Co to jest utajony niedobór witamin?

O "utajonym" niedoborze witamin mówimy wówczas, gdy towarzyszą mu niespecyficzne symptomy, takie jak: pobudliwość, zmęczenie, brak apetytu. Utajony, znaczny niedobór witamin prowadzi w krótszym lub dłuższym czasie do zaburzeń funkcjonowania, wpływających ujemnie na ogólny stan zdrowia. Ostatecznie może przyczynić się do rozwoju przewlekłych chorób.

Co to jest beta-karoten?

Beta-karoten jest prekursorem witaminy A (tzw. retinolu) obecnej w pokarmach roślinnych. Należy on do grupy związków zwanych " karotenoidami", które nadają pomarańczową i żółtą barwę owocom oraz warzywom. Jest on także obecny w ciemnozielonych warzywach liściastych. Beta-karoten jest czasami nazywany "prowitaminą A" ponieważ jest w organizmie przekształcany w witaminę A. Prowadzone są obecnie badania naukowe nad innymi potencjalnymi funkcjami beta-karotenu.

Czy istnieją w życiu sytuacje, w których dostarczanie witamin jest szczególnie ważne?

Tak. Nastolatkowie, osoby starsze, stosujące dietę i nadużywające alkoholu posiadają często złe nawyki żywieniowe. Kobiety ciężarne, matki karmiące, palacze oraz kobiety stosujące pigułki antykoncepcyjne, posiadają znacznie większe zapotrzebowanie na witaminy. Wielu lekarzy zaleca w związku z tym suplementację witamin i substancji mineralnych, aby zapobiec utajonym niedoborom.

Czy prawdą jest, że stosowanie pigułki antykoncepcyjnej zwiększa zapotrzebowanie na witaminy?

Wiadomo że estrogen w pigułce antykoncepcyjnej może całkowicie zaburzyć równowagę witamin, co w szczególności dotyczy witaminy B6. Suplementacja witaminy B6 i kwasu foliowego jest w związku z tym pożądana, szczególnie wtedy, gdy stosuje się środki antykoncepcyjne o dużej zawartości estrogenów. Przed przyjęciem takich preparatów witaminowych należy się skonsultować z lekarzem.

Czy zażywanie leków może wpływać na zapotrzebowanie na witaminy?

Tak. Regularne stosowanie pewnych leków może całkowicie zaburzyć równowagę gospodarki witamin po-przez zmianę tempa przyswajania, wykorzystywania, magazynowania i wydalania witamin z organizmu. Lekami takimi są między innymi antybiotyki (wywierają one wpływ na zapotrzebowanie na witaminę B2 i C), doustne środki antykoncepcyjne (witamina B6 i kwas foliowy), środki uspokajające (B2), środki przeciwbólowe (kwas foliowy i witamina C), jak również środki moczopędne (kwas foliowy). Więcej informacji można uzyskać konsultując się z lekarzem.

Czy naprawdę palacze potrzebują więcej witaminy C?

Tak. Palacze zużywają witaminę C w szybszym tempie niż osoby niepalące. Rzeczywiście badania wykazały, że nałogowi palacze (co najmniej 20 papierosów dziennie) potrzebują 40% witaminy C więcej niż niepalący.

Czy napoje alkoholowe mają jakiś wpływ na zapotrzebowanie na witaminy?

Regularne spożywanie dużych ilości alkoholu wpływa ujemnie na przyswajanie i wykorzystanie witamin, w szczególności witaminy C, B1, B6 i kwasu foliowego. Ponadto kalorie pochodzące z dużych ilości spożywanego alkoholu powodują brak apetytu, spożywanie mniejszej ilości pokarmów, a co za tym idzie obniżenie podaży witamin. W takich przypadkach suplementacja witamin jest z pewnością konieczna. Nie rozwiąże ona jednak żadnego innego problemu, spowodowanego nadużywaniem alkoholu.

Czy to, o jakiej porze dnia przyjmowany jest preparat witaminowy, ma jakieś znaczenie?

Na ogół nie. Jednak łatwiej jest przyjmować witaminy zawsze o tej samej porze dnia i traktować to jako część swojej codziennej rutyny, jak np. mycie zębów. Wyjątek stanowi witamina C: zażywanie tej witaminy w celu poprawienia przyswajania żelaza lub zablokowania tworzenia się nitrozamin w żołądku, powinno mieć miejsce w czasie posiłków.

Czy potrzebne są suplementy witaminy E, jeżeli spożywa się posiłek bogaty w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe?

Badania naukowe wykazały, że zwierzęta potrzebują więcej witaminy E, jeżeli spożywają większe ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. U człowieka związek ten, przy normalnym odżywianiu, najprawdo-podobniej nie odgrywa żadnej roli, ponieważ właśnie te artykuły spożywcze, które są bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe,są zwykle wzbogacane w witaminę E.

Czy przyjmowanie witaminy C jest korzystne, jeżeli występuje niedobór żelaza?

Tak. Anemia polegająca na niedoborze żelaza spowodowana jest nie tylko niewystarczającym dostarczaniem żelaza, lecz także niedostatecznym przyswajaniem żelaza z pożywienia Jeżeli dany artykuł spożywczy o wysokiej zawartości witaminy C, jak sok pomarańczowy czy kalafior, względnie preparaty witaminy C przyjmowane są podczas posiłków, przyswajanie żelaza wzrasta dziesięciokrotnie.

Czy preparaty witaminy E są dobrze tolerowane?

Witamina E posiada bardzo duży margines bezpieczeństwa, mimo że jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, która może być magazynowana w organizmie. U zdrowych ludzi przyjmowanie wysokich dawek jeszcze nigdy nie było skojarzone z poważnymi działaniami ubocznymi. Większość preparatów witaminy E posiada taką formułę, że dawkowanie wynosi 100 do 400 IU dziennie. Koncentracje te są znacznie niższe od tych, w przypadku, których zaobserwowano lekkie dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Jednak osoby posiadające problemy zdrowotne lub zażywające leki powinny zawsze przed rozpoczęciem przyjmowania witaminy E lub jakichkolwiek innych preparatów skonsultować się z lekarzem.

Czy witamina B6 może łagodzić objawy przedmiesiączkowe?

Objawy przedmiesiączkowe, takie jak bóle piersi, głowy, napięcie, drażliwość i wzdęcie związane są z przejściowym zachwianiem równowagi hormonalnej. Stan ten może prowadzić do wyższego zapotrzebowania na witaminę B6. Podawanie tej witaminy często okazuje się skuteczne.

Czy witamina E jest skuteczna w leczeniu oparzeń skóry?

Wiele osób uważa, że witamina E, jeżeli nałożona zostanie w postaci płynnej lub maści bezpośrednio na oparzenie lub ranę ciętą, posiada zauważalne właściwości gojące. Do dzisiaj nie istnieje żaden naukowy dowód, który potwierdzałby to założenie. Lepsze efekty lecznicze daje, jak wykazano, pantenol.

Miejsce i czynnik (forma aktywna)	Optymalne pH	Substrat	Rezultat
Jama ustna Amylaza ślinowa (Ptyalina)	6,9	Węglowodany	Maltoza i krótkie łańcuchy wielocukrowców.
Śluz		Pokarm	Zwilżanie i ułatwianie przełknięcia kęsa pokarmu.
Żołądek Kwas solny (HCl)	2,0	Wiązania cząsteczkowe pepsynogenu Pepsyna	Pepsyna Białka Polpeptydy
Śluz		Pokarm i błona śluzowa żołądka	Ochrona
Wątroba Sole żółciowe		Tłuszcze	Emulgacja
Trzustka Amylaza trzustki Lipaza trzustki Trypsyna Chymotrypsyna Karboksypeptydaza Rybonukleaza Deoksyrybonukleinaza Wodorowęglan sodowy	7,1 8,0 Alkalizacja	Wielocukrowce Zemulgowane tłuszcze Polipeptydy Polipeptydy Peptydy/Dwupeptydy RNA DNA	Dwucukry KT i glicerol Dwupeptydy Dwupeptydy Dwupeptydy i AA Nukleotydy Nukleotydy
Jelito cienkie -Maltaza (-D-glokozydaza) -Sacharaza (-D-fruktofuranozydaza) -Laktaza (-D-galaktozydaza) -Aminopeptydaza -Dipeptydaza -Enterokinaza (enteropeptydaza) Śluz Sok jelitowy	8,0 6,9	Maltoza Sacharoza Laktoza Peptydy Dwupeptydy Trypsynogen Treść pokarmowa Treść pokarmowa	Glukoza Glukoza i fruktoza Glukoza i galaktoza Aminokwasy Aminokwasy Trypsyna Ochrona Produkty wchłaniane

Czy witamina C może poprawić sprawność fizyczną?

Przy normalnych koncentracjach witaminy C we krwi sprawność fizyczna nie polepszy się przez dodatkowe przyjmowanie tej witaminy. Jeżeli jednak koncentracja ta kształtuje się poniżej normalnej wartości, w przypadku ciężkiej pracy fizycznej sprawność nie będzie optymalna. Należałoby wówczas zalecić suplementację witaminy C.

W jakim stopniu preparaty witaminy E opóźniają proces starzenia lub przedłużają życie?

Dowiedziono, że u zwierząt witamina E chroni pewne składniki tkanek przed utlenianiem, które jest jedną z form starzenia się tkanek. Te właściwości witaminy E mogą w prawdzie polepszyć nieco jakość życia, jed-nak nie ma żadnych dowodów na to, że witamina E mogłaby hamować proces starzenia u ludzi.

Dlaczego wiele kosmetyków zawiera witaminy?

Witamina A i E, jak również pantenol są ważne dla zdrowia skóry. Witamina A na przykład stymuluje regenerację komórek skóry. Witamina E uczestniczy w ochronie przed negatywnym działaniem promieniowania ul-trafioletowego i zatrzymuje wilgoć w skórze. Pantenol również chroni skórę przed wysychaniem i wykazuje działanie przeciwzapalne.

Coraz więcej się słyszy o roli witamin w zwalczaniu niebezpiecznych wolnych rodników w organizmie. Co to znaczy?

Wolne rodniki są bardzo reaktywnymi i agresywnymi cząsteczkami powstajacymi na skutek zanieczyszczenia powietrza , palenia oraz wielu innych czynników. W niektórych przypadkach są one niebezpieczne, ponieważ kiedy są produkowane w nadmiarze atakują komórki i tkanki organizmu powodując ich uszkodzenie na drodze utlenienia. Ostatnie badania wykazały,że witaminy C, E i Beta-karoten chronią tkanki przed uszkadzającym działaniem wolnych rodników

Normy żywnościowe - określają ilość energii i niezbędnych składników odżywczych, które organizm zdrowego człowieka zależnie od wieku aktywności fizycznej, płci i stanu fizjolog. powinien otrzymać w codziennym pożywieniu. Podział norm ze względu na wartości odżywcze) Normy minimalne- ledwo zaspakajają potrzeby organ. stosowane są w czasie kryzysu klęsk żywiołowych. b). Normy zalecane- określają takie ilości składników odżywczych ,które wystarczają do zaspokojenia zapotrzebowania 90-95% osób zdrowych należących do danej grupy ludności) Normy optymalne- przewidują takie ilości poszczególnych składników odżywczych które zapewniają najwyższy rozwój organ

1 - Trawienie

Regulacja hormonalna pracy układu pokarmowego

Hormony	Miejsce wydzielania	Narządy docelowe	Działanie	Czynniki stymulujące wydzielanie
Gastryna	Żołądek (śluzówka)	Żołądek (gruczoły żołądkowe)	Pobudza gruczoły żołądkowe do wydzielania pepsynogenu	Rozciągnięcie ścian żołądka przez pokarm; niektóre substancje jak np. częściowo rozłożone białka oraz kofeina
Sekretyna	Dwunastnica (śluzówka)	Trzustka Wątroba	Stymuluje wyzwalanie alkaicznych składników soku trzustkowego Zwiększa wydzielanie żółci	Działanie kwaśnej papki na błonę śluzową dwunastnicy
Cholecystokinina	Dwunastnica (śluzówka)	Trzustka Woreczek żółciowy	Stymuluje wydzielanie enzymów trawiennych trzustki Stymuluje obkurczanie i opróżnianie woreczka żółciowego	Obecność kwasów tłuszczowych oraz częściowo rozłożonych białek w dwunastnicy
Peptydowe inhibitory gastryny(enterogastron	Dwunastnica (śluzówka)	Żołądek	Zmniejsza aktywność skurczową żołądka, powodując jego powolne opróżnianie	Obecność kwasów tłuszczowych w dwunastnicy
Pankreozymina	Dwunastnica (śluzówka)	Trzustka	Pobudza działanie trzustki

Renina - enzym proteolityczny wytwarzany przez korę nerki w stanie niedokrwienia (łac. Renes - nerki)

Rennina - podpuszczka

Układ pokarmowy

Pokarm przechodzi przez: jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube. Gruczoły uk. pokar: ślinianki, trzustka, wątroba.

*AMYLAZY -enzymy rozkładające wiązania chemiczne w cukrach złożonych. A. ślinowa oraz A. trzustkowa odczepiają od cząsteczki wielocukru dwucukrowi cząsteczki maltozy. Produkt końcowy trawienia -

GLUKOZA - wchłaniana jest do naczyń krwionośnych kosmyków jelitowych, żyłą wrotną przedostaje się do wątroby i poprzez układ krwionośny rozprzestrzeniana jest po całym ciele. Nadwyżka glukozy wykorzystywana jest do syntezy glikogenu, gdy nadwyżka jest duża i stan długotrwały glukoza w wątrobie przekształca się w GLICEROL oraz KW. TŁUSZCZOWE, które wydzielane są do krwi, trafiają do kom. tk. tłuszczowej i zamieniane są w TŁUSZCZE OBOJĘTNE.

*BIAŁKA trawione są przez PROTEAZY, rozkładają one wiązania peptydowe między aminokwasami. Trawienie białek zaczyna się w żołądku, komórki gruczołowe wydzielają - PEPSYNOGEN, który w obecności kw. solnego przekształca się w PEPSYNĘ, która rozkłada białka na łańcuchy polipepytydowe.

*LIPAZA działa w dwunastnicy, jest białkiem rozpuszczalnym w wodzie (tłuszcze są nierozpuszczalne w wodzie), lipaza może rozkładać jedynie cząsteczki znajdujące się na powierzchni tłuszczu.

Niestrawione resztki pokarmu przesuwane są do jelita grubego, gdzie zachodzi wchłanianie wody i niektórych jonów oraz witamin.

Rozciąganie ścian żołądka przez masę pokarmową pobudza jego komórki do wydzielania GASTRYNY, która powoduje wzmożone wydzielanie pepsynogenu przez gruczoły żołądkowe, ośrodki nerwowe w mózgowiu odpowiedzialne są za uczucie GŁODU I SYTOŚCI.

*WĄTROBA wydziela żółć, która gromadzi się w pęcherzyku żółciowym, uczestniczy też w przemianach węglowodanów, magazynuje glikogen, odtwarza glukozę i buforuje jej poziom we krwi. Komórki wątrobowe uczestniczą w rozkładzie nadwyżki aminokwasów i wytwarzają mocznik, unieczynniają lub rozkładają wiele trucizn (alkohol, leki).

PRÓCHNICA - najczęstsza choroba zębów, jest skutkiem rozwoju bakterii przekształcających cukry z resztek pożywienia w kwasy organiczne.

PARADONTOZA - krwawienie dziąseł, obluzowanie i rozchwianie zębów, niedobór witam. C i D, niestaranne czyszczenie jamy ustnej.

Gdy dieta zawiera zbyt dużo tłuszczów zwierzęcych zasobnych w cholesterol oraz nasycone kw. tłusz, powstaje zaburzenie między kompleksami lipoproteinowymi transportującymi tłuszcze we krwi. Rośnie udział frakcji lipoprotein LDL (odkładają cząsteczki cholesterolu we włóknach mięśni gładkich ścian tętnic), a spada udział frakcji HDL (transportują cholesterol do wątroby gdzie jest rozkładany).

*AMINOKWASY EGZOGENNE otrzymuje się wraz z pożywieniem (lizyna, treonina, tryptofan).

AMINOKWASY ENDOGENNE to te, które organizm może zbudować z dostępnej puli zw. organicznych (alanina, glicyna, glutamina)

BIAŁKA POKARMOWE Pełnowartościowe (zwierzęce): zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne w odpowiedniej ilości. Niepełnowartościowe (roślinne): jest zbyt mało lub w ogóle brak aminokwasów egzogennych.

ANOREKSJA (jadłowstręt) problem młodych ludzi (12-30), polega na dążeniu do odchudzanie się, wywołane jest przesądną chęcią naśladowania nienaturalnie szczupłych modelek i aktorek. Anoreksja prowadzi do silnego uzależnienia psychicznego, anorektycy są skoncentrowani na gubieniu wagi, nie potrafią przerwać głodówki, wspomagają ją nawet środkami farmakologicznymi. Mają biegunki, zaparcia, obniżoną odporność, zaburzenia miesiączki.

BULIMIA (wilczy głód) osoby chore mają napady objadania się, przerywani okresami ścisłej diety, by pohamować się od jedzenia, sięgają po środki farmakologiczne (odwadniające, przeczyszczające)

2 - Układ pokarmowy

Układ pokarmowy.:

1-jama ustna; 2-ślinianki; 3-gardło; 4-przełyk 5-wątroba 6-żołądek 7-woreczek żółciowy

8-przewód żółciowy 9-dwunastnica 10-trzustka 11-jama brzuszna 12-jelito cienkie

13-jelito grube 14-jelito ślepe15-wyrostek robaczkowy 16-odbytnica 17-odbyt

Trawienie: proces przekształcania pokarmu w postać płynną, bogatą w gotowe do wchłonięcia produkty rozkładu węglowodanów, tłuszczów i białek.

Ściana przewodu pokarmowego (zbudowana z 4 warstw):

1-błony śluzowej (śluzówki), w jelicie cienkim śluzówka uczestniczy w procesie wchłaniania

2-błony podśluzowej (podśluzówki), w tej warstwie znajdują się gruczoły, nerwy i naczynia krwionośne

3-mięśniówki, tu dzięki skurczom perystaltycznym treść pokarmowa przesuwana jest w stronę odbytu, natomiast w mięśniówce żołądka dodatkowo występują mięśnie skośne, które ułatwiają mieszanie się pokarmów.

4-błony surowiczej (otrzewnej), warstwy zewnętrznej, pełniącej funkcję podtrzymującą i ochronną; przebiegają w niej duże naczynia krwionośne.

Enzymy trawienne: biokatalizatory, przyspieszają przebieg reakcji biochemicznych, uczestniczą w rozkładzie składników pokarmowych.

1.AMYLAZY-wytwarzane w gruczołach ślinowych oraz trzustce, rozkładają węglowodany złożone.

maltoza:cukier zbudowany z dwóch cząsteczek glukozy, ostateczny produkt działania amylazy

maltaza: enzym przy udziale którego następuje w jelicie cienkim rozpad wiązania między dwiema cząsteczkami glukozy w maltozie

2.LIPAZY-wydzielane przez trzustkę, biorą udział w rozkładzie tłuszczów, rozbijają wiązania występujące miedzy glicerolem i kwasami tłuszczowymi.

żółć: ułatwia trawienie tłuszczów rozbija duże krople na mniejsze, zwiększając tym samym powierzchnię tłuszczu dostępną dla enzymu; emulgacja:działanie żółci na tłuszcze.

3.PROTEAZY- wydzielane w żołądku, trzustce i jelicie, biorą udział w rozkładzie białek, rozszczepiają one wiązania peptydowe łączące aminokwasy w długie łańcuchy białkowe, przejściowym produktem rozkładu są peptydy- związki zbudowane z aminokwasów, lecz znacznie krótsze niż białka.

żołądek: (błona surowicza-otrzewna, warstwa mięśni okrężnych, warstwa mięśni podłużnych, warstwa mięśni skośnych, przełyk, wypust, odźwiernik, dwunastnica, fałdy błony śluzowej)

-gruczoły żołądkowe- znajdują się na powierzchni wyściełającej żołądek śluzówki, wydzielają kwas solny i nieaktywną postać proteazy żołądka-pepsyny, enzym który częściowo rozkłada białka.

KOMÓRKI ŚLUZÓWKI wydzielają śluz który chroni ściany żołądka trawieniem własnych białek budujących ściany żołądka

-soki żołądkowe- wydzieliny żołądka w skutek skurczów jego ściany mieszają się z pokarmem i powoli go upłynniają

-Renina / podpuszczka - szczególna proteaza występująca w soku żołądkowym wszystkich młodych ssaków, ścina (koagulacja) zawarte w mleku białko- kazeina

Początkowy odcinek jelita cienkiego to dwunastnica.

Głównym źródłem enzymów trawiennych działających w dwunastnicy jest ważny gruczoł trawienny -trzustka. Wydziela ona w dwunastnicy sok trzustkowy, który zawiera proteazy trzustki i amylazę trzustki Oraz wszystkie lipazy. Trawienie tłuszczów przez lipazy jest możliwe dzięki emulgującym właściwościom żółci, płynącej z pęcherzyka żółciowego do dwunastnicy, dzięki czemu zobojętnia kwaśną cześć żołądka Maltaza enzym rozkładający maltozę, sacharazę - enzym rozkładający sacharozę, oraz proteazy jelita. Pod wpływem tych enzymów trawiennych następuje końcowy rozkład węglowodanów i białek.

Wątroba (leży tuż pod przeponą):

-wychwytuje z krwi produkty trawienia i kontroluje ich dystrybucję w ustroju

-uczestniczy w utrzymaniu stałego poziomu glukozy we krwi, dzięki możliwości szybkiego rozkładu glikogenu i uwalniania wolnej glukozy do krwi

-magazynuje glukozę w postaci glikogenu

-wydziela żółć, biorącą udział w emulgowaniu tłuszczów, co ułatwia ich trawienie i wchłanianie

-uczestniczy w przemianie nadmiaru aminokwasów tzn. aminokwasy nieużyte jako materiał budulcowy przekształca w materiał energetyczny

-gromadzi żelazo, miedź i witaminy A,B,D

-odtruwa organizm, przekształcając alkohol, leki i niewielkie dawki różnego rodzaju trucizn w związki nieszkodliwe

Kosmki jelitowe - wchłanianie substancji pokarmowych powstałych w wyniku działania enzymów trawiennych. Na każdym kosmku znajduje się tysiące mikrokosmków. Dzięki temu pow. Jelita jest 600 krotnie większa od powierzchni jelita, którego ściany były by gładkie.

Jelito grube:

- przechodzą do niego resztki pokarmu pozostałe w postaci płynnej gdzie zostaje odessana od nich woda i sole mineralne a znajdujące się tam bakterie wykorzystują niestrawinone resztki pokarmowe jako źródło energii w odbytnicy z odwodnionych resztek pokarmowych powstaje kał który później zostaje usunięty przez odbyt jelito ślepe zakończone wyrostkiem robaczkowym znajduje się na styku jelita grubego i cienkiego u ludzi jest to pozostałość po przodkach których dieta obejmowała znacznie większą ilość pokarmu roślinnego, u zwierząt roślinożernych te narządy zasiedlają bakterię które rozkładają celulozę do wolnej glukozy

UKŁAD POKARMOWY CZŁOWIEKA

Gruczoły, których wydzieliny uchodzą do światła przewodu pokarmowego: ślinianki, wątroba, trzustka.

Ślina zawiera a-amylazę - enzym hydrolizujący wiązania glikozydowe typu µ w cukrach

ŻOŁĄDEK

Pepsyna - enzym proteolitycznym (rozkładający białka) - endopeptydaza; wydzielana w postaci proenzymu uaktywnianego w niskim pH.

Podpuszczka - występuje tylko u młodych ssaków (pH 6 do 6,5); ścinanie białka mleka kazeiny w parakazeinę łączącą się z jonami wapnia i wytrącająca się z roztworu.

Kwas solny - produkowany przez komórki okładzinowe.

Skurcze perystaltyczne - mieszanie i przesuwanie treści pokarmowej.

Śluz - rola ochronna.

DWUNASTNICA

Sok jelitowy - produkowany przez gruczoły dwunastnice i jelita cienkiego; zawiera enzymy trawienne i enterokinazę (uaktywnienie proteolitycznych enzymów trzustki).

Sok trzustkowy - wytwarzany przez trzustkę; woda 98%, enzymy i związki jonowe.

Żółć - produkowany przez wątrobę; woda 93%, substancje stałe (sole kwasów żółciowych , fosfolipidy i cholesterol); emulgowanie tłuszczów.

ENZYMY TRZUSTKI:

• µ-amylazy - hydrolizują wiązania µ-glikozydowe w polisacharydach.

• Endoppeptazy (trypsyna, chymotrypsyna) wydzielane w formie nieczynnych proenzymów (trypsynogen i chymotrypsynogen) doprowadzają do rozpadu dużych cząsteczek białka na mniejsze.

• Egzopeptydazy (karboksypeptydaza, aminopeptydaza) wydzielane w formie nieczynnych proenzymów odczepiają od peptydów dwu- i trójpeptydy.

• Lipazy - wydzielane w postaci czynnej; hydrolizują wiązania estrowe.

Emulgacja rozpraszanie drobin tłuszczu przez kwasy żółciowe, które wykazują jednoczesne powinowactwo do wody i tłuszczów.

Nukleazy - hydrolizują wiązania fosfo-diestrowe pomiędzy nukleotydami w kwasach nukleinowych.

JELITO CIENKIE

Wydzielanie soku jelitowego (3-6 litrów na dobę) - enzymy trawienne; ostateczny rozkład substancji pokarmowych.

Rozkład przez enzymy proteolityczne dwu- i trójpeptydów na pojedyncze aminokwasy.

Disacharazy - hydroliza dwucukrowców do monosacharydów.

Mleczko pokarmowe - końcowy produkt działania enzymów trawiennych. Zawiera wodną mieszaninę jednocukrów, kwasów tłuszczowych, aminokwasów i nukleotydów oraz substancji mineralnych.

Wchłanianie monomerów do krwioobiegu (żyła wrotna oraz naczynia limfatyczne). Zwiększenie powierzchni wchłaniania - fałdy okrężne; kosmki jelitowe; mikrokosmki komórek nabłonka jednowarstwowego tworzące rąbek oskórkowy.

*Pory komórek nabłonkowych jelita cienkiego - dyfuzja \"mniejszych\" jonów (Na+) oraz przechodzenie wody.

Wchłanianie przez komórki nabłonkowe produkty lipolizy są w nich ponownie składane w tłuszcze (resynteza). Zostają otoczone wraz z fosfolipidami i cholesterolem cienką warstwą białek (powstanie chylomikronów) i uwolnione do naczyń limfatycznych.

\"Większe\" jony - dyfuzja wspomagana lub transport aktywny.

Monosacharydy i aminokwasy - żyłą wrotną do wątroby.

JELITO GRUBE

Oddzielone od cienkiego zastawką krętniczo-kątniczą.

Gruczoły jelita grubego - produkcja śluzu.

Wchłanianie - jonów, witamin, aminokwasów wraz z wodą (resorpcja wody).

WĄTROBA I JEJ FUNKCJE

1. Metabolizm węglowodanów.

2. Magazynowanie glikogenu (kondensacja cząsteczek glukozy - glikogeneza).

3. Równoważenie poziomu cukru we krwi.

4. Utlenianie kwasów tłuszczowych (b-oksydacja).

5. Zamiana nadwyżki cukrów na kwasy tłuszczowe lub tłuszcze.

6. Synteza fosfolipidów i cholesterolu.

7. Przeróbka cholesterolu na kwasy żółciowe.

8. Wyłapywanie ze krwi szkodliwych związków azotowych i poddawanie ich dezaminacji.

9. Synteza białek osocza krwi.

10. Produkcja żółci.

11. Usuwanie i neutralizowanie trucizn.

12. Magazynowanie witamin A, D, B12.

13. Granulocyty (występują w łącznotkankowym zrębie wątroby) wytwarzają heparynę (mukopolisacharyd) - przeciwdziałanie krzepnięciu krwi.

14. Główny generator ciepła.

OŚRODEK GŁODU I SYTOŚCI

Ośrodek pokarmowy (podwzgórze). Spadek poziomu cukru we krwi uaktywnia ośrodek głodu

Trawienie pokarmowe

CUKRY | jama gębowa | ślinianki | ptyalina | wielocukry  oligosach.(dekstryny);maltoza maltaza e| dwunastnica | trzustka | amylaza trz.| oligosach.  disach.(maltoza, sacharoza ,laktoza)| jelito cienkie | ściany j.| amylaza j.| disach.  monosach.(glukoza, fruktoza, galaktoza)

BIAŁKA| żołądek | grucz.ściany ż | pepsyna; podpuszczka | białka, kazeina  oligopeptydy | dwunastnica | trzustka | trypsyna;chymotrypsyna | oligopeptydy  trójpeptydy,dwu~| dwunastnica | trzustka | peptydazy | peptydy  trójpeptydy,dwu~ jelito cienkie | ściany j.| trójpeptazy;dwu~ | trójpeptydy;dwu~  aminokwasy

TŁUSZCZ | dwunastnica | trzustka | lipaza trz.| trójglicerydy  dwuglicerydy;mono~ jelito cienkie | ściany j.| lipaza j.| dwuglicerydy;mono~  glicerol; kwasy tłuszcz. Amylazy hydrolizują wiąz. glikozydowe [enzymy] Peptydazy hydrolizują wiąz. peptydowe(~gen)[tłuszcz z grupy] Lipazy hydrolizują wiąz. estrowe

FUNKCJE:

Wątrobametaboliczne,wydzielnicze,wydalnicze,spichrzowe,krążeniowe,termoregu.filtracyjne,gruczołu trawiennego reguluje poziom glukozy

Trzustkareguluje gospodarkę cukrową(glukagon/\;insulina\/)hormony| gruczołu wewnątrz-wydzielniczego Langerhansa: alfa, beta, delta- gastryna)

SKŁADNIKI POKARM. gruczołu trawiennego

BIAŁKA

materiał budulcowy kom.i.tkanek

,rola enzymów|a.niezbędne NIE produkcja.w.organizm.|a.niezbędne-pełnowartościowe białka(mleko, jajka ,mięso, ryby ,nasiona soi)

SOLE MINERALNE| pobierane z pokarmem, wodąpierwiastki chem. |

Mikroelementy(Fe ,I, Fluor) |

Makroelementy(Na, Cl, K, Ca)|

BRAK : Cakrzywica kończyn Fpróchnica \/Kazimierz Funk | Feniedokrwistość(anemia)

I(jod)niedoczynność tarczycy

WITAMINY

rozpuszczalne w H20 (grupa wit.B i wit.C) |

w tłuszczach (wit.A,D,E,K,F) \/płodności| regulacja metabolizmu

BRAK : Cszkorbut(krwawienie dziąseł) Ezaburzenia| Aślepota zmierzchowa”kurza” Dkrzywica(dzieci);odwapnianie kości(dorośli)| Kskazy krwotoczne(zaburzenia krzepnięcia krwi) Kzmiany skórne

BŁONNIK

surowe produkty poch. roślinnego(węglowodan-celuloza)

f.wypełnia żołądek(poczucie sytości) & poprawia pracę jelita(ruchy perystaltyczne)

CHOLESTEROL

Tłuszcz, składnik błony kom.(w tłuszczach zwierzęcych) good & bad

GOOD ŻYWIENIE

Zróżnicowanie pokarmów &dużo ruchu &min. porcji pokarmu &min. Pokarmów wysokokalorycznych

---