ROZWÓJ SOCJOLOGII JAKO NAUKI
SOCJOLOG - zajmuje się interpretacją badań, które prowadzi, zajmuje się codziennym światem ludzkim przy czym widzi ich w kategoriach władzy, klasy, statusu, rasy i etniczności, zawsze pamięta, że rzeczy nie są takie jakie się wydają. Socjolog raczej opisuje niż ocenia. SOCJOLOGIA - jest gałęzią nauk humanistycznych, nauk traktujących o człowieku.
W ramach nauk humanistycznych mamy nauki społeczne, które badają naturę ludzkiego zachowania, naturę związków międzyludzkich oraz ich rezultaty.
W ramach tych nauk występuje:
*psychologia - zajmuje się podstawami i konsekwencjami zachowania jednostek
* antropologia - fizyczna - zajmuje się biologicznymi podstawami ludzkiego zachowania, kulturowa - zajmuje się naturą i ewolucją społeczeństw nie znających pisma a także strukturą
małych grup
* ekonomia - mamy do czynienia ze sposobami jakimi produkujemy, nabywamy i konsumujemy niezbędne
dobra
nauki polityczne - zajmują się źródłem, rozdziałem i wykorzystaniem władzy w społeczeństwie
* socjologia ▼
NAZWA SOCJOLOGIA została wprowadzona w 1837 r. przez Augusta Comte, Francuza żyjącego w latach 1798 - 1857 .
socjologia
z grec. pojęcie mówiące o myśli, rozprawa, słowo, socjus - z łac. uczestnik, sprzymierzeniec, towarzysz
log -wypowiedź
Comte również stosował zamiennie fizyka społeczna, filozofia społeczna, filozofia polityczna.
Głównym zadaniem socjologii było poznanie rzeczywistości społecznej, stwierdzenie współzależności zjawisk społecznych i stwierdzenie jakie przyczyny i bodźce społeczne mogą wywołać określone skutki.
McIver Robert (1882-1970), filozof i socjolog amerykański jego definicja socjologii to:
Zadaniem socjologii jest odkrycie związków zachodzących w obrębie stosunków społecznych i porządku struktury społecznej, praw rozwoju instytucji społecznych w danym środowisku społecznym, ewolucji samego środowiska społecznego, wykryciem sił, które kierują rozwojem stosunków społecznych, współdziałania i walk społecznych, procesów przystosowania stosunków społecznych do warunków, czasu i miejsca, przystosowania do przemian historycznych.
Socjologia - to nauka o działalności społecznej człowieka, przy czym działalność ta przejawia się w postaci czynności społecznych i powstałych dzięki tym czynnościom instytucji.
Socjologia potoczna - jest oparta na zdrowym rozsądku, na uogólnieniach codziennych doświadczeń w sposób emocjonalny, niesystematyczny i nie zweryfikowany.
Socjologia naukowa - opiera się na systematycznych badaniach, na posługiwaniu się ustalonym aparatem pojęciowym, na sprawdzaniu hipotez i twierdzeń, przy czym badania muszą być prowadzone zgodnie z regułami metodologii nauk i w oparciu o te badania tworzy się logicznie poprawną teorię wyjaśniającą zjawiska i procesy zachodzące w życiu zbiorowym.
Socjologia jako naukowe badanie zachowań i układów społecznych, podstawowe założenia:
▪ świat rzeczywisty istnieje niezależnie od naszej wiedzy i percepcji ▪ w naturze panuje porządek, wydarzenia są potwierdzone przyczynami ▪ założenie, że wiedzę o świecie można uzyskać dzięki systematycznej, zdyscyplinowanej i obiektywnej obserwacji ▪ prawdę naukową można potwierdzić empirycznie przez staranną, obiektywną obserwację i pomiary ▪ uporządkowany świat przyczyn i skutków decyduje o wyborze przedmiotu badań, ale nie decyduje o metodzie zdobywania wiedzy
Teorie i hipotezy to podstawowe narzędzia nauki
Teoria naukowa - jest systemem twierdzeń logicznie i rzeczowo uporządkowanych, takim systemem w którym z pewnych naczelnych zdań tego zbioru różnych twierdzeń wynikają pozostałe zdania zbioru, przy czym należycie zbudowana teoria nie zawiera zdań między sobą sprzecznych.
Tworzenie teorii naukowej:
► gromadzenie twierdzeń jednostkowych opartych na spostrzeżeniach, przez indukcję buduje się prawa rejestrujące odnoszące się do przedmiotów określonego rodzaju
► prawa rejestrujące wyjaśnia się przez przyjęcie określonych hipotez wyjaśniających, są to takie zdania a których te prawa rejestrujące miały by wynikać
Hipotezy wyjaśniające stara się wyjaśnić przez przyjęcie hipotezy wyższego rzędu
Teoria naukowa w naukach empirycznych zostaje zbudowana wtedy, kiedy wszystkie zdania spostrzeżeniowe dotyczące danej dziedziny zjawisk można wyjaśnić przez przyjmowanie pewnego niewielkiego zespołu zgodnych między sobą hipotez - wyjaśniających hipotez naczelnych.
Jeżeli wykrywa się nowe fakty, których nie da się wyjaśnić za pomocą hipotez naczelnych, lub okaże się, że hipotezy mają następstwa fałszywe to taką teorię należy zmienić.
Teorie idealizacyjne - narzędziem poznawczym jest konstruowanie typów idealnych dla badanych zjawisk. Jest to konstruowanie myślowe uproszczonego modelu zjawisk danego rodzaju pomijającego swoiste dla poszczególnych przypadków wystąpienia danego zjawiska cechy aby uzyskać bardziej przejrzysty obraz ogólny.
Max Weber charakteryzował strukturę biurokratyczną. Zauważył, że te struktury występują w państwie, przedsiębiorstwie, społeczeństwie, kościele. W czystej formie nie występują.
Współczesna socjologia bada struktury i funkcjonowanie wszelkich zbiorowości społecznych oraz zjawiska w nich zachodzące. Badając te problemy wyróżniamy główne działy socjologii:
I - zajmuje się zbiorowościami socjologicznymi - kręgi, grupy, klasy, warstwy, kategorie, zbiorowości etniczne lub terytorialne oraz oparte na podobieństwie zachowań.
II - obejmuje instytucje społeczne - historycznie ukształtowane układy skupiające ludzi w rozmaite organizacje i stowarzyszenia / instytucje gosp., kulturalne, medyczne, naukowe, oświatowe, polit., religijne, socjalne, wychowawcze /
III - procesy i zjawiska masowe tj. ruchliwość społeczna, industrializacja, urbanizacja, alkoholizm, przestępczość, prostytucja, współzawodnictwo, aktywność społeczna
Różnorodne fakty można zaobserwować: działanie innych ludzi, ich poglądy, postawy, aspiracje, przekonania, nastroje.
Rzeczywistość społeczna obejmuje: wytwory działalności jednostek, wytwory zbiorowości, instytucji, jak również interesuje się samymi jednostkami lub samymi zbiorowościami.
SPECJALIZACJE SOCJOLOGII:
♦ SOCJOLOGIA OGÓLNA / teoretyczna / :
• teoria struktur społecznych /ogólne zasady i prawidłowości budowy grup i innych zbiorowości społecznych /,wzajemne powiązania i przyporządkowanie / więzi i spoistość grupowa, pozycja i rola społeczna , hierarchia i władza wewnątrzgrupowa
• teoria zmian i rozwoju społecznego / opis przebiegu procesów / - prawidłowość tworzenia się i rozpadu grup, klas czy warstw, wyjaśnia się budowę i funkcjonowanie grup
• teoria zachowania społecznego zbiorowości
• teoria zachowania społecznego jednostki
♦ SOCJOLOGIA SZCZEGÓŁOWA - bada realnie istniejącą rzeczywistość:
• socjologia pracy i przemysłu / socjologia organizacji /
• socjologia wsi i rolnictwa
• socj. miasta
• socj. oświaty i wychowania
• socj. prawa
• socj. kultury
• socj. medycyny
• socj. morska
PODSTAWOWE METODY TECHNIKI BADAWCZE STOSOWANE W SOCJOLOGII
I Metody i techniki zbierania materiałów
Wyróżniamy: eksperyment, obserwacja zewnętrzna i uczestnicząca, wywiady, ankiety, gromadzenie autobiografii i wypowiedzi osobistych / listy, wspomnienia, zeznania /, gromadzenie dokumentów, przeprowadzanie sondaży i spisów.
EKSPERYMENT:
► eksperymenty projektowane w terenie - badany zespół ludzi nie jest wyobcowany ze swego środowiska naturalnego w czasie przeprowadzonych badań, przy czym przy takim eksperymencie musimy mieć 2 zbiory ludzkie: grupa eksperymentalna i gr. kontrolna, którą dobieramy tak, aby obydwie gr. były porównywalne na zasadzie podobieństwa cech społeczno- demograficznych i innych właściwości ważnych dla badającego ► eksperymenty laboratoryjne - jest takim przedsięwzięciem badawczym, w którym badający tworzy wyizolowaną gr., wyizolowaną sytuację w oparciu o jakieś założone zmienne. Może wystąpić efekt Hawthorna. Osoby, które są przedmiotem badań i znają założenie co do natury badań zmieniają swoje zachowanie pod wpływem świadomości uczestnictwa w eksperymencie. Ważne jest uwzględnienie świadomości osób badanych, ich opinii na temat istoty badań ► eksperymenty tzw. ex post facto - eksperymenty przeprowadzane po fakcie ► eksperymenty tzw. projekcyjne ► eksperymenty jednoczesne ► eksperymenty sukcesywne
OBSERWACJA jest to celowe, ukierunkowane, zamierzone i systematyczne postrzeganie badanego przedmiotu, procesu lub zjawiska. Cechy:
● premedytacja / obserwacja przeprowadzona jest w celu rozwiązania ściśle określonego zadania / ● planowość ● celowość ● aktywność polegająca na selekcji nieistotnych elementów ● systematyczność czyli obserwacja ciągłą, spostrzeganie obiektu wielokrotnie i w różnorodnych warunkach istnienia
Obserwacja może być:
∗ bezpośrednia / gdy wchodzi się w uczestnictwo w grupie /
∗ pośrednia / gdy badający sam nie uczestniczy w zbieraniu danych /
∗ kontrolowana / stosujemy kwestionariusz, schematy, normy /
∗ niekontrolowana / przeprowadzana swobodnie bez ograniczeń kwestionariuszy /
∗ jawna - obserwowani wiedzą, że są obserwowani
∗ nie jawna - nie zdają sobie z tego sprawy
WYWIADY - rozmowa kierowana, gdzie występują co najmniej 2 osoby: prowadzący wywiad i respondent. Celem wywiadu jest uzyskanie danych , pytania wypełnia pytający. Typy wywiadów:
♦ ustny i pisemny ♦ skategoryzowany, prowadzi się go wg kwestionariusza, ważne są słowa, które padają, kolejność pytań ♦ częściowo skategoryzowany - możemy stosować pewne listy pyta ♦ nieskategor - nie dążymy do uzyskania danych ilościowych, interesują nas okoliczności, kształtowanie opinii, motywacje, postawy ♦ jawny ♦ ukryty ♦ jawny nieformalny - tzn. wywiad, w którym świadomie ukrywa się przed badanym cel badań ♦ indywidualne ♦ zbiorowe - szybko zbieramy dużo danych, są bardziej niewygodne
♦ panelowy - mamy kilku badanych, jednego albo kilku respondentów, na co najmniej dwóch kolejnych
spotkaniach / badamy co miało wpływ na zmianę postawy w tym odstępie czasu /, są pewne uchybienia,
w organizacji tego wywiadu i w stawianiu pytań: najpierw „co pan sądzi”, a nie „czy...”, taktowne
zachowanie się i pytania
ANKIETA - swoisty typ wywiadu pisemnego, w którym istotną rolę odgrywa ankieta. Odpowiedzi
pisemne daje respondent. Słabe strony:
♥ nie jesteśmy w stanie wychwycić pewnych subtelnych zachowań, wahań ♥ nie wszyscy potrafią wypełniać ankiety, mogą mieć trudności w formułowaniu myśli ♥ może wystąpić rozbieżność w interpretacji pytań
♥ ankieta daje dane głównie o charakterze ilościowym / jednogłośność nie jest jednomyślnością ani jednolitym zaangażowaniem uczuciowym.
Przy budowaniu ankiet trzeba uwzględnić:
° musi być właściwy dobór instytucji firmujących badanie, musi to być instytucja akceptowana i budząca
zaufanie w danym środowisku / krótki list w bardzo uprzejmych słowach / ° staranne zaaranżowanie badań czyli trzeba zadbać o właściwy dobór respondentów, sposób i miejsce rozprowadzania ankiet i zbierania ankiet ° poprawne, metodologiczne opracowanie ankiety / nie może być za długa i musi być łatwa do
wypełnienia /
Ankiety dzielimy na:
∗ prasowe - które są dołączane do prasy ∗ pocztowe - gdzie najpierw losujemy respondentów, wysyłamy im to
∗ jawne - wskazuje na osobę pytaną ∗ anonimowe - nie podpisane i bez pytań, które mają ujawnić respondenta
Wymogi metodologiczne badań ankietowych :
♦ struktura ankiety: informacje o instytucji firmującej badanie, info o celu jakiemu ma służyć ankieta
♦ najpierw stawiamy pytania odnoszące się do celu, który chcemy osiągnąć, na koniec pytania dotyczące
respondenta
♦ instrukcje: jak odpowiadać
Forma i treść:
• pytania rzeczowe
• pytania trzeba tak sformułować, aby można było udzielić wiarygodnej odpowiedzi
• trzeba je tak stawiać, żeby otrzymać dane sprawdzalne i porównywalne
• pytania nie mogą być sugestywne, obraźliwe, dwuznaczne
• musimy pamiętać, że znaczenie ma kolejność stawiania pytań i struktura pytań / możemy mieć do czynienia z promieniowaniem pytań /
• pytania zamknięte, zaopatrzone w przewidywane z góry odpowiedzi • półotwarte
• otwarte - całkowicie swobodne wypowiedzi
Wygląd zewnętrzny ankiety :
czytelna i przejrzysta
grupę problemową trzeba wyraźnie oznaczyć i dać szansę na szerszą wypowiedź / jedna strona nie zadrukowana /
II Metody opracowania tego materiału - analiza statystyczna, analiza treści wypowiedzi, analiza jakościowa / polega na konstruowaniu i ustalaniu typów zjawisk /, analiza porównawcza
III Metody interpretacji zanalizowanych materiałów / metoda historyczna, metoda porównawcza, metoda łącząca /
ROZWÓJ SOCJOLOGII
Na co dzień nikt nigdy nie myślał o tym czym jest społeczeństwo, myśl ta pojawiała się dopiero w sytuacjach gdy pewne reguły ulegały zakłóceniu.
PLATON - pierwszy myśliciel, który zajmował się społeczeństwem. (427 - 347). Jego dzieło „Państwo” zawiera analizę życia społecznego człowieka, analizę praw rozwoju i analizę warunków stabilności życie społecznego. Już wtedy uważano, że państwo jest chore, Platon mówił, że występuje zróżnicowanie majątkowe. To zróżnicowanie może zostać usunięte przez zlikwidowanie własności prywatnej. Był tez problem ujednostkowienia w społeczeństwie i należy dążyć do zlikwidowania indywidualizacji poprzez uniformizację. Każda sfera życie społecznego jest funkcjonalna w stosunku do całości systemu społecznego - dążenie do kontroli zachowań ekstrawaganckich, które naruszają ład. Platon podkreśla zjawiska ważne dla integracji lub dezintegracji państwa.
ARYSTOTELES - pochodził ze Stagiry, nazywany filozofem (384 - 322) Jemu zawdzięczamy dzieło „Polityka” mowa w nim o tym, że człowiek jest stworzony do życia w państwie, do współżycia z innymi. Arystoteles zostawił nam trójaspektową teorię struktury społecznej, podkreślał wagę:
aspektu rodzinnego
aspektu klasowego
wadę podziału na podstawie zamożności
Twierdził, że człowiek jako jednostka nie może przeżyć, musi żyć w rodzinie. Rodziny łączą się w gminy a gminy tworzą państwo. Dopiero państwo jest samowystarczalne. Arystoteles widział podział klasowy wynikający z więzi które tworzą identyczne funkcje, które wynikają z podziału pracy i świadczonych usług.
Ostatni podział: ▪ bogaci ▪ stan średni ▪ biedni
Arystoteles zajmował się pojęciem polis czyli miasto państwo. W tej strukturze wyróżniał człony:
► obywatele - urodzeni w państwie mieście, mieli prawa polityczne ► niewolnicy - nie mieli żądnych praw ► matojkowie - ludzie napływowi ale nie posiadający uprawnień politycznych
Wprowadził podział na ustroje:
◦ królestwo - zwyrodnieniem była tyrania ◦ arystokracja - zwyrodnieniem była oligarchia
◦ politeja (rządy ludu)-zwyrodnieniem była demokracja
Państwo w ujęciu Arystotelesa było wspólnotą obywateli zaś jednostka ludzka była widoczna jako członek polis.
Słabością Arystotelesa było to, że nie odróżniał państwa od społeczeństwa.
W III wieku przed naszą erą pojawili się STOICY - Marek Aureliusz (Cezar), Seneka. Wprowadzili pojęcie, że zgodnie z naturą ludzie są równi. Różnią się obyczajami i kondycją.
Społeczność powszechna - w tej społeczności partycypują wszyscy ludzie niezależnie od aktualnej pozycji, niezależnie od ich stosunku do władzy, przywilejów i bogactwa.
Starożytna myśl społeczna zapoczątkowała kumulowanie wiedzy o społeczeństwie, państwie, prawie, i moralności oraz innych instytucjach i zjawiskach, które są podstawą i treścią życie społecznego.
Inne wątki w myśli chrześcijańskiej:
ŚW. AUGUSTYN (354 - 430) - wprowadza nową koncepcję społeczeństwa, gdzie teoretyczną podstawą rozumienia społecznego są wartości. Dzieli on państwo na:♦doczesne ♦nadprzyrodzone ♦ziemskie♦niebieskie
Według niego naród, społeczeństwo czy państwo to ludzie zjednoczeni w dążeniu i umiłowaniu pewnego dobra wspólnego. Ludzie żyją w przemijających państwach i dążą do dóbr przemijających z których największe dobro to pokój zrodzony z porządku. Równocześnie w przemijającym państwie żyją ludzie, którzy dążą do państw nieprzemijającego i te państwa przenikają się nawzajem. W dniu ostatecznym rozdzielają się i ukazują dwa łady społeczne i pokazują, że o przynależności państwowej może decydować nie tylko urodzenie, zamożność czy funkcja społeczna ale opowiedzenie się za pewnymi wartościami .
ŚW. TOMASZ z Akwinu - akwinata - (1225 - 1274). Stwierdza on naturalną skłonność i potrzebę człowieka do życia społecznego, które jest wyrazem dążenia człowieka do jedności. Wyróżnia się trzy formy zbiorowości:
∗ zbiorowość przypadkowa - multitudo
∗ wspólnota - communitas
∗ społeczność - societas
Wspólnota a społeczność:
obydwie maja charakter celowy. Społeczeństwo ma więź wspólnoty duchowej, świadomej o wolnej. We wspólnocie mogą być więzi pokrewieństwa.
Wyróżnia się w procesie uspołecznienia dwie cechy:
celowość - ważna jest rozumna wolność
porządek organizacji
Celem wewnętrznym każdej społeczności jest dobro człowieka. Celem zewnętrznym - dobro całej społeczności ludzkiej i te dobro wskazuje zadania tej społeczności jakie ma do pełnienia w służbie ludzkości.
Celem życia społecznego jest zapewnienie obywatelom życia spokojnego i moralnego, dobrą organizację państwa i dobrych urzędów.
Społeczność nie może osiągnąć dobra wspólnego z pogwałceniem dobra moralnego jednostki.
Dobro państwa nie istnieje bez ochrony i rozwoju jednostki ludzkiej. Św. Tomasz wzbogaca teorię pracy i usług, mówi o powołaniu życiowym człowieka, tworzy własną teorię własności prywatnej a także teorie prawa i obowiązków człowieka, zgodnie z jego powołaniem życiowym. Podkreśla także, że ta funkcja społeczna wyznacza jednostce stanowisko w hierarchii społecznej.
Odrodzeniowa myśl socjologiczna
NICOLO MACHIAVELLI - (XV - XVI w.) wydał dzieło „Książę”, i w nim zapoczątkował świecką teorię państwa. Twierdził, że zasadniczym motywem działań ludzkich jest żądza władzy i posiadania. Wartości, człowiek może osiągnąć przez stosowanie przemocy, podstępu i obłudy.
Całość tych poglądów to machiawelizm . Stał się on twórca teorii w warunkach i metodach efektywnego działania, które prowadzi grupę społeczną lub jednostkę do sukcesu. Teoria ta ma walory socjotechniczne. Niemniej jednak jest bardzo krótkowzroczna jeśli chodzi o skutki. Machiavelli sugeruje działanie bez skrupułów za pomocą siły.
ŚW. TOMASZ MORUS (XV - XVI w.) - Napisał dzieło „Utopia” gdzie zawarł główne cechy nowożytnego socjalizmu i komunizmu utopijnego. Społeczeństwo równe, ta równość osiągnięta miała być przez społeczną własność środków produkcji i komunistyczną organizację pracy. To stało się punktem wyjścia dla francuskich socjalistów utopijnych, a dalej dla marksistów.
W tym czasie przywódcy reformacji dostrzegli w opinii publicznej aktywne siły społeczne. W XVI w. po raz pierwszy zrozumiano spontaniczne siły działające w społeczeństwie nie objęte żądzą organizacji formalnych - nieformalne przejawy życia społecznego.
ANDRZEJ FRYCZ MODRZEWSKI - on daje nam rozważania na temat liberalnego kierunku w teorii państwa.
Wiek XVII i XVIII pojawiają się myśliciele, prekursorzy socjologii. Filozofowie historii, którzy rozwijają teorię postępu społecznego.
GIAMBATTISTA VICO ( 1666 - 1744) „Nauka nowa” wprowadza nam koncepcję rozwoju społecznego, oparta na badaniach porównawczo historycznych. Po raz pierwszy następuje odwrócenie od myślenia prawno - naturalnego. Myśl ta skupia się na procesach historycznych. Natura ludzka ma wpływ na historię. Vico twierdzi, że rozwój społeczny przebiega według stałych praw, mimo, że w epokach zdarzają się różnorodne zdarzenia.
CLAUD ADRIE HELVECIUSZ - twierdzi, że człowiek ma nieograniczone szanse rozwoju poprzez oświecenie i racjonalne wychowanie. Człowiek jest wytworem środowiska społecznego i tylko częściowo wytworem własnej aktywności. Głównym motywem aktywności człowieka jest osobisty interes i miłość samego siebie, natomiast zadaniem rządu i instytucji jest takie ukierunkowanie oddziaływań na jednostkę aby to przyniosło korzyści społeczeństwu.
JEAN ANTOINE NICOLA CONDORCET - „Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego przez dzieje” wykłada zasady postępu społecznego - postęp jest nieuchronny a proces dziejów ludzkich jest przechodzeniem od stadiów niższych do wyższych.
Okres zmian ustrojowych, politycznych i cywilizacyjnych na przełomie XVIII i XIX w. Rozwój klasy robotniczej, pojawiają się socjaliści utopijni i od nich oczekuje się pomocy w reformowaniu państwa i społeczeństwa.
CLAUD HENRIE SAINT SIMONE (1760 - 1825) dążył o przebudowy społeczeństwa wczesnokapitalistycznego - stanowi swoista całość która rządzi się swoimi prawami, te prawa uznał za przedmiot badań - fizjologia społeczna.
Społeczeństwo składa się z różnych jednostek przyczyniających się do funkcjonowania tego społeczeństwa. Byt i jakość społeczeństwa zależy od spełniania ról - funkcji powierzonych tym jednostkom - systemowy sposób widzenia społeczeństwa.
Wprowadza termin społeczeństwa przemysłowego. Porównuje społeczeństwo do maszyny, do warsztatu przemysłowego i to społeczeństwo ma się upodabniać do siebie wraz z rozwojem produkcji, tworząc zrzeszenie na skałę państwowa. Władzę w takim społeczeństwie powinni mieć uczeni i organizatorzy produkcji (współcześni technokraci). Sprawa funkcjonowania państwa i dobrobyt może zapewnić władza scentralizowana, która kontroluje procesy wytwórcze, troszczy się o jednomyślność w sprawach ważnych dla społeczeństwa.
Ideał społeczeństwa industrialnego nie zakłada osiągnięcia jakiegoś etapu docelowego, ale zakłada stałą dążność do wytwarzania coraz większej ilości nowych dóbr.
AUGUST COMTE - jest przedstawicielem myśli pozytywistycznej „System polityki pozytywnej czyli traktat socjologii ustanawiającej religię ludzkości” - twierdził, że zjawiska społeczne są zdeterminowane równie bezwzględnie jak zjawiska przyrodnicze. Wolna wola człowieka nie odgrywa żadnej roli, w kształtowaniu się życia społecznego. Zatem zadaniem socjologii jest wykrycie praw rządzących budową i rozwojem zjawisk społecznych.
Wskazuje na metody socjologii:
• obserwację
•analizę porównawczą badania historyczne
•eksperyment
Jego wkład w powstanie socjologii zawiera się w tym, że:
nadał nowej nauce szybko zaakceptowaną nazwę
określił przedmiot badań
zaproponował specyficzne metody badawcze
HERBERT SPENCER - Anglik (1820 - 1903) podkreśla ewolucyjny charakter zjawisk społecznych i daje początek ewolucjonizmowi w socjologii.
KONCEPCJE SOCJOLOGICZNE:
Koncepcje socjologiczne marksizmu bazują na materializmie historycznym. Sam materializm historyczny był teorią życia społecznego o zakresie szerszym niż teorie socjologiczne, bowiem obejmował także zjawiska ekonomiczne.
Materializm historyczny obejmuje kilka teorii. Najważniejsza to teoria formacji społeczno-ekonomicznych. w tej teorii społeczeństwo jest wewnętrznie powiązaną całością zorganizowaną w różnych epokach historycznych.
Kolejne to baza ekonomiczna.
BAZA EKONOMICZNA - dominujący układ stosunków społecznych, w które wchodzą członkowie społeczeństwa w toku procesów produkcji i rozdzielania ich rezultatów.
Z bazą ekonom związana jest nadbudowa ideologiczna, która ma wspierać i umacniać bazę ekonom. Nadbudowa może wpłynąć na bazę ekonom.
TEORIA STRATYFIKACJI SPOŁECZNEJ / teoria klas /
Mówi o podziale społeczeństwa na klasy ekonomiczne. Dwa podziały:
KONCEPCJA PODZIAŁÓW DYCHOTOMICZNYCH opartych na kryterium dysponowania środkami produkcji oraz czerpania zysków z cudzej pracy.
Wg Marksa tan podział na klasy : na ludzi posiadających i nie posiadających, daje początek historii społeczeństw, która sprowadza się przede wszystkim do walk klasowych. Dzięki nim dochodzi do rozwoju społ. Wg Marksa walki te rozwijają się najbardziej w państwach kapitalistycznych /obalenie klasy skupiającej kapitał/.
Lenin i Stalin - teza o stałym zaostrzaniu walk klasowych, co dało podstawy do zaostrzania terroru w stosunku do tych kręgów społ., które przeciwstawiały się dyktaturze proletariatu.
Z teorią klas i walk klas wiąże się teoria państwa.
Engels uznał państwo jako narzędzie panowania politycznego klas posiadających / właściciele niewolników, właściciele feudalni, kapitaliści /.
TEORIA ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ
Zespół poglądów przypisywanych określonym klasom społecznym. Te poglądy są przejawem sytuacji społecznych, w których są formułowane. W wyniku nacisków Stalina te koncepcje leninizmu ujmuje się w dogmatyźmie traktalny system nieomylnej nauki, która podporządkowuje sobie całe życie społeczne w państwach bloku socjalistycznych.
Gabinetowy marksizm w postaci szkoły frankfurckiej:
SZKOŁA FRANKFURCKA :
Przeprowadzono tam krytykę współczesnego społeczeństwa nastawionego na sukces ekonomiczny. do tej szkoły należał myśliciel Adorno, który wyjaśniał /głównie młodzieży / zjawiska /np. faszyzm/. Mówił, że kształtują się one w danych warunkach społ-gosp. Przy słabo rozwiniętej gospodarce rozwijają się dziwne zachowania.
KIERUNKI PSYCHOLOGISTYCZNE W SOCJOLOGII:
PSYCHOLOGIZM sprowadzał życie społeczne do występujących przeżyć psychicznych członków zbiorowości. Należą też koncepcje kładące nacisk na psychikę uczestników życia społ.
Wilfredo Paretto - uznawał badanie życia społ. jako zachowań nieracjonalnych w swojej istocie, a inspirowanych przez pozaintelektualne stany psychiczne /residua/ i dla tych stanów psych. uczestnicy życia wynajdują racjonalizację. Zostawił nam teorię krążenia elit.
TEORIA KRĄŻENIA ELIT:
Podstawowym elementem historii jest zdobywanie, a następnie utrata przez określone jednostki pozycji elitarnych w społeczeństwie. Walka o dobrobyt społ. wymaga przywództwa jednostek najsprawniejszych, a eliminacji mniej sprawnych. Zahamowanie lub niewłaściwy sposób krążenia elit prowadzi do upadku danego społeczeństwa.
TEORIA PSYCHOLOGII BEHAWIORALNEJ:
Teoria psych. behaw. , gdzie kładzie się szczególny nacisk na to. jakich zachowań uczy się człowiek w społeczeństwie, a nie na to, co ma wrodzone.
SOCJOLOGIZM- kierunek głoszący, że zjawiska społ. mają charakter swoisty, niesprowadzalny do zjawisk innego rodzaju.
Emil Durkheim - wprowadził pojęcie faktu społ. i mówił, że jest to taki sposób postępowania ludzi, który jest traktowany jako narzucony jednostce z zewnątrz przez konieczność życia społ.
W człowieku ściera się dwoista natura: zwierzęca i społecznie przyjmowanych wzorów postępowania / wzorów kulturowych /.
Społeczeństwo kształtują obok instynktów wzory narzucone w życiu społ.
Zjawiska społ. należy badać jak rzecz uzależniając się od założeń ideologicznych i nastawień emocjonalnych.
Istotnym czynnikiem życia społ. jest religia, ponieważ to czynnik łączący zbiorowość. Obrzędy religijne jednoczą społ. , dają pociechę w smutku i są gwarantem spokoju i ładu społecznego.
„Kult św. Patryka” - Stanisław Czarnowski
Zwraca uwagę na przyczyny badań społ. i ich funkcje.
SOCJOLOGIA HUMANISTYCZNA :
Antynaturalizm -zjawiska społ. są zasadniczo odmienne od zjawisk przyrodniczych.
Interakcjonizm - socjologia jest nauką o wzajemnym oddziaływaniu członków społeczeństwa. W toku oddziaływania tworzy się społeczeństwo.
Interakcje te traktuje się jako świadome oddziaływanie jednych podmiotów na inne podmioty społ.
Postulat rozumienia - przedmiotem dociekań jest zrozumienie wyobrażeń i celów jakie stawiają sobie członkowie społ., a nie tylko wyjaśnienie dlaczego to robi.
Wiedza socjologiczna ma podnosić zdolność procesów społ. do świadomego w nich uczestnictwa, ale nie jest to rozumiane jako dawanie gotowych recept.
Max Weber - poglądy na temat biurokracji, teorii pracy, panowania i działań społ.
Interesował się czynnościami ludzkimi czyli takimi zachowaniami jednostek, do których ludzie przywiązują subiektywne znaczenie. Interesują go świadome podmioty ludzkie, tworzące społ. w toku interakcji. Społ. przestaje być przedmiotem oglądanym z zewnątrz, a staje się nieustającym procesem uspołecznienia, który trwa tak długo, jak długo trwa aktywność uczestników.
4 CZYNNOŚCI SPOŁECZNE : 1) tradycjonalne / zgodne z nawykami / 2) emocjonalne / zgodne z uczuciami / 3) racjonalne / świadomie dobiera się stosowane środki biorąc pod uwagę max efektywność/ : ∗celowo racjonalne / dobór celów i środków / ∗ zasadniczo racjonalne / dobieranie środków/
STOSUNEK SPOŁECZNY - czynności dwóch lub więcej jednostek wzajemnie na siebie zorientowanych.
Narzędzie badawcze. Typ idealny.
Za punkt wyjścia w typie idealnym bierzemy zjawiska w abstrakcyjnej postaci z myślowym wyeliminowaniem konkretnych cech poszczególnych przypadków
.
TYP IDEALNY BIUROKRACJI -typ idealny.
Ferdynand Fönnies- „Wspólnota i społeczeństwo”
Wspólnota oznacza grupę społ., złączoną naturalną więzią sympatii i pokrewieństwa, np. wieś, klan, plemię.
W społeczeństwie więź społ. jest sztuczna i stworzona w wyniku społecznych stosunków wymiany gospodarczej. Stosunki społ. mają charakter mechaniczny. Człowieka pochłania organizacja społeczna.
Zawdzięczamy mu również rozróżnienie więzi społ., niezależnej i zależnej od woli ludzi.
Simmel - twierdzi, że socjologia to nauka o formach życia społ. Każda grupa społ. jest zbiorowością o stosunkach nadrzędności i podrzędności , rywalizacja, itp. Grupę charakteryzuje poczucie odrębności od innych skupień ludzkich.
FUNKCJONALIZM
Rzeczywistość społ. jest postrzegana jako system powiązanych ze sobą części analizowanych pod kątem ich funkcji, które pełnią w większym systemie lub pod kątem ich konkurencji.
Każdą strukturę można poddać analizie. pytamy wtedy w jaki sposób część danej struktury przyczynia się do działania systemu.
Robert Menton , Kalbot Persons - społ. to całość, w której zachodzą procesy prowadzące do utworzenia stanów równowagi
Równowaga ustala się, gdy zapewnione są odpowiednie stosunki z otoczeniem, czyli możliwość rekrutacji nowych członków zróżnicowanie ról społ., odpowiedni podział pracy, zapewnienie wymiany info. między członkami społ., przez odpowiedni poziom wiedzy, socjalizacji oraz kontroli nad zachowaniami dewiacyjnymi. Wskazuje się na czynniki dysfunkcjonalne w społ., które powodują rozpad istniejącego ładu społecznego i enfunkcjonalnych, które dodatnio wpływają na społ.
Religia może wpłynąć na społeczeństwo.
KULTURA I JEJ WPŁYW NA ŻYCIE SPOŁECZNE
KULTURA - oznaczenie z łacińskiego „cultura agri” - uprawa i uszlachetnianie roli.
Cicero - przeniósł tę nazwę do socjologii jako „cultura animi”, czyli uszlachetnianie duszy.
DEFINICJA FILOZOFICZNA: Kultura to sposób życia i myślenia, które wytworzyło zbiorowo społeczeństwo oraz zmiany jakich dokonało w otaczającej je przyrodzie; wszystko to co jest wytworem refleksji i działalności ludzkiej; kształtowanie siebie samego i świata zewnętrznego.
DEFINICJA SOCJOLOGICZNA: Kultura jest to całość obejmująca wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaj i wszystkie inne uzdolnienia człowieka osiągnięte przez niego jako członka społeczności.
Kultura to dziedzictwo społeczne.
Kultura oznacza ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów zachowania zobiektyzowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom.
Kultura materialna - wszystkie dotykalne, konkretne wytwory społeczeństwa. Każdy fizyczny przejaw ludzi. Jest przekazywana następnym pokoleniom. Staje się ważną częścią środowiska społ.
Kultura niematerialna - duchowe wytwory społ. przekazywane przez pokolenia.
Składniki kultury niematerialnej :
▪ mowa - społecznie wytworzony zbiór znaczących symboli będący najważniejszym aspektem kultury
▪ wiedza i przekonania - pogląd jaki wytworzyliśmy sobie na temat świata. Wyróżniamy wiedzę /zbiór takich pojęć, które oparte są na wnioskach pochodzących z doświadczeń empirycznych bądź poparte są b. mocną argumentacją / i przekonania / poglądy nie poparte odpowiednią wiedzą w takim stopniu który umożliwiałby uznanie ich za niewątpliwie pewne /.
▪ wierzenia i praktyki religijne -idee dotyczące aspektów życia i śmierci, mówiące o znaczeniu życia i ukazujące wartości, które uwarunkowują rozwój człowieka i mają znaczenie dla stylu życia człowieka.
▪ wartości -pojęcia mówiące o tym co społ. uważa za dobre, słuszne i porządne. Wartości stanowią kontekst, w którym uzasadniane są normy społ.
Max Scheler
▪ normy - przepisy i regulacje społeczne nakazujące odpowiednie zachowania, np. normy przyzwoitości
Rodzaje norm :
♦ zwyczaje - rutynowe czynności życiowe♦obyczaje - sposoby zachowań uważane za najważniejsze dla funkcjonowania społ. , np. naruszenie własności prywatnej, poszanowanie krzyża ♦ tabu - normy, które określają czego na pewno nie powinno się robić w obrębie społeczeństwa, np. niejedzenie ludzkiego mięsa, stosunki kazirodcze, zbezczeszczenie symbolu lub flagi . Za złamanie tych norm społeczeństwo karze. ♦ prawo - normy ustanowione i wymuszone przez władzę polit. społeczeństwa, spisane i skodyfikowane określa się jako ustawodawstwo lub w formie ustnej, tzw. prawo zwyczajowe
▪ znaki i symbole: znaki to reprezentacje i przedstawienia zastępujące coś innego niż one same. Wyróżniamy znaki naturalne / związek z rzeczą przedstawianą / oraz znaki, których znaczenia musimy się nauczyć; symbole to przedstawienia, które zyskują znaczenie dzięki umowie społ. , np. sztandar
▪ gesty- porozumiewanie się za pomocą ruchów, które mają społecznie uzgodnione znaczenie
Kulturę tworzą także sztuki piękne, ustrój rodzinny, system wychowania, ustrój społ., system nauczania, ustrój pracy, ustrój własności, władza polityczna oraz system wojenny.
Każda kultura charakteryzuje się cechami kultury. Są to typowe narzędzia danej kultury.
Z każdym elementem kultury wiąże się kompleks kulturowy czyli szerszy zestaw urządzeń i ideii. Oprócz kompleksów kulturowych istnieje spójny kompleks kulturowy, który tworzy konfigurację kultury.
MECHANIZM WPŁYWU KULTURY NA ŻYCIE SPOŁECZNE:
Pod wpływem kultury istota ludzka staje się istotą społ. Mechanizm wpływu kultury na jednostkę to SOCJALIZACJA.
◦ socjalizacja i kształtowanie osobowości jednostki - proces wielostronnego wchodzenia młodej istoty ludzkiej do życia społecznego. Wpływ rodziny, rówieśników, znajomych, prasy, TV, internetu.
WYCHOWANIE - kształtowanie osobowości jednostki pożądanych w grupie i kulturze.
W ramach socjalizacji wprowadza się dyscyplinę, ale rozbudza nasze inspiracje, uczy pełnienia ról społ., a jednocześnie skłania do spełniania oczekiwań grupy, do której jednostka chce należeć.
◦ podejmowania nowych ról społecznych
◦ przejmowanie wzorców osobowości i wartości
Wyznacza to stosunek człowieka do świata i społeczności. W wychowaniu ważny jest proces internalizacji. Jest to uznanie przez jednostkę wzoru zachowań i wzorów wartości. Jest to sukces wychowawczy.
Ambiwalencja - częściowe respektowanie systemów wartości
◦ ustanawianie systemów wartości i kryteriów, które je określają
Potrzeba - wrodzone lub nabyte wymagania organizmu powodujące uczucie braku czegoś lub zmuszające do działania w celu zdobycia przedmiotów, którymi można potrzeby te zaspokoić.
W społ. mogą istnieć różne hierarchie wartości przy czym ich zmiany powodowane są przez autorytety.
◦ ustalanie wzorów zachowania i postępowania
Sposoby zachowania uważane są za normalne - dopuszczalne w określonych sytuacjach. Dane zachowania są całkowicie zrozumiane w danej kulturze. Wzory te są zazwyczaj utrwalane w przepisach prawnych czyli ulegają formalizacji. Od znajomości tych wzorów zachowania zależy adaptacja przybyszów.
SUBKULTURA - każda zbiorowość etniczna lub terytorialna, czy nawet kategoria zawodowa ma specyficzne wzory zachowań i wzory wartości.
◦ konstruowanie modeli zachowań, instytucji i systemów
Każde społ. ma wyidealizowany obraz zachowań, który nazywamy modelem. taki model jest symbolem pożądanego stanu rzeczy i służy nam do ocen realnej rzeczywistości.
KULTURA OSOBISTA - ogół postępowania i metod działania, idee i poglądy, a także wytwory działania danej jednostki nie zawsze znane innym ludziom.
KONTRKULTURA - podgrupy ucieleśniające przekonania, wartości, normy i style życia, które są wyraźnym przeciwstawieniem tych, które wyznaje społ. jako całość.
WYKLAD VI
WIEZI SPOLECZNE
Według Szczepańskiego ogol stosunków, połączeń i zależności łączących ludzi w trwale zbiorowości nazywamy więzią społeczna. Rozróżniamy:
więzi panstwowe wystepujace w organizmie politycznym - panstwie
więzi religijne - wystepujace w organizacji koscielnej
Prócz więzi formalnych wystepuja wiezi spontaniczne. pojawily sie problemy:
- problem wewnetrzny spojnosci grupy
- problem utrzymywania sie zbiorowosci i trwania jako identycznej calosci
- problem utrzymania norm, wzorow zachowan i wartos
Dlaczego taka zbiorowość jest trwała?
Na więzi społeczne składa się aprobująca świadomość przynależności do grupy, tendencja do zachowywania najważniejszych konformizmów grupowych, kult wspólnych wartości, świadomość wspólnych interesów, gotowość do przedkładania interesów grupy ponad interesy osobiste. Ważne jest przekonanie, ze powinno się interesy grupy przedkładać nad swoje.
Jak powstaje grupa?
styczność przestrzenna - jednostki spostrzegaja innych ludzi, lokalizuja ich w przestrzeni, uświadamiaja sobie ich obecność w danej przestrzeni. Jest aktem spostrzezenia innego osobnika lub uświadomienia sobie jego istnienia w przestrzeni w której przebiega działalność człowieka. To prowadzi do utworzenia więzi ekologcznej.
styczność psychiczna - zaczynamy sie interesować innymi z punktu widzenia swoich różnych świadomych lub nieświadomych potrzeb. Wyróżniamy dwa etapy:
- bezpośrednia - np. na sali wykładowej
- pośrednia - np. ogłoszenia w prasie
Może się wytworzyć łaczność psychiczna, która zachodzi wtedy gdy wzajemne zainteresowania prowadzą do wzajemnej symapatii.
Na podstawie styczności psychicznej powstają:
STYCZNOŚCI SPOŁECZNE - polegaja one na dokonaniu pewnej czynnosci dotyczacej jakiegoś przedmiotu, który posiada osobnik B i ktory jest potrzebny osobnikowi A. Styczność społeczna to pewne uklady złożone przynajmniej z dóoch osób, oraz pewnej wartości, która jest przedmiotem tej styczności, oraz pewne czynności dotyczśce tej wartości.
styczności przelotne
styczności trwałe - stale powtarzajace sie
styczności prywatne - pożyczka pieniędzy od znajomego
styczności publiczne - np. w dziekanacie
styczności osobiste - przedmiotem sa jakieś cechy lub sprawy dotyczace osoby z którą następuje styczność
styczności rzeczowe - wszystkie czynności, którym nie towarzyszy zainteresowanie osobowością człowieka, ale przedmiotem czy usługa, którą ona dysponuje
styczności pośrednie - np. wysłuchanie wykładu, przeczytanie przemówienia
styczności bezpośrednie - spotkanie twarzą w twarz
Styczności społeczne wpływają na charakter więzi i na to co ludzi zaczyna łączyć. Stanowią bazę wzajemnych oddziaływań.
WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIA - sa kolejnym elementem w procesie powstawanie wiezi - sa systematycznym, trwalym wykonywaniem dzialan skierownych na wywolanie u partnera okreslonych reakcji, przy czym reakcja ta wywoluje nowe dzialania pierwszego osobnika. To wzajemne oddzialywanie jest ukladem czynnosci, ktore zmierzaja do zmodyfikowania czynnosci lub zachowan innego osobnika lub grupy. Sa zasadniczym skladnikiem wszystkich zjawisk zachowan w grupie.
Dokonuja sie procesy: przystosowanie, wspolpraca, konflikt, podporzadkowanie, dominacja jednej jednostki nad druga.
Trzeba odroznic wzajemne oddzialywania wynikajace z intencjonalnego zamierzenia osobnika A dzialajacego na B od wzajemnych oddzialywan wynikajacych ze wspolnego uczestnictwa w bardziej zlozonych ukladach.
Zachowania spoleczne - zmierzajace do wywarcia wplywu na innego osobnika.
Podmiotem dzialania jest osobnik A, osobnik B jest przedmiotem dzialania. Narzedziami sa slowa, mimika, gesty, postawa. Podmiot moze stosowac metody dzialania: uprzejma prosba, rzadania, grozba. Wynik dzialania to modyfikacja dzialania przedmiotu, postawy, intencji i potencjalnych dzialan. Wynik to spoleczna reakcja przedmiotu dzialania.
Kazde dzialanie spoleczne sklada sie z elementow:
- przedmiot
- podmiot
- narzedzia
- metody - sa najbardziej trwala i malozmienna czescia skladowego zycia spolecznego
- wynik
METODY:
- wyproszenie
- kupic
- wymienic na inny przedmiot
- ukrasc
- wymusic sila
- zrabowac przy uzyciu zagrozenia
- zabic i zabrac
Metody dzielimy na:
negatywny przymus
pozytywne naklonienie - przekonywanie, perswazja, sklonienie do dobrowolnego wykonania - ma to prowadzic do pobudzenia do dzialania czlowieka przez dopomozenie mu w zorganizowaniu srodkow do osiagniecia rzadanego rezultatu
Wedlug Zanieckiego wybor metod zalezy od ukladu miedzy wartosciami, ktore wyznaje dany czlowiek, bo moze sie pojawic uprzedzenie do danego podmiotu. Uprzedzenie moze byc pozytywne i negatywne.
WZORY DZIALAN SPOLECZNYCH - to pewne schematy, ktore w danej zbiorowosci sa uznane i pzryjete, posiadaja sens dla dzialajacych, ktorych nasladowanie daje szanse osiagniecia porzadanego wyniku.
Wzory dzialan:
1) zaproszenie lub zachecenie do wykonania jakiegos czynu
2) wspolpracujce kierownictwo
3) kierownictwo wychowawcze - uczenie wykonywania czynnosci:
- terminowanie u mistrza
- nauczanie werbalne
- ideacyjne przygotowanie do rzeczywistego zycia
- nauczanie zawodowe
4) uczestniczace podporzadkowanie - czlowiek podporzadkowuje sie wspolnikowi, ktory okresla cel i sens dzialania
5) celowe podporzadkowanie - osobnik A podporzadkowuje sie jako wykonawca ale bez uczestnictwa w istocie dzialania
6) nasladowanie
WZORY PRZECIWSTAWIENIA SIE
a) opozycja - przeciwstawienie sie, obrona lub samoobrona przy pomocy narzedzi fizycznych, szukanie pomocy u innych
b) represja - gdzie osobnik posiada srodki do zmuszenia osobnika do zaprzestania dzialania
c) bunt - rewolta, otwarty sprzeciw - bunt dziecka, cywila, nieposluszenstwo, rewolucja innowacyjna
d) opozycja miedzygrupowa - sprzeciw calych grup wobec poczynan innych(walka)
e) agresja - podporzadkowanie sobie kogos przez organizowanie przedmiotu dzialania i postawienie go w sytuacji przymusowej
f) dzialania wrogie - unikanie , oczernianie pośrednie zwalcza
g) egoistyczny kompromis - zarówno A i B przystosowują swoje działania przy zachowaniu negatywnych uprzedzeń
Wzajemne oddz. to system działań, gdzie zachodzi działalność prawna.
A modyfikuje postawę B, wywołuje jego czyn, ten czynmodyfikuje postawę A i wywołuje dalsze czyny ⇒ powstają STOSUNKI SPOŁECZNE.
STOS. SPOŁ. - to system unormowanych wzajemnych oddziaływań między partnerami na gruncie określonej platformy.
jest dwóch partnerów / jednostka lub grupa /
łącznik / przedmiot, postawa, interes, sytuacja /
układ powinności i obowiązków - unormowanych czynności. Formalizacja więzi.
Tworzy się układ zależności, powstaje hierarchia stanowisk, hierarchia wpływów na członków grupy oraz stosunki dominacji i podporządkowania
STOS. SPOŁ. - stan wzajemnej zależności między partnerami powstały bez świadomych dążeń i subiektywnych zamierzeń, zatem mamy stos. oparte o świadome jak i nieświadome działanie ???? partnerów
Wzajemne oddział. stanowią ???????? życia społ.
Problem trwałości stos. społ.
Wytwarza się obiektywne uzgodnienia kontrolujące, aby zapewnić trwanie stos. społ.
Powstaje SYSTEM KONTROLI SPOŁECZNEJ utrzymujący członków w ramach pożądanych wzorów, norm i obowiązków. Istotną rolę odgrywają instytucje społ.
FUNKCJE INSTYTUCJI:
* stwarzają możliwości zaspokojenia różnych potrzeb
* regulują działania ludzi w ramach stos. społ. czyli zapewniają wykonywanie czynności
pożądanych dla społeczeństwa i represjonują zachowanie niepożądane
* zapewniaja ciaglosc zycia spolecznego i kontynuacje czynnosci publicznych, mimo zmiany czlonkow grup czynnosci w ramach instytucji sa stale wykonywane
* dokonuja integracji dazen, dzialan i stosunkow jednostek i umacniaja wewnetrzna spojnosc zbiorowosci
INSTYTUCJA TO :
1) instytucjami nazywa sie grupy osob powolanych dla zalatwiania spraw donioslych dla calej zbiorowosci
2) sa to formy organizacyjne zespolu czynnosci wykonywanych przez niektorych czlonkow grupy w imieniu calosci
3) instytucja to zespol urzadzen materialnych i srodkow dzialania pozwalajacy niektorym czlonkom grupy na wykonywanie publicznych funkcji majacych na celu zaspokojenie potrzeb i regulowanie czynnosci calej grupy
4) instytucja to rola spoleczna niektorych czlonkow specjalnie doniosle dla zycia grupy
Cechy istotne dla instytucji:
Instytucje sa zespolami urzadzen, ktorych wybrani czlonkowie grup otrzymuja uprawnienia do wykonywania czynnosci okreslonych publicznie i impersonalnie.
WYKLAD VII
KSZTALTOWANIE OSOBOWOSCI I POSTAW
Zycie spoleczne interesuje sie zespolem zjawisk i procesow, ktore zachodza miedzy ludzmi. Skladnikami, ktore na to wplywaja sa:
NATURA LUDZKA - zespol stalych zdolnosci i sil motorycznych dzialajacych w organizmie ludzkim i zmuszajacycj go do zaspokojenia nie tylko potrzeb biologicznych a takze do aktywnego przystosowania do srodowiska spolecznego, kulturalnego, to takze zdolnosc do tworzenia wartosci spolecznych i kulturalnych. Zespol trwaly i niezmienny w podstwowych cechach. Moze ulegac modyfikacji w roznych srodowiskach.
OSOBOWOSC SPOLECZNA - zespol trwalych cech jednostki wplywajac na jej postepowanie, wyrastajacych na podbudowie cech biologicznych, a pochodzace z wplywu kultury i struktury zbiorowosci w ktorych jednostka zostala wychowana i w ktorych uczestniczy.
Podloze psychiczne tworza: pamiec, inteligencja, temperament, zamilowania, charakter, zainteresowania
Elementy osobowosci spolecznej to:
1. Kulturowy ideal osobowy - zespol cech mowiacy jaki ideal wychowawczy nalezy propagowac w danym momencie historycznym aby mloda jednostke wychowac na czlonka spoleczenstwa.
2. Rola spoleczna - wzglednie staly i wewnetrzny skutek z systemu zachowan bedacych reakcjami na zachowania innych ludzi, ktore przebiegaja wedlug wzoru przyjetego w danej grupie a niekiedy nawet prawnie uregulowanego.
3. Jazn subiektywna - stanowi zespol wyobrazen o sobie wytworzonych na podstawie traktowania nas przez otoczenie spoleczne i rzekomo wskazujace kim naprawde kazdy z nas jest.
4. Jazn odzwierciedlona - zespol wyobrazen jakie kazdy z nas posiada o sobie, na podstawie tego, co naszym zdaniem sadza o nas inni.
Piotr Gorecki podzielil jaznie na 4 czesci:
jazn pierwiastkowa - nakbardziej wewnetrzny wlasny porzadek swiata
jazn fasadowa - ukazuje to jakimi chcielibysmy byc i przejawia sie w reklamowaniu wlasnej osoby
jazn ???????????? - wyobrazenie jednostki o tym co sadza o niej inni
jazn zobiektywizowana - suma wiedzy, madrosci i doswiadczenia, ktore jednostka zdobywa w procesie socjalizacji
INTEGRACJA OSOBOWOSCI - moze wystapic brak dysonansu (dysproporcja) miedzy osobowoscia pierwiastkowa a pozostalymi czesciam jazni.
POZYTYWNA DEZINTEGRACJA OSOBOWOSCI - dla prawidlowego rozwoju czlowieka najpierw powinnismy sie zastanowic nad naszymi jazniami.
TYPY OSOBOWOSCI - lacza jednostki o zblizonym zespole cech psychologicznych
Hipokrates( V w. p.n.e) podzial ze wzgledu na temperament - zaleznie od biologicznych wlasciwosci jednostki przejawiajacej sie w sile i szybkosci reagowania na bodzce oraz powstrzymywania sie od dzialan sprzecznych z uznanymi normami i przepisami
SANGWINIK - osobowosc o zywym i zmiennym usposobieniu, aktywny ale malo wytrawaly
CHOLERYK - pobudliwy i wytrwaly w dzialaniu
FLEGMATYK - powolny i slaby w reakcjach, malo pobudliwy ale wytrwaly i konsekwentny
MELANCHOLIK - malo aktywny, powolny ale majacy bardzo silne uczucia
- typ silny i zrownowazony
- typ silny ale nie zrownowazony
- typ silny o przewadze hamowania
- typ slaby
Psychiatra Kretshmen wykazal korelacje pomiedzy budowa ciala a osobowoscia
PYKNIK - czllowiek niski o okraglych ksztaltach ale o wesolym, lagodnym usposobieniu
ASTENIK - czlowiek wysoki o wyraznie widocznych kosciach i malo zyczliwy
ATLETYK - dobrze zbudowany fizycznie i zrownowazony psychicznie
DYSPLASTYK - czlowiek nieksztaltny ze wzgledu na anomalie, ktore u niego wystepuja i wplywaja na usposobienie
Wedlug Junga podzial na kierunek i zakres aktywnosci spolecznej czlowieka
INTROWERTYK - czlowiek ukierunkowujacy wlasne dzialanie na siebie i oszczedny w uzewnetrznianiu swoich przezyc
EKSTRAWERTYK - odwrotnosc introwertyka
Wedlug Sprangera - usposobienie
TYP TEORETYCZNY - interesujacy sie sprawami naukowymi i poszukuje teorii wyjasniajacych swiat
TYP EKONOMICZNY - dazacy do bogactwa i zdobycia dobr materialnych
TYP ESTETYCZNY - pragnacy przezycia piekna
TYP SPOLECZNY - spieszacy z pomoca
TYP RELIGIJNY - zaiinteresowany w poznaie Boga i propagowanie jego nauk
Znaniecki, podzial zalezy od tego pod jakim wplywem czlowiek pozostawal w dziecinstwie i mlodosci
- ludzie dobrze wychowani - ksztaltowani przez wychowawcow
- ludzie pracy - uksztaltowani przez warsztat pracy i funkcjonujace w nim podzespoly
- ludzie zabawy - dzieki uczestnictwu w grupach zabawowychi rowiesniczych
- ludzie zboczency - wplyw roznych srodowisk
MONOKOMFORMISTOW
MARGINES SPOLECZNY
- ludzie dobrzy a madrzy - wychowani w oparciu o nowe systemy kulturakne i w kulci samodzielnosci osobistej
Wedlug Szczepanskiego - wedlug stylow zycia i kierunku aktywnosci
- tworcy - wnoszacy oew idee i pomysly
- przecietni - ktorzy solidnie pracuja i realizuja swe zadania
- aktywni negatywnie
- jednostki zdane na pomoc innym
POJECIA, STRUKTURA I CECHY POSTAWY
POSTAWA - pewien wzglednie staly stosunek emocjonalny lub oceniajacy do przedmiotu, badz dyspozycja do wystepowania takiego stosunku wyrazajaca sie w kategoriach pozytywnych, negatywnych i neutralnych
ELEMENTY:
- element poznawczy (znajduje sie w czlowieku)
- element emocjonalny(znajduje sie w czlowieku)
- element zachowaniowy( behawioralny) wyraza sie na zewnatrz, w stosunku do obiektu przez zachowanie WERBALNE, MOTORYCZNE
ZEWNETRZNY ELEMENT - wiadomosci, przekonania(intelektualny stan pewnosci o realnosci lub slusznosci przedmiotu lub zjawiska), przypuszczenia, watpliwosci.
ELEMENT EMOCJONALNY - uczucia morane, estetyczne, spoleczne i religijne, zwiazane z nimi sa motywy pragnienia, dazenia, aspiracje i zyczenia
Wedlug Maxa Shellera hierarcia wartosci jawi sie
- wartosci hedonistyczne
- wartosci przyjemne i nieprzyjemne
- wartosci witalne - wzmacniajace zycie
- wartosci duchowe - prawda, dobro
- wartosci tego co swiete - najwazniejsze
Zachowanie to reakcje:
- mimiczne
- pantomima
- werbalne
- dzialanie
REAKCJE WERBALNE - opinie, przypuszczenia, przewidywania, postepowania
STRONA WEWNETRZNA - jaka sobie mozemy uswiadomic jest badana
STRONA ZEWNETRZNA - dostepna poznaniu obiektywnemu
CECHY POSTAWY
tresc podmiotowa - wskazuje czego dana struktura dotyczy
zakres - mowi o liczebnosci przedmiotu
kierunek - daje uszeregowanie postaw wobec przedmiotu(pozytywne, negatywne, obojetne)
sila - wskazuje na krancow postawy pozytywne, negatywne
zlozonosc
zwartosc - zgodnosc pomiedzy trzema komponentami postawy
trwalosc - jest zwiazana ze stereotypami, mimo zmiany sytuacji pewne postawy nie ulegaja zmianie( postawy personalne wedlug tresci przedmiotowej, rzeczowe - wobec przedmiotu)
POSTAWY WOBEC NORM SPOLECZNYCH I PRAWNYCH
postawa konformistyczna - wyraza poglady zgodne z normami okreslonymi w grupie. Czlowiek silnie identyfikuje sie z grupa
nonkonformistyczna - intencjonalne i jawne nierespektowanie okreslonych norm spolecznych i prawnych , ktore obowiazuja jednostke w danej chwili
legalistyczne - uznanie norm prawa obowiazujacych, niezaleznie od kontekstu spolecznego i specyficznych okolicznosci, opiera sie na systemie prawnym
przestepcza - jednostka w konspiracyjnej formie i z wyrazna nadzieje na korzysci i narusza obowiazujace normy prawne
stereotyp - to czastkowy, jednostkowy i schematyczny obraz w umysle ludzkim odnoszacy sie do jakiegos faktu i zjawiska spolecznego. Stereotyp to calkowicie lub czesciowo zdezaktualizowany i emocjonalnie zabarwiony sposob widzenia roznych skladnikow rzeczywistosci