PYTANIA NA EGZAMIN Z ORTOPEDII
Pyt. 1 Omów rozwój narządu ruchu w wieku płodowy.
W 6 tygodniu życia płodowego pojawia się szkielet chrzęstny, rozpoczyna się okres tworzenia szczelin stawowych.
W 8 tygodniu życia płodowego pojawiają się pierwsze jądra kostnienia, rozwijają się osteoblasty, które rozpoczynają proces tworzenia się niedojrzałej płodowej kości.
Kształtowanie się kręgosłupa rozpoczyna się od segmentarnie ułożonej wzdłuż struny grzbietowej tk. kostnej.
W 3 tygodniu otaczająca rdzeń kręgowy tk przybiera wygląd zbliżony do kształtów kręgów, pierwotny krąg jest całkowicie chrzęstny.
Pierwsze jądra kostnienia pojawiają się w trzonach dolnych kręgów piersiowych i rozwija się dogłowowo i doogonowo. Początkowo zarodek, jest zgięty tak, że część głowowa dotyka części ogonowej , a w 8 tyg przybiera pozycję wyprostowaną.
Pyt. 2 Wady wrodzone układu kostnego
Brak kończyny - amelia
Wykształcenie dłoni bez przedramienia lub ramienia -fokomelia
Zrośnięcie palców z zachowanym układem kostnym - syndaktylia
Brak paliczków -brachydaktylia
Dodatkowe palce -polidaktylia
Zaburzenia rozwoju chrząstek tarcz wzrostowych kości długich - achondroplazja
Brak ruchu ( brak działania sił nacisku i pociągania), zaburzenia krążenia obwodowego ułatwia przejście soli wapnia w postać zjonizowaną łatwą do odprowadzenia z prądem krwi(dochodzi do odwapnienia)
Pyt. 3 Jaką rolę pełni w układzie kostnym chrząstka szklista i błona maziowa.
Błona maziowa (membrana synovialis) - wewnętrzna warstwa torebki stawowej, zawiera kosmki maziowe wydziela maź stawową, która ułatwia ruch w stawie, dzięki temu, że jest gęsta i lepka. Błona maziowa wypełnia od wewnątrz jamę stawową. Maź również nawilża chrząstki stawowe, zmniejszając tarcie w stawie i zapobiegając szybkiemu deformowaniu się stawu.
Chrząstka stawowa (łac. cartilago articularis) - pokrywa powierzchnie stykających się ze sobą kości, zapobiega ścieraniu się kości jest odporna na tarcie i ułatwia poślizg. W chrząstce stawowej mogą występować ubytki. Chrząstka: zmniejsza siły tarcia powierzchni stawowych, amortyzowanie wstrząsów.
Pyt. 4 Omów czynniki wpływające na prawidłowy wzrost i budowę kości u dzieci.
Warunkiem prawidłowego rozwoju kości jest prawidłowe odżywienie układu kostnego, prawidłowe ukrwienie, prawidłowa funkcja układu mięśniowego i nerwowego.
Czynniki wpływające na prawidłowy rozwój kości: genetyczne, metaboliczne, mechaniczne(przeciążenia, ucisk, ruch, rozciąganie) i ukrwienie.
Pyt. 5 Gdzie odbywa się wzrost kości na długość i jakie czynniki mogą wpłynąć na zahamowanie wzrostu.
Wzrost kości na długość odbywa się w strefie chrząstek nasadowych, które mają określony potencjał wzrostowy i określoną szybkość wzrostu w danym okresie rozwojowym człowieka. 70% wzrostu kkd na dł odbywa się w chrząstkach nasadowych kości udowej i piszczelowej przy st kolanowym, 20% wzrostu kkd to części dystalne k piszczelowej, 10% przy st biodrowym. Najpierw rosną stopy, kończyna dolna, k górna, tułów.
Kierunek wzrostu kości układa się po wektorze działania sił m i statycznych, a chrząstka nasadowa układa się prostopadle do działania tych sił.
Na zahamowanie wzrostu wpływa ciągłe działanie sił nacisku -Prawo Volfa
Pyt. 6 Prawo Depelscha &Vlolfa
Ciągłe nieprzerywane działanie sił nacisku na kość powoduje zahamowanie wzrostu kości na długość i jej pogrubienie. Pod wpływem działania sił nacisku i pociągania zwiększa się czynność osteoblastyczna kości.
W prawidłowych działaniach sił nacisku( u dzieci do 4 r.ż).
Po str wklęsłości kości zwiększone działanie siły nacisku powoduje przyśpieszenie czynności osteoblastycznych i szybszy wzrost kości na długość. Po stronie wypukłości działają głównie siły pociągania, dochodzi do ścieczenia kości i zmniejszenia wzrostu kości na długość.
Kierunek wzrostu kości układa się po wektorze działania sił mięśniowych i statycznych a chrząstka nasadowa układa się prostopadle do działania tych sił.
Pyt.7 Wrodzona stopa końsko- szpotawa
Polega na patologicznym ustawieniu stopy z powodu przemieszczenia kości stępu, towarzyszą temu zmiany w mięśniach, więzadłach i torebkach stawowych.
Przyczyny:
Miogenne i neurogenne
Mechaniczne czynniki zew.- nieprawidłowe ustawienie stopy w łonie matki
Zmiany w obrębie tk miękkich
Pierwotne zmiany w ukł. kostnym- złe ustawienie kosci
Wyróżniamy 2 stawy:
Staw Schoparta: skokowa- piętowa-łódkowata- sześcienna
Staw Lishwronca: kk sródstopia i stępu
Wyróżniamy 3 typy kliniczne stopy końsko-szpotawej
I stopa habitualna( ułożeniowa): wygląd, smukły kształt, rozmiary jak zdrowej stopy, niewielkie ustawienie końskie i szpotawe, nie ma trwałych zmian, łatwa redresja, poddaje się terapii. Po jej skorygowaniu dalszy rozwój stopy jest normalny, prawidłowy. Powstaje najczęściej w wyniku złego ustawienia stopy w łonie matki.Występuje najczęściej na jednej stopie.
II stopa idiopatyczna: końskie ustawienie, szpotawość, przywiedzenie przodostopia względem kości stępu, stopa jest nieco mniejsza, bardziej smukła, dużo trudniej się rehabilituje (ok. 50% podlega zabiegowi operacyjnemu)
III stopa krótka: końskie, szpotawe ustawienie stopy, przywiedzenie sródstopia względem kk stępu, przywiedzenie stopy względem goleni. Stopa jest krótsza, ma mniejszy guz piętowy, wydrążony łuk podłużny stopy podlega zabiegowi operacyjnemu.
Przykurcz m. Piszczelowego tylnego, ściegna Achillesa, rotacja w stawie Schoparta- powodują końskie, szpotawe ustawienie stopy
Leczenie: Łuska gipsowa po korekcji.
Leczenie należy zacząc zaraz po urodzeniu, tak aby w momencie, gdzy dziecko zaczyna chodzić stopa była prawidłowo ustawiona. Leczenie polega na repozycji podwichnięcia k. łódkowatej i k. piętowej względem k. skokowej oraz poprawnym ustawieniu k. skokowej względem goleni.
Leczenie nieoperacyjne polega głownie na redresji, tj. biernym korygowaniu zniekształceń stopy i utrwalaniu korekcji opatrunkiem gipsowym. Gips zmieniamy co 2-3 dni, następnie co tydzień, lub najpierw co 2tyg. Leczenie redresyjno- gipsowe powinno się stosować do chwili całkowitego wyleczenia, bądź w przypadku braku skutków leczenia nieoperacyjnego, aż do czasu korekcji operacyjnej, wykonywanej miedzy 6-9 miesiącem życia.
Wskazania do leczenia operacyjnego: gdy nieskuteczne jest leczenie nieoperacyjne,6-9m-c.ż, odpowiednia dł stopy( 8-10cm), zawsze poprzedzona kilkoma gipsami redresyjnymi.
Operacja: wydłużenie ścięgna Achillesa, wydłużenie ścięgna m. piszczelowego tylnego lub podcięcie drutu od k. piętowej, k. skokowej- drut Krischnema
Terapia:
Bierna- przywiedzenie stopy, podciągnięcie brzegu zew. stopy, korekcja końskiego ustawienia. Wzmocnienie prostowników stopy- metoda Vojty(I faza obrotu i pełzania). U starszego dziecka NDT-Bobath i ćw. na wałku..
Na skutek żle przeprowadzonej korekcji wyróżniamy 2 typy złego ustawienia stopy;
Stopa suszkowata- na skutek złej korekcji końskiego ustawienia stopy( gdy zamiast za piętę będzie łapał za palce) płaska stopa, szeroka, brak zgięcia grzbietowego stopy.
Stopa fasolkowata( przywiedzeniowa)- zła korekcja szpotawości i brak pełnej korekcji końskiego ustawienia stopy, przywiedzenie k. śródstopia, wgłębienie, łuk podłużny bardziej wydrążony, kości śródstopia idą po łuku do środka, kostka boczna cofa się do guza piętowego
Po operacji: gips udwy ok. 6tyg.( w tym przez pierwsze 10-14 dni w końskim ustawieniu stopy) potem usunięcie gwoźdźi stabilizujących i gips podudziowy przez 6-9tyg., nastepnie stosujemy buty ortopedyczne z odwróconym obcasem Thomasa, sztywne zapięcie, by stabilizowac piete, a potem wkładki do butów. Potem łuski na noc.
- metoda Vojty;
- NDT-Bobath;
- stymulacja sensomotoryczna(masowanie, szczotkowanie);
- dziecko może chodzić na bosaka, ale po nierównym terenie.
Zmiany anatomopatologiczne ( zmiany 6-7latka po nie leczonej stopie końsko-szpotawej):
Stopa fasolkowata lub suszkowata
Skrócenie stopy ok.1- 1,5cm
Brak zgięcia grzbietowego
Mechanizm Putiego, blokada i przeprost stawu kolanowego( zwyr. st. kolanowego)
Wyszczuplenie łydki
Złe ustawienie miednicy- skolioza funkcjonalna
Mniejszy guz piętowy
Kostka boczna przesunięta do tyłu
Nie rehabilitujemy na siłę, tylko ile się da.
Pyt. 8 Wrodzony kręcz szyi
Kręcz typowy wrodzony- zaburzenia związane z rozwojem m. m-o-s w wieku płodowym. Zaburzenia rozwoju najprawdopodniej spowodowane są anomalią budowy naczyń krwionośnych, co doprowadza do złego ukrwienia, odżywienia mięśnia i do jego zwłóknienia.
Pourazowy kręcz- uszkodzenie okołoporodowe, zerwanie włókien mięśnia, krwiak, przy którym powstaje ziarnina(wchłanianie 6tyg.), złamanie obojczyka. Najczęściej przy ciężkich porodach, gdy występuje dysproporcja główko- miedniczna. Jeden miesień jest dłuższy i cieńszy. Kręcz szyi wiąże się z asymetrią napięcia mm( może tez być dysplazja po tej samej stronie)
Krecz nawykowy- spowodowany jest ultrapozycją (złe ułożenie głowy w wieku płodowym) Nie ma wyraźnej różnicy w grubości i długości mięśnia. Łatwo poddaje się terapii.
Krecz wrodzony kostno-pochodny- na skutek anomali w budowie odc. szyjnego kręgosłupa w ukł. kostnym. Najczęściej sklinowacenie kręgów, bloki kostne, zespół Klippela-Faila( zespół tzw. krótkiej szyi z wieloma wadami zrostowymi ukł. kostnego szyjnego kręgosłupa.
Wiele wad razem powoduje: brak wyrostków, dodatkowe żebra, rozszczep trzonu kręgu.
Kręcz szyi nabyty: wady wzroku, wady słuchu po urazie( złamanie kompensacyjne trzonów, oparzenie)
Kręcz prawostronny szyi- głowa, ucho do prawego barku, twarz ustawiona w lewo( lewy mięsień jest przykurczony) do tego dochodzi często asymetria prawostronna- prawa str. jest silniejsza i twarz skręcona w lewo, a lewa str. ustawia się w łuk.
Terapia:
Jeśli kręcz jest prawostronny, to dziecko musi mieć z lewej str. ścianę, światło, zabawki i całe środowisko, aby dziecko samo próbowało przekręcać głowę. Dziecko nosi się plecami do siebie. W pozycji leżeniu na brzuchu tez po przeciwnej str. kłaść zabawki, by sam torował sobie prawidłową pozycję. Przy prawostronnym kręczu zabawki pokazujemy w prawo i do góry, w lewo i w dół.
Metoda Vojty, I faza obrotu, pełzanie, II faza obrotu- na obie str.
Ćw. NDT-Bobath na piłce- w formie zabawowej, ćw. na piłce w siedzeniu i odwracanie głowy w str. przeciwną.
Staramy się nie rozciągać mięśnia, wykonujemy masaż, szczoteczkowanie, można odwracać głowę w str. przeciwną i blokować np. wałkiem, można przekręcić głowę w przeciwną stronę w głębokim śnie.
Kręcz nawykowy terapia 3-4 tyg. Ustępuje
Kręcz wrodzony po 1-1.5 roku leczenie operacyjne
Wtórne objawy po str. kręczu i żuchwa przesuwa się w str. kręczu, twarz się skręca, oś się rozszerza, guz czołowy skręca się do przodu po str. kręczu, zły zgryz, k. potyliczna spłaszczona. W wieku 14 lat zmiany twarzy, sklinowacenie kręgów, prawa łopatka do góry, kręcz może pociągnąć za sobą skoliozę.
Zabieg operacyjny: podcięcie m. m-o-s przy rękojeści mostka. Po zdjęciu szwów- kołnierz Szanca, terapia metoda Vojty u starszych dzieci i PNF- wzorce głowy na obie str.
Przy złamaniu obojczyka i krwiaku po 6- 8 tyg. życia- laser na m. m-o-s w minimalnych dawkach.Aby nie powstawał kręcz nawykowy np. przy komputerze( monitor na wprost oczu).
Pyt. 9 Dysplazja stawu biodrowego
Wrodzona wada stawu biodrowego, polegająca na nieprawidłowym wykształceniu panewki, o nie do końca określonej etiologii, częściej występuje u noworodków plci żeńskiej. Każdy pacjent z dyslpazją st. biodrowego najpierw musiał mieć wrodzone zwichniecie stawu- głowa częściowa wychodzi poza panewkę, traci kontakt z powierzchnia panewki.
Objawy:
Ograniczenie odwodzenia
Nierówność fałdów posladkowych, udowych i pachwinowych
Objaw Ortolaniego (przeskakiwania)- prowokacji repozycji
Objaw wyważania Barlowa- prowokacji zwichniecia
Ocena według kąta Graffa (USG) Klasyfikacja Graffa:
- Typ I- prawidłowe stawy biodrowe
- Typ II- stawy biodrowe fizjologicznie niedojrzałe( IIa, IIb), stawy biodrowe dysplastyczne bez decentracji głowy k. udowej w panewce( IIc)
- Typ III- stawy biodrowe z decentracja glowy k. udowej w panewce
- Typ IV- zwichnięte stawy biodrowe
IIA-IIB- bardzo duza dysplazja, 4-5 miesiac -RTG
Pyt. 10 Przyczyny powstawania dysplazji stawu biodrowego
Nie znamy przyczyn powstawania dysplazji, ale na pewno bardziej na nią narażone są:
- dziewczynki (dysplazja występuje u nich sześć razy częściej niż u chłopców). To wpływ hormonu giętkości, relaksyny, który rozluźnia przed porodem stawy miednicy kobiety ciężarnej. Chrząstki mającej się urodzić dziewczynki także nie są nań obojętne, jej stawy biodrowe robią się zbyt elastyczne i niestabilne;
- dzieci, które w czasie porodu były ułożone miednicowo. W czasie skurczów porodowych nóżki malucha są stale wyprostowane i silnie przyginane do tułowia, jak przy skłonie. Może to doprowadzić do rozciągnięcia i uszkodzenia elementów stawu biodrowego;
- dzieci, których rodzice lub rodzeństwo urodzili się z dysplazją.
Przyczyny powstanie dysplazji nie są znane, opisano natomiast kilka czynników ryzyka jej wystąpienia:
- czynnik genetyczny - prawdopodobieństwo wystąpienia wady jest znacznie większe, jeśli jedno (lub oboje) z rodziców i/lub rodzeństwo urodziło się również z dysplazją. 12%- wada u jednego z rodziców, 36%- wada u rodzeństwa, 2-3% prawdopodobieństwo dziedziczenia.
- czynnik hormonalny - stwierdzono, że hormony ciążowe matki (relaksyna i estrogeny), które rozluźniają w ciąży stawy miednicy kobiety, mogą powodować zwiotczenie torebki stawowej oraz rozciągnięcie stawu biodrowego płodu. Na wpływ tych hormonów bardziej podatne są dziewczynki - częstotliwość występowania dysplazji u dziewczynek jest 4-6 razy większa niż u chłopców.
- ułożenie dziecka w macicy - z powodu niedostatecznej ilości miejsca w łonie matki, czasami za małej ilości płynu owodniowego, dziecko nie ma możliwości swobodnego poruszania nóżkami. Brak ruchu oraz zgięcie i przywiedzenie nóżek w stawie biodrowym może powodować jego nieprawidłowe wykształcenie oraz predysponuje do wychodzenia głowy kości udowej z panewki stawowej.
- ułożenie miednicowe dziecka w trakcie porodu - w tej pozycji nogi dziecka są wyprostowane i mocno przyginane do tułowia (jak przy skłonie w przód) - może to spowodować rozciągnięcie i uszkodzenie elementów stawu biodrowego.
Pyt. 11 W późniejszym okresie objawy:
Pogłebiona lordoza, powiekszone przodopochylenie miednicy
Ograniczenie odwodzenia
Objawy pompowania
Objaw Ortoloniego
Uwypuklenie krętarza większego
Luźna torebka stawowa
Skrócenie kończyny dolnej ze stawem
Objaw Trendelenburga- w staniu na jednej nodze, przy uniesionej drugiej zgiętej w st. biodrowym i kolanowy u osoby zdrowej miednica nie opada pomimo utraty oparcia. W przypadku zwichnięcia stawu przyczepy mm. pośladkowych zbliżają się do siebie, miednica opada po str. uniesionej kończyny, obniża się pośladek.
Objaw Duchene'a- w przypadku wysokiego zwichnięcia oraz większej niedomogi mm. pośladkowych opadaniu miednicy po str. uniesionej kończyny towarzyszy przechylenie górnej części tułowia na stronę obciążonego st. biodrowego- zmniejsza się obciążenie niestabilnego lub bolesnego stawu.
Chód kaczkowaty
Pyt. 12 Zmiany anatomopatologczne:
Zwiększenie kąta antytorsji szyjki kości udowej( prawidłowy 28-chłopcy, 32- dziewczynki)
Zwiększenie kąta szyjkowo- udowego do 180st. (prawidłowy 120st.)
Wysklepienie gotyckie panewki
Rozciągniecie więzadeł( gł. głowy kości udowej) i torebki stawowej
Dół panewki zarośnięty tkanka tłuszczową
Brak wyraźnych dolegliwości bólowych.
Pyt. 13 Co to jest kąt antetorsji szyjki k. udowej i kąt szyjkowo-trzonowy.
Kąt antetorsji szyjki kości udowej- przodoskręcenie szyjki kości udowej (18st.- 14-latek, 12st.- dorosły)
Torsja zerowa- brak kąta między głowa a szyjka kości udowej
Retrotorsja- rotacja przeciwna
Kąt szyjkowo- udowy (trzonowy) 120st.- kąt zawarty miedze osia dluga trzonu a osia szyjki k. udowej
Często z dysplazją stawu biodrowego występuje asymetria napięcia mięśniowego tułowia i głowy po tej samej stronie.
Leczenie i rehabilitacja;
Operacja w MPD
Przy mniejszej dysplazji poduszka Frejki, rozwórka Koszli- na dwa stawy, 24h/ dobę (2-3 mięsiące), uprząż Pawlika. W Przypadku braku repozycji niewskazane jest dalsze leczenie, gdyż może doprowadzić do trwałego uszkodzenia stawu. Wskazane jest wtedy leczenie operacyjne(np. osteotomia transilikalna miednicy sposobem Degi) korygujący dysplastyczną panewkę.
Metoda Vojty, NTD-Bobath
Pyt. 14 Jałowa martwica kości
(nekroza aseptyczna, martwica). Jest to zespół chorobowy w wyniku którego dochodzi do obumarcia tk kostnej i częściowo chrzęstnej, bez udziału drobnoustrojów chorobotwórczych. Występuje najczęściej w nasadach kości u dzieci i młodzieży, może objąć nasadę każdej kości. Wszystkie badania krwi prawidłowe, ewentualnie złe przy Perthesie. Wspólną cechą jałowych martwic jest podobny przebieg choroby i zmian anatomopatologicznych. Za główną przyczynę powstawania jałowych martwic uważa się: pośrednie lub bezpośrednie upośledzenie ukrwienia nasady kości, zaburzenia hormonalne i niedobór wit A, D, E.
3 GŁÓWNE MARTWICE TO:
Perthesa ( głowy kości udowej),
Scheuermana ( trzonów kręgosłupa),
Osgood-Schlattera (guzowatości piszczeli)
Przebieg martwic jest jednakowy:
z niewiadomego powodu, niedorozwój naczyń krwionośnych, embolia naczyniowa, zaburzenia hormonalne, zaburzenia w dostarczaniu witamin
najczęściej jest jednostronna
ból, podwyższona miejscowo temperatura
zwapnienie tk. miękkich
zaczerwienienie punktowe ( w martwicy O-SCHLATERA)
bolesność uciskowa
wysięg do stawu
ograniczenie ruchomości
PREZBIEG choroby 2-4 lata.
Nekrotyzacja ( martwica kości ) kość żywa na skutek przekrwienia ulega stopniowej demineralizacji . martwa tk kostna zwiększa swoje uwapnienie. Z okolicy żywej tk kostnej rozpoczyna się proces inwazji ziarniny (4-6 msc od początku choroby) w raz z naczyniami krwionośnymi przerastają przestrzenie między obumarłymi beleczkami kostnymi powodując ich osteolizę, następnie następuje budowa nowej struktury beleczkowej. Cały proces trwa od 6-12 msc i nosi nazwę rewaskularyzacji. Następnie zachodzi proces rewitalizacji- ponownego zmineralizowania struktur beleczkowych i żywej tk. kostnej.
Martwa tk kostna jest mało odporna na działanie czynników mechanicznych głównie sił nacisku i siły mięśniowej, im mniejszy zakres zniekształceń kostnych tym lepsze warunki do odbudowy i prawidłowego rozwoju kości.
Objawy kliniczne:
-dolegliwości bólowe
-ograniczenie zakresów ruchów
-pogrubienie zarysów stawów
-obrzęk (zwłaszcza w dużych stawach)
-podniesiona miejscowa ciepłota ciała
-tkliwość bólowa przy ucisku na zmienioną chorobową kość.
Pyt. 15 Choroba Perthesa
Jałowa martwica głowy kości udowej, częściej występuje u chłopców w wieku miedzy 3-14 r.z, szczyt przypada na 5-6r.ż. U dzieci innych ras niż biała występuje sporadycznie. Zwykle zajęty jest jeden staw, częstość występowania obustronnego od 8- 24%. Etiologia jest niejasna, prawdopodobnie przyczyną są anomalia naczyń krwionośnych bliższej cz. k. udowej lub zaburzenia hormonalne.
Zaczyna się w stawie biodrowym- ból, czasami wysięk i obrzęk, podwyższona miejscowa ciepłota ciała. Ból często przenosi się do kolana ( przez n kulszowy i udowy).kość ulega przewapnieniu, drażni szyjkę k udowej i ulega przekrwieniu. Martwa głowa wgina się w szyjkę, następuje jej załamanie, zgięcie do 90st. Następuje demielinizacja i zanik kości. Po jakimś czasie szyjka ulega mineralizacji i ulega pogrubieniu. Skrócenie czynnościowe kończyny w wyniku skrócenia szyjki.
Przewapniona głowa w wyniku obciążenia może popękać. Ulega odkształceniu -przybiera kształt gruszkowaty.
Objawy u dzieci:
Utykanie
Bolesność wysiłkowa
Ograniczenie rot. wew., zew., wyprostu, odwiedzenia
Przykurcz zgieciowo- przywiedzeniowy
Ból po pewnym czasie ustępuje, ale powstaje sztywność biodra
Objawy u dorosłych:
Ból promieniujący do uda i kolana
Nagle skrócenie kończyny
Zmniejszenie się masy mięśniowej- ud i pośladków
Wcześnie występuje objaw kolanowy( asymetria kolan w leżeniu na plecach ze zgiętymi nogami w biodrze i kolanie do 90st)
późniejszym wieku ( ok. 30-40 lat pojawia się koksartroza)
Obciążenie st. biodrowego w fazie chodu :mc * 2,9, obciążenie rozkłada się na 12-16 cm kwadratowych przy prawidłowej głowie. Gdy głowa ma patologiczną budowę obciążenie wzrasta o ponad 2razy (400kg), siła mięśni może doprowadzić do wzrostu obciążenia do 800 kg.
Dziecko nie może stawać na objętą chorobą kończynę, do momentu całkowitej odbudowy k udowej -ok. 3lata. Ewentualnie o kulach w sprzęcie ortopedycznym, kończyna zawieszona w zgięciu ( pas Schnajdera),
TERAPIA
- Vojta(pełzanie), - PNF wzorce dla kd, - fizykoterapia(po przebudowie na żywą tk), - pływanie, zabawy w wodzie, - PIR, - nie obciążamy kd(zaopatrzenie ortopedyczne, które odciąża kończynę),- nauka chodu w aparacie ortopedycznym, - ćw. bierne, ćw. czynne w odciążeniu, ćw. ipsi i kotralateralne.
Pyt. 16 Choroba Scheuermanna.
Najczęściej występuje w okresie pokwitania, w okresie wzmożonego wzrostu ukł. kostnego. Najczęściej zajmuje odc. Th kręgosłupa, potem przejście Th w L i rzadziej L. Stanem chorobowym objęte są trzony kręgów, pierścień włóknisty i jądro miażdżyste. W wyniku martwicy trzonów kręgów dochodzi do niewielkiego sklinowacenia kręgów, krążki międzykręgowe podlegają procesom degeneracyjnym w wyniku czego dochodzi do zwężenia szczelin międzykręgowych. Na skutek zmniejszenia odporności nasad i chrząstek pokrywających trzony kręgów dochodzi do wciskania jądra miażdżystego przez płytkę chrzęstną do struktury gąbczastej trzonu- guzki Schmorla. Mogą powstawać również osteofity brzeżne. Dochodzi do skifotyzowania kręgosłupa Th, protrakcji barków przy próbie wyprostu - hyperlordoza L. Jeśli nie będzie prób wyprostu- L również ulega kifotyzacji.
OBJAWY:
Ból Th i L spowodowany napięciem mięśni ( ból mięśniowy)
3-4 lata odbudowa kości.
REH: nauka prawidłowej postawy, PIR, PNF( wzorce łopatki, miednicy plus stabilizacja zwrotna)
Vojta (pełzanie i II faza obrotu przy współpracy pacjenta), Leżenie na plecach przy zgiętych kkd, Pływanie, Nie wolno ćwiczyć m brzucha, spanie w gorsecie, wzmocnić m grzbietu,
Pyt. 17 Choroba Blounta
U małych dzieci do 2 roku życia, jałowa martwica kłykci przyśrodkowych k. piszczelowej. Kłykieć zaczyna się zapadać, k. udowa przechyla i dochodzi do szpotawości kolana( w wyniku obciążenia kł. przyśrodkowego)
Leczenie but ortopedyczny z odwróconym obcasem Thomasa i ewentualnie klin(5mm).
Najczęściej obejmuje 2 kończyny.
Pyt. 18 Choroba Osgood-Schlattera
Jałowa martwica guzowatości piszczeli, występuje zazwyczaj u chłopców, najczęściej w okresie dojrzewania. Ból pojawia się przy obciążaniu kolana oraz czwarogłowego uda.
Objawy:
Zaczerwienienie skóry, tkliwość bólowa, ból przy wysiłku fizycznym, stan zapalny pod rzepką, ból przy wchodzeniu po schodach.
Odbudowa guzowatości trwa ok. 3-4 lata. Nie można uprawiać sportu: gra w koszykówkę, siatkówkę, jazda na rowerze. Można: spacerować, lekki trucht.
Uwaga: przy maksymalnym szarpnięciu można oderwać guzowatość
Terapia: brak, ćw. izometryczne m. czworogłowego.
Pyt. 19 Rehabilitacja w wadach postawy i skolioza funkcjonalnych.
Rehabilitacja w plecach okrągłych( najwazniejsze cw w plecach to elongacyjne)
Uświadamiamy dziecko o nieprawidłowej postawie
Nauczenie i utrwalenie prawidłowej postawy
Wprowadzenie ćw. zwiększających ruchomość kręgosłupa we wszystkich płaszczyznach
Rozciągnięcie przykurczonych mm
Ćw. likwidujące dystonię mięśniową
Ćw. oddechowe, oddychanie torem górnożebrowym
Ćw. zwiększające siłę wdechu
Przeciwksazania:
Siad skrzyżny, głębokie skłony tułowia, stanie na rękach, gwiazdy. Wskazana jest pozycja izolowana- korygując jedna wadę nie róbmy drugiej.
Ćwiczenia w plecach wklęsłych:
Ćw. mm brzucha( nożyce pogłębiają lordozę)
Ćw. mm pośladkowych( w odciążeniu kręgosłupa)
Ćw. zmniejszające lordozę lędźwiową
Przeciwskazania: mostek, kołyska, przechodzenie z leżenia do siadu, siad z podporem pogłębia lordozę
Ćwiczenia na plecy wklęslo- okrągle:
Uświadamiamy dziecko o postawie
Ćw. rozciągające lordozę lędźwiową
Ćw. prostowników grzbietu
Ćw. napinanie mm pośladkowych
Należy stabilizowac odc. Kregoslupa nie cwiczone
Pamietac o pozycji izolowanej
Przeciwskazania:
Nadmierne zginania i przeprosty. Nie stosujemy butów na obcasie
Przeciwskazania do pleców płaskich; pływanie na plecach, zwisy, ćw. ze ślizgami, ćw. w siadzie, z tylu z podporem na rękach.
Ćwiczenia na wady klatki piersiowej:
Ćw. ogólnorozwojowe- wpływające na cały narząd ruchu, poprawiający sprawność fizyczną, zwiększający zakres ruchomości w stawach, ćw. zapobiegające przykurczom, zwiększające silę mięśniową. Ćw. kształtujące, gimnastyczne, gry i zabawy oraz sporty uzupełniające
Ćw. oddechowe- mają na celu nauczenie prawidłowego oddychania, zw. pojemności życiowej płuc, wzmocnienie mm. oddechowych oraz zwiększenie ruchomości kl. piersiowej. Sterowane(koncentrowanie uwagi podczas oddychania, rozprężanie określonych partii płuc i uwypuklanie właściwych cz. kl. Piersiowej) i oporowane (opór przy wdechu i wydechu)
Specjalne - o charakterze kształtującym, np. dla kl. Piersiowej szewskiej należy dążyć do zwiększenia ruchomości w st. barkowych, wzmocnienia mm grzbietu i pozostałych mm posturalnych
- o charakterze wytrzymałościowym, rozwijające sprawność narządów wewnętrznych
Pływanie
Rehabilitacja w skoliozach:
Ćw klappa. Metoda Bobath. Vojta,
Prawidłowa postawa:
prawidłowa długość kończyn
symetryczne ustawienie miednicy
brak koślawości kolana
prawidłowe lordozy i kifozy
3 punkty podporu stopy
prawidłowy łuk podłużny
prawidłowe utrzymanie kończyn dolnych w osi
prawidłowy kąt trzonowo-szyjkowy
prawidłowy kąt antytorsji szyjki k. udowej u 14 latka 18st u dorosłych 12st.
Przodopochylenie miednicy 25-30st.
Prawidłowe ustawienie miednicy w pł. Horyzontalnej
Prawidłowe ustawienie krzywizn kręgosłupa, obręczy barkowej i łopatek.
Najpierw powstają zaburzenia w różnych płaszczyznach kręgosłupa.
SKOLIOZA- to zaburzenie osi w 3 płaszczyznach, w czołowej minimum 10st. Odchylenia, w poprzecznej- rotacja kręgów, w strzałkowej- zaburzenia krzywizn fizjologicznych.
Największe obciążenie kręgosłupa jest w pozycji siedzącej; największe obciążenie osi, rozluźnienie mięsni. Za utrzymanie kręgosłupa w osi odpowiedzialne są mm krótkie kręgosłupa. Obciążenie na odc. S1-L5 w wadze 90kg w zlej postawie obciążenie 200kg.
Przy rotacji kręgów wyr. kolczyste znajdują się po str. wklęsłości. Trzony po str. wypukłej.
Skoliozy funkcjonalne: skoliozy jednołukowe, skrzywienie jednoboczne do 10st. Ulega łatwiej terapii.
Pyt. 20 Skoliozy strukturalne- omów zmiany anatomopatologiczne( tu musicie sobie sami opracowac, jakie zmiany w obrebie kregolsupa, miednicy, itd.!)
Skolioza strukturalna- kostnopochodna, mięśniopochodna, neuropochodna, idiopatyczna( o nie określonej etiologii), Powoduje: zmiany krzywicze(po str łuku większe napięcie mięśniowe), zaburzenia chemiczne.
Wyrostki kolczyste rotują do wklęsłości, garb żebrowy po str. wypukłości, wał mięśniowy w odc. Lędźwiowym.
Pyt. 21
Skręcenie stawu- naderwanie torebki stawowej i więzadeł. Wysięk, obrzęk, może być krwawienie. Najczęściej na skutek wykonania ruchu w maksymalnym zakresie- najczęściej przekroczenie ruchów rotacyjnych. Należy zastosować stabilizację stawu i okłady z lodu, aby obkurczyć kosmówkę bł. maziowej i torebki stawowej przez co zmniejsza się obrzęk i wysięk. Unieruchomienie stawu maksymalnie trwa 7-10 dni.
Rehabilitacja: krio, magnetronik, laser, PIR, PNF
Pyt. 22
Zwichnięcie- najczęstszy uraz w stawach. Całkowite przemieszczenie względem siebie powierzchni stawowych z rozerwaniem torebki stawowej, zerwaniem więzadeł, uszkodzeniem chrząstki stawowej, często ze złamaniami sródstawowymi, obrzękiem, oraz wymagający natychmiastowego nastawienia elementów kostnych względem siebie, schładzanie stawu. Po 2-3h da się łatwo nastawić, potem duży obrzęk jest trudniej nastawić.
Pyt. 23 Złamanie- przebieg gojenia się złamania kości.(trzeba opowiedziec każdy z tych etapow)
Fazy zrastania się złamanej kości:
Wylew krwi w sąsiedztwie odłamów- wytworzenie skrzepów
Rozwój ziarniny
Powstanie tk. kostnawej- kostnina pierwotna
Blizna kostna
Pyt. 24 Rodzaje złamań:
ze względu na ilość kości:
-proste - dotyczą jednej kości, jest tylko szpara złamania,
-złożone - dotyczą więcej niż jednej kości, są z przemieszczeniem odłamów lub złamania wieloodłamowe.
ze względu na przebieg szpary złamania, kierunek szpary złamania zależy od kierunku działania siły:
-poprzeczne - szpara złamania jest prostopadle do osi długiej kości,
-podłużne - szpara złamania równolegle do osi długiej kości,
-skośne - szpara złamania przebiega ukośnie do osi długiej kości,
-spiralne - często towarzyszy skręceniu, szpara złamania przebiega spiralnie do osi długiej kości
ze względu na lokalizację szpary złamania:
-przeztrzonowe - w trzonie,
-przeznasadowe - w nasadzie,
-przynasadowe - podnasadowe.
ze względów praktycznych
-nie powikłane,
-powikłane:
-pierwotne - uszkodzenia wikłające złamania już w momencie urazu,
-wtórne
Złamania: otwarte, zamknięte, kompensacyjne, przeciążeniowe, zerwanie przyczepu, zerwanie typu zielonej gałązki, poprzeczne, podłużne, zmiażdżeniowe, wgłębieniowe, awulsyjne, postrzalowe...
Pyt. 25
Staw rzekomy, powikłanie gojenia złamania kości w postaci trwałego braku zrostu pomiędzy odłamami kostnymi. Najczęstsze przyczyny to zakażenie tkanki kostnej w miejscu złamania i niedostateczne unieruchomienie odłamów. Leczenie operacyjne
utrwalony brak zrostu kostnego charakteryzujący się patologiczną ruchomością między odłamami kostnymi. Nawet znaczna ruchomość i zniekształcenie obrysów kończyny nie sprawia dolegliwości bólowych, co różnicuje staw rzekomy od zrostu opóźnionego. Wyróżnia się S.R. wrodzone i nabyte, w wyniku powikłań zrostu kostnego po złamaniu. S.R. mogą być atroficzne - w obrazie rtg widoczna szeroka szczelina, zarośnięcie jamy szpikowej i zaokrąglone końce odłamów kostnych i hipertroficzne, gdzie w obrazie rtg widoczna jest w okolicy stawu duża ilość kostniny kształtem przypominająca nogę słonia. Przyczynami stawów rzekomych po urazach kości mogą być: procesy zapalne tkanki kostnej, brak dobrej stabilizacji odłamów (zarówno przy leczeniu zachowawczym złamań, jak i operacyjnym), interpozycja tkanki mięśniowej między odłamami, uniemożliwiająca styk między odłamami. Brak zrostu i wytworzenie się S.R. częściej towarzyszy
też chorobom metabolicznym, jak cukrzyca, zaburzeń hormonalnym np. nadczynność przytarczyc. Leczenie stawu rzekomego, jeśli nieskuteczne są coraz częściej wprowadzane próby stymulacji zrostu: mechanicznej, elektrycznej, polem magnetycznym, ultradźwiękowej, laseroterapii, terapii falą uderzeniową jest operacyjne: w stawach atroficznych wykonywana jest stabilna osteosynteza wsparta jednocześnie autogennym przeszczepem kości gąbczastej dla stymulacji osteogenezy w stawach hipertroficznych na ogół wystarczająca jest stabilna osteosynteza bez przeszczepu kości.
Uszkodzenie nerwów obwodowych jest najczęstszą przyczyną zaburzeń czucia. Obszar występowania tych zaburzeń jest ściśle ograniczony do zakresu unerwienia danego nerwu lub nerwów. Już nawet bardzo niewielkie, trudne do wykrycia za pomocą powszechnie stosowanych metod badania, uszkodzenie nerwu obwodowego może spowodować zaburzenia czucia w postaci bólu, przeczulicy lub parestezji.
Przykurcz ischemiczny Volkmana
Najczęściej występuje po złamaniu nadkłykciowym k. ramiennej i złamaniu nadkłykciowym k. udowej i zwichnięciu st. kolanowego. Najbardziej dotyczy to zwykle zginacza palców i długiego zginacza kciuka. Ręka ustawia się w typowej pozycji: pronacja przedramienia, zgięcie nadgarstka, wyprost w st. śródrećzno- paliczkowych, zgięcie w miedzypaliczkowych- ręka szponiasta.
Zmianom tym towarzyszy ból o dużym natężeniu, a wszystko t razem prowadzi do ciężkiego kalectwa. Gdy dotyczy kończyny dolnej głównym objawem jest silny ból i przykurcz w postaci końskiego ustawienia stopy.
W KG: uciśniecie lub uszkodzenie k. ramiennej
W KD: uszkodzenie tętnicy podkolanowej
Objawy:
Pojawiający się obrzęk i duży ból przedramienia( podudzia)
Brak tętna na tętnicy promieniowej
Zasinienie palców
Pęcherze na skórze wypełnione płynem surowiczym
Dochodzi do martwicy włókien mięśniowych
Ból ustępuje po 48h gdy komórki są martwe
Może dojść do porażenie n. pośrodkowego i promieniowego
Późne objawy:
Zbliznowacenie tkanek
Ręka szponiasta( wyprost w srodrecznopaliczkowych, zg w st miedzypaliczkowych,)
Rehabilitacja:
Zaopatrzenie ortopedyczne( łuska, żeby tworzył się przykurcz)
PIR(próbujemy)
Mobilizacja stawów w kolejności: nadgarstkowego, potem srodreczno-paliczkowe, a potem miedzypaliczkowe
Wzorce PNF dla kg
Przy dużych przykurczach wskazana operacja przyczepów mięsni
Przy porażeniach nerwu używamy ciepła, można owijać rękę, masaż podwodny wirowy, tak, aby nie przegrzać
Laser
Kinesio- taping,
Zespół Sudeka
Jest to bolesne obrzmienie tkanek okołostawowych, ograniczajace ruchy w stawie, czemu towarzyszą zmiany dystroficzne części miękkich oraz plamisty zanik struktury kostnej. Występuje zwykle po złamaniach kości. W jego przebiegu wyróżniamy 3 okresy:
ostry
dystrofii
zaniku
Okres ostry:
Objawy:
podwyższona ciepłota skóry
Ciemnoczerwone/fioletowe zabarwienie skóry( w wyniku przekrwienia tk. podskórnej)
Skóra staje się błyszcząca, szybszy porost włosów i paznokci
Silny ból
Obrzęk
Ograniczenie zakresu ruchomości w st
Osłabienie siły mm i zaniki
Drobne plamkowate nierównomierne odwapnienie ukl. kostnego
Rehabilitacja:
Krio, leczenie ułozeniowe, ćw. synergistyczne, czynne do grancy bólu, zabiegi hydroterapeutyczne, Zabiegi cieplne sa przeciwwskazaniem- nie wolno parafiny, PIR, Mobilizacja stawów, PNF
Okres dystrofii: po 6tyg.- 4mies.
Objawy:
Ból przy ruchu i obciążaniu kończyny
zmiany skórne- skóra cienka, chłodna, wilgotna
zwiększenie zaników mm
Utrwalają się przykurcze
W obrazie rtg nasilone odwapnienie kości
Paznokcie są kruche i łamliwe
Wrażliwość na zimno
Rehabilitacja: masaż, kąpiele rozgrzewające i letnie masaże wirowe chorej kończyny, ćw. czynne nadal do granicy bólu.
Okres zaniku trwa od 6-12 miesiąca od zachorowania.
Ból przy ruchu i obciążaniu kończyny
Skóra błyszcząca, cienka, chłodna
Ograniczenie zakresów ruchomości, dochodzi do zesztywnień
Mm ulegają zanikom
Z tego okresu nie ma powrotu do stanu normalnego
Rehabilitacja: likwidujemy głownie ograniczoną ruchomość, kontynuacja ćwiczeń czynnych z wzrastającym oporem wzbogacając je o zabiegi fizykoterapeutyczne( ciepło, prąd interferencyjny itp.)
pyt. 27 Leczenie czynnościowe złamań
Czynnościowe leczenie złamań stosuje się w złamaniach wieloodłamowych( najczęściej w wypadkach komunikacyjnych)
Przez izometryczne napinanie mm nie pozwalamy na rozsuniecie się odłamów...(tu dalsza czesc dopisana mialam recznie...)
Pyt. 29 Uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego
Łąkotka- tk. łączna odżywiana przez płyn stawowy i maź, po str. zew. jest unaczyniona przez tętniczki: 25% unaczynia boczną łąkotke, 30% przyśrodkową.
Funkcje łakotek:
Stabilizująca staw kolanowy, amortyzacja przeciążeń, właściwe rozkładanie obciążenia na obie powierzchnie stawowe, poprawa zborności stawu, ułatwia przejście z fazy toczenia do fazy ślizgu, rozprowadza maź stawową, obniżenie współczynnika tarcia, ograniczenie krańcowego zgięcia i wyprostu w stawie( sprężyste), zmniejszenie pola kontaktowego kłykci kości udowej i piszczeli, odżywienie chrząstki.
Uszkodzenie łakotki związane jest z mikrourazami. Przyczyny uszkodzeń łakotek:
wada wrodzona- jeśli więzadło poprzeczne łakotki nie zaniknie( głownie przy bocznej),
mikrourazy (częste skręcenie)
zaburzenia krążenia kk ( żylaki)
stany zapalne stawu kolanowego
RZS, Gronkowcowe zapalenie
Dwa lub trzy skręcenia stawu z podejrzeniem uszkodzenia łakotek
Typy uszkodzenia:
Pionowe- podłużne, częściowe, całkowite, radialne, „rączka od wiadra”, „język”
Poziome
złożone
Mechanizm uszkodzenia: Podczas zgięcia kolana przy rotacji zew. lub wew. i nagłym odwiedzeniu podudzia dochodzi do przemieszczenia łakątki do stawu, a szybkie prostowanie kolana powoduje zakleszczenie jej miedzy kłykciami i jej rozerwanie.
Moment obrotu w stawie kolanowym przy dużym zgięciu i ustawieniu podudzia w pozycji szpotawej lub koślawej również może prowadzić do rozerwania łąkotki.
Objawy:
Krwawienie do stawu, ból, obrzęk, uczucie subiektywnej niestabilności stawu, zablokowanie stawu z towarzyszącym wysiękiem, niemożność pełnego wyprostu( róg przedni) lub zgięcia( róg tylny) przy rozejściu się blokada do 30-40st.
Leczenie:
Jeśli róg nie jest oderwany nie usuwa się łakotki, leczenie zachowawcze. 4 tyg unieruchomienie i schładzanie. Przy oderwaniu rogu usunięcie oderwanej części. Oderwanie ale bez przerwania ciągłości- przyszywanie. Leczenie operacyjne bierze się pod uwagę jedynie w przypadku tzw. uszkodzenia przytorebkowego łąkotki, stosuje się wtedy odpowiednio dlugotrwałe unieruchomienie kończyny.
Leczenie operacyjne:
wycięcie łąkotki- meniscetomia (otwarta- artromia, zamknieta- artrskopia, stosowana najczęściej)
szycie łąkotek
zastąpienie łakotek
Po usunięciu jakiejś części rehabilitacja na 4 dzień po zabiegu:
Ćw. z oporem w odciążeniu, PIR, PNF dla kd, Nauka chodu z oporem i stopniowym obciążeniem, Schładzanie ok. 30' co 5h
Po 3 tyg.: bieg
Po 4-6 tydz.: powrót do sportu
Zabiegi: kinesio-taping, magnetronik, laser, krioterapia
Pyt. 32 Endoprotezoplastyka stawu biodrowego- rehabilitacja.
REHABILITACJA:
Postępowanie zapobiegawczo-ochronne przed operacja polega na :
1. Nauce właściwego posługiwania się kulami, odpowiednio do istniejących zmian w
narządzie ruchu oraz występujących zaburzeń chodu.
Umiejętność prawidłowego wykorzystania kul inwalidzkich w celu odciążenia stawu
biodrowego ma istotne znaczenie w jego mechanicznej ochronie nie tylko we wczesnym, ale
także w późniejszym okresie pooperacyjnym.
2. Wzmocnienie siły mięśniowej
3. Ćwiczenia izometryczne zwykłe
Postępowanie we wczesnym okresie pooperacyjnym:
1) odpowiednie ułożenie kd operowanej
Operowana kończyna powinna być ułożona w lekkim zgięciu w stawie biodrowym,
wynoszącym ok.20 stopni i odwiedzeniu do kata około 30 stopni. Należy również
zabezpieczyć kończynę przed przypadkowym skręceniem na zewnątrz, ustawiając ja w tzw.
położeniu pośrednim. Ułożenie operowanej kończyny w takiej pozycji, na odpowiedniej
szynie, nie tylko chroni staw przed zwichnięciem w pierwszych godzinach po operacji, gdy
działa jeszcze znieczulenie, lecz zapewnia również dogodne warunki gojenia tkanek.
W tej sytuacji niewłaściwa pozycja kończyny, przywiedzenie połączone z rotacja zewnętrzną
uda, spowodować może zwichniecie w operowanym stawie, a w przypadku znacznej
osteoporozy unikać : krzyżowania nóg podczas leżenia, spania
rotacji stopy do wewnątrz, na zewnątrz
2) Ćwiczenia
- ćwiczenia czynne odcinków nie objętych unieruchomieniem
- ćwiczenia izometryczne zwykłe : m. pośladkowy , m. czworogłowy
- ćwiczenia synergistyczne
- ćwiczenia synkinetyczne
Najogólniej można stwierdzić, że wszelkie ćwiczenia wykonywane zwłaszcza we wczesnym
okresie pooperacyjnym ukierunkowane :
- na zwiększenie zakresu ruchów w operowanym stawie,
- wzmocnienie siły mięśniowej
- nie mogą wyzwalać bólu
- nie powinny wywierać niekorzystnego wpływu na stabilność endoprotezy osadzonej w
wytworzonym łożu kostnym .
Po endoprotezie:
3 dzień- siad na łóżku
4 dzień- siad z opuszczonymi nogami
5,6 obciążenie - chodzenie z balkonikiem ,przy łóżku
14 - chodzenie o kulach
15-20 - delikatne ruchy z oporem i rotacją zew i wew. przy wyprostowanej nodze
Po 3 mc pełne obciążenie
Pyt. 33 Edoprotezoplastyka st. kolanowego- rehabilitacja.
REHABILITACJA:
Przez 4 tyg nie obciążać kolana, zgięcie po zdjęciu szwów, po 6-8tyg. Można obciążać w niewielkim stopniu kończynę, wzmocnić czworoglowy, dwugłowy na krótkich dźwigniach, potem spacer po nierównej powierzchni, pełne obciążenie po 3-4 miesiącach, jak nauka chodu to ze stabilizatorem
Nie wskazane jest klęczenie na endoprotezie
Zaopatrzenie ortopedyczne- łuska
Ułożenie prawidłowe kończyny
PIR
Mobilizacja stawu: mobilizacja nadgarstka, mobilizacja st. sródręczno-paliczkowych, mobilizacja st. międzypaliczkowych
PNF, Laser, Masaż podwodny wirowy, Kinesio-taping
Pyt. 34 Amputacja kończyny dolnej-rehabilitacja.
Kończynę można przyszyć TYLKO, gdy jest cięcie gilotynowe, idealnie gładkie i czyste
KKD. Na wys. podudzia 5-7% straty m.c Na wys. uda 15-20% straty m.c
Stopa- należy .... palucha
Kolano ustawia się w zgięciu.
Podudzie- ok. 20cm. Poniżej st. kolanowego, bo jest więcej masy mm i większe naczynia krwionośne.
Wyłuszczenie w st. kolanowym- obcięcie kłykcia bocznego i przyśrodkowego
Zostawia się skórę pow. rzepki i szew jest z tyłu.
Przy amputacji musi być:
Zaopatrzenie naczyń krwionośnych
Przeszczepy mm do kości
Amputacja uda- lepiej niżej
Amputacje:
Urazowe
W nowotworach
Naczyniowe( ch. Bulgera u mężczyzn)
REHABILITACJA:
Przy amputacjach stopy- wzmocnienie prostowników
Przy amputacjach podudzia: poz. ułożeniowa- odruchowo ustawia się w zgięciu w st. kolanowym, ustawiamy nogę w wyproście i blokujemy workiem z piaskiem
Przy amputacjach na wys. uda- im wyżej-> zgięcie i odwiedzenie, ustawiamy w wyproście, blokujemy, żeby nie szła do zgięcia i odwiedzenia.
Wzmacnianie wszystkich mm kkg i ich obręczy.
Po 14dniach- proteza tymczasowa, powinna być noszona cały czas oprócz rehabilitacji, a na stałe po 3-4 miesiącach
W trakcie rehabilitacji początkowo:
Dotykanie, głaskanie , opukiwania, itd.
Wstawanie, obciążanie kikuta
Wzmacnianie czworogłowego( przy amp. Na wys. podudzia)
Pośladkowy wielki, przywodziciele(przy amp. Na wys. uda)
Pływanie
Nauka chodzenia w protezie
Ćw. powyżej amputacji w pełnym zakresie ruchu
Zmiany patologiczne:
W amputacjach podudzia, uda- przeciążenie st. biodrowego kończyny zdrowej
Zaburzenia pracy miednicy
Zaburzenia bilansu mm kręgosłupa
Ubytek tk tłuszczowej i mięśniowej
Pyt. 35 Amputacje kończyny górnej- rehabilitacja
Najczęściej obcięcie palców
Amputacja:
Powyżej nadgarstka
Wyłuszczenie st. łokciowego
Ramię
REHABILITACJA:
Stymulacja czucia
Utrzymanie pełnych zakresów ruchomości
Nauka sterowania protezą
Korekcja postawy
Formowanie masy mięśniowej
Na wys. przedramienia- ręka będzie się zginać w st. łokciowym-> praca nad prostownikami
Na wys. ramienia- im wyżej to do zgięcia i odwiedzenia
Pływanie
Pyt. 36 Zespół cieśni nadgarstka
Schorzenie polegające na zapaleniu cieśni nadgarstka( troczka zginaczy) co powoduje uciśniecie nerwu pośrodkowego i dolegliwości bólowe, mrowienie, drętwienie, zaburzenia czucia w obrębie kciuka, II i III palca. Może dojść do zaniku mm kłębu, mm palca II i III
Najczęstsze objawy: drętwienie kciuka, II i III palca, ostry ból nadgarstka( szczególnie w nocy) osłabienie siły mięśniowej, niezdolności zaciśnięcia ręki w pięść( b. duży ból), mimowolne upuszczanie przedmiotu.
Przyczyny: stan zapalny i zwyrodnieniowy troczka zginaczy.
Czynniki sprzyjające: praca wymagająca długotrwałego, monotonnego przeciążenia stawu nadgarstkowego i ręki, ch. Reymonda u kobiet( zaciskanie naczyń obwodowych od palców w gore), RZS, niedoczynność tarczycy, cukrzyca, menopauza
Leczenie:
14-21dni w szynie lub łusce w lekkim zgięciu grzbietowym dłoni, krio, kinesio-taping, leki NLPZ lub sterydowe, jeśli to nie pomaga zabieg operacyjny polegający na przecięciu troczka zginaczy i w. Poprzecznego nadgarstka.
Pyt. 37 Łokieć tenisisty
Zapalenie ścięgien prostowników nadgarstka w przyczepie kłykcia bocznego kości ramiennej( na skutek ciągłej pracy mm przedramienia). Obok kłykcia jest kaletka maziowa, która wchodzi w stan zapalny. Stan zapalny powierzchni zew. stawu łokciowego spowodowany przeciążeniem ścięgien mięsni prostowników nadgarstka przyczepionych do kłykcia bocznego k. ramiennej.
Objawy: ból łokcia, może wystąpić niewielki obrzęk, promieniowanie bólu do przedramienia.
Dolegliwości pojawiają się zazwyczaj w stanach przewlekłego przeciążenia mięsni prostowników nadgarstka, dochodzi wtedy do zmian zwyrodnieniowych i zapalnych przyczepów ścięgien mięsni prostowników nadgarstka. Schorzenie najczęściej dotyczy pacjentów miedzy 40-60r.z ( pianista, praca na komputerze, gra w tenisa, częste ruchy rotacyjne przedramienia połączone z prostowaniem nadgarstka).
Leczenie: unieruchomienie st. łokciowego i nadgarstkowego( nie w gipsie tylko w temblaku, chuscie, szynie) na ok. 2tyg., krio, kinesio-taping, laser, 6-8tyg. oszczędzanie pracy przedramienia. Przy braku poprawy wstrzyknięcia dostawowe. Łokieć tenisisty jest schorzeniem, w którym po kilku miesiącach lub roku objawy powracają. Przy łokciu tenisisty nie ma wzmacniania mięsni.
Pyt. 38 Trzaskająca łopatka
Objawy: wyczuwalny lub słyszalny trzask, przeskakiwanie łopatki w czasie ruchu w st. barkowym. Przeskakiwanie łączy się z odczuwaniem bólu, umiejscowionego w ok. górnego kąta łopatki i barku.
Objawy nasilają się przy wykonywaniu się dużego wysiłku fizycznego w ok. barku
Przyczyny: haczykowate zgięcie górnego kąta łopatki, obecność kostnej lub chrzęstnej narośli okolicy górnego kąta łopatki, nierówność żeber znajdujących się naprzeciwko górnego kąta łopatki.
Terapia: Krio, UD, Kinesio-Taping, PNF, PIR, jeśli nie ma poprawy leczenie operacyjne.
Pyt. 39 Trzaskające biodro
Objawy: słyszalny lub wyczuwalny trzask okolicy krętarza większego w czasie ruchów biodra, głownie przy zgięciu i rotacji wewnętrznej, przeskakiwanie, ból w okolicy krętarza promieniujący wzdłuż pasma do kolana.
Terapia: PNF- wzorce dla kkd, PIR, Krio, UD