unii Europejskiej. Dotyczą przyjmowania stanowiska wobec krajów trzecich (konflikty zbrojne etc.). Mówi się, że Rada Europejska ma większe znaczenie niż Rada Unii Europejskiej.

Komisja Europejska, jest instytucją o charakterze ponad narodowym. Ma siedzibę w Brukseli, składa się z 20 komisarzy, którzy są odpowiedzialni za określony wycinek działalności wspólnot. Większe kraje mają większą liczbę przedstawicieli tj. dwóch są to: Francja, Włochy, Anglia, Niemcy i Hiszpania.

W komisji Europejskiej ważny jest dobór komisarzy, gdyż mają oni reprezentować Wspólnotę Europejską. Trzeba znaleźć osoby. Odpowiedzialne, realizujące cele wspólnotowe a nie narodowe. Komisarz musi rekrutować się spośród osób o nie nagannej opinii, zrezygnuje z funkcji, które pełnił dotychczas, będzie poza wszelkimi podejrzeniami pod względem nadużyć. Komisja jest ciałem kolegialnym dlatego w razie nadużyć cała musi się odwołać. Kontrolę sprawuje Parlament Europejski, który może postawić wotum nie ufności.

Komisja Europejska posiada:

• uprawnienia dotyczące inicjatywy wykonawczej;

• uprawnienia wykonawcze dotyczące zarządzania funduszami;

• reprezentuje Unie na zewnątrz;

• stoi na straży zgodności z traktatami działalności Unii. Komisja może skierować skargę do sądu na kraj członkowski.

Działa przy pomocy aparatu administracyjnego, który skupiony jest w 24 dyrekcjach generalnych (personel zajmuje się przygotowaniem projektów, sekcja dokumentacji etc.).

3. Parlament Europejski; jest instytucja o charakterze ponadnarodowym. Skład Parlamentu jest ustalany na zasadzie wyborów powszechnych i bezpośrednich. Składa się z 626 parlamentarzystów. Parlament obraduje na sesjach raz w miesiącu w Sztrasburgu. Komisje Parlamentu maja siedzibę w Brukseli, a sekretariat w Luksemburgu. Jest instytucją, która uczestniczy w procesie tworzenia prawa wspólnotowego tzw. wtórnego. Sprawuje funkcje kontrolne względem komisji i Rady Europejskiej. Funkcje kontrolne są sprawowane w sposób:

• parlament może wystosować wotum nieufności na podstawie większości kwalifikowanej;

• może formułować zapytanie (system interpelacji) do komisji. Zapytanie może formułować cały Parlament bądź poszczególni parlamentarzyści;

• Rada Unii Europejskiej odpowiada na pytania Parlamentu (jest to zwyczaj a nie obowiązek);

• poprzez tworzenie raportu Komisji z którym się zapoznaje;

Ilość przedstawicieli w Parlamencie jest ustalana i nie jest równa dla każdego kraju np.

- Niemcy mają 99 przedstawicieli, - Holandia ma 31;

- Irlandia ma 15; - Luksemburg ma 6;

- Hiszpania ma 64; - Portugalia ma 25;

• Belgia ma 25; - Włochy mają 87.

• Dania posiada 16;

• Francja ma 87;

• Grecja ma 25;

Kompetencje Parlamentu dotyczą także uchwalania budżetu, ratyfikuje on układy o towarzyszeniu i kontrakty akcesyjne państw. Nie ma jednej procedury w ramach której działają instytucje. Parlament:

• procedury konsultacji; najstarsza

• procedura współpracy instytucjonalnej; wprowadzona po trzydziestu latach od podpisania traktatu Rzymskiego. Parlament może proponować poprawki do aktu prawnego i dwukrotnego czytania.

• procedura współdecydowania; obecnie daje najszersze uprawnienia. Przewiduje trzykrotne czytanie aktu prawnego w Parlamencie i daje możliwość odrzucenia projektu aktu prawnego przez Parlament.

• procedura tak zwanej zgody; parlament może wyrażać aprobatę lub bez aprobatę na projekty aktów. Parlament może ratyfikować traktat akcesyjny. Obradom przewodniczy przewodniczący wybrany spośród wszystkich posłów na zebraniu plenarnym. Statutowym organem jest prezydium, składające się z przewodniczącego, 14 wice przewodniczących i tzw. kwestorów o charakterze doradczym. Sekretariat generalny Parlamentu kierowany jest przez sekretarza generalnego, jest organem administracyjnym. Uchwały zapadają na zasadzie bezwzględnej większości kwalifikowanej i zwykłej. Decyzje wyższej wagi są podejmowane na zasadzie kwalifikowanej - 2/5 lub 2/3 większości głosów.

4. Trybunał Spraw Wspólnoty Europejskiej. Trybunał jest instytucją, która stoi na straży poszanowania prawa wspólnotowego. Spełnia funkcję sądu międzynarodowego, administracyjnego i apelacyjnego. Prawo wnoszenia skarg maja państwa członkowskie, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Europejski Bank Centralny, osoby fizyczne i prawne (skargi mają być składane tylko wtedy gdy składający skargę są adresatami decyzji, które składane są w skardze). Do trybunału należy orzekanie o legalności uchwał podjętych wspólnie przez Radę Unii Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, uchwał Rady Europejskiej, Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Centralnego.

Rozstrzyga spory dotyczące nie przestrzegania postanowień zawartych w traktatach. Skarga może być skierowana przez Komisję. Sąd I instancji rozpatruje sprawy dotyczące zasad, spory wnoszone przez przedsiębiorstwa w ramach Wspólnoty Węgla i Stali, skargi przeciwko pracodawcy.

5. Trybunał Rewidentów Księgowych. Trybunał Rewidentów, jest to organizacja statutowa, która ma za zadanie kontrolę dochodów i wydatków wspólnot. Jest powoływany na okres 6 lat przez Radę Unii Europejskiej.

Są to instytucje statutowe dlatego nie można zmienić ich kompetencji i statutu jak tylko poprzez zmianę traktatu.

Organy pomocnicze - doradcze, najważniejsze to:

• Komitet ekonomiczno - społeczny (traktat Rzymski);

• Komitet regionu (traktat z Mastii);

• Komitet finansowo - społeczny (działalność związana z działaniem społecznym i regionu).

Instytucje te są tak zwanymi instytucjami statutowymi są odpowiedzialne za realizację celów do których zostały powołane.

Instytucje których zakres działania została ustalony w traktatach (pierwotne).

Budżet może być aktywnym narzędziem polityki ekonomicznej. Jest to narzędzie aktywnego oddziaływania na gospodarkę. Poprzez gromadzenie kapitału można dokonywać wewnętrznych przemieszczeń, preferować pewne przedsiębiorstwa, państwo może wpływać na alokację (zmianę struktury przestrzennej).

Poprzez budżet państwo może spełniać funkcję:

• stabilizacyjną; czyli państwo poprzez budżet może wpływać na sytuację gospodarczą - stabilizować;

• redystrybucyjną, przemieszcza środki z krajów bogatych do biednych, wymagających wsparcia;

• alokacyjną, kreowanie miejsc pracy (firm), lokalizacji inwestycji.

Skala funkcji państwa jest duża w stosunku do PKB (wydatki na ochronę środowiska, kulturę). Budżet Wspólnot Europejskich to 1,24% wydatków, nie ma on znaczenia jako narzędzie stabilizacyjne, ale spełnia funkcję redystrybucyjną i alokacyjną.

Budżet Wspólnot Europejskich musi być zrównoważony w skali roku. Budżet Krajów Zjednoczonych nie musi być zrównoważony. Budżet Krajów Zjednoczonych nie musi być zrównoważony. Budżet Krajów Zjednoczonych nie może zawierać deficytu, a budżet Wspólnot Europejskich musi przekraczać 3% PKB.

Wspólne dziedziny państw członkowskich:

• handlowe;

• rolna;

• regionalna.

Budżet Wspólnot Europejskich konstruowano na okres 1 roku, przy jego konstrukcji uczestniczy Komisja, Rada Unii Europejskiej i Parlament.

KONSTRUKCJA BUDŻETU WSPÓLNOT EUROPEJSKICH:

1. Wydatki budżetowe

Największy nakład wydatków to wspólna polityka rolna (nie były to wydatki strukturalne) były to dopłaty do rynku rolnego, utrzymanie cen rolnych, skup nadwyżek rolnych, dopłaty eksportowe - interwencja na rynkach rolnych.

Wydatki na działania strukturalne, wszystkie działania wspólnoty. Wydatki na realizację polityki rolnej, strukturalnych przemian w rolnictwie i rybołówstwie, działanie wspierające.

Temu celowi służą fundusze strukturalne (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Gwarancji i Orientacji Rolnej - Sekcja Orientacji). Konstrukcja budżetu musi się mieścić w tak zwanej perspektywie finansowej - to wieloletnia strategia finansowa wspólnot ustalona na zasadzie ustaleń z krajami wspólnotowymi.

Fundusz Rozwoju Rybołówstwa - fundusz strukturalny jest przeznaczony dla wszystkich krajów. Fundusz Kohezji jest przeznaczony dla: Francji, Grecji, Hiszpanii i Irlandii, rozbudowa infrastruktury, doskonalenie kwalifikacji. Działania zewnętrzne to wydatki Unii Europejskiej to wszystkie wydatki reprezentacyjne na zewnątrz (to fundusz PHARE, Europejski Fundusz Rozwoju - wspiera rozwój i współpracę z krajami Afrykańskimi - tzw., trzeciego świata).

2. Źródła dochodów budżetowych

Źródła pochodzą głównie z:

• VAT;

• Cła i opłaty wyrównawcze;

• Dochody w relacji do PKB;

• Inne;

Źródła tworzenia dochodów budżetu WE od 1993-1999:

• opłaty rolne i cukrowe (ok. 2% w 1999);

• cła (15% w 1999);

• VAT (35% w 1999);

• czwarte „źródło” (48% w 1999); są to bezposrednie wpłaty państw członkowskich. Ma to decyzujace znaczenie i ta tendencja ma się utrzymać.

• pozostałe (ok. 0,5 % w 1999).

Czwarte „źródło” oblicza się w następujący sposób:

Ustala się opłatę w stosunku do PKB państw członkowskich. Czwarte „źródło” spełnia rolę czynnika równoważącego. Czwarte „źródło” dochodów jest ustalone na różnym poziomie w różnych latach.

PŁATNICY NETTO - to kraje więcej do budżetu wpłacające niż otrzymujące.

BENEFICJENT - to kraj, który mniej wpłaca niż otrzymuje z budżetu.

Wydatki z budżetu w 2000 roku:

• działania interwencyjne 44,5 %;

• działania strukturalne 35,2 %

POLITYKA REGIONALNA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH W-4

Polityka regionalna polega na celowym (świadomym) oddziaływaniu władz rządowych i pozarządowych na rozwój społeczno - gospodarczy. W układzie regionalnym i mniejszych od nich jednostek terytorialnych w obrębie kraju.

Polityka inter regionalna, domena władzy centralnej. Przedmiotem jej oddziaływania jest obszar kraju w podziale na regiony. Polityka inter regionalna , oprócz władz rządowych powinny prowadzić władze samorządowe. Przedmiotem tej polityki są regiony w podziale na mniejsze jednostki terytorialne. W literaturze anglosaskiej jest to polityka promowania regionalnego.

Mierniki dysproporcji regionalnych:

1. zrównoważony rynek pracy, możliwość zdobycia pracy;

2. przeciętne płace;

3. możliwość kupna mieszkania, rynek nieruchomości;

4. poziom PKB na 1 mieszkańca; dwa najważniejsze

5. poziom stopy bezrobocia; zagadnienia

6. infrastruktura;

7. możliwość edukacji;

8. migracje zewnętrzne (odpływ ludności z regionu).

Rok 1975 to początek polityki regionalnej w skali integracji europejskiej (ponadnarodowej). W 1975 powstał Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

Czynniki powodujące gwałtowny rozwój polityki regionalnej:

• nastąpiły dalsze rozszerzenia Wspólnot Europejskich o państwa bardzo biedne: Grecja, Hiszpania, Portugalia;- procesy rozszerzenia integracji;

• procesy pogłębiania integracji, przynoszą one korzyści, ale także wyzwania dla krajów biedniejszych;

CELE POLITYKI REGIONALNEJ:

1. dążenie wspólnot do łączenia dysproporcji społeczno - gospodarczych między regionami europejskimi(czynniki geograficzne, gospodarcze, kulturalne, historyczne i społeczne);

Jaka jest skala dysproporcji dopuszczalnych?

Spójność społeczno - gospodarcza to istnienie takich dysproporcji które są możliwe do zaakceptowania z punktu widzenia społecznego i politycznego.

Ubóstwo - jest gdy dochody na jednego mieszkańca sa niższe niż 50 % średniego poziomu dla kraju.

2. Dążenie do zaspokojenia narastania dysproporcji regionalnych w związku z pogłębionym procesem integracji.

Łagodzenie dysproporcji:

• Instrumenty finansowe (fundusze strukturalne: fundusz Kohezji, pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego - nisko oprocentowane);

• Określenie, które obszary powinny otrzymać pomoc (pokonywanie barier: struktury włókiennicze, niedostateczne wykształcenie społeczne, niedostateczny rozwój infrastruktury, niedostateczne inwestycje);

Instytucje polityki regionalnej Wspólnot Europejskich formułują kryteria którym muszą odpowiadać obszary objęte pomocą polityki regionalnej. Władze wspólnotowe formułują te kryteria (są one zmienne). Na podstawie tych kryteriów określa się granice geograficzne regionu. Obecnie kryteria Wspólnot Europejskich są określane przez instytucje wspólnot (przy akcepcie państw członkowskich) są one obecnie określane na kilka lat.

OBSZARY DEPRESYJNE - to regiony gdzie struktura jest przestarzała, przeważa tam przemysł hutniczy. Obszary te wymagają restrukturyzacji.

REGIONY WIEJSKIE - są biedne, dochód na jednego mieszkańca jest niższy niż średnia wspólnoty.

REGIONY OPÓŹNIONE W ROZWOJU - (Winiarski str. 601).

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W-5

CELE WPROWADZENIA WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ

• zwiększenie wydajności pracy przez wprowadzenie nowoczesnych technologii

• zwiększenie indywidualnych dochodów

• stabilizacja rynku rolnego

• racjonalne wykorzystanie zasobów

• utrzymanie podaży produkcji rolnych i niskich cen

REALIZACJA WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ

Polega na określeniu podstawowych celów w dziedzinie produkcji i obrotu oraz w dziedzinie oddziaływania na struktury agrarne wsi, a także rozwiązywania problemów socjalnych.

Określenie mechanizmów, środków i instrumentów realizacji celów polityki rolnej we wszystkich krajach wspólnoty.

1. Polityka rynkowa - polityka interwencji na rynkach rolnych, polega na tym, że produkcja i ekstrybucja podlegają wspólnym regułom ustalonym przez władze wspólnoty;

Zakres interwencji jest zróżnicowany ze względu na dziedzinę (najbardziej na rynkach zbóż, cukru, wołowiny, mleka).

2. Polityka strukturalna - polega na pomocy gospodarstwom rolnym w dziedzinie modernizacji i rozwoju gospodarstw.

Finansowana przez sekcję orientalną - przemiany strukturalne, wydatki na interwencje - sekcja gwarancji Funduszu na interwencje w rolnictwie.

RODZAJE CEN

• progowa

W-6

Procedura współpracy instytucjonalnej (schemat na ksero)

Procedury współdecydowania (schemat na ksero)

PROCEDURY ZGODY - parlament wypowiada się „TAK” lub „NIE”

PRAWO WSPÓLNOTOWE - ma charakter nadrzędny nad prawem krajowym. Dlatego prawa ciągłe muszą być dostosowane do norm prawa europejskiego. Normy prawne, które mają dużą siłę oddziaływania na prawa krajowe, są to normy wiążące, ich wejście w życie nakłada obowiązek ich przestrzegania przez adresata:

ROZPORZĄDZENIE - jest normą prawa wspólnotowego, która ma największy wpływ na normy prawa krajowego.

Oznacza to, że rozporządzenie ma charakter wspólnotowy, tzn. obowiązuje na obszarze całej wspólnoty, nie trzeba go przekształcać w prawo krajowe, ponieważ ma ono bezpośrednią moc obowiązującą obywateli i instytucje państw członkowskich

DYREKTYWY - są adresowane do wszystkich lub wybranych państw członkowskich. Nakładają na adresata niezbędnych do osiągnięcia celów wskazanego w dyrektywie np. dotyczące środowiska. Są one najczęściej długo wprowadzane w życie.

DECYZJE - mają charakter wiążący, do ściśle określonych adresatów.

ZASADA SUBSYDIALNOŚCI - mówi o tym, że wspólnota podejmuje działania, gdy cele proponowanych działań nie mogą być skutecznie osiągane przez państwo członkowskie. Wspólnota nie uzurpuje sobie prawa, aby włączać do swoich kompetencji coraz większy zakres podejmowania działań.

Art. 3B Traktatu o Unii Europejskiej

„Wspólnota działa w ramach uprawnień przyznanych jej niniejszym traktatem i dla celów w nim wyznaczonych. W zakresie, który nie podlega jej wyłącznej kompetencji, wspólnota podejmuje działania zgodnie z zasadą subsydialności tylko wówczas, gdy cele proponowanych działań nie mogą być skutecznie osiągnięte przez państwa członkowskie, a zatem z uwagi na skalę i skutki.

TRAKTAT NICEJSKI - podpisany został 26.02.2001r. uzgodniony w grudniu 2001r. Koncentruje się na reformie instytucji. Uproszczenie procedury podejmowania decyzji. Reforma koncentruje się na trzech wiodących:

• decyzje dotyczące nowego składu Komisji Europejskiej

• nowym podziale

• rozszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowaną.

Inne zmiany to zmiany to zmiany związane z rolą Parlamentu Europejskiego, ze składem Parlamentu Europejskiego, Radę Trybunału Sprawiedliwości, Sądu I - instancji, Trybunału Rewidentów Księgowych.

Zmiany związane z większością Parlamentarną; na wprowadzenie wariantu systemu większości podwójnej. Celem reformy Rady Unii Europejskiej jest zmniejszenie nad reprezentatywności obecnie posiadających wyraźnie uprzywilejowaną pozycję (np. Luksemburg).

Nowy podział głosów - aby uzyskać większość kwalifikowanych należy zgromadzić 258 głosów na 345. nowy podział to klauzula 62% głosów czyli tzw. większość podwójna. Jeżeli decyzje zostają podjęte przez Rady na zasadzie większości kwalifikowanej to każdy członek rady może zażądać, aby sprawdzić czy ta większość jest zrównoważona (reprezentuje 62% ludności wspólnot europejskich. O taką większość może zabiegać członek Rady Unii Europejskiej).

Komisja Europejska w wyniku reformy zmieni swoją wielkość, wewnętrzną organizację oraz zasady formułowania votum nieufności wobec komisji i wobec jej członków. Komisja straci kolegialny charakter, będzie można odwołać komisarza (czyli nie całą komisję). Od 01.01.2005r. każdy kraj członkowski będzie miał jednego komisarza przy....

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE Z UNII EUROPEJSKIEJ

• Reforma instytucji, ich kompetencje, proces podejmowania decyzji; ocenić procedury z punktu widzenia roli Parlamentu Unii Europejskiej.

• Co to są organy pomocnicze ?

• Co to jest Europejski Bank Inwestycyjny; dochody wydatki budżetu; jak się zmieniała struktura budżetu ? Dlaczego budżet się zmienia ?

• Które kraje w większym stopniu finansują budżet ?

• Cele polityki regionalnej.

• Regiony problemowe.

• Jakie wydatki z funduszy strukturalnych.

• Kryteria i zasady wyodrębniania regionów (problemowych).

• Cele polityki strukturalnej (dotyczy rozwoju regionów problemowych).

• Procedury podejmowania decyzji przez instytucje.

• Procedury współpracy, współdecydowania.

• Traktat amsterdamski.

• Dotyczy polityki regionalnej: „Który z podanych niżej funduszy wspiera politykę regionalną” ? TO PYTANIE JEST WAŻNE !!!

• Unia walutowa: kryteria konwergencji (fiskalne i pieniężne), instytucje walutowe i ich zadania. „Europejski Bank Centralny koordynuje politykę walutową państw członkowskich” - FAŁSZ.

• „Kiedy Polska podpisała układ o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi i ich krajami członkowskimi” ?

• Czego dotyczy fundusz spójności?

• Zasady polityki rolnej.

Test wyboru jednokrotnego - 18 pytań, gdy 9 pozytywnych odpowiedzi = dostateczny. Są podane 3 odpowiedzi i tylko 1 jest prawdziwa. NIE WOLNO NA TEŚCIE SKREŚLAĆ !!! Odpowiedzi poprawione nie będą uwzględniane. 15 minut na test.

Książka „Polityka gospodarcza” - 3 rozdziały; budżet, polityka rolna, powstanie wspólnot, federalizm, konfederalizm, modele integracji zróżnicowanej, instytucje UE, integracja pozytywna i negatywna. Konsultacje: budynek B, pok. 108, tel. [phone].

1

---